장음표시 사용
211쪽
De Morborum Venenatorum Cau' 18sexaequet, sed & ipsa tota venenum sit. Ita enim Syncopen gravem admodum & periculosam ingruere saepe compertum est, solo ex concreto sanguinis grumo , maxime ubi is vel in ventriculo, vel .
intestinis, vel in pectore, deinde ubi in Utero vel vesica computrescens delituit: fitq; ea cum pulsu pariro, respiratione dissicili, extremorum frigore, & sudore frigido, suborta interdum febre. Ita in Uteri strangulatu plerum, mulier sine motu, sine sensu quasi extincta jacet, cum pulsu parvo obscuroq; eatenuS, ut interdum ne percipi quidem
possit; cum animi defectione, & dissicili respiratione, quae non modo pectus opprimit, sed fauces tanquam manu prehensas praecludit: haec tamen omnia vel a suppressis mensibus, vel a cohibito semine proficiscuntur. Itaq; a pede, vel adigito manus vapor quidam in cerebrum conscendere saepe deprehenditur, aurae frigidae pei similis,
qui ipsum attingensu ensus naentemq; perturbat, dc
Epilepsiam infert. Quibus citra animi praejudicium pensiculatis, quis non vaporem illum sive a sanguine menstruoso, sive a retento semine, sive ab alio quovis humore in dissitissimis etiam corporis partibus insigniter corrupto exortum, multoq; magis ipsummet humorem, unde is prodiit, censeat venenatae qualitatis conditionem ac malitiam obtinuisse e Quaenam (obsecramus) manifesta, sive ex primis, sive ex secundis sit qualitatibus, haec tam stava possit invehere Hanc sane caussim,
quae mole eXigua, maximas solo contactu alterationes inducit, recte Giilenus s6. de loc. a iec .
212쪽
185 De Venenatorumbus exiguo veneno per punctulum injecto, totum corpus afficitur, breviq; admodum tempore saevissima symptomata invalescunt. Nam, sicut horum Animalculorum venena, corpori per sensibus fere inconspicuum foramen inflicta, gravia symp- tomata inferunt, dolores, lipothymias, dementias, & infinita alia: ita quoq; vatri res exigui e
corrupto aliquo humore, ut ut mole parvo, in corpore genito, venenatam pravitatem lensim induente eructati, nonnunquam & similia, & majora his inducunt. Hujus rei veritas adhuc porro patet in Febribus malignis, in quibus eadem plane symptomata conspiciuntur,quae in iis, qui assumpto ueneno pereunt. Exemplum prostat illume
3. Eriae com. S. .e . . De quo Galen. ita est ratiocinatus e tit voto lethali veneno, inquit, quidam postridie vel tertio moriuntur, qualitare eiu , non copia mortem asserente: ita s hic ager flatim tertio die censendus obiisse, a qualitate succorum virulento-
rum, non a phrenitide peremptus. Sed soli lucem Eustra foenerasse censeamur s reS enim adeo clare ex se patet, ut tanto rationum & auctoritatum apparatu minime indigeat.
3 a. Inter Caussas vero, quae extra corpori obvenientes. Venenatorum morborum effectrices existunt, recenseri merentur (primo Aer maligno ac deleterio, seu pestilentiali mi asinate inquin tus, spirandoq; in re stus admissus; (secundo Contagium si& (tertio Venena seu imprudentius intro a sumpta, idq; vel cibi . vel potus, vel medicamenti specie s ut Fungi, Arsenicum, Auripig-
213쪽
De Morborum Venenatorum Causi. 18rmentum, Napellus, ct alia prope innumera, quae non afflatu, non adhaesu, sed haustu solo enecanti
seu extrinsecus nos attingentia, ut rabidi canis &venenatarum bestiarum virus, quod in particulam demorsu apertam eructatatum, contactu eam quidem primum, deinde vero Spiritus ac humores, eorumque interventu reliquum corpus omne, fermentatione perniciosa, inquinat. De Venenis utriusq; quidem ordinis a nobis modo disputatum est: restat igitur tantum de coeli inquinamento
pestifero, deq; contagio, animi nostri sensum, ut ut forsan a vulgari Medicorum doctrina in nonnullis alienum, succinete aperiamuS. 33. Aerem itaq; quod attinet (ut eis quae supra Exercit. i. fusius edisseruimus, heic paucula ad- . dere liceat minime dubitandum est, . quin omnis Pestilentia ortum suum ducat (saltem si ad physicam immediatam ejus caussam, omissa Summi Numinis vindicta, respiciamus; a venenatis quibusdam, seu Spiritui Vitali nostro atq; sanguini sub me infensis inquinamentis, aeri passim inspersis.
