장음표시 사용
31쪽
intur quibuscum o qui de stati, de condicione fortunae suae posset, impetrauit. Missi sunt tres legari, sed rustra: csi
Perseus regium nometramplecteretur Paulus autem, ut seisiaque omnia in fidem clementiana . R. permitteret. Omnino contenderet. Dum haec ita geruntur, lo Thessalonicensis Liberos Persei paruo Cn. Octauio , qui classe sa- motracham appulerat tradidit . qua re audita, Perseus a se, Philippumque filium natu maximum quem secum habebat, eidem Octauio tradidit: quo in praetoriam navim imposito , Octauius Amphipolim repetit. Inde Regem in castra ad consulem misit , literis ea de te praemissis. Secundam eam Paulus, se uti erat, victoriam ratus , victimas cecidiρ eo nuncio .cone illo aduocato , literas praetoris cum recitasset Q. Aemiltiam Tuberonem obuiam Regi misit caeteros manere in praetorio frequenteis iussit. Cum iam Perseus ingressus est et in castra , constar rexit consul. iussi, sedete aliis , progressus paulum introeunti Regi dextram porrexit. summittentemque sese ad pedes sustulit nec attingere genua passus introdui tum in tabernaculum aduersus aduocatos in consilium considere iussit. Quem cum graeis co sermone esset percunctatus, nec ullum tulisset respo, sumis ad suos conuersus exemplum insigne cernitis, inquit mutationis rerum humanarum , vobis hoc praecipue dico iuuenes Ideo in secundis rebus nihil in quenquam superbe, ac violenter contulCις ως-e praesenti credere et unae: cum quid vespersura incertu sit is demum vii erit, cuius animum nec prospera flatu suo egeret: nee aduersa infringet. Deinde filios admonuit ut fortunam , cui tantum liceret, reuererentur Scipio non multo post in Graeciam cupatre profectus est ad ea visenda, quae nobilitata fama magi, auribus accepta sunt, quarta Oculis noscuntur. Primum pee
Thessaliam Deipsos iter fecit inclytum oraculum inde Lebadiam , ubi an templo Iouis Trophonii vidit os illitis specus, per quod oraculo utentes sciscitatum Deo descendere soleboni. Inde Chalcidem ad spectaculia Euripi,aruoq; statu Insulae ponte continenti iunctae descendit. A Chalci-
32쪽
Aulidem traiecit trium millium spatio assantem: baportum inclytum statione quondam mille nauium Agamemnoniae classis spectauit Dianaeque templum, ubi nauibus cursum ad Troiam , filia Iph genia victima aris admota rex ille regii tenuit Hinc Oropum Atticae ventum est: xbi pro Deo vates Amphilocus colcbatur templumque et usi una erat fontibus, i iisque circa amaenum . Ab Oropo Atherias recta peruentum multa quidem isenda habentes, arce inportus, muros, Piraeeum urbi coniungentes inaualia magnorum Imperatorum , simulachra deorum, hominumquenm ni genere S matbriae, Martium insignia Athenis profectus altero die Corinthum pei uenit Vrbs erat tum praeclara , ante Munati excidium inrx quoque , Ili Em cstir cuia eum praebuere spectaculum in x in immensam edita altitudinem sontibus scatebat: thstmus autem duo maria ab occasu δε ortu Solis finitima archis dirimit faucibus Sicyonem, Argos nobiles urbes adiit: Inde haud parem opibus Epidaurum, sed celebre Aesculapii templo nobili: quod ab urbe quinque millibus passuum distans donis diues erata quae
remediorum mercedem salutarium aegri ei sacrauerat Deo. Inde Lacaede monem non qperum magnificentia , sed disciplina , institutisque memorabilem unde pec Megalopolim Olympiam a s endit. Quo loco inter caetera spectacula Io-trem veluti praesentem intuens animo nonnihil btus est.
Amptii pol in se contulit ubi ludis a patre magnificentissime editis interfuit ambus confectis in rebus Macedonicis de sententia decem Legatorum illuc a Senatu ad id misiasorum compositis in Italiam cum eo traiecites regia naue ingeni is magnitudinis, quam sexdecim remorum verius agebant ornata Macedonicis spoliis aduerso Tyberi ad urbe
est subuectus:ac ea paucis post diebus post ilissus triuini halecurrum eum Q fratre, Maliis illustribus viris est ingressus.
