장음표시 사용
221쪽
experientia saepe com pertum sit , quippe moribundorum calor jam pene extinctuS, omniq; vigore privatus , putridas fuligines amplius attenuare &discutere nequit, ideoq; crassas tantum & tenacissimas exhalationes emittit, quae cuicunq; corpori
obvio secile adhaerent, eiq; se assigunt. Hicq: proculdubio est ille halitus verus (a multis pro fabula habitus de quo tam mira loquuntur vulgares, cum asserunt se vidisse ab rem extremum spiritum jam reddente exiisse venenum pestilens instar parvae nebeculae caeruleae (nam hujusmodi halitus talem colorem referre videntur, si candela ardens paulo longius a lecto ad stet idq; se in hanc aut illam rem in vicinia sitam insinuasse. Caeterum Fomitis ratiaonem habere potest, quicquid ad contagionis semina & excipienda & retinenda, donec iterum alteri corpori communicentur, aptum est. Talia sunt Omnia, quae raram, laxam &porosam substantiam
nacta sunt, ut linum. gosypium, plumae, pelles pilosae animalium, & quae ex his conficiuntur vestes et haec enim subeuntes fumos & vapores prompte excipiunt, ac diu absconditos retinent. Contra vero, quae
solida & densa sunt, maxime si eorum polita sit supes ficies, cum effuvia cqntagiosa haud facile admittant, ad contagium etiam recipiendum &conservandum minus apta existunt s cujus sortis sunt . lapides duriores, porphyrii, marmorei, ultra, &metalla. Minime tamen interim n gandum, quin parietes etiam & muri contagium suscipere possint et
quod apud Judaeos hequens fuisse, ea, quae in se-
222쪽
rs6 De Venenatorum cris de Leprosis aedibus dignoscendis & repurgandis l innas, claredocent. Hinc 38. Circa Ilartium deniq; statuere liceat, quod quamprimum istiusmodi tames vel movetur, vel excutitur, vel aliquo modo nonnihil invalescitiemergens quasi e latebris venenum pestilens in obvium quemq; involat, & neptis primum spiritibus, eoium mcletiate sive veluculo. intus co vehitur, ubi sanguinem deinde & humores quoscunq; in vasis confluos fermento suo altius inspirat; iisq; brevi coagulationem & corruptionem inducit, quemadmodum supra indicavimus. Sy. Heic autem occurrit haud contemnenda quaestio illa, Anstrati morbosum coum 'contagie- sum ratisne Morbi an vero sine ussacae e Super hac igitur dissicultate , statuendum censemus utriusque s nempeprimari. Causta mor-bificae ratione, absq; qua nec contagitam, nec morbus fieri potuisset unquam , secundario ratione Morbi , nanx postquam caussa morbifica in corpore generavit morbum, etiam ipsi simul impressit focultatem sive potentiam eandem caussam multiplia
candi, quae multiplicata ulterius diffindi &. disse, minari potest in alios. Eodem prorsus modo sicut
fit in Frimento, cujus exigua portiuncula magnae massae farinaceae admista, totam mox fermentescere
facit , ita ut postea quaelibet istius masse particula aeque essicax reddatur ad similem quoq; essectum edendum: haec autem vis isti masse primario impressita
223쪽
m Morborum organicorum Causu. Is pressi est a primo fermento, secundario aucta a. fermentatione. Atq; ad hunc modum per subtilissima Effluvia, quae Fermenti naturam ex integro aemulantur, neri morbi pestilentialis veluti transmigrationem quandam, ad similitudinem ve/ritatis proxime accedit. o. Per morbum deniq; organicum sive Instrumentarium unanimiter recteq; quidem intelligere omnes vitiatam Conformationem, in uovis corporis Organo sensibili sui in brachio, crure, venis arteriis, nervis , aliisq; smilibus sensibilitet