Haec autem inquinamenta derivari volunt Nonnullia malefico quodam Coelorum aspectu , certaq; configuratione Sydelum, quae occultas malignam; suas influentias, ex definitis temporum intervallis, in globo huic terraqueo circumjectum aera riaculari, a Mathematicis supponuntur: Alii vero ab Terrenis tantum petunt Expirationibus. Quorum sententiar, ut conceptui humano magis familiari,&e rebus a sensuum nostrorum sphaera minus remotis deductae, nos quidem assent mur: alteram Bb a tameΓ,
214쪽
188 De Morborum Venenatorum Caussis tamen, ceu probabilitatis quiddam in se continentem , prorsus rejiciendam esse minime censentes.
T. Certissimum est, aerem hunc, cujus inspiraritione vivimus, non esse Elementum purum ac siinplex, sed constare ex ingenti halituum vaporumque congerie, qui perpetim e globo terraqueo expirant, quibusq; variae salium, sulphuris, aliorumque mineralium exbdationes confusae & commistae, corpusculorum hic dentam quasi nebulam constituunt. Quoniam autem hujusmodi heterogenea effluvia & motum obtinent 'micissimum, & figuris admodum inter se diversis insignita sunt , necessum idcirco est, ut alia aliis praecontinua inquiete occursantia , pro eorum tum motibus, tum configurationibus variis, cum his
cohaeream, . mutuoqs combinentur; ab istis vero, reciproca arietatione, repellantur & resiliante umde forsan Sympathiae & Antipathice omnis ratio Laud incommode deducatur. A diversis porro
harum Exhalationum motibus ac agitationibus, quae ad fundum atmosphaerae, sive prope superficiem terrae fiunt, hic illeve tractus aeris diversas subit alterationes, quibus corpora composita maxime vero Animalium diversimode ciuntur:
intestinus seippe motus particulatum uniuscujusq;
Animalis amotu & temperie particularum in aere volitantium plurimum dependet. Hae siquidem illas continuo ad motum ac avolitionem sollicitant, consopitas exsuscitant, avolantium dispendia reparant; flammulam vitalem nitrositate sua fovent,
eris pabulum nitrosulphureum suppeditant, &
215쪽
. De Morborum' Causiis. ID ad Spirituum vitalium accensionem plurimum conferunt. Hinc, quamdiu motu & configuratione utraeqs conveniunt, sive apta utrinq; intercedit contemperatio s aer Spiritu ductus omnium Animantium vitam & sanitatem tuetur ac sustinet: sin vero aeri innatantia corpuscula ejusmodi sint figurae & activitatis, ut vitalibus animalium principiis totius generis contrarietate adversentur; horum a caeteris, quibus colligantur, elementis mixtiones solvunt, & motus salutarri pervertunt. Unde in Animalibus crases perduntur, vita proflia gatur , eaq; vix dum extincta, corpora puti edinem subeunt. Hacq; ratione arborum etiam talia, segetumq; culmi syderatione percussi derepente emarcescunt , ut nil mirum sit, tantam inter pecora saepenumero ex aeris inquinamento grassari luem,
quae simul totas interficit greges s quinimmo Pest, lentiae semina sparsim Per aerem volitantia se primo exserere, re generi nummo internecionem im
a. Veritati summe consentaneum est, quod sicut venenata corpuscula, in terrae visceribus superfici e concreta, mixta Arsenicalia, Antimonial a, Mercurialia, Aconitalia,&c. constituunt: ita haec in vaporem usq; resoluta, e terrae gremio eructata, inq; aere agglomerata,aEras exitiales creent, a quibus morbi maligni ac pestilentes originem &seminarium suum sortiantur. Halituum enim venen
sitas omnis non a putredine quidem simplici , sed a
Mineralium, unde eructantur, pernicie profluit dependetque.
