장음표시 사용
501쪽
malorum reuocent,pertimescat.Irruit enim in eam repentino impetu Romanus exercitus , veluti fortissimo corpori fortior I ues: quae tanto grauius accenditur,quanto impa tientius toIeratur.Sitiebat misera ciam insta- ite gIadio, profiteri sponsionem seruitutis aris ternae auulsis insuper obsidibus,'cogeretur. Sitiebat, ut dixi, notam illam omnibiasque suauissimam velut aquae gelidae dia Ice di nem Iibertatis:quantoque eam magis subtrahi in telligebat tanto auidius desiderabat. Hinc it Ia tam frequens contra vetita praesumptio iinuadebatur , ct pro defendenda libertate, importuna libertas:prireptaque insatiabilia ter potiundi licentia, quod male conceptam perniciem restinguere videbatur , augebat. Hinc Romanus ante pugnam insidiator aris gutior hinc in pugna hostis infestior , hinc post pugnamvictor immitior,hinc omniaad domandam impatientiam crudescetia, hinciam nec remediss credebatur: itaque si interrogare possem hanc,de qua loquimur,nationem .quid tunc, cum haec ipsa sustinebat, de illis temporibus iudicarit,responderet,utarbitror, dicens : Sic me illa tunc febris exanguem reddidit,ac frigidam fecit,ut etiam aestas haec, quae omnes pene perstrinxit, ferue
facere iret commouere nequiverit: atque ita me Romani inclinauerunt, ut nec ad Gothos
surgam sed ne ipsa quidem Roma cladesquasiDtulit,euitauit. Exercitae atque diu auctae sunt per totos mundi cardines potentia ducum, viresque legionum: quae in sese con cu r-
502쪽
mnees,eius damno vincerent, cuius pericuIovincerentur. Nam victorem Caesarem de Callia reuersum ciuilia bella comitata sunt, aliaque grauissima mala interfecti apud Parthos Crassi AE trucidati exercitias praecessc-
A Nno ab urbe condita sexcentesimo XCVII. Crassus in consulatu collega Pompei j prouinciam sortitus in Parthos, homo inexplebilis cupiditatis , audita in Hierosolymis templi opulentia quam Pompeius intactam reliquerat, in Palaestinam diuertit, Hierosol mam adit,remplum pervadit, opes diripit.Inde per Metapotamiam tendens in Parthiam quacunque iter habuit , socijs ciuitatibus auxilia indixit pretia exegit:mox 'ue ut Euphratem transijt , illico vage semlegatum ab Orode rege Parthorum ad semissu iri, obii tum tabuit,a qiro vehementer increpitus est , quod contra Medus Luculli, Pompei j auaritia inductus , Euphratem, transierit. Quamobrem sine mora futurum , ut pro auro Parthico serico ferro on raretur. Itaque cum prope Carras ventum esset. Parthi subito ingruentes cum Stirenaec Sisiace praefectis sagittis oppressereRomanos. Cecidere ibi plurimi senatores, aliquot F f a etiam
503쪽
etiam consulares, Spraetorij viri. Crassu quoque filius Crassi, lectissimus iuuenis, in
acie occisus est. Praeterea quatuor cohortes cum Vargunteio legato, mediis deprehensiae campis & interfectae sunt. SurenaS rapto equitatu Crassum persequi intendit reumque circunuentum , ac frustra colloquium eius petentem, interfecit,quamuis vitium aufer re maluisset. Pauci noctis beneficio Iiberati, Carras confugerunt. Cognita clade Romanorum,multae Orientis prouin clar a societate vel fide populi Romani defecissent,ni Cassius collectis ex fuga militibus paucis , intumescentem Syriam egregia animi virtute ac moderatione pressisset et qui ct Antiochum copiasque eius ingentes praelio vicit, 'intemfecit : Parthos quoque ab Orode in Syriam missos, iamque ingressos Antiochiam, bello expulit, ducemque eorum Osacen interfe
CAPUT XIV. De mutabilitate Romani imperii, praediciorum velut epilogui.
