장음표시 사용
2쪽
a dato Reverendissimi ae Illustrissimi
Tractatum de T uim et . a Theologi
bita attentione perlegi; cumque in illo ni aut bonis moribus adversetur: bene vero ea oldelicet Solidam doctrinae claritatem , & claram SS. Canonum, tum LL. Civilium allegatione sentem Tractatum ad adhuc ina orem , ct ira non minus , ac ad P magnum legentium', a
litatent, iuris publiet ut Lat, dignissimulti ect
i Jubilares. SS. Congregationum vilitationis Apostolicae, & Confist. v asta ti, Indulgentiarum, Reli larum, nec non Sanctae & Un i versalis In 1 uistionis C Epite p. Examinator &c. Si in De C umiana Familia tam observantium , Reirmator. & Dilcalceat. Commiliarius Generatas, dc Servus. iuxta Apostolscas, nostrique ordinis Constitutiones per idoneos Cen rex re .ri , cc approbatum Rerit Opus quoddam, cui Titulus est Troisti; is
at Pro inciae tenode , cum Ialutat s obedaentiae merito R. P. F. Thomae Cantuari Prii mair , prae. Luae nostrae Re formatae Provinciae Bavariae Minis ro Piovinciali facultatem concedimus , quatenus, seriatis in reliquo servandis. Typis illud mandare possit & valeat. atum Manae ex Aracoeli die ro Iunia. t 7sti
ri. Ioseph Masa ab Octa, Commi illari in Generalis Ordin s.
Admodum Reverendi Patris Ministri Provinciali
compositum, a duobus Theologis revisum & appi ob tum, pluristi endatum, & Omnia, quae de lare in Editione librorum iunt la rva ita : tenore praesentium iacultatem impertim , ut hoe laudatissimum ate publica Typis mandari pia . . .
3쪽
I praelem Ed Juras cte. qui soliis famosis limo alias Iuri Canonico I 'A veiso R. P. Anac ς i neti uni uel Crdinis, ac Pr vinciae uotirae Lectoris lubila: huc det Esse videbat set . a ph sibi is uiri usiue linis Peritis avide desideratu, , t Itandem ad conina ne cuias titiorati Solatium Typis vulgator: qui ismo. sicut ipso mei celaberi linum opus liri videlicet Casi nicum Univcrsum ab eodeni praeci:tis mci Auti ore in luceni cdit: in tam ob Doctrinae s .liditatem , ni iani Si li clarix , Nec Mun per i uam, captuque iacilliti - - ateriarum diu sonet ara rubiacum per omnia nipi sonte Iuris Canonici ac ci ilis copiose dLeel illime in eodem a te antur. Regulae ipsc
me prolicue magis eκ binamura fallen tae padducuntura neque obiecti res. si quae occurrum tolutione, ullatenus dilii nutantur; ut lationi atquae spei de tanto vito conceptae, Et quoniam cateioquin in toto hoc Trao contrariumr peritur, eundem, uti luce publ
re censemus. Datum Nonachii dic lui, ita legentibus utilis iratiς, & Provinciae Desinitor. ait eus I re si inger, iterato TX- vincialis, & AX. Theolog ac SS num Lector lubilatus.
4쪽
I Melaratur Memplis ex Iure desumptis , O DLbas seqq. Regulae alia sum Iuris civilis , asiae Iaris cata
m et . a Multum conveniant ad invicem , is promis ecitantur.
Iuris in specie assumamus , conducens videtur prius de earum natura in genere , e rum ne divisone, vi , ct a. thoritate utilitate , & applicatione agere. Hinc
Quaeritur 1. Quid & quotmplex st Rexu a Iuris 3 Resp. I.
rias habeat fgniscationes, & Etymologiam spectando
derivetur a regendo seu regulando, eo quod recie durat,meInormam recte visendi praebeat, velis ortum, pravumque eorrigat. can Rerula a.dis. I. Tamen ad propositum , ct in quantum ut Redia Iuris consideratur,
denotat sententiam generalem, quae plura Iura seu I ges ec Canones hine inde dispersos de diversis rebus eccastius eandem rationem habentibus agentes, brevi ac claro compendio complectitur & proponit. In quo genuino sensu Regula Iuris bene definitur L I .fde Beriais Iuris illis verbis per Remia es, quae rem, quae es. ω mirer enariot: ubi per rem non donatur res seu factum. vel eausa in controversiam deducta, sed ipsum jus de variis rebus eandem rationem habens bus hine inde si sus dispersum, quod per Regulam breviter , compendiosedc clare proponitur; non tii ex Regesis Ius suma- Ius cenis. Anari. Axis Tom. n.