216쪽
et so De Venenatorum C, Vis. Jam vero, his positis, non improbabile videtur, quod quae alicui aeris tractui pestilentiae semina primo affigunt, sint Mineralium, maxime salium
ac sulphurum efferatorum, venenata effluvia , quae modo e specubus & cavernis, post diuturnam in carcerationem, sensim exhalantur; modo, post terrae motus, ex ejusdem hiatibus confertim erumpunt ae is postatem exitiosis halitibus cito corrumpentia. His autem pernicie finitimi sunt hali. tus isti, qui a militum castris squalore immundis, ab insepultis cadaveribus, a locis coeno stagnante ac foetido obsitis, &c. erumpunt. Hujusmodi
enim corpuscula ad dictum modum exhalata, longa putredine miras avrametet; sibi adscio cunt ut propterea aliis quibuscunq; incongrua sint & heterogenea r adeoq; in aerem suscepta, ipsum (tanquam liquoris massiam fermentent, ac a natura sua salubri & benigna in perniciosam veneriatamq; pervertant quemadmodum recte Philisophatur pereruditus noster missisius, in libro suo incomparabili de Fermentagione se Febribis.
Et de prima Pestis Origine, seu unde saevissimum illua humani generis flagellum primitus procedat, tantum: superest, deesusdem Pro agatione, seu quomodo ab alio subinde in alium, ab infecto insanum, tanquam ex traduce, sive vi quadam seminifica, transmigi et, paucis inquiramus. Hoc autem per Contagium fieri,omnes vel plebei norunt: ideoq; quid sit Contagium, de quae ejuS natura, explicare jam conabimur.3 . Contagii
217쪽
De Morborum Venenatorum Causis. Is IJ . Contagii nomine, igitur, intelligi volumus
Energiam istiam, sive actionem, qua inquinamentum morbiticum ex uno corpore in aliud analogum tacite derivatum, morbum plane consimilem in ipso
paullatis, ct veluti fermentaνdo progignit. Fermentando dicimus , quoniam ad affectum quemvis contagiosum rite proprieqs silc dictum constituendum necessario reqvultui, ut a se emittat seminale quoddam sui generis quod se latenter incorpora quidem alia, eis tamen unde ipsummet profluxerit analoga, insinuans, sensim morbum eiusdem speciei in eadem introducat: & quoniam corpus peste infectum alteri duo communicat, Uapores nimirum sive halitus, quoS Graecirem,csmisi &-οια , morbidas exspirationes, vel morbosa effuvia nuncupant , & inquinamen-
pestilentialium divel simode fieri possit ,
ilicet velut cum percontactum corporis infecti, Vel exciementornm inquinamento
praegnantium, istud seminarium imprimitur 3 vel
mediate, idq; siVe per aerem, ut cum ab una domo in alias remotas labes transfertur; siVeb fomitem, .ut cum quispiam vestes put supelle stilem e domo infecta, post aliquot dies aut menses, aut annOSi quinetiam translatam manibus sui S contrectans, teste corripitur: idcirco ut Contagii natura, una, cum diversis ejus modis quibus communicari solet, pleniuStum venenosum, seu Semima Peltuentialia, quae
Oriram nitrem haec Communicatio sive traductio
218쪽
ryr De Morborum Venenatorum Causis. plenius adhuc innotescat heic expendamus oportet, esuid istud sit, quod ab infecto dimanat s 'o- modo id se habeat per medium transtitue sui; ct qao
itu assectumsuisimilem in alio corpore prsducat. 3s. Circa Primum ita censendum arbitramur. Effuere continuo corpuscula quaedam ex omnibus rebus utcunq; solidis, quae in aere circumcirca velut nebularet sivellatonem ad extrentum diffusionis suae constituunt s olim statuit Liscretius, his versibus, et As adeo omnisurum ab rebus res quaq; fluenter Fertur, es in cunctas dimittitur undiq; partuis et
Nec mora, nec requies inter datur usta Euendi s
