장음표시 사용
301쪽
reliqui se niluio Posthumioque consulibus
dediderunt. Tertio deinceps anno miseram ciuitatena sacrilegis Lacrificijs male poten- dies funesta uere pontifices , namque decem,
Uiri consuetudinem priscae superstitioni maggressi, Gallum virum re Gallam emiliam cum muliere simul Graeca in foro boario vivos defoderunt . . Sed obligamentum hoc magicum in contrarium continuo versum est. Namque diras illas quas fecera CXternorum mortes,medissimis suorum dibus expiauerunt , siquidem L. A milio Papo, C.Attilio Regulo Consulibus,magna formidine consternatus senatus defectio- i, ne Cisalpinae Galliae , cum etiam ex ulteriore Gallia ingens aduentare exercit US nuntiaretur,maxime Gaelatorii iii, quod nomen nongentis , sed mercenariorum Gallorum est.Itaque permoti consules, tot vas Italiae ad praesidium imperii contraxere vireS. QUO facto , in utriusque consulis exercitu octingenta millia armatorum fuisse referuntur,
sicut Fabius historicus , qui eidem bello in- terfuit,scripsit. Ex quibus Romanorum S i Campanorum fuerunt peditum trecenta Nquadraginta octo millia ducenti , equitum vero viginti sex millia sexcenti: cetera multitudo sociorum fuit. Coinmisso praelio apud Aretium Atilius consul occisus est: DCCC. taxillia Romanorum , nec saltem tanta, quanta eos terrere debuit ,caesia sui parte fu
geriant: nam tria nil Ilia eorum tunc interfe
cta historiae tradunt, quod ideo ignominiosius
302쪽
ssus turpiusque est,tam paucis amissis, tanta
agmina dissugisse, quia se in alijs victorijs noviribus animorum prqualuisse,sed bellorum
prouentibus,prodiderunt. Quis enim rogo
in exercitu Romanorum crederet numerum
istum fuisse saltem, non dico fugisse t Pollaec sccundum cum Gallis praeli tam gestum est , in quo plane quadraginta millia Gallo
rum trucidata sunt. Sequenti anno Manlius Torquatus re Fulvius Flaccus consules, primi trans Padum Romanos duxere legiones,
Pugnatum est ibi cum Insubribus Gallis
quorum interfecta sunt viginti tria millia quinque millia captaiunt. Eo deinde anno, qui huic proximus fuit, dira misieram urbem terruere prodigia, siseram utique,quae hinc fremitu hostium , inde nequitia daemonum terrebatur nam que in Piceno flumen sanguine efflixit, apud Tuscos coelum ardere visum est , cit Arimini nocte multa lucem claram effulsisse , ac tres lunas distantibus coeli regionibus exortas apparuisse.Tunc quoque magno terra: motu Caria & Rhodus insulae adeo concussae sunt, ut labentibus vulgo te-etis, ingens quoque ille Colossus rueret. Eo demanno 1 laminius Cosi contemptis auspiciis quibus pugnare prohibebatur , aduersum Gallos conflixit, ct vicit. In quo bello
nouem millia Gallorum caesa, decem Steptem millia capta sunt. Post hoc Claudius co-sul gaesatorum triginta millia deleuit,ubi etiam ipse Virdomarum regem in primam a ciem progressus occidit: ct inter multa Insubri-
303쪽
brium,quos ad deditionem coegerat, oppida,Mediolanum quoq; urbera florentissima cepit. Deinde Istri noui hostes excitati sunt quos Cornelius Minuciusq; consules multquidem Romanorum sanguine subegerui Emergit hic paululum antiquus ille Romet norum improbae laudis etiam de parricidi j appetitus. Nam Fabius Censorius FabiurButreonem lilium suum furti insimulatui interfecit, dignum L. facinus, quod pater 'parricidio plectendum duceret, quod ne leges quidem, nisi multa pecuniae, aut adsummum exiiij, circa quemlibet hominum ceri
De besso Punico pecundo Annibalingente ba
' ges tu Romanos edidit,per Galetos viam periens. ANno ab urbe condita DXXXIV. Atinii,
Poenorum imperator Saguntum florentissimam Hispaniae ciuitatem, amicam ppuli Romani,primum bello impetitam, dinde obsidione cincta in , ct fame excrucitam, omniaque fortiter contemplatione dei,quam Romanis deuouerant,digna indignaque tolerantem,VIII. demum mense, leuit. Legatos Romanorum ad se missos, iniuriosissime etiam a conspectu suo abstinuit. Exinde odio Romani nominis , quod patri
Amilcari, cum esset notiem annos natias fid infidelissimus,ante araitiaraue rata
304쪽
rat, P. Cornelio Scipione, Ti. Sempronio Longo consulibus Pyrenaeum montem tras. Eressias,inter ferocissimas Galloria genter ferro viam aperuit, ct nono demum die a Pyrenaeo ad Alpes peruenit, ubi ,dum montanos Gallos repellere ab ascensu obnitentes bello superat , atque in uias rupes igni ferroque rescindit,quatriduum commoratus , quinta demum die cum maximo labore ad plana peruenit. Fuisse tunc exercitum eius centum millium peditum. NXX. millium equitum definiunt. Scipio consul Annibali primus occurrit , commissoque praelio apud Ticinum. ipse grauiter vulneratus per Scipionem filium admodum praetextatum , qui post Africanus cognominatus est, ab ipsa morte Iibe ratus euasit. Caesus est ibi pene omnis Romanus exercitus. Pugnatum deinde eodem consule ad flumen Trebiam, iterumque Romani pari,clade superati sunt. Semproni US co sui cognito collegae casu, a Sicilia cum exercitu rediit, qui similiter apud eundem fluuium congressus, amissi, exercitu , pene solus euasit. In eo tamen bello etiam Annibal lauciatus est: qui postea cum in Etruriam primovere transiret, in summo Apennino tempestate correptus, biduo continuo immobiliter cum exercitu nivibus conclusus re onustus,obriguit cubi magnus hominum numerus, iumenta complurima, elephanti autem penh omnes frigoris acerbitate perierunt. At vero alter tunc Scipio frater consulis Scipionis,in Hispania plurima bella gessit. Magonem
