장음표시 사용
51쪽
ttori sollis, sed tot in etiam exercitus qui obuiam prosectus Scipionem cum Phamaea redeunte bonis ominibus , laetisq;
clamoribus pro ecutus est. Iam coepcrat eIercitus Romanus a me laborare decem enim iam , septem erant dies, cum
ad Nepherim vento in est, ac tribus ad reditum opus erat cum Scipio ascit 1 Phamara , Gulussa cum equitibus viriusque S aliquot etiam Italicis ad campum, quem incolae Magnum Baratrum appellant,processit, Sinde magnam frumenti vim in castra, sub noctem attulit Manilio autem, a Cepto nuncio, L. Calpurnium Pisonem sibi successorem mitti, non alienum visum est, Scipionem reuocabatur enim
a Senatu cum Phamae Romam praemittere qua re per castra perlata , m lites acim auem concurrere, ac scipionem nolaudibus solum in eoelum tollere , sed etiam deos praecari,
ut Consul in Africam ad se rediret, quasi solus natus esset ad interitum, exitiumque Carthaginis diuinitus enim haec oppinio animis ipsorum illapsa fuerat; solum Scipionem. o. Carthaginem euersurum est quod Romam ad suos scripsere Senatus collaudato Scipione, Phamaram plurimis hone- flauit muneribus , purpurea vestes, aurea fibula, equo phaletis aureis instrato, solida armatura, argenti drachmaru decem millibus, vasorum argenteorum pondo centum in rabernaculum cum lauta suppellectile longeque plura se etiadaturum pollicitus est , si in reliquo bello strentiam Romanis operam ocio cisso e. facturum pollicitus 1 Africam in castra Romana ras misit. Appetente autem vere L.
Piso Consul in Africam traiecit cum L. Mancino classis piaefecto . aut plurimis in ea acceptis in comodis reque saepe infeliciter gesta, tandem ab H PDone Regio, qua per totam aestatem obsederat, Vticam in naberna turpiter est compulsus Frat haec urbs in erueticam Carthaginem, magna , moenibus arce tortubus, naualibus, ab Agathocle Siculorum Tyranno instructa in ornata . Haec diuum Augustinum Episc Uin lavit per annos xl. Qui cum in δ fricam Vandali, duce enserico , magna vi hominum ir-
52쪽
Fonem gram obmone cinxissent septimo obsidionis memse mortuus est anno aetatis lxxv. anno vero salutis nostrae ccccxxx iii. His igitur, his Romam perlatis, omnes in sum a cistula ac trepidatione versari caeperunt mo solum 'bello in dies crescenti, ad omnium dissicissimo , nullum linem expectabant futurum sed etiam quod quo tulie reiere bantur maiores. Carthaginiensium apparatus,&Pcreos leni multos ex finitimis populis mercede, tollicuationibus sollicitari, non pecuniam , non arma iis deesse. Quare Scipionis primum res in Hispania, deinde in Libya gestas cogitatione in animo repetentes, easque cum phaesentium rerum statu coisserentes, domesticorum, atque amicorum iteras, Catonis verba, legatoriimqtae commemorantes ei imprimo quoque tempore consulem facere, de in Libyam mittere constituerunt. Cum igitur iam adesset comitiorum tempus, Scipio , quoniam per aetatem septimum enim Merigesimum agebat annum nequaquam ei consulatum assequi licebat . aedilitatem petiit populus vero eum consulem dixit. Cui quidem rei Patres aduersari caeperunt, utque eLset iniqua, contra legem, qua Anno urbis conditae 374. L. V1Ilio Tribuno plebis lata cautum erat nequis inmor Annis xliii. consul fieret. At ciues rog re instare, clamare demum incipiunt, ex Romuli, Tullii legibus populsi comitiorum esse principem, legum , quae in iis serentur ita: vi&eas abrogare confirmare ad arbitrium suummossiit. Quidam tandem e Tribunis di Nit, comitiorum, atq; creandorum Magistratuum facultatem patribus auferendamnis populo assentirentur. Victi tandem his vocibus patres, Tribunis, ut Scipionem lese soluerent, permiserunt, modo eam post annum iterumni rent itaque Scipio lege solutus ex candidato aedilitatis consul sactus est cum C. Livio Druso, atque extra sortem ei prouincia Astica data . Prim vero iubente collega, ut inter se sortirentur, unus e Tribunis eudocuit iraeficiendi quoque prouinciae populi iudicium esse, populum Scipionem delegisse supplementum exercitus Scipioni ex dulectu concessum est ex socii, tot volim
53쪽