Sed viro , ac pene eodem tempore, iatris triumphum. Seduorum fratrum funera, nobile maxune sortis hum mae ex
33쪽
diebusqiihique arite patris triumphum e vita decessit altra qua sum decimum agens annuli triduo post triumphum. Quam t. men familiae o bitatem eo animo tulisse sertur, quo debuit is inci postea duas urbes Impe io Romano in micis . sis a somma virtute esset euersurus . Quod quidem ut facilius praeitare posset, in urbe non luxui, iton inera ire se corrumpendum dedit sed , k ood adoletantiae reliquum fiat :&Omne etiam vitae tempus sxbi per negotia tum publiea , iam priuata licui ilibentius in bona una artium si uis diis posuit: idque indicendi facul a te maxime, minii Oica disciplina aucto bibus , ac praeteptoribus Metrodoro pictore S philosopho exces lentissimi, Panaetio Stoica sectae PrIncipe, homine pene diuino, Polybio Lyci filio Megaloii Olite ex Archadia inime nim L. Paulus, deuicto Perse a petisset ab A heniensibus, vi sibi quam probatissimum philosophum mittere iit ad ecudiendos liberos; itemque pictorem ad triumphum excolendum et Athenienses Metro .dorum elege urit professi eundem in utraque re praestantis simum . id quod eas to quoque Paulus indicauit . Sed Sci- Pio domi tantum opera Metrodori est usus Panetium vel Ad Polybium non doni solum . sed obis etiam secum ferὀbab iit in icendi autem fa,c a te tantos fecit progressus rvt cumulata belli ea gloria ipsa eloquentia summus , ira- Missi inus habitus Orator fuerit. Atque ii stoica disci Minai inici in primis Cit Oniae Ui . . , missa illa . quae es euis
secta pr. ,pri' scuerit te in una a Dissa nus , uenit, imit, se actus . . Cui tamen philosophiae ita semper operam dedit
ut Vix in e ligerent homines, id eum agere, cum agerct amen . Octa MMDqDe haud c in emnendus euasi Uersos enim ornatissimo ex tempore fundere 4 scribere so 'ehat. Vnde ea intenso liquando praeterit Diaboribus, ita cum pa. erita I Ociatus est De sine ima tuos hones . .
P anque tib monum tamet pepepere labores. Aliolo eo in sole exoriente supraMaeotis oludes,
34쪽
turae ipsius babitu prope diuino per se moderatis, grauis erat: tamen cum ad naturam eximiam illust rcmque accesiast, omnia praeclara, atque singularia extit Tunt Libros iuros quidem a Xenophonte non ad historiae dem scriptos, sed ad efiigiem nasti imperii prudenter de manibus depone re non solebat seu ius in primis laudabat illud , quod dico
cete eos dena labores non esse aeque graues Imperatori, militi: subdi pse bonos labor loliorem faceret imper eo rium . Dum vero in his artium studiis liberalissimis , doctrinaque versatur estotusque animo excolendo deditus cst: pater tum Censor e vita decessit cuius abstinentia, ut caeteras innumerabiles illius eximiasque virtutcs, optimam, beatissimam sui ieris ponJpam silenti praeteream , tanta fuit: ut, cum ex Hispania , deuictis Lusitanis magnas opes retulisset, tamen ex auctione bonorum ipsius vix redactum fuerit, unde uxor Papyriae, quam non multo post repudiaruerat,d Os redderetur. Cumque omni Macedonum gaz-Σa, quae maxima fuit, potitus fuisset: nihil in domum suam intulit: sed tantum in aerarium pecuniae inuexit bis enim millies centies HS. xvi usque ad Hiicium . Pansam consules finem attulerit tributorum ei Os vero mortem tanto animi robore Scipio tulit: ut uniuersa ciuitas cum a sapientia is virtute paterna non detenerasse dictitaret.
