장음표시 사용
401쪽
ditis inhiantem bello oppressit:cuique victo
ignominiosissimum foeduS exegit, uniuersam pene Africam a Romanis deficientem,regno suo iunxit. Postea tamen MeteIli consulis integritate S disciplina coircitus , duobus etiam praclijs victus, vidit presente se cicvastari Numidiam suam re non posse defendi: quoad deditionem coactus , CCC. Obsides dedit, frumentum atque alios commeatus persoluturum sese spopondit, tria millia amplius perfugarum reddidit. Exin cum incertus in pace improbos non prohiberet excursus,C. Maris consulis , non minore pene quam ipse praeditus erat astutia , Romanisque viribusfractus est maxime postquam Marius urbem Capsam ab Hercule Phoenice(vt ferunt) conditam, regijs tunc thesauris confertissimam , dolo circumuenit clacepit. Diffidens deinde S proprijs rebus
ct viribus Iugurtha . societatem cum Boccho Maurorum rege fecit, cuius equitatu in immensum auctus , Marianum exercitum creberrimis incursionibus fatigauit.)Postremo apud Cirtam urbem antiquam Mansani regiam,aduersus Romanos expugnatione eius parantes sexaginta millibus equitum instructus occurrit. Nunquam ulla Romano militi tumultuosior pugna Sterribilior fuit, adeo vidiscursu ct fremitu ci cuncti antium de impetentium equitum
suscitatus puluis scolin subtexuerit, diem
ademerit , noctemque obduxerit et: tantus autem telorum nimbus ingruerit, ut nRI-
402쪽
la pars corporis ab ictu tuta esset, quipquibus S ullus ad prospiciendum impedimento caliginis, ct expeditio ad cauenducompressione multitudinis deerat.Nec labrabat eques Maurus ac Numida,ut bene colocatum hostem opportuno teli impetu maretur, sed potius in incertum pila mittbant, certi quod vulnera incerta non essent Ita coaeti in unum Romani pedites densa bantur. Intercapedinem tanti periculi nointerueniens dedit. Eadem postera die, beli re periculi facies. Erumpere in hosteri quamuis stricto miles gladio non valebat eminus enian iaculis repellebatur. Fugeri non poterat,undique enim velocior ad per sequendum eques incluserat. Iam tertia dies
re nullum undecunque suffragium, dira undique mortis facies obiiciebatur , tandem Marius consul forti desperatione spei via fecit, uniuerso sin il agmine prorupit e vallo, campoque sese simul repraelio dedit. Ex cum iterum circun fusi hostes non solum agminis extrema laniarent,verum etiam media excussis procul telis caederent: turbato dque Romanos insuper etiam aestus solis, in-
tolerantia sitis,mortis circunstantia, usque lad extremum desperationis defatigarent, subito notum illud Romanorum aduersius Afros tempestatum imbriumque suffragia rim coelo missum, inmeratae saluti fuit : siquidem repentina plus a sitientibus Romanis S aestuantibus refrigerium potiamque Prae
bui t. Porro autem di umidis hastilia telo
403쪽
rum,quae manu intorquere fine amentis solent, lubrica ac per hocinii tilia reddidit: Seuta etiam,quae elephanti corio extento atque durato habilia , tuta gestabant ,scuius ea natura est,ut acceptum imbrem , tanquan spongia ebibat,ac per hociintractabile reperitinopondere fiat quia circunferri non poterant,defendere nequiuerunt. Ita ex insperato conturbatis destitutis tr Mauris S Nunaictis: Bocchus , Iugurtha fugerunt. Post hoc XC. millia armatorum nouissimo bello ab ijsdem regibus obiecta, haec quoque usquead internecionem Romanis vincentibus caesii referuntur. Ex eo Bocchus spem belli abisci-VnS,pacem petivit: atque in pretium pacis Iugurtham dolo captum,catenisque obrutum, Per Syllam lega tum misit ad Marium :qui in triumpho ante currum cum duobus filijs suis 2 ct u S,mox in carcere strangulatus est. Iisdem diebus obscomum prodigium ac tris evisum L. Helvius eques Romanus cum uxore lilia , Roma in Apuliam rediens , tempestate correptus, cum filiam consternatam vi fieret, ut citius propioribus tectis succederent,relictis vehiculis, arreptis ii equis filiam irginem equo infidentem , in medium as Men accepit. Puella continuo ictu fuIminis manimata est. Sed omnibus fine scissura ali-lua vestimetis ademptis, ac pectoris pedum-Pe vinculis dissolutis, monilibus etiam an- initisque discussis,ipso quoque corpore illae-ρ , nisi quod obscoemina in modum nuda, lingua paululum exerta iacuit,equus quo-
404쪽