tar se lucere, quot fersuadere posset ad Reges, A. vitates tot literas Populi Romani nomen scribere, quot. ellet quod non frustra fuit nam eo modo aliquot aregibus . ciuitatibus auxilia impetrauit. Hoc rempore cum ab eo quidam vetus allictator ex numero amicorum lion impetraret, ut se praefectum in Africam duceret, idque moleste terret noli inquit, scipio mirari, si ii a me hoc non impetras: ego iam pridem ab eo, cui meam exilii mationen caris fores, arburo , peto, ut mecum praefectus profic
scatur .adhuc impetrare non possum . His ita administratis ab urbe tandem profectus in Siciliam primum, inde Uticam lub occasum lotis appulit L. Mancinus classis praefectias, qui cum Pisone, ante Scipionis aduentum in Afri- eam traiecerat, aggressus est Huere partem muri Carthaginis ab oppidanis neglectam propter rupes Onimentes, asperas in inaccessas admotis scalis Maliquot iam militibus strenue murum tenentibus, Poeni eruptione facta hostes inuadunt. At Romani eos fusos fugatosque in urbem ea porta , qua eruperant, persecuntur. Et iam sol ad occasum peruenerat, cum Romani occupato iusta murum loco quo Ham munito , quiescebant. Hic Mancinus, Minopia et barior una, quod periculi. in erat ne prima luce praeceps a pCenis per rupes ageretur, ubi se in maximum periculum adductum intellexit nocte immente , non cium ad Fasori θ , Se cimolpes Veἰώeris, iam rosarii in misit e ut sibi laboranti opem ferant, commeatumque statim mittant.
Quo nunico lac mediam nost inAccepto , Scipio ubi-eem extemplo tuba canere iussit praecones eos ad m. re con Doc 3re , quos seciam ex Italia adduxerat,a pubem Vticensem: eos Matem, qui e stant artate prouectiore, comeatum , ad naves comportare . Deinde mancipia,
aliquot ex Carthaginiensibus dimisit , qui suis nunciarent, scipionem Mancino venire subsidio. Misit praeterea equites alios post alios ad Pisonem, qui tum mediteranea loca obsidebat , propere accersendum : ipse vero
x e quarta igilia soluit , militibus praemonitis , ut cum
54쪽
bostibus appropinquarent, erecti cons sterent in abii latis
ut iis se se ostentarent, nonge plures viderentur . Mancis mus , orta iam luce in irruentibus undique Carthagmientii bus, quingentis, quos solos armatos habuit, circvirile ditinermium tria milia, qui pridie relictis nauibus opem suisiaduci illuc concurrerant . iam accepto via haere so loci compulsus fuerat ut parum abesset, quin praeceps ex muris ageretur, cum Scipionis naues impetu i pulsuque remorum terribili venientes, in alto vita sunt, militibus undiq; extantibus refertae, Marthaginiensibus quidem , re cognita ex mancipiis, non improuis: sed Romanis praeter spem salutem ferentes. Cum enim Paeni paulum retulissent pedem,&Romanos oppugnare destitissent Scipio, Mancino cum omnibus ipsius militibus in naues acceptis in eo statim Roma iam enim successor illius venerat imisso, haud procul Carthagine consedit Poeni quoque ad sexcentos viginti quinque passus ab urbe progressi castra ex aduerso locarunt. Huc se se contulit Asdrubal cum sex millibus veteranorutti reditum Bythias equitum praefectus cum mille exercitatissimis equitibus . H1c Scipio cum nullam in militibus a Pisone acceptis inesse modestiam , nullum ordinem i nullam obedientiam animaduerteret sed ignauiae, auaritiae, rapinisque illius Consulis indulgentia omnino deditos:&interdum cum his magnam institorum multitudinem versari,
Cui praedae causa sequentes audaei orHO castri iniussu consuli; abe intes cum lex in hostium numerum referret eum,
qui longius discessit, quam tubae sonum aud ir posset rapinas exercebant: quaeque a deliquissent, a in exercitum conserri: quae rapuissent, noui certaminis ac mali prin-ςipium esses quod multi praedae socios iniuste verberabant, vulneribus, morteque asticiebant: hos sibi paucis esse monendos in castigandos putauit. Intelligebat enim ho-ses difficile superari posse, nisi milites dicto audientis, moderati, atque continentes fuissent . Quare aduocata concio ne, in editiorem ipse conscendit locum iaci facto per praeco
num silentio ita iussite allocutus est. Ego milites cum sub γManlio