factam, ejusq; actiones manifeste laedentem , lianc-q; conformationem pravam in partium organum constituentium vel Situ inconcinno, i Figuratione incommoda, vel Magnitudine in sta , vel Numero indecenti, vel Continuitate interrupta cohsistere, pridem a nobis dictum est. Hicq; nil amplius restat, quam ut de ductorum morborum O
ganicorum Caussis generatim eadeinq, serie aga
r. Quoad vitia, igitur, sciendum est partem aliquam male collocari posse vel proprii sui
situs respectu, vel ratione Connexionis quam cum aliis partibus obtinuisse debuit. Prius quidem tam- tingit, vel quando pari ante nativitatem & in ipsa conmmatione in locum indebitum disponitur squod semper fit ob etiorem virtutis plasticae, quae nonnunquam, etsi haud frequenter, partium comsuetas sedes immutare, & sinistri lateris propria
viscera in dextrum transferre observatur s juS iri exempluma
224쪽
1yg De Morborum organicorum Ca s. 'exemplum sane prodigiosum memoriae consecravit Cl. Foh. Riolanus, in Disquisitione de transpositone
partium naturalium es vitalium in corpore humano,
ubi quamplurima invenies notatu dignissimae vel quando si tum sibi a natura consignatum mutat post nativitatem , quod fieri potest varias ob caulas. Primo scilicet ob partium, a quibus in suo loco
continni debuit, laxitatem aut solutam unitatem et quomodoJaxatis ingenterii membranis,intestina in
scrotum pis processum Peritono delabuntur, & . Enterocelem constituunt f & vulnerato Abdomine prorsus excidunt f item Uterus, ruptis laxatisve vinculis, deorsum inter femora ad pugni amplitudinem propendet s .& vulnerata vel erosa oculi tunica Cornea, Uvea seipsum foras praecipitat.
Secundo, ob ligamentorum contractionem nimilam, sive ea ab exsiccatione,sive a repletione contingat; necessum quippe est, ut quaelibet pars sequeretur motum ejuS, cui per commune vinculum firmiter
adligatur. Tandem ubi pari violenter vel vel vim sede sua deturbatur; quod in Articulorum luxationibus f equentissime contingit. Nam omnis Luxationis & Subluxationis causse sunt Externae, vel Internae. Hae sunt humor tenuis, qui ligamentum emolliendo relaxat, ita ut ossa liberius vagari atq; acetabulis excidere possint f & humor crassus, qui paulatim cavitatem ossis excipientis replens,
tandem os exceptum extrudit, ob factam Anchy-
losin. Illae vero sunt percussio, distorsio violenta, casus, membri distensio,&c. Posterius
cum pars, quae alteram contingere deb t, eam non attingit s aut et contra eae, quas sejunctas esse decebat,
225쪽
De Morborum organicorum Causso. Isodecebat, conjunguntur: quorum utrumq; easdem fere caussas habet, quas situi vitiato post ortum contingenti modo a signaVimuS. Nam, cum diverta corporis nostri partes certorum vinculorum& ligamentorum interventu invicem connectantur s& quae sejungi debent, aliarum interpositione secernantur ac disterminentur : si partes, quae inter alias mediae intercedunt, laxentur, vel ligamenta
disiumpantur, aut vulnerentur 3 partes, quae antea conjungebantur, dis ungi necessum est, aliam: simul, quas sejunctas esse decebat, conjungi. Exemplum hujus ultimi morborum in conformatione generis insigne recensuit Cl. Semere. lib. 2. inst D
a. Malce caussas. quod attinet sadvertendum primo, quod partis iii cujus figura vitiari possit vel per se, vel per accidens. Per se
quidem ut loquitur Galenus, De Causiis morborum, cap. TI quum nat