tur, sed ex Iure , quia est Regula fiat. g. ibid. seque
non Ius ex Regulis, sed Regulae ex Iure sumantur. Pro majori intelligentia Regulae Iuris , declaratur rexemplis utriusque juris se etenim dum infames unus non a Praelaturis, & Benesciis Ecclesiastieis . alius a Magistratu, alius ab ossicio Iudicis, & Assessoris . alius a munere Tabellionis dc Advocati arcet, cunctahaee Iura de Canones diverse in locis postos unica Regula 87. Iuris in E. paucis verbis eomplectitur: In Hs portae non pateant dignitatum. Sie etiam quod in Iure disponitur, periurum non es- η admittendum ad testistandum propter suspicionem periurii e. Tesimomum 34. de Tes is res. Item .ux rem non esse restituendam marito sevienti ab eo digres.sam ob metum saevitiae e. I tteras i .iasne is Restit. Jol. deeiditur una Regula Generali semesmaias se op stimittist maus I. g. de Reg. Iuris in a. Sie pariter dispositiones Iuris, quod Matrimonium sdesectu aetatis invalidum resolvatur in sponsalia e n de Despons Impuberum: de Testamentum minus solemno non praejudiret piis legatis eaeum esses Arisam.ae licet Donatio ultra quingentos solidos non insnuata sit imvalida LAIM autem a. In l. de Disat. valeat saltem pro minori summa, breviter comprehendit unica illa Regula: Ut pis inutile non debet mutari. . Rursus dum tox Civilis una tamina ah diseio Iudia adicis, alia a tutela, alia a postulando, alia a fidejubem do removet,has cunctas leges in diversis locis de dive sis actibus latas hreviter jam comprehendit regula 2. in Pandectis a Fae minae ab omniis, O iis erit istis vel Misis νemotaesunt: ut proin pro facioliori raptu Regula
Iuris iuxta dicta bene definiri valeat dicendo: Regula Iuris est sentoriis generalis, quae plura Jura seu leges is
nones hine inde dissipersos, de viniis rebus eandem rionem halentibus agenses cura, ac brevi compendio com phctiris ac proponit. Prout etiam in re communiter
eam definiunt Canoni sta& Logista. Resp. II. Regulae iuris in primum dicto proprio sen- γsu accepta aliae sunt Iuris Civilis , aliae juris Canonici . Regulae Iuris Civilis sunt, quae Iuti Civili sunt inse
M. praesertim vero illae, quas numero et a I. Imperator Iustinianus ad finem Digestorum sub Titulo, De Rega-IDDjis, subiunxit, di ad finem hujus Tractatus etiam nos eas summarie ponemus. Regulae Iuris Canonici sunt, quae Iuli Canonico sunt annexae: scut enim Imperator Iustinianus ad finem Digestorum ultimum posuit Titulum de Regulis Iuris, quΛ breviter , de
5쪽
eompendiose referrent Iuraec Leges in Cortore Iusscomprehen 'as ; se ad imitationem eiusdem etiam Summi Pontifices Gregorius Ixti noni facius VIII. & quidem Ille post omnes quinque libros Decretalium s-nalem Titulum esse voluit de Reg. Iaris suae ibidem II. numerantur ) Iste vero post Omnes libros Soli Decretalium ad snem posuit Regulas Iuris numero 88. pariter sub Titulo, seu Rubrica de Beriais I ris , quae propterea etiam Regulae Iuris in Sexto
8 Habent tamen Regulae utriusque Iuris tam civialis nempe, quam Canonici summam connexionem , convenientiam , dc habitudinem ad invicem , ae in plurimis materiis sese mutuo adiuvant de explicant;
suntque a potiori Regulae Iuris Canonici ex ipsa Repulis Iuris Civilis assumptae, ut proin tam Legistae,
quam Canon istae utriusque . Civilis nempe dc Orionici Iuris Regulis promiscue merito utantur easque pro suis causis ritent, & plerumque applicent. y Regulae Iuris rurius aliae sunt Authenticae, aliae
non Anthenticae, sed doctrinales duntaxat . commuia niter Brocardicae dictae . Authenticae sunt omnes ,
quae Authoritate Papali vel Imperiali Iuri Canonico , vel Civili praesertim sub hae Rubrica seu Titulo d.