I Gitur Romani status agitur semper alte na mutatio, re velut forma Oceani maris, quae omni die dispar,nunc succiduis per septem Hes attollitur incrementis , nunc insequentibus totidem diebus naturali damno defectu interiore subducitur. Vt enim de proximis ordiar,Cimbris Tigurinisque vingentibus,cum apud Rhodanum flumen Ro
504쪽
manus exercitus periit , arctissimas Roma sensit angustias, refusa continuo clade Cimbrorum,magnis elata prouentibus,priorum oblita defectuum est. Hanc deinde recentissimae prosperitatis iactantiam Italicum bellum S delaceratio Syllana castigat. Rursus post hanc domesticam intestinamque perniciem, qua usque ad medullas pene euiscerata exesa est , paribus propemodum spatias temporum non solum reparata, verum- etiam extenta est,cum Lucullus Asiam, Pompeius Hispaniam, Caesar Galliam perdomuit, Romanumque imperium usque ad extremos propemodum terrT terminos propagatum est.'Hanc nunc amplissimam dilatationem vastissima ruina consequitur. Apud Parthos enim Consul Romanus occiditUr, exercitusque deletur, atrocissimum illud Pompei j ct Caesaris bellum ciuile conseritur, ct inter haec Roma ipsa repentino com repta incendio concrematur. Anno liquidem ab grbe condita DCC. incertum unde concretus,plurimam urbis partem ignis inta a sit, neque unquam antea tanto incendio correptam ac vastatam ciuitatem ferunt Nam quatuordecim vicos cum vico iugario
consumptos fuisse memoriae proditum est. Hinc iam bellum ciuile committitur, quod magnis iamdudum dissensionibus ac molitionibus pa
505쪽
De besso civili, quod cruentissimum Caesar Pompei uet Frunt.
Am redi ens Caesar victor ex GaIlia , decerni sibi absenti alterum consulatuin poposcit. Contradictuna est a Marcello comsule, annitente Pompeio, deinde decretum est 1 Senatu , ut in urbem Carfar non niti dia misso exercitu veniret, & ex Marcelli con si Iis auctoritate ad legiones, quae apud LUceriam erant , Pompeius cum imperio nia istis est.Caesar Rauennam sese contulit vla Antonius,ch Q.Cassius tribuni plebis pro Caesate intercedentes, interdicente Lentulo consule , curia foroque prohibiti ad Caesarem ii profecti sunt, Curione Caelioque simul comitantibus. Caesar Rubicone flumine transtmeato,mox ut Ariminum venit, quinque cohortes,quas tunc sola Shabebat,cum quibus,(ut ait Liuius orbem terrarum adortUS est, quid facto opus esseet, docuit. Deploran S in iurias suas, causam belli ciuilis pro restituendis in patriam tribunis,esse testatus est. Inde per Antonium septem cohortes, quae apud Sulmonem morabantur,a Lucretio recepit, tres legiones quae cum Domitio apud Co sinium morabantur,ad partes suas readuxit. Pompeius atqueomnis senatus. crescentibus Caesaris viribus trepidi,tanquam Italia pulsi,in Graeciam transuecti, Dyrrhachium gerendi belli sedem delegeriint.CaeserRomam
506쪽
venit,negatamque sibi ex aerario pecuniam, fractis foribus inuasit,protulitque ex eo auri Porido IV. M. centum triginta quinque , arseriti pondo prope DCCCC.millia. Inde disre Tus Ariminum ad legiones , mox Alpes transuectus, Massiliam venit,ad quam oppugnandam, cur receptus non esset,Tribonium cum tribus legionibus relinquens,ad Hispanias contendit,quas L. Afranius, ct M.Petreius, de M. Varro Pompeiani duces cum legionibus obtinebant.Ibi multis praelijs Petremium Afraniumque superatos, composita