que ipse quo utebatur,straturis, frenis & ciri- gulis dissolutis passim ac disperiis, exanimis Procul iacuit. Parvo post hoc intercessit tem :Foris L.Veturi u seques Romanus Amiliam Ivirginem Vestalem furtivo stupro polluit. Duas praeterea virgines Vestales eadem Aramilia ad participat onem incesti se Iicitatas, contubernalibus sui corruptoris exposuit ac tradidit. lndicio per seruum facta , supplicium de omnibus sumptum est. sdem praeterea Iugurthin i belli temporibus L. Cassivi consul in Gallia Tigurinos usque ad Oceanum persecutus, rursumque ab eisdem insi- dijs circula uentus, occisus est. LuciuS quoquc Piso vir consularis , legatus Casib consulis, C Popili, interfectus.' c Publius alter legatus,ne resim Pig ad dun, dua exercitus portio quas in castra confuse, rat, deleretur , obsides ct dimidiam partem rerum omnium Tigurinis turpissimo foede- .lre dedit, qui Romam reuersus , a Coelio tri- sbuno plebis die dicta, ea quod Tigurini Sob- sides dederat, in exilium profugit. Coepio
proconsule capta urbe Galloruim,cui nomen
est ToIosiae, centum M .pondo auri, Sargenti iCXM. e templo Apollinis sustulit: quod cum ad Massiliam amicam populo Romano urbem cum praesidijs misisset, interfectis clam
(sicut quidam con testantur quibus ea custodienda , peruehenda commiserat , cuncta per scelus furatus fuisse narratur:vn- de etiam magna quaestio post Romae
405쪽
De besso Romanorum aduersis tam bos. Ttutonas, aliasque nus sto bidi varie
utrinquepugnatum, sed Marii industria
Nno ab urbe condita DCXLII C. Manlius Consulta s Caepio proconsul ad Uer siis Cimbros de Teutonas de Tigurinos ct Aiax bronas Gallorum re Germanorum gentes, quae tunc , ut imperii in Romanum extinguerent conspir auerant, missi, prouincias sibi Rhodano flumine medio diuisierunt. Vbi dum inter se grauissima inuidia re contentione disceptant, cum magna ignominia re periculo Romani nominis victi sunt: si quidem in ea pugna M. Aurelitis consularis captus atque interfectus est. Duo filii Oonsulis caesi, octoginta millia Romanorum sociorumque ea tempestate trucidata , qua, draginta millia calonum atque lixarum interfeeita , Antias scribit. Ita ex omni penitus exercitu decem tantummodo homines, qui miserum nuntium ad augendas miserias repor arent, superfuisse referuntur. Hostes bi nis castris atque ingenti praeda potiti noua quadam atque insolita execratione cuncta quae ceperant,pcuum dederunt. Vestis di cissa, proiecta est, aurum argentumque iri numen abiectum , loricae virorum conci
Phalerae equorum 'disperditae,e qui ipsi gur
406쪽
gi libus immersi ,homines laqueis collo inditis ex arboribus sit mensi sunt,ita ut nihil prae
da: victor, nihil misericordiaevictus agnosceret. Maximus tunc Romae non solum Iuctus, verum etiam metus fuit, ne confestim C in bri alpes transgrederentur. Italiamque delerem .hsdem temporibus Q Fabius maximusium suum adolescentem rus relegat tam , cum duobus seruis parricidij ministris inter- fecit, ipsosque continuo seruos in pretium sceleris manumisit. Die dicta, Cn. Pompeio accusente, damnatus VEIgitur Marius Uam itum consul, cum iuxta Isarae Rhodani it e flumina, ubi in sese confluunt, castra posuisset, Teutones,Cimbri,&Tigurini S Ambrones, postquam continuo triduo circa Romanorum castra pugnarunt,si quo pacto eos excuterent vallo atque in ' aequos campos effunderent tribus agminibus Italiam petere destinarunt. Mariti; post digressis in hostium, castra mouit, ct collem occupatur: qui campo ct fluuio,vbi hostes sese distuderant, im- minebat.Cumque exercitui eius aqua ad potandum deesset, querelisque omnium coar- gueretur, aquam quidem in conspectu esse respondit,sed eam latro vindicandam. ri mis itaque calonibus cum clamore in pu gnam ruentibus , subsequutus exercit Us, Inox iusto certamine compositis ordinibus , bellum gestii m. ct vicere Romani. QVarto die rursus productae utrinque in campum acies usque ad meridiem pene pari pugnauere discrimine. Post ubi incalescente solesu
407쪽
luxa Gallorum corpora in modum niuium is abuerunt, usque in noctem caede Spotiris' quam pugna protracta est: Ducenta millia vi maiorum in eo bello interfecta sunt octo- ginta millia capta, vix tria millia fugi e re-c runtur. Dux quoque eorum Teutobodus occisus est. Mulieres eorum constantiore a-mmo sitam si vicissent, conssiluerunt consu-
ei ut ii inuiolata castitate virginibus sacris ac dijsseruiendum esset, vitam tibi reseruarent. Itaque cum petita non impetrassent,
aruulis suis ad saxa colli lis, cunctae sese ferro ac suspendio pereinerunt. Haec de Tigurinis de Ambronibus gesta sunt. Teritones auem& Cimbri integris copiis Alpium naues emensi Italiae plana perua er. ant ibique cum rigidulii genus diu blandioribus auris , poculis,tabis ac lauacris emolliretur, Marius iuuitum consul , Catulus aduersiam eos missi, die ad pugnam ct campo dato, Anni balis secuti ingenium, in nebvia disposuere tignam in sole pugnarunt. Prima si quidemertiirbatio Gallorum fuit , quod Roma-Lam aciem prius Ostcndere dispositam, qua adeste senserunt. Curiaque illico vinnerati
