장음표시 사용
421쪽
bonorum, cuius fuit tanta numerositas, tani ta diuturnitas, lata crudelitas,tanta trili uersitassVerunt a me aeqnius est, me aliquid uti ' litatis subtraxisse causiae, quam tantum homi roris ingessisse notitiae, siue peritis haec, siuei imperitis obiiciantur. De patria si quidem, . de ciuibus, ct de maioribus nostris haec loquimur qui his exagitati malis tam abominanda generunt,de quibus etiam auditis posterii perhorrescant,qui profecto nolui ista nimisi exaggerari, aut sufficientis notitiae modera i 'tione; si sciunt , aut misericordis reuerentiaei contemplatione, si nesciunt. Igitur Marius cum interfectorum ciuium capita liata conuiuijs,oblata Capitolio, ' collocata rostris, 'collata; ad spectaculum,ornatumque congereret,ac septimum consulatum cum Cinna tertium . consule per ualisset, in exordio consularis impcrij sera tadem morte praereptus est. Cinnati bonorum neces,maloru caede suppleuit. Nai cum introducta per Marium fugitiuorum a- l . mis insatiabilis praedandi esserinullamq; partem auctoribus praedae consulibus ministra
L ret , in forum quasi stipendii causa solicita
ta,mi Is tib usque circundata inermis extincta
est. Caesa sunt illa die in foro urbis octo millia fugitiuorum et idemque Cinna quartum consul ab exercitu suo interfectus est.
CAPUT XX. . Suomodo Syleta asenatoribus reuocatusferu
422쪽
INterea residui senatorum, qui potentiant
Cinnae,Marii crudelitatem, insaniam Fimbriae, Fertori jque audaciam fuga euaserant. transuect in Graeciam,coegere precibus Syl Iam,ut periclitanti, immo iam perditae patriae opem ferret. Igitur Sylla mox ut Campanum littus attigit, Norbanum consulem praelio oppressit, septem M.tunc RomanoruRomani interfecerunt, sex M. eorundem ab isdem capta sunt,centum XXIV. de Syllana parte ceciderunt .Fabius vero Adrianus, cui imperium pro praetore erat, regnum Africae 'feruorum manu affectans, a dominis eorum apud Uticam , congestis sarmentis, cum omni familia vivus incensus est. Damasippus praetor,incentore Mario consule, Scaeuo-Iam,C.Carbonem, L. Domitium, P. Antistium, in curiam quasi ad consultandum vocatos crudelissime occidit. Corpora interfectorum per carui fices unco tracta, atque in
Tyberim missa sunt. E dem tempore Syllae duces plura praelia aduersus Mariana S partes infelicissima felicitate gesserunt. Nam ct .Metellus Carrinatis copias cecidit, ct castra perta a sit, Sc Cn. Pompeius Carbonis equitatum grauiter trucidavit. Syllae etiani Marii adolescentis maximum tunc praelium
apud Sacriportum fuit , in quo de exercitis Mari j caesa sunt vigintiquinque millia , sicut
Claudius scribit. Pompeius Carbonem etiam castris exuit, fugientemque insecutus, Tunc caedendo,nunc ad deditione cogendo,
Plurima exercitus parte priuauit. Metellus
423쪽
Norbani agmen oppressit binoue millia
Marianae partis occisia sunt. Lucullus eum 'a Quinctio obsideretur , erupit, repentinae pugna obsetarem deleuit exercitum. Nam plus Im decem millia ibi tunc caesa res .mantur. Sylla deinde cum Lamponio Samnitium duce , ct Carrinatis reliquis copithante ipsam urbem portamque Collinam ad hora diei nonam ligna cotulit ,grauissimois Praelio tandem vicit,octoginta millia hom num ibi fusa dicuntur, XII. millia sese dedia derunt: reIiquam multitudinem in fugam versam,insatiabalis victorum clinum ira compsit.