pactione, dimisit. In ulteriore vero Hispania duas Iegiones a M. Varrone suscepit. Similiter & duces eius,hoc est, Curio Catonem Sicilia expulit,valerius Cottam Sardinia,Tuberonem Africa Varrus eiecit. Ciser Massi- Iiam rediens,oblidione domitam, vita tantum relibertate concessa, teris rebus abra- sit. At vero Dolabella partium Caesaris,in Illyrico per Octauium Libonem victus, co-Pijsque exutus, ad Antonium fugit. Eafilius Sallustius diuidentes singulas legiones, quibus praeerant,fimiliter de Antonius,Ho tentius quoque ab infimo mari cum classe
conciarreris , omnes pariter aduersus Octauium Libonem profecti, re vissi sunt. Antonius cum se Octauio cum quindecim cohortibus dedisset , omnes ad Pompeium 1 Libone deducti sunt. Curio ex Sicilia in Africam cum exercitu transtressus est et
quem Iuba rex continuo exceptum cum ominnibus copijs trucidauit. Octauius Salonag
507쪽
oppugnareconatus,omnes pene copias quas duxit amisit. Coelius desciuit, Caesare , ac Miloni exuli iunxit. Cumque ambo se
uorum manti Capuam oppugnare moIiren is A tur , occisi sunt. Bibulus apud Corcyram, 'rum pudore victus , quod custodiae et uriquam pelago ct oppido praetendebat , hostas illu- iserat, inedia sese vigilijsque confecit. Ap- pius Claudius censorinu , qui iussu Pompeii lGraeciam tuebatur , iam abolitam Pyrrhici oraculi fidem voluit experiri: quippe ab eo adacta vates destendere in specum , respondisse fertur de bello consulenti et Nihil ad te hoc Romane bellum pertinet, Eubhaec cela obtinebis. Coela autem vocant Euboicum sinum.Ita Appius perplexa incertus sorte di celsit. Admonet nos aliquid obtrectatori-hus nostris consultor iste consulere. Querun-
hdes deo tur utique fideChristianorum tibi sacra inter maximh. dicta,ceremoniasque sublatast, ob hoc maxime quod extis vaticinijsque cessantibus futurae clade8,quia sciri nequeunt, non vitantum Cur ergo Ionge ante imperium Caestaris natiuitatem p Christi, sicut ipsorum auctores attestantur abolita fuerat Pythici oracu Ii fides Abolita autem ideo,quia contempta Porro autem quare contempta, nili quia vel falsa,vel vana,vel dubia unde prudet ter poci ta praemonuit. In consulti abeunt, sedemq;o- i
Edere Sybillae: Et ne forte parui id pendant,
quod contemptu abolitum atq; antiquatum fuit,hoc est,aut numen aut sedem, Apollo iIu Pythius erat, quem ferunt magno illo Py
508쪽
thone serpente interfecto,totius vaticinatioxias auctore S principe, im redem cie sedis cicdiuinationis A numinis extitisse ibique eum reddere elegisse responsa, ubi orta cii aucto re ipsa diuinatio videbatur praeterea que per alias quo la terrarum partes spumantib. buccis, rabidoq; discursu omnis furiatoru ructat iiniania ad quem plurimi terrarii reges,quasi ad vi uam vocem consulti numiniS concia rerunt, cui saepisseime ipsi quoque Romani opulentissima dona miserunt Atii Apollo iste Pythius paulatim discernente experientia contemptuS,relictus atque abolitus est,quid viuum de mortua pecu de,quid verum de amente muliercula sperari potest Quid post fena O, inflauit cum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras,expositis opimae pecudis intestinis, non
finget esuriens j Nammicut ipsi fatentur, vel obscura,vel falsa dicendo, ipse Apollo seducit. Quamobrem aequo animo ferant , ii imitari interim nolunt, nos id veritatis iudicio etia prohibere,quod potuerunt maiore S eorum vel experiendo contemnere Inter a apud Dyrrach uian multi Orientis reges ad Popeium cum auxiliis conti enerunt. Quo cuna