305쪽
castris Flamini j consulis fui t, vastatione ciraciam iacentium Iocorum Flaminium in bellum excitauit. Haec pugna ad Trasimqnum lacum facta est et ubi exercitus Romanus infelicissime arte circumuentus Annibalis .funditus trucidatus est: ipse quoq; comi occisus, vigintiqui iam millia Romanorum in eo pr2lio caesia sex millia capta referiantur.De exercitu vero Annibalis duo millia ceciderunt Tamosum hoc adTrasimenula cum certam et fuit tanta clade Romana,maxime cum ita intentias pugnantium ardor extiterit, ut gra-
Dissimum terraemotum, qui tunc forte tam vehemens factus est,ut urbes diruisse, moles transtulisse,discidis rupes , flumina retrorsum coegisse referatur,pugnante, omnino non senserint.bactam aciTrasimenum ruiDam,sequitur pugna Carmensis,quamuis Fabii Maximi dictatoris tempus medium me- rit, qui impetum Annibalis cunctando toro, dauit.C A P V T XVI. De miseranda Romanorum code adCannine de consilio relinquendi uasam, quomodo Romani res irarint, exercitumque Zamrarint. Item de varii raelii .
NNO ab urbe condita DXL. I aemilius Paullus, , C. Terentius Varro consules, contra Annibalem missi impatientia varronis consulis infelicissime apud Cannas A-ipuliae vicum pene omnes Romanae spei vires R Per
306쪽
ant: qui delectu habito ab annis decem se rtem, immaturae inordinatae , militiae quatuor lesiones undecunque contraxit. Tunc etiam
quatuor mlina Romanorum interfecta sunt quanquam Nde exercitu Annibalis magna pars caesa est: nullo tamen Punico bello Ro- mani adeo ad extrema internecionis adducti sunt.*Perij tenim in eo consul aemilius Paullus, consulares aut praetorij viri viginti . interlahi sunt, senatores vel capti vel occisi sunt triginta , nobiles viri trecenti, pede strium militum quadraginta millia , equitum tria millia quingenti. Varro con sui cum quinquaginta equitibusVenusam fugit.Nec
dubium est , ultimum illum diem Romani status futurum fuisse , si Annibal mox post a
victoriam ad peruadendam urbem contendisset. Annibal in testimonium victoriae suae tres modios annuloru aureorum Carth*gi nem misit, quos ex manibus interfectorum equitum Romanorum senatorumque detraxerat. usque adeo autem ultima desperatio Reipublicae apud residuos Romanos fuit ut senatores de relinquenda Italia, sedibus- ique quaerendis consilium ineundum platarint. Quod auctore Caecilio MeteIlo confirmatum fuisset, nisi Cornelius Scipio tribunus tunc militum,idem post Africanus , districto gladio deterruisset, ac potita Syro patriae defensione in sua verba iurare comisset. Romani ad spem vitae, quasi ab inferis respirare ausi,dictatorem Decimum Iunium creant: qui deleti habito ab annis decem
ytem, immaturae inor gira ni mis' militi
307쪽
etiam seruos speciali roboris ae voIuntatis, vel oblatos, vel si ita opus fuit, publico prem tio emptos sub titulo libertatis, sacramento militiae adegit. Arma,quae deerant, templis
detraxerunt, egenti aerario priuatae opes refusae sunt. Ita equester ordo,ita Plebs trepida veisti, muoblita studiorum in ' communi consulit Iu- eonsuluit
'nius quoque dictator antiquum Romanae mi seriae factum recolens , pro supplemento exercitus edicto, velut asylo patefacto , ho-bines quicunque sceleribus ac debitis obno- cij esistent,impunitate promissa militiae man- cipauit,quorum numerus ad sex millia virorum si it. Campania vero vel potius omnis Italia ad Annibalem, desperata penitu S Rommani status reparatione defecit. Post hoc Lu eius Postumius praetor aduersum Gallos pu- lugnare 'iussus, cum exercitu caesus est. Dcinde Sempronio Craccho, .Fabio Maximo consulibus, Claudius Marcellus ex pretetore proconsul designatus,Annibalis exercitum praelio fudit, primusque post tantas Reipublicae ruinas spem fecit, Annibalem posse superaris Scipiones autem in Hispania Asdrubalem
Poenorum imperatorem ad Italiam exerci-
xum comparantem grauistimo bello oppre
serunt. Nam triginta quinque millia mili tum de exercitu eius vel caede vel captione minuerunt. Celtiberos milites, ain prima externam manum Romani in castris habere coeperunt,pretio solicitatos, ab hostium societate in castra sua duxerunt. Sempronius
308쪽
no quodam inductu s in insidias, occisus est.