De' raptione Syletana eris que crudiabis facinoribus.
SYlla mox ut urbem victoT Intrauit, tria millia hominum ,qui se per legatos dediderant,contra fas contra b fidem datami ermes securosque interfecit . Plurimi tunc quoquevi non dicam, innocentes,sed etiam ipsius Syllanae partis occisi sunt, quos fuisset plus qu&m nouem millia feriine. ea liberae per urbem caedes percussoribus passim vagantibus, ut quemque vel ira vel praeda sollicitabat,agitabantur.Igitur cunctista quod singuli timebant aperte frementibus,Q. Catulus palam Syllq dixit, cum quibus tandem victuri sumus,li in bello armatos,in pace inm--s occidimus Tunc Sylla auctore L.pue
424쪽
sidio primipilari, primus infamem illam tabulam proscriptionis induxit. Prima pro scriptio octoginta hominum fuit, in quibus quatuor consulares erant, Carbo, Marius, Norbanus, de Scipio , interque eos Sertoritas tunc maxime perti inescendus. Item alia cum D nominibus propolita est, quam cum
Lollius, quippe securus nihilque sibi consciens legeret,ubi suum repente nomen ostendit, dum se trepidus adoperto capite foro subtrahit,interfectus est. Sed ne in ipsis quidem
tabulis fides ac finis malorum videbatur. Namque alios, quos proscripserant, i Ugulabant: alios autem , postquam iugulauerant, proscribebant. Nec ipsius mortis serat via sinaplex , aut una conditio , v an nece ciuium Laltem ius hostium seruaretur, qui nihil a victis praeter vitam exigunt. M. Marium siquidem de caprili casia extractum, vinciri Sylla iussit: ductumque trans Tiberim ad Lia taliorum sepulchrum effossis oculis, membrisque minutatim desectis, vel etiam fractis, trucidari. Post hianc P. Laetorius senator , i venuleius triumuir, occisi. M. Marii caput Praeneste est inissum.quo viso, C. Marius vltima desperatione correptus, ubi a Lucretio obsidebatur, ne in manus incideret inimicorum, cum Telesino nata tua morte concurrit. Dumque violentius ipse in concurrentem manus adegit, circa suum vulnus manu percutientis hebetauit Ita eo interfecto, ipse Ie- Uiter vulneratus,ceruice seruo suo praebiti t. Carrinatem praetorem Sylla iugulavit. Inde
425쪽
Praeneste profectiis, omnes Marianae militiae principes,hoc est legatos , quaestores praefe- ,s, ct tribunos iussit occidi. Pompeius Carbonem a Cossura insula in Aegyptum fugere
conantem , in Sic tiam ad se retractum, complures cum eo socios eius occidit. Sylla dictator creatus est,ut dominationis S crudelitatis libido,honesti praecipui que nominis reuerentia re armaretur re velaretur. Pompeius in Africam transgressus, eruptione circa Uticam facta , xv m. millia hominum interfecit. Quo bello Domitius dux Marianus,dum inter primores repugnat,occisus est. Idemque Pompeius Hiertam Numidiae regem persecutus, fugientem, a Bogu- de Bocchi Maurorum regis filio , spoliari omnibus copijs fecit : quem continuo Bul- Iam reuersum , tradito sibi oppido , in is r- fecit.