Tom quod integriam Scipio , quod in locupletionem ipse similiam adoptatus fuerat, C irati reliquit summa
est etiam usus in matrem Papyriam cum semper , tum vero post patris diuortium pietate: summa in sorores libera 'itate quas cum viris tenui admodum patrimonio nuptas viis deret eas ipse, quantum potuit, suis opibus semper iuuit. In suos autem tum propinquos , t iam am cos summa sui bonitate. Nam Fabii fratris filii suffragator in domitiis quaestoriis in campi descendit P. Mutilium consulem esseeit C. Lelio in consulariis petitione nulla re defuit Hie
est ille C. Laelius cum muliis, maximis virtutibus, tum stoica
35쪽
Eoica rationε praeditus, eloquentissimus cognomento sapiens: quocum tanta benetiolantia: baritate conuinctus erat: tam amantissime, conitinctissimeque iucbat ut eadem essent studia via esset domus, idem victus, isque communis; ea lim S de Republica . de priuata Dra neci tresolum militii, sed peregrinationes etiam rusticationesqueCon munes tuerint. Nam omissis paulisper sudiis cognoscendi semper aliquid, ac discendi, in quibus remoti ab oculis populi omne ocium , t cmpusque conterebant, rUS ex Vrbe tanquam ex vinculis euolabant, adeo incredibiliter re- ruerascere Olcbant: ut concas, d umbillicos ad Gaietam, Lucrinum lacum legere, Mad omnem animi remissione, IDCum qiae descendere consueuerint. Nugari etiam ambo cum Lucilio pocta . dii cinti, ut ait Horatius . t Odere donecdecoqueretur Olus soliti. Quod quidem factitare Scipio ferebatur: inuidiae, quae lustres viros sequituriatira enim, tignis, semper petit ala quid detraheretur iis respirandi locus daretur, qui splendore virtutum illius, gloria rerum gestarum opprimi videbantur. Atque cum Donnulli, qui scipionis gloriae inuidebarit, eiusque obtrectabant laudibus, actorem illum quidem esse iactarent, poetam vero Laelium esse dicerent Laelius eiusmodi vocibus nihil sublatus nunquam virtutibus, atque gloria scipionis noitu duit. Idem fere in dicendi facultate eueniebat. Nam etsi
plurim tam tribucba cur ambobtas , iccndi tamen lata erat
in Laelio illustrior: cum esset multo et ustioris horridior quam scipio: delectari magis antiquitate videretur libenter verbis etiam paulo magis priscis tereti tr. Sed est mos hominum ut nolint, eundem pluribus ibus excellere Nain te besica laude aspirare ad Scipionem nemo poterat sic ingenia iterarum eloquentiae, sapientia deniq;ctsi vimque pria as priores ramen libenter deferebant II lio. Nec car crotum ii dicio solum , sed etiam ipsorum inter ipsos consensu tribuc batur . Nunquam altor altera nive minima re offendit, nunquam 'quicquam alter ex altero audiuit, quod nollet: a tandem id in e ipsos erat,
36쪽
an quo consistit omnli vis in ieitiae, voluntatum , studiorum, ac sententiarum summa consensio. Quod quidem. maxime causa fuit ricine doctissimo, Helegantissimo de amicitia libro Laelium de amicitia disputantem induxerit re debeneuolentiae, coniunctionisque necessitudine , qua
inter se deuincti erant, saepe mentionem acientem atque se sperare dicentem 'Scipionis, laeti amicitiam notam posteritati fore sed amicitiarum ineundarum scipio,' colendarum adeo studiosus fuit: ut non solum e soro domum ante se conferre non consuesset, quam aliquem ex iis, qui, quoquo modo occurrissent, sibi, ut Polybius praeceperat, familiarem, amicumquesecisset: sed omnis etiam illius sermo esset de amicitia I Nam praeter caetera, nihil dimicilius esse dicebat: quam amicitiam usque ad extremum vitae diem permanere vel quod non idem expediret utrique vel quod non idem de Republica sentirent , quod etiam mores hominii saepe mutarentur alias aduersis rebus, alia aetate ingrauescente Dirimi etiam saepe in te adolescentes colitentione , vel luxuriae conditione, vel commodi alicuius, quod idem adipisci terque non posset in virix etiam labefactari saepe honoris contentione . Pestem enim maiorem esse nullam in amicitiis, quam pecuniae cupiditatem, quam honoris certamen in gloriae Magna etiam dissilia . iter unque iusta lasci, cum aliquid ab amici quod rectum non esset,poitularetur ut aut libidinis ministri, acie adiutores essent ad iniuriam. Haec ita multa quasi fato impendere amicitiis: ut omnia subterfugere, non modo sapientiae, sed etiam se licitatis diceret sibi videri. Negabat etiam, ullam vocem inimiciorem amicitiae potuisse proserri, quam Biantis , aut bilo nisi huic Gellius ascribit qui