Perpetuo quoniamsentimus, o omnia emper Cernere, odorari licet, se sentire sonorem, drc. a nobis in Philiolog. nostr. ad Epicuri mentem clare ostensum est, & ab omnibus ferme senioris Philosophiae cultoribus hodie taeditum. Haec autem corpuscula, sive atomorum moleculae, concretonum earum, quibus decedunt, naturas di conditiones adeo resipiunt , ut quae e col pore insigni aliqua virtute ac efficacia praedito einunt, ipsae eandem
in se separatim tueantur atqs retineant et omnis enim concretio maiorem minoremueenergiam sortitur, pro majori minorive particularum, quibus constat, mobilitate & ainvitate. Quae ratio videtur, cur quae ab Electro ejaculantur eaeuvia paleas, festucas, plumas,aliaq; consimilis levitatis corpora
versus se movere ac allicere valent s quae autem e
Magnete, ferrum s & quae a sulphureis corporibus, qualia
219쪽
De Marborem Venenatol um qualia sunt Succinum, Ambra grista, Camphora, Bitumen, Moschus, omniaqs Aromata, em nant, totam viciniam odoribus replent. Quum itaq; peste inquinata corpora halitus venenosos seu pestilentia effluvia a se in circumfusum aera continuo expirant f quumqs Venenum pestilens, licet mole quidem perexiguum, maximae tamen energiar sit& activitatis: ut semina ejus efflux aeriq; inspersa, pari virtute insigniantur, necessario consequitus . Ut certo statuamus, idipsum quo pestilentiae contagium retinetur & transfunditur, esse mypuscula quaedam e corpore infecto vaporum specie exhalata,& originis suae indolem malignam plane res
3 . Circa Secundum observamus, quod quae ab infectis exhalant pestilentiae Semina, sint naturae adeo validae, adeoq; indomitae, ut in aere licet ventis agitato, put solis ardoribus aestuante, sese illibata satis diu conservare queant f immo vero inter varias exhalation m confusioneS, aliorum; co porum allisiones, ad alia loca transferri, non tantum ad propinquas aedes vel civitates, verum etiam ad longissime dissitas regiones. Cujus rei extant Exempla apud Amianum Alexandritium de belli Icyrico, & Fracastorium de morb. contagios . lib. 2. cap. I. Unde usu venit, ut isthuc virus, minima licet atomorum congerie constanS, tenuri non evanescat in auras, nec facile extinguatur, sed proxima fermento suo imbuat corpora, eoq; pacto sibi novas copias adsciscat, vireris acquirat eundo et idque praecipue ubi in idoneum subjectum unpegerit ;C c tum
220쪽
r' 'Morborum Venenatorum Causis. tum enim sese mox exerit, & pestem prius extingui visam de novo resuscitat, lagittas suas lethiferas
longe lateqs evibram. Ita saepe compertum est, a conclusis, multoris annos reservatis vestimentis,
aut lectis infectis, dum jam innoxie contrectari posse crederentur, totas familias, imo ex iis tota oppida infecta fuisse. Apud Trinove um s lib. S. Francaganus naerat, Justinopoli post saevisinnarii pestem sunes, quibus mortui ad sepulchrum deferebantur, post capsam quandam abjectos suisses atq; ibi per annos 2 o. aut plures latuisse: quos cum servus loco postea moveret, incidit in pestilentialem febrem, contagioque illius reliqui infecti sunt, ut Ioooo. homines hac occasione fuerint e vivis sublati.s . Heic si curiosior quispiam illud quaerat, Curemnia miasmata, corpore pesse infecto exeuntia, non
comituunt abicin fomitem, subjecto commodo ad fomitem dato F Sciat is, quod semina conragii per se tenuia admodum &subtilissima tant s ac propterea deferuntur utplurimum & disperguntur per aerem, nec facile alicui rei propter tenuitatem & subtilitatem adhaerent, sed una cum aere facillime inspirantur (unde periculosa est conversatio cum insectis :at si illa miasmata tenaci alicui vapori suerint immixta, atq; ita ad commodum inanime corpus delata , illi firmiter adhaerebunt, & somitem constituent. Et hinc est, quod pestiferorum novissimi halitus (utpote seminibus pestilentialibus summe praegnantes e jam moribundis expirati, contagii feracissimum fomitem constituere, tristi adstantium