55쪽
Hinlio duce, stipendia merebam, vos mihi testes estis, quod
specimen obseruantiae meae dederim, quam me obedientem praebuerim: idqnod nunc a vobis repeto Consul. qui quamuis eos, qui mini non paruerint, summo etiam assidere supplicio pol sam tamen meas esse partes, nec inutile fuisturti putaui, vos praemonere. Vos quae facilis, probe scitis ego vero ea dicere quae mihi sunt dicenda, erubesco. eo militiae genere utimini ut latrones dici verius positis, qua tax milites: in castris cum est manendum, ad arbitrium vestrum huc, Milluc discurritis: Mob avaritiam cauponantibus, atqἰ nundinantibus similes estis, non urbem obsidentibus, ac op p ignantibus: deliciis, ac voluptatibus, cum adhuc bellum geratis perfrui vultis . Iccirco res hostium, animique praetegomnium spem, celeriter, ex quo a vobis discessi, tantum cce uerunt: nobis ab huiusmodi indu gentia , atque desidia labores facti sunt difficiliores , atque grauiores Horum culpam si vobis esse ascribendam intelligerem, sine ulla mora mihi poenas daretis sed quoniam in alterum eam consero, quae adhuc comisistis, ea nunc missa facio, vobisque comidono. De me vero sic habetotes venisse me huc, non ut pecuniis coaceruandis inseruiam ante victoriam .sed ut euens primum hostibus, eam consequar. Discedite igitur hodie ab exercitu omnes, qui stipendia non facitis, exceptis iis, quibus ego manendi potestatem permissero nec quisquam
in caste regie possLα α ac Θαr nisi qui comeatum ferat, eumque militarem , ac tenuem. His autem tempus praescribetur, quo res suas distribuant, atque ciuendant: quod vixecte fiat ego , quaestor curabimus. Atque haec dicta sint iis, qui militiae sacramento non sunt obligati Sed votas militibus unum sit in omnibus muneribus obeundis, co- Inune praeceptum, meus mos, meusque labor. Huc si intueba mini, vosque dirigetis, nec ardens studium in animi praesentia nec etiam gratia vobis deerit.Nunc in iis est nobis elaborandum, in quibus est plurimum periculi:lucrum vero, voluptas in tempus magis opportunum reiiciatur. Haec ego
laximperanius q'isesseob iiii, i praebuerint, multa ,
56쪽
tan sequentur omino dari qui vero dicto non paruerint,
debitas mihi poenas dabunt. His dictis, omnem statim inutilium hommum turbam: quaecunque militibus nocere δε ad victoriam impedimento esse poterant e casti is eie- eit. Purgato et an dem exercitu, S ad pristinam militiae disciplinam reuocato locum intra urbem amplum, muroquc
coniunctona nocte quadam aggres iis est insidiis bifariam dispositis. Nam ex altera parte quibusdam ex suis praemissis ipse ex altera sine ullo strepitu , cum securibus, vectibus, scalis, ad xx stadia maximo cum flentio processit. Sed rerceptis ab iis, qui proxime in muro excubabant , insidat et amor ab iisdem statim editur: contra ipse Scipio priitius
Eeinde omnis exercitus ipsus clamorem tollere carpit ridipsum cum vehementius praemissi ex altera parte etiam fecissent; maximus est iniectus Carthaginiensibus terror, noctu tot hostibus undique tam repente exorientibus. Scipio interea quamuis nihil circa muros intentatum relmqtaeret; tamen haud quicquam proficere potuit. rat forte priuata cuiusdam turris extra urbem derelis a cuius ahitudo maenia aequabat Lin hanc iuuenes intrepidi ascendere iussi cum murum coniectis pilis propognatoribus nudassentcia turri iactis in murum lignis, asseribus, factoque ponte, in cum transerunt, ae Megara Occupauerunt , portaque perfracta , Icipione cum quatuor millibus recepto , adeo perteri iti sunt non solum ii miti miseῶα vobis rari , ait etiam qui ei vallo praeerant, quod post Mancini profectionem quinque stadia procul ab urbe Poeni iecerante ut relicto uallo , velut si reliqua urbs capta esset cum caeteris ita Byrsam confugerint, locum totius urbis munitissimum. At Scipio cum animaduertis et omnia intra Megara hortis, eum praeiertim vias ignorarent, noxque insidiis occasonem daret, progredi noluit Asdrubal aegre serens irruptionem Scipionis in Megara, ubi illuxit, omnes Romanos captiuo
57쪽