dixisset: ita amare oportere ut aliquando sis o surus tamen affirmabat, non tam in amicitiis, quam etiam in odiis, atque inimicitiis mediocritatem quandam esse tenendam . Quaerebatur interdum, quod in omnibus rebus homines diligentiores essent ut capras, ut oves, quo quisque haberet, dicere post ei; anticos autem quot haberet, non possiet: in
37쪽
quidem parandis curam adhibere : in amicis autem diatipendis incgligentes esse nec habere signa tiar sam novitas, quibus cos , qui ad amicitiam essent idonei audicarent. Cum anaicis ita se humane getebat ita se summitebat scie-.bat enim esse maxinatim in amicitia superiorem es parent an feriori it quamuis eos praestantia virtutis , ingenii sortunae longe superaret tamen nunquam ut supra dictum est Laelio , nunquam Rutilio nunquam Mummio , nunquam inferioris ordinis amicis sese anteposuit Me vero Maximum fratrem egregium virum omnino illi nequaqua parem, quod is anteibat aetate , tanquam superiorem cole-lcbat. Et iam peruenerat ad trigesimum annum, cum Athe nieri se P. Scipione Nasica , M. Marcello coss. Romam ad Senatum legatos de suis maximis rebus miserunt , Carneadem Academicum, Critolaum Peripateticum , Diogenem stoicum tres illius artatis nobilissimos philosophos. Quos dum Roma fuerunt, de rebus variis dis Ierentes cum multis aliis ciuitatis principibus audiui es atque in primis Carii eadem eo dies, cum vel exercendi sui causa, vel ingonii ostendendi, in vestibulo curia elegantem Ic accuratam habuit oratione pro iustitia i postero autem dic pro iniustitia contra iustitiam dixit. Quae quidem disputatio adeo si delectauit ut saepe posse dicere consueuerit Athenienses nihil sibi iucundius . nihil gratius eo tempore facere potuisse , qua micitia filio Ui lcgis eos mittores Cum interim res
in Hispania Momanis non satis prospere procederent: cioitas ita metu suspensa , ita debilitata es et ut nullus iuueniretur qui aut tribunus militum, aut legatus L. Luculli consulis in Hispaniam ire vellet Scipio tum tragesimum quartum agens annum inmmedium processit: atque professus est, se quodcunque genus mi itiae esset amperatum , cxcepturum quo quidem exemplo ad militandi studium omnes incitauit. Legatus igitur Luculli in Hispaniam a rofectus contra Celtiberos, praeter caeter facinora, quae in eo bello praeclara edidit: illud a 'Inpercaliam maxime memorabile
38쪽
Oereatiensis eorporis magnitudine atque armis insignis cusepe in medium procederet quem uis nunete Romanis, ni secum ferro decerneret, prouocabat. Sed cum nemine aduersus se perduci videret tripudians, hostes illudens atque etiam ab risu linguam exerens ad suos se recipiebat. Novit tandem ferocem Scipionis animum seu tacita ira, seu detrectandi certaminis pudor. Atque prius sciscitatu consulis voluntatem ex lege enim militari nullus extra ordine cum hoste iniussu imperatoris decertare poterat' armis habilibus magis, quam decoris, media militaris staturi, in medium processit ipsumque barbarum interfecit. Quo facinore Romanis animus maxime additus fuit . Huius quidem pugna effigie eius barbari filius ita gemmαmenim quandarucam pugnam incidendam curauit quoad vixit, signauit Vnde Stilo Praeconinus homo facetus satis salie dicere solebat quidnam fuisse facturum eum Tricipio a patre inter-remptus fuisset 'Atqui etiam in eiusdem urbis expugnatione maius multo periculum adiit . Dum enim vehementer 3trinque pugnatur ipse omnium primus murum transcendit . ex quo egregio facinore a Lucullo murali corona donatus est M. etiam Alienum Pelignum in acie scuto suo protexit. Non multo post ab eodem Lucullo in Africam missus est ad Massanisam elephantos petitum,& milites . Erat Massanis Numidarum rex in P. R. Corneliae pentis iustis
de causis amicissi inusibenuuique gerebat cum Carthaginie-sbus Asdrubale duce Forte accidit, Vt quo die Scipio pes uenit eo , Massanisa in Asdrubal ad pugnam crastinam separarent Massanisa, cognito Scipionis aduentu cum ipse