CenteniusPenula centurio decerni sibi ultro bellum aduersu in Annibalem petist : a quo cum octo millibus militum , quos in aciem duxerat, caesus est. Post hunc Cneus Fulvius praetor ab Annibale victus, amisso exercitu, vix euasit. Pudet recordationis. Quid enim dicam improbitatem magis,an miseriam Romanorum imo verius vel improbam miseriam vel mi seram improbitatem. Quis credat eo tempore, quo aerari iam popliti Romani egenam stipe priuata collatione poscebat,miles in castris nonnisi alit puer,aut seruias aut sceleratus,aut debitor, re ne sic quide numerus idoneus erat,senatus in curia omnis peneno uitius videbatur postremo cum ita imminutis fractisq; omnibus desperaretur,ut co- filium derelinquenda Italia subiretur,eo tepore cum unum domesticum bellum,ut diximus , ferri nullo modo posset, tria insupertransmarina bella fuisse suscepta viaia in Ma cedonia contra Philippum potentis simum
Macedoniae regem,alterum in Hispania con-
tra Asdrubalem Annibalis fratrem, tertitimin Sardinia contra Sardos ct alterum Asdru- dbalem Carthaginiensium ducem: extra hoc quartum Annibalis quo in Italia premebantur: ct tamen fortis in alterutrum desperatio in meliora profecit, nam in his omnibusde sperando pugnarunt, pugnandovicerunt Ex quo euidenter ostenditur,non tempora tunc dfuisse tranquilliora olijs, sed homines mise-s xiss fortiores. v CAP.
309쪽
Claudius Marcellus Syracusas capit. Annibal
ad Anienem Romanos terrat,nec obruendi copia datur. Adino ab urbe condita DXLIII. Claudius
Marcellus Syracusias opulentissimam v bem Siciliae secunda oppugnatione vix cepit quam cum iam pridem obsedisset,Archime cis Syracusani ciuis admirabili ingenio praediti machinis repulsus , expugnare non potuit. Decimo anno postquam Annibal in I taliam venerat, Cn. Fuluio, Sulpicio constilibus , Annibal de Campania mouit exercitum , cum ingenti clade omnium per Sidicinum Suessanumque agrum via Latina profectus, ad Anienem fluuium tribus millibus ab urbe consedit , incredibili totius ciuitatis , me tu , cum senatu populoque diuersis claris trepido , matronae quoque amentes pavore per propugnacula currerent, ct con uehere in muros saxa, primaeque pro muris pugnare gestirent. Ipse autem cum expeditis
equitibus usque ad portam Collinam infestus accessit, deinde omnes copias in aciem direxit. Sed S consules , Fulviusque proconsul non detrectauere pugnam. At ubi
expositae utrinque acies constiterunt, in conspectu Romae praemium victoris futurae,iantus subito se imber e nubibus grandine mixtus effudit, ut turbata agmina,vix armis retentis, in sua se Castra colligerent. Deinde R. I cum
310쪽
eum serenitate reddita in campum Copiq a que in aciem redi fient,rursum violentior fusa tempestas, maiore metu mortalium aud etiam coercuit,territosque exercitus in tentoria refugere coegit.Tunc conuersius in re igionem Annabal, dixisse fertur, potiundae sibi
Romae modo voluntatem non dari , modo 'Potestatem. Respondean t nunc mihi obtrectatores veri Dei hoc loco, Annibali a cape senda subruendaque Roma virum Romana obstitit fortitudo,an diuitia miseratio , aut forsitan conseruati isti dedignantur fateri , quod Annibal ae victor extimuit, ct cedens probauit At si istam diuinaria tutelam per pluviam de coelo venisse manifestum est, ipsam autem pluviam opportunis&necessarijs temporibus non nisi per Christum , qui est verus Deus, ministrari, etiam ab huius odi satis certo sciri,nec negari posse existimo, maxime nunc,quando ad documentum potentiae eius cum siccitate turbante pluviam poscere assidue contingit, Salternis vicibus nucgentiles,nuncChristiani rogant necunquam
etiam ipsis testibus factum est, ut optati imbres superueniant nisi in die,quo rogari Christum N Christianis rogare permittitur: pro cul dubio constat, urbem Romam per hunce tandem verum Deum , qui est Christus Iesus, ordinantem secundum placitum ineffabilis iudicii sui , dc tunc ad futurae fidei credulitatem seruatam fuisse, ct nunc pro pa te sui incredula castigatam. At vero in Hispania ambo Scipiones a fratre Asdrubale