ea it tuos, quos habitit, in murum , unde a suis conspicipossent, produxit . eos aut oculis , aut lingua, aut neruis , aut pudendis crudelissime mulctauit uncis sec- reis ad id comparatisci aliorum etiam succidit plantas aliorum amputauit digitos, aut pellem detraxit toto cor pore , atque ita ad huc spirantes ex eo loco praecipitauit ut Carthaginiensibus nulla spes pacis a Romanis impetrandae relinqueretur .exasperatis eo modo ani-m1s in solis armis salus omnis reponeretur. Scipio egressus e Megaras , die insequent , vallum nocte superiori ab hostibus desertuti succendit: Isthmum, quo niue so potitus fuerat , fossa a mari ad mare ducta tria millia pata sum longa muniuit, pugnantibus eodem tempore iacta enim teli ab hostibus id operis impedire conantibus dist bant f fodientibu militibus . Hoc perfecto opere, alte ram duxit folliam haud multiam a priore distantem, longitudine parem contra externum hostem. Duas praeterea
transuersas his maxime similes addidit, ut quadrati formam uniuersum opus habere videretur . Has omnes sudibus acu tis praemuniuit atque post has perduxit alias fossas ad eam vero fossam , quae ad urbem spectabat, murum eadem , quaerat ossa, longitudine, altitudine vero duodecim pedum
crassitudine sex , extruxit, praeter pinnas, atque turres, in muro per interualla excitatas. in medio turris erat altissima. cui tecti im ligo seramees Riutinatum impositum fuerat unde, quae in urbe fierent, videri poterant. Hae Omnes munitiones
diebus viginti, totidemque ioctibus perfecta sunt a militibus uniuersis modo opus facientibus, modo pugnantibus vix somnum.&cibum ad sustentandum corpus necessarium capientibus. Huc statim suas duxit copias, eodem tempore castra suis militibus muniuit, MCarthaginienses obsidione premen re carpit cum obiecta tam longa munitione, aditus in urbem nullus cuiquam pateret, ut coismeatus ex continenti comportata posset . Hinc Carthaginiensium fames, hinc omnium malorum causa orta est. Nam
58쪽
. Nam cum ex civibus ad septuaginta homἰ num millia obsideriat iur,a magna in urbem Vt feri solet agrestium mul
istud confluxisset, nec quisquam sere propter obsidionem egredi , nec ingredi posset: quicquid comeatus summo cum periculo , ac disti cultate aut terra supportaretur, aut mari, cum tranquillum erat, veheretur , cito conficiebatur ex quo fames in dies cresccbat. Erat Bithyas quidam , qui cum octingentis equitibus a Gulussa ad Poenos transierat, tumcquitum Carthaginiensium praefectus Hic iam pridem ad
comeatus supportandos missus cum neque clam accedere auderet, neque ut Scipionis vallum rascendere posse reco--eatu in naues imposito, ventum ex alto obseruabath quo vehementiore flante, naues illius onerariae plenis velis, tanta celeritate in portum ferebantur ut Romanae triremes magnitudine, pondere tardiores , eas neque possent assequi neque impedire quod starent prope urbem nec continentes, atq; coniunctae, nec frequentes, ut in mari importuoso, praerupto et nec accederent propius, id scopulis, quibus ea pars maris erat referta, Z Poenis, qui turn maxime in muro consistere consueuerant, prohibentibus. Frat tamen permodicum quicquid comeatus eo modo inuehebatur Midipsum Asdrubal triginta millibus hominum , quos ad bellusibi delegerat, caeter neglecta δε exclusa multitudines, suo arbitratu distribuebat. Quod cum Scipio animaduertis et,
eo aditu portus, qui erat ab occiso rarae o et a molliam aberata coiit inente , hostes excludere statuit . Aggerem
itaque rectum iaceres, ac struere coepit a Taenia , quae inter stagnum in mare sita lingua appellabatur progressus inde in pelagus est , musque eo , qua in eum portuna ex alto inuehebatur . quem ut perfecit saxis ingentibus erebrisque firmauit, ne aestu dissolueretur . Huius aggeris pars superior patebat in latitudinem quatuor, viginti pedes, inferior autem sex, nonaginta Catthaginienses primum ridere, atque contemnere ut qui arbitrarentur tantum opus in loco tam disti cili aut perfici non posse, aut ad
rei ficacia dum longo temporis spatio opus esse: Deinde ubi
59쪽