quites retro in Nos cogerent Ur, totamqUe multitudinem indisposite adhuc aduentantem conturbarent , Stas cum vento ortus X ad erso emicuisset , visus eorum puluis
oppleuit, ct fplendor habe cauit, ita famim
est, ut tanta ac tam terribilis multitudo,nai et ima Romanorum clade, sua autem ultima
408쪽
internecione caederetur.Centum quadraginta millia eorum tunc in bello caesa, LX. milii a capta dicuntur. Mulieres grauiorem pene excitauere pugnam, quae plaustris in modum castrorum circum instructis , ipsae autem desuper propugnantes diu repulere Romanos. Sed cum ab nouo caedis genere terrerentur (Jabscis is enim cum crine verti bus,inhonesto satis volnere tiar peS relinquebantur ferro quod in hostes sumpserant, ii
se suosque verterunt. Namque aliae concursu mutuo iugulatae , aliae apprehensis inuicem faucibus strangulatae, aliae funibus pie quorum crura consertis, iplisque continuo equis extinata latis, postquam suas iisdem su-
nil iis . , quibus equorum crUra TeXUeraiat, ilindidere ceruices , protractae atqtDe exanimatae sunt , aliae laqueo de subrectis plaustrorum temonibus pependerunt. Inuentest etiam quaedam,quae duos filios, traiectis per colla eorum laqueis , ad suos pedes minxerit: ct cum seipsana suspendio morituraim dimisisset, secum traxerit occidendos. Inter haec m v lta ct miserabi ii amortis genera breguli'rioque duo strictis in se gladijs coicurrisse referuntur. ' Lucius re Boiorix reges in acie cecideriant. Claudicias ct Cestari: capti sunt. Ita in liis duobus praelijs trecentrum quadraginta millia Gallorum occisa , ct centiam quadraginta millia capta sunt , obgque innumera mulierum multitudine, quae se suosque paruulos foemineo furore, vi au
409쪽
triumphum icomanamque victoriam incredibile facinus, & nunquam antea Roma Dis cognitum , Romae subito perperiatiam, versa in horrorem ac moerorem tota urbe , fuscavit. Publicius siquidem Malleolus, seriris annitentibus , matrem suam interfecit. Damnatus parricidij, institusque in culleum de in mare proiectus est impleuerunt liae Romani facinus poenam , unde Solon Athe- niensis decernere non ausus fuerat, dum fieri
posse non credidit; ct Romani,qui se ortosa a Romulo scirent , etiam hoc fieri posse intelligentes supplicium singulare sanxe
De ingenti Romae seditione, auctoribus L.
puleio Saturnio, C. Mario , caeterisque
orta.ANNO ab urbe condita DCXLV. postCim. bricum S Teutonicum bellum S quintum Mari, consulatum , quo status impexij
Romani iure conseruatus iudicatur , sexto consulatu eiusdem C. Marii ita labefactatus: est,ut pcne usque ad extremum intestina cla-L dc conciderit. Euoluere ac percurrere mihi discordia ruinambages ct inextricabiles seditionum causas incommodum simul ac Iogum videtur: sane breuiter strinxisse sufficiat quod primus L. Apuleius Saturnius excitati tumuitus auctor extiterit, Metello Numidico, viro Laneprimario acerrimus inimicias,
410쪽
qui eum censorem crevitum protractum do mo, atque in Capitolium confugientem armata multitudine obsedit , unde equitu ni Romanorum indignatione deiectus est,plurima ante Capitolium caede facta. A.Nomium deinde competitorem iam Saturninus , o Glaucia fraudeC.Mari j consulisoccideriat. Subsequente anno Marius sextium Consus, Claucia praetor, dc Saturninus tribunus plebis con Dirauerunt. Metellum Numidictu
in exilium quacunque vi agere. Die dicta, a suppolitis eiusdem factio ius indicibus per celus innocens Metellus damnatus . in exilium cum totius urbis dolore discessit. Idem Saturninus Memmium virum acrem re integrum,fieri consulem timens, orta subito seditione fugientem per P. Mut tum Latellitem informa stipite comminutum interfecit. Fremente pro tantis rei publicae malis senatu populoque Romano, Marius onsul ac icommodato ad tempus ingenio consensui bonorum sese immiscuit , commotam qui plebem leni orat se, ne sedavit Saturnintas anfamibus 'ausibus concionem domi suae habuit , ibique ab aliis rex, ab asiis Imperat est appellatus. Marius manipulatim plebe descripta, alterum consulem cum praesidiis in colle disposuit, ipse portas communi Uit. In foro praelium coma sitim est. Saturninus.1 Marianis foro pulius, in Capi collum confugit. Maritas fistulas, quibus eo aqua deducebatur,incidit. Bellum deinde in aditu Capitosis horridum satis actum est, multique circ.