C A P V T XXII. Dictorum velut epilogum recitat auctor. De nouo tumultu per L pidum excitato C Reatis itaque P. Seruilio Sc Ap. Claudio
consutibiis,uistis est tandem Sylla priua-.tus. Hoc fine conclusia sunt duo bella funestisssima, ciale Italicum S ciuile Syllanti. Haec
per annos decem tracta , plus quam centum quinquaginta millia Romanorum consumpserunt,tantumque lectissimoruin viroru mvernaculorumque militum Roma hoc ciuili bello perd1ssit, quan tum in ea superiore A a s tempo-
426쪽
tempore, eum se iam aduersus Alexandrum Magnum circumspiceret, in discretis aetati-hus census inuenit .Praeterea viros consula res viginti quatuor, praetorios sex, aedilitios sexaginta ,senatores fere ducentos,absque innumeris totius Ita Iiae populis, qui passim si ne consideratione deleti sunt , quos neget quisquam,si valet , quin eodem damno suo vicerit Roma.quo amisit Italia. Proh pudor. Num quidnam ct hie comparatione ambigua egent tempora Immo vel maxime , in- Suiunt. Nam quid tam apte quam bellis ciuitibus bella civi lia comparantur An forte dicetur, etiam in his temporibus bella ei uilia non fuisset Quibus 1 nobis respondebitur, his ius quidem socialia vocari oportere: sed nobis proficere, lictu ilia nominentur. Cum enim causis vocabulisque ac studiis paria docentur omnia,tum sibi in his tanto plus vindicat reuerentiaChristianq religionis, quanto minus praesumpserit potestas irata victoris. Nam cun plerunque improbi tyranni t mere inuadentes rempub.usurpatoqueregio statu,Romani imperi j corpus abruperint,atque ex eo bella vel per se iniusta importarint vel in se iusta commouerint. Britannis Gallisque populis erecti re instructi,haec bella quantum externis proxima , tantum longinqua ciuilibus, quid nisi socialia iure vocitentur, eum ipsi Romani ne Sertorii quidem , aut Perpernae,aut Crixi, aut Spartaci bella,ciuitia uspiam nominarimi In tali ergo defectu, vel
427쪽
vel perduellione sociorum, minore nUnc v- , iique inuidia laboraret, si fortassis existeret vel grauis pugna,vel cruenta victoria. veru- tamen cum in hisce temporibus omnia plus necessitatis afferant de minus pudoris , hoc est,causa,pugna,victoria,vel pro extinguenda insolentia tyrannorum, vel pro cohibendo sociorum defectu, vel pro inurendo vItionis exerisplo,cui tandem dubium est,quanto nunc mitius, quantoque clementius excitata (vi dicunt bella ciuilia geruntur, immo reperimuntur potius quam geruntur tQuis enim unum ciuile bellum per decem annos his temporibus agitatum audierit c uis uno bello centum quinquaginta M. hominum, vel hostium ab hostibus, ut non dicam ciuium a ciuibus , caelat meminerit tm is illam , quam explicare longum est, optimorum atque illustrium virorum multitudinem trucidari in pace cognouerit PO-stremo quis illas infames interficiendorum tabulas timuerit,legerit,senserit ac non po-tIUS omnibus notum sit , runa cunctos pace compositos,atque eadem salute securos, victos victore que pariter communi exultasse Letitia, acetiam iratantis totius imperij Romani prouincijs,urbibus ac populis,vix paucos aliquando exstitisse, quos iusta vitio inuito etiam victore damnarit i Et ut verbis
verba non onerem , non temere dixerim,
tantam vel in Bello Laltem extinctam modo fuisse gregariorum militum manum, quanta tunc caesa est in pace nobilium. Igitur Syl-
428쪽
ta mortuo, Lepidus Marian. e partis a Tereor, aduersus Catulum Syllanum duce surgens, rediuiuos bellorum ciuilium cineres suscitauit.BIS tunc acie certatu est. Plurimi Romanorum iam ipsa paucitate miserorum, Sadhuc illo furore insanietium caesi sunt. Albanorum ciuitas obsidione oppugnata atm excruciata fame vltima miserabilium reliquiarum deditione seruata est. Vbi tunc Scipio Lepidi filius, cap tus atque occisus est. Brutus in cisalpinam Galli m fugiens, persequente Pompeio, apud Rhegium interfectus est. Ita hoc bellum ciuile non magis iaementia Catuli, quam taedio Syllanae crudelitatis , ut ignis in stipula,eadem celeritate qua exariit,