ratis ac propria ejus figura invertitur , idq; aut in ipsemet conformatione, sive dum Embryo adhuc est in fieri, aut tempore gestationis in utero materno, aut in ipso partu, aut post partum denique, maxime dum ossa adhuc mollia sunt, tenera facileq; flexibilia. Cum in utero formatur Embryo, ob errorem virtutis plasticae, vel materiae seminalis ineptitudine, vel matris imaginatione fortiori, vel aliqua alia de caussa in opere suo impeditae ac inter- turbatae. Gessationis tempore s quando gravida mulier propter casum, percussionem, terrorem, &similia, aliquod figurae vitium membris tenelluliis metus
226쪽
etoo De Morborum Organicorturi Caussis.foetus imprimit. In ipso Partu s dum ob oris uteri angustiam, infantis magnitudinem, obstetricis imscitiam, membrum aliquod violentius cmprimitur & distorquetur. Post partum, ab eii omnibus,
quae vulnerare, contundere, confiingere, aut contorquere membra possiunt , item ab imprudentia &errore Cheirurgorum, qui collisa confiactave ossia non recte & ad pristinam figuram , composuerint. Quo pertinent etiam membri alicujus tum Nogo- trophia, tum Atrophia. Per Alo trophiam incurvari ossa, indeq; corrumpi membrorum figuram , certo certius est. Nam si ossa, ex. bra. vertebrae dorsi, ab altero latere plenius alantur,aum que secundum istud latus magis excrescant, quam
secundum oppositum s necesium est illa eo ipso in- cur vari. Quippe in hoc casu, eodem modo se habet
plenior istius lateris nutritio ad incurvandum os,quo se habet cuneus immissus ad incurvandam columnam s CXcepto tantum, quod cuneus certis tantum
locis lateris columnae infigatur, plenior vero nutritio lateris ossis fiat ex aequo secundum totam ejus longitudinem. Etenim alimentum intra os as sumptum, qua parte liberalius admittitur, ea id sucsarciendo, ad modum cunei columnae intrusi, in longitudinem auctiorem protendit: qua parte vero parcius, ea id minus protendit; unde necessario accidit os incurvari versus latus, quod pari passu cum altero non elongatur. Quae ratio est, cur spina eoi si, costar, tibiae, aliaq; ossa in Rachitide frequenter a debita sua figula sensim alienantur; sicuti tum admiranda ingenii subtilitate, tum rationibus apo- . dicticis edocuit ornatiss. ille vir, Glissonius noster, is in
227쪽
De Morborum organicorum Cau ris roria lib. suo de Rachitide. Quinetiam & partes cadinosas propter improportionatam alituram sua figura spoliari posse, minurie dubitandum est. Ita enim non solum in Elephanti asi, ob corrupti & peculiari quadam labe depravati succi nutritu luxuriem, nares, labia, atq; aliae partes adeo crassescunt, ut figura admodum vitietur , sed inaliis quoq; tumoribus idem contingit. Atrophia autem e contra partes nimium extenuat, eoq; nomine deformat. vero mutatur Figura, cum iresp o-emorum ditis raeti m D Otoν, in aliam partem vergit membrum, ob nervorum resolutionem, convulsionem, sectionem 3 item ob Phlegmonem, Scirrhum, cicatricem praeduram, alioris ejusmodi affectus, qui tendines & nervos se conti ahere facientes, partes vicinat ad se trahunt, adeoq; figuram
Cavitates. Quae Saperficiem denonestant, in genere Sex sunt, vir. ( Indecens Alperitas , c
jus caussae esse possunt acria quaevis, acerba, abstergentia, vehementer exsiccantia, erodentia; haec enim omnia manifeste exasperant. (a Incongrua Lavitac, quam inducere apta nata sunt humectan ,
tia, oblinentia, pinguia, glutinosa. (3 Rectita inconcinna, qualem in justo minus arcuatis & - lineam rectam inclinantibus costis habent pueri nonnulli Rachitide deformes idqi ob moch ex Clitanii mente explicatam Alogo trophiam.