Caesar venisset, Pompeium obsidione frustra cinxit, ipse terram quindecim millum passuum fossa praestruens, cum illi maria paterent Pompeius castellum quoddam propinquum
mari , quod Marcellinus t Hebat Ur, e Vertit. praesidiaque Caesaris quae ibidem morabantur occidit. Caesar Torquatum Iesionemque unam, ut expiasnaret,agsressus eth.Hoc peri-
509쪽
culo nociorum Pompeius cognito,omnes eo copias contraxita in quem se ilico Caesar o missa obsidione conuertit Torquatia S autem Evestigio prorumpens , auersum insecutus est. Ita Cassaris milites ancipiti periculo territi, ipso Caesare frustra oblistente, fugerunt, Pompeius vero Caesaris quoque testimonio
victor,persequentem reuocauit exercitum,
quatuormillia militumCaesaris,centurionepyiginti duo, equitesque Romani complures. in eo praelio haesi sitiat. Caesar inde citato agmine per Epirum in Thestaliam perrexit. Pompeius cum maximis copijs sectat us, bellumque commissium est. Itaque in stituitur v-trinq; acies.Pompeius octogintaocto cohortes triplici ordine Iocauit.Fuerunt autem peditum quadraginta millia,equites in sinistro
cornu sexcenti,in dextro quingenti pretet ea reges multi, senatores , equitesque Romani plurimi, absque leuium armaturarum magna copia . Caesiar similiter o toginta cohortes triplici ordine disposuit, cui fuerunt non minus quam triginta millia peditum equites mille. Videre ibi de gemere erat, contractas Romanorum vires in campis Pha salieis ad occisionem mutuam constitisse:
quas si concordia rexisset,ia ubi populi, nulli
reges ferre potuissent. Prima congressione equitatus Pompeis putius, sinistra Iatera nudavit. Deinde cum diu utrinque dubia
sorte caederentur , atque ex alia parte Pompeius inter hortandum diceret , Parce ciui
510쪽
Faceret, quod urgeret, dieens, Miles, faciem feri: tandem uniuersus Pompeij fugit exercirias, castraque direpta sunt. Caesa sunt in eo Praelio Pompeianorum quindecim millia,
centuriones triginta tres. Hic exitus pugnae
ad Palaeopharsalum fuit: Pompeius fugiens in ostio Penei amnis onera iam nauem nactus, in Asiam transiit. Inde per CPPrum in Aegyptum venit: ibique mox ut Iliatus attigit, iussu Ptolemaei adolescentis , ingratiaCqlaris victoris occisus est. Pope ij uxorsiiij que fugerunt: Caetera Pompeiana classis direpta est, omnibus qui in ea erant crudelissime trucidatis : ibique& Pompeius Bithynicus occisus est. Lentulus vero vir consularis apud Pelusium interfectus est. Caeaar compositis apud Thessaliam rebus , A- flexandriarn venit , perlatoque ad se ac viso Pompeis capite,annuloque, fleuit: Cumque se in regiam recepisset,eludebatur a tutoribuS , quo minus pecuniam acciperet, templa sua astu spoliantibus,ut & regios th*fauros vacuos esse ostenderent, re in inuidiam Caesaris populum concitarent. Praeterea Achillas dux regius,imbutus semel Pompeii sanguine Caesaris quoque necem meditabatur. Nam iussus exercitum dimittere, cui praeerat,viginti millium armatorum , non modo spreuit imperium , verum ec aciem
direxit. In ipta praelio resia classis forte subducta, iubetur incendi. Ea flamma cum partem quoq; urbis inuasisset, quadringenta millia librorum , proximis forte aedibus condi-