De quatuor nouis bellis a Romanus cepimHisanico, Pamph lico, Macedontra O
NNO ab urbe condita sexcentesimo septuagesimo tertio, sonantibus undique bellorum fragoribus,qixorum unum in Hic pania erat,aliud in Pamphylia,in Macedonia tertium , quartum in Dalmatia, exanguis adhuc atque exhausta intestina pernicie tanquam febribus Romana respublica , propulsare armis Occidentis septentrioni que fortissimas gentes cogebatur. Sertorius siquidem vir dolo atque audacia potens,
429쪽
tens,cUm partium Marianarum fuisset, Syl- Iam fugiens, ex Africa dilapsus in Hispanias bellicosissimas gentes in arma excitauit. Aduersus hunc,ut breuiter definiam,duo duces missi, Metellus de Domitius quorum Do iniretius ab Hirculeio Sertorii duce, cum exertavi oppressus est. Manilius proconsul Galliae in Hispaniam cum tribus legionibus , nulle quingentis equitibus transgressus , in i quam cum Hirculeio pugnam conseruit et a quo castris copis sque nudatur, Jn oppidum Ilerdam pene solus refugit. Metellus multis praeliis fatigatus, per deuia oberran S, hostem mora fatigabat , donec Pompeii castris consociaretur. Pompeius contracto apud Pallantiam exercitu, Lauronem cinitatena,quam tunc SertoriuS oppugnabat, frustra conatur defendere,victus aufugit. Sertorius superato fugato* po in peio Lauronem captam cruentissimede putatus Ut reliquum agmen Lauroncnsium, quod caedibus superfuerat, miserabili in Lusitaniam captiuitatetra nsduxit. Pompei um autem ,hoc est,illum Rom morum ducem, a se victum fuisse gloriatus est:quem magna praedit una fiducia,ad hoc bellum non pro consule,sed pro consulibus Roma misistet. Fuisse tunc Pompeio triginta millia pedi tum re mille equites, Galba scribit:Sertorium autem sexaginta millia peditum,' octo ni illi sequit uim ha uiasse commemorat. Postea vero Hirculeius cum Metello congressias piid Italicam Eeti Cevrbe in
viginti milia militum perdidit: victusque in A a s Lusita
430쪽
Lusitaniam cum Paucis refugit. Pompeius Segidam nobilem Celtiberiae urbem cepit.
A reriring deinde eum Pompeio concressus, Sertorius deinde eum Pompeio congrelius, decem millia militum eius interfecit. Ex alio cornu vincente Pompeio tantundem pene ipse perdidit. Multa inter eos praeterea praelia gesta sunt.Memmius quaestor Pompe- ij,ideinquevir sorori Seius,occisus est. Hirculei fratres interfecti. Perperna,qui se Sertorio iunxerat,comminutus est. Postremo ipse Sertorius decimo demum anno belli inchoati, ijsdem,quibus , viriathus, suorum dolis interfectus,finem bello fecit, Romanisque victoriam fine gloria dedit quamuis Perperis
nam postea pars exercitus eius secuta fit,qui, Pompeio victus , cum uniuerso exercitustio interfectus est. Ciuitatibus vero cunctis vltro ac sine mora per deditionem receptis,duae tantum restiterunt,hoc est, Uxama et Calagurus : quarum Vmmam Pompeius euertit, Calagurim Afranius iugi obsidione confectam, atque ad infames escas miseranda inopia coactam, ultima caede incendio pdeleuit. Percussores Sertoris praemium ne petendum quidem a Romanis esse duxerunt,
quippe qui meminissent antea Viriathi preis aureribus denegatum. Et quamuis nullo
tunc praemio patrata erint Romanam securitatem, i men fortis fide ac viribus semper Hispania, cum optinao inuictissimosque reges rei publie. dederit, nullum unquam tyran .norum ab initio usque in hodiernum diem