nec nocturna quidem tempora ad militum laborem interia multi viderunt:ac magno totius e Xercitus studio paucis diebus effectum, magnitudinem eius admirari carperunt ea imi ratio tandem in magnum timorem eii Vcrsa. Hoc enim opere portus eius obstructus fuit itaque Carthaginienses, qui saepe in eo bello quantum in rebus gerendis celeritate, cos-lio , sedulitate, ac vigilantia valerent ostenderanti eodem pore adeo tacite Mocculte nouum alium sibi portum, adhibitis ad effodiendum mulieribus, iueris, fecerunt vi ne ex captiuis qui de Scipio quicquam certi cognoscere potuerit a stirmabant enim die, noctuque sircpitum in portu exisauditum sed se eius causis ignorare. Tandem alcfacto portu atque satis ampla quinquaginta fuisse triremes Ap
planus scribit, aliquot circuros , myoparones, aliaque minora nauigia ex improuis explicata classe, tantum terroris hostibus iniecerunt ut si extemplo naualis pugna es et inita eo die potuissent Romana classe potiri: cum negligenter Romani eam seruarent, Omnibus sociis naualibus, ac remigibus ad oppugnationem intentis de expugnari Carthaginem a Scipione, atque deleri necesse erat Circumactis enim tantum odo nauibus ad ostentationem, S superbam insultationem sese in portum recepete . Triduo post e portu instructi, paratique ad nauale certamen egressi sunt Romani contra classem instructam eduxerunt. Extemplo ingenti clamore hortantium inter se utrinques oblato, pugna non mediocri certamine, nec parua dimicatione est inita
Nam ab utraque parte ncque remigum lacritas, neque u
bernatorum scientia, neque militum virtus desiderata est:
Cum illa in ea pugna patriae salutem, hi vel o victoriam consistere persuasum haberent. Cum au em fortissime acerrimeque ad meridiem iam pugnatom esset datis, acceptissiue utrinque multis, ac variis vulneribus, laeuia quaedam S ex pedita Carthagineus iam nauigia, cum celeritate, pulsu remorum praestarenta, subeuntes Romanorum naues lon maiores cincuri celeri, atque recursu gubernaculae puppi
hus earum euellcbat: emosq; deter ebant. Et iam diei ho ra
60쪽
id vesperam vergebat, cum Poeni visum est excedere pu-sna. non ud des en inferiores, sed ut rem in craltrinum differrent Minora igitur illorum nauigia nuga propinqua in portum capta, cum certatim ingredi conarentur 1 portus faucibus ita implicata sunt inter se propter multitudine: t maiores naues subsequentes portus introitu prohiberentur;&ad aggerem quendam confugere cogerentur; qui
mercatoribus ante moenia ad merces exponendas, atquiex
portandas multo ante satis amplus constructus fuerat tibiq; Ioricula parua eo belli tempore facta, eo consalii ne hostes eum locum , ut amplum occuparent. Ad hunc igitur aggerem naues Carthaginiensium portus inopia confugere, atque proris in hostes conuersis, constitere: hostes acrirer ingruentibus propulsare coeperunt hi quidem ex ipsis nauibus, alii ab aggere, nonnuli etiam ab loricula . Romanis autem incursus, jugna cum nauibus hostium stantibus facilis erat, expeditus sed receptus ad suos propter nauium multo longiorum , atque maiorum conuersionem tardus, atque difficilis. Vnde fiebat, ut eadem ipsi indommoda paterentur, quibus hostes affecissent. Cum enim na- Des conuert bant, a Poenis tum maxime urgentibus vexabantur diu ita pugnatum est, ut in quam partem victoria inclinaret, diiudicari non posset donec quinque id etiam naues, quae beneuolentiae causa Scipionem sequebantur, eiusmodi pugnae genus inierunt anchoras ex inpenti inter uallo in mare deiecebunt harum funibus long lsimis nauiupuppibus alligatis, impressionem in hostes faciebant: S comissa pugna, retrocedebant, naues a puppibus funibus ipsis retrahentes iterum magno impetu iudiaque remorum in Poenos ferebanturi rursus eodem modo retro naues agebant id cum caeteri ex classe Scipionis animaduertissent: mutati Siderum nauium pugnae rationem plurimum incommodi punicis nauibus intulerunt. Tandem, praelio nocte dirempto, quae reliquae fuerant, Carthaginiensium naues in portona penetrauerunt. Postera die, exorta luce Scipio aggerem aggrestus est cratenim locus ad portus infestandum opportunus