corpori curando daret operam aliquot filios cum omni equitatu obuiam misit eisque mala lauit ut Scipionem venientem exciperent . ipse vero, orta luce,suos in aciem eduxit nec Asdrubal detrectauit pugnam. Qua re cognita Scipio inaeditiorem quendam ascendit locum unde eam pugnam, quae ab aurora usque ad noctem perducta est, non
fine magna voluptate spectauitvsipe enim postea dicere consueuilis equidem in variis practus versatum fuisse, sed
39쪽
nunquam maiorem percepisse voluptatem: quan eum docem supra centum millia hominum praelio decertantium ipse omni periculo curaque vacuus spectauit. Addebat praeterea, ut rem ampliorem faceret duos tantum ante se in bello Troiano simili interfuisse spectaculo , Iouem ab Ida, Neptunum ex Samothracia. Victori tandem Massanis a gratu- Iabundus occurrit. Quein senexioctauum iam in octogesimum agebat annum tamicum qu dii esset Africani nepos, honorifice excepit, atq; ossicio se Carthaginenses autecognito Scipionis aduentu, ad eum oratum miserunt: vepacem inter Massanissim conciliaret, resque componeret mai libenter suscepto negotio, ut num in locum conuenirent, ibique congrederentur studiose cura .ait quis ubi ventum est, prolatis a Massanis postulatis, Carthaginea ses , quicquid agri erat circa Emporium id Massanisae se re .licturos dicebant, argenti talenta ducenta tu praesentia numeraturos lxxx vero ad tempus daturos: sed Massanisam, transfugas, ut omnes etiam sibi traderent, petentem ne audire quidem sustinuerunt atq; infectare discesserui Scipio acceptis a Massanisael epitantis . nonnullis cohortibus ad Lucullum rediit. a quo tandem pacatis omnibus Celtiberiae populis, quibusdam etiam incognitis nationibus in Hispania subactis Romam, L. Quinctio Flaminio in M. Acilio Balbo hostilibus reuersus est quibus Cato apud Ciceron εde senectute locutus chi Scipione, MLaelio fingitur. inuo qήdem tempore cum patres, auctore in primis Catone, Sellum Carthaginensibus inferre statuissent Scipio Tribunus ut venit , complexus eum senex aliquanto post e Tusas nonnullas lacrymas suspexit in coelum: Δοli, reliquisque caelitibus gratias egit quod ante in suo regno, uis ue tectis Scipionem iterum conspiceret, quam e vita discederet Deinde Scipio illum de suo regno, ille vicissim Scipionem de
63' ςpublica percunctatus est: multisque vati ultro ci
40쪽
iroqtie habitis, illum diem consumpserunt. Post autem apparatu regio accepti, nullis in aliis, nis de Africano se monibus ad multam noctem versati sunt cum senex Omnia illius non facta solum . sed dicta etiam commemoraret. De inde ut cubitum discesserunt, Scipionem aestum devia,&qudit ad multam noctem vigilasset arctior, quam consueuerat, somnus complexus est. Hinc Cicero occasionem arripuit ut Scipionis somnium comminisceretur, ni carnex, niuerso sex de Republica librorum naufragio tabulam. in quibus quidem libris inducebatur Scipio , cum etiam P. Furius, Philus, M. Laelius Sapiens, M. Manilius adesset, Tubero,&P. Rutilius , ac duo etiam Laelii generi Q.
Scaevola pannius t quamquam non assciisse dica urin libro de amicitia qoi triduum in suis hortis de Republica, optimi ciuis ossicio disputabat ac statum optima ei uitatis conformabat. De optimi ciuis officio haec sunt illius verba ex quinto de Re p. libro . Ut enim tiberitatori cursus secundus, medico salus, imperatori victoria siclute moderatori Rei p. beata ciuium vita proposita est: vi opibus firma, copiis locuplex, gloria ampla, virtute honcsta sit. huius enim operis maximi intes homici eo atqU Optimi ilium esse effectorem volo. Reverso Scipione in castra Consules acceptis trecentis, quos Carthaginensibus imperauerant, obsidibus, armisque omnibus bellicis instrumentis , ex auctoritate patrum , Carthagirierasos, s folia esse, ellent , in alio loco procul a mari decem millia passuum alterum oppidum facere iusserunt. Qua re audita Carthaginienses, quippe qui indigna sibi impetari, minime tolle canda arbitrarentur multis nequicquam fusis lacrymis, praecibus ad bellum ies, suaque defendenda, rebus omnibus ad id necessiariis spoliati , preteterquam pecunia compelluntur. qui tamen tanto studio, a certamine fabrorum, mulierum ruerorum arma omnium generum facienda curauerunt hi langulis diebus centum, quadraginta clypei consecti in armamentarium referrentur, enses trecenti tragulae, &Janccae quingeniae, mille tela ex catapultis mitten-