um enim anterior pars cujusvis costae mollior
ac spongiosior sit, quam ejusdem posterior, ut in D d confractis
228쪽
confractis costis patet ad sensum , & Vim paries ossium molliores in Rachitide facilius excipiant Mlimentum & augeantur quam partes duriores &solidiores, ob rationes nmissimas ab eodem Glis
iuri cap. 13. alitis: hinc necessario consequituranteriores costarum partes, quod molliores sint
magis prcsuci sive mari, quam poste res, a
quedria semicirculi figura lori s redidere ster
numqs elevando pectus acuminare. Curvitas invenusta, quali tenentur vatii, quisis seras, &yari,quibus intro crura contorquentur: cujus caussa item vel ad inaequalitatem nutritionis, vel ad contactorum ossium vitiosum coalitum liaud immerito referatur. (3 Indecora Gub hac, ut quum extrorsum luxatae vertebrae tam gibbum inciunt. Et (6 incerem a Planities, quae exemplificari potest indepressione cranii, aut nasi, M. Cavitates vero (sive Receptacula sint ad aliquid excipiendum continendumqs comparata, ut conceptaculum chyli, vesica Urinaria, vesicula festis vesiculae seminales,&c. sive Meatus, per quos aliquid transire debet, ut intestina, venae, arteria nervi, &c. figura sua exuuntur inseriam, quando nempe nimis vel dilatantur, vel angustantur. Receptarati quidem supra modum Dilatantur ab eis omnibus, quae ea replento distendunt: AnguJ-- vero (ubi is huc vitium abortu non mento vu intus contentam materiam alienam, vel ob alias
musim quas angustiam in meatibus notarais
dicturi sumus. i . Meaem auim malantur Aperis Mur trita
vinei vit. (i per quae fit a copia,
229쪽
ne Marsorum organicorum et vel qualitate, maxime vero caliditate intus cometenti liuisitis s tum a medieamentis laxantibus, Vasorum 3 extremitates aperientibiu: (a Permem Pluris,quae fit ab humectantibus & ra clam tibus: (3 Peraias Emi , quae fit a caussa vel Er dente, ut humoribus, aut medicamentis aciibus; vel incidentes vel distendente, ut humoribus copiosis ac turgescentibus f vel rumpente, quales sunt motus vehemens, clamor impetuosus, grave pondus incumbens,aliaq; vasorum Pιέ-σι, essicientia. Angustantur vero quinq; modis, qui sunt (i 'Eμ-φ u. obstructio, quunt meatus ab incidente intum; haerente materia quasi intacti vel clauduntur& abolentur,vel angustiores redduntur , quod vitium non modo inconspicuis in cute foraminulis, sed& venulis, & arteriolis, & intestinis, ductibusq; omnibus frequens inesse solet, & quamplurimorum
affinum, maxime chronicorum, causta saepe existit. Hujus autem Caussas supra recensuimus.(ί -Can patia, cum aliquid ipsis parietibus meatus adnascens, eum vel angustiorem reddit, vel plane claudit. qualiter accidit in meatu Urinatio a caruncula ac nata obstructo , semperq; fit a carnosa exciescentia, aut tumore in ipso me tu genito. (3 - Coa centia, cum post
male curatum vulnus aut ulcusparietes meatus ah- cujus sponte uniuntur ac coalescunt, uti nonnumquam ni in vagina uteri post partum dissicilem cohlescente , idq; .forsan, ob nimiam sanguinis aut lachiorum glutinositatem. ( i it. C res te, quando meatus aliquis a tumore, aliquave alia restris incumbente, eumq; seu gravitate, seu co-O Dd et arctatione,
230쪽
ad m Morborum organicorum Caussis arctatione, seu quocunq; alio modo comprimente angustatur ., quomodo aspera arteila & oe lagus coarctantur ex premente angina, & propter ino flammationem vesicae cervix nonnunquam ita com- . primitur, ut exitus urinae praecludatur. Eur Subsidentia, quum parietes meatus vel im moderata humiditate laxati vel a contento nothadmodum in Zinifisi contingit, qua tunicae oculi Uvea& Comea, absumpto uxove humore A- queo, quo ad invicem distendebantur, subsident, interceptumq; spatium imminuunt h quod augurium est timendi mortem in his, qui febre acuta laborant. Et de Figurae vitiis quidem, eorumq,
g. Iojustae causta quod attineti primo commemorandum est, morborum in magnitudine duo dari Genera. Alterum scilicet, quum pars aliqua corporis supra convenientem naturae modum increvit s cujus exempla habemus in lin-' guae tanta mole, quae ore comprehendi nequeat, in Hydrocephalo, in cruris, brachis, digitorumq;vastitate, inq; Tumoribus omnibus,qui sunt aequo majores partium extuberantiae et Alterum Verq, quum pars aliqua infra debitum naturae modum substitit quod in linguae, pedis, bracliti, aliblumq; Partium concisa atq; minuta mole, in Atrophia & Phthifi deprel atur. Deinde sciendum, magnitudinis Incrementum duobus modis fieri s vid. vel secundum omnes Ditis alicujus dimensiones aequaliter , vel tantum secundum hiaquota