Raetulis Iuris reperiuntur insertae.
to Non Authenticae , seu Doctrinales de prorataicae sunt, quae a Iuris Consultis, vel aliis Doctoribus privata authoritate ex variis reditibus, vel etiam Phil sophorum dictis depromptae inveniuntur , citantur
que , dc applicantur quidem , vim Iuris tamen , uti Authentieae, non habent , eis pondus suum, dc ai thotitatem sat magnam in probando habeant. ii Ouaeritur II. vim di aut horitatom habeant Regulae Iuris Item quam utilitatem afferant , dc quomodo applicari debeant Resp. I. Regulae Iuris uthenti, debite applicatae in eas bus non exceptis habent vim ruris. Ratio est ; quia etsi ius novum non iaciant , tamen plura iura prius jam constituta supponunt, eaque compendiose comprehendunt, ac hoc ipso vim iuris continent utpote ex iure desumptae, jurique in speciali Titulo inseriae. Ec non nisi Jura comprehem dentes , dc juxta illa conditae. ra Dicitur autem : in ca bas non Meeptis: quia etsAuthenticae Regulae Iuris bene applicatae vim paris habeant, universaliter tamen, di semper insallibiles non sunt, cum in ipso iure nonnunquam reperiantur exceptiones contra regulas . Tum quia materiae illae, quas
Regulae Iuris prestringunt, maximam habent latitudinem . indeque propter diverstatem rationis, vel Iuris
dispostionem non raro patiuntur exceptiones de Fal- lenitas. prout cum eommuni Doctorum bene advertit
Glog sn. in Rubrie de Regulis Iuris, dicens: Ainguia
pisprie M aicitis , otia regatarire. Urea, quamvis pa tiatar exce iones; Estque propterea communiter rece
pium illud procardicum: Viala νQuia De exceptione. I 3 Resp. II. Non obstante, quod Regulae Iuris suas patiantur exceptiones , de salientias , tamen maxima censetur utilitas earum, estque perutile Regulas Iuris legere, ec relegere , easque, quantum seri notest , memoriae mandare, atque pro decisone causarum 8ccasuum eas allegare: Tum quia hoc ipsi quod sere quaevis variorum Iurium de diverss rebus eandem rationem habentibus agentium multitudinem comispendiosa ratione complectatur, cunctae Regulae eominpe ndiosam pro adjutorio memoria praebent iuris noti-
tiam: Tum quia iuxta eas dec;luntur osus emergentes, Mi a Iure speciatim dc expresse non sunt decis; cum tales casus decidendi snt per sinitia I. mn po tint a. f. de Legibus: Nam desis libus idem est rudietume. Inter in e de Reseripi. Similia autein vel maxime cognoscuntur ex Regula de variis rebus plura Iura Gmilia complectente: Tum etiam quia edi illis serto semper desumitur argumentum; quia in dubio potior est causa illius, pro quo stat Regula, cum habeat in te tionem pro se sundatam in Iure, di immunis ab onero prohandi transferat illud in adversarium . qui probare
tenetur, quod casus, de quo agitur. a Regulas revisceptus. uti bene advertit GloK. in Rubr de R. I. arg. e. Ad decimas, de Rest,t.1 Iiat. in s. iuncta I. Ab ea s.ff de Prebas. Hinc communia illa axiomata : Moulae λά- es, donec contrariam preberis . arr. c. f. de Bois.1poliat. RettilaeisHeri tim es, δεχυ IIemia eo es. Gobath. r. I. quin cap.42. n. . Ratiosumpta ev
Iuris sint tenaees , a quisui in dialis recedendum non est . Cobat. I. e. n. 43. Dicitur autem in Resp. I. D. II. data: RQvLe debire is Beatae.
Resp. enim IlI. Circa debitum usum di applicatim I4nem Resuta alicujus pro decidendo easu particulari
praeter alia, duo praecipue esse observanda . Trimo , utrum in tali casu eadem habeatur ratio; cum enim . ju, ta definitionem Regulae supra n. 6. datam . Regmla sit sistentia generalis de compendiosa , plurium Iurium coniunctio. ac disposito de variis rebus eandem rationem habentibus necessario sequitur, quod ratio casus decidendi debeat eadem esse cum ratione generali ipsus Regulae; hae enim desciente, dc ubi non est eadem ratio, ibi censeri Ec esse non potest eadem Iuris d)sposito, L III 32. . au Iegem A uiam.
Secundo attendendum an non circa talem casum spe- is
elatis in Iure habeatur exceptio; haee enim ubi adest . procul dubio Regula non procedit, cum exceptiones aliud non snt, quam limitationes. seu fallentiae Regularum circa casus particulares . Quinam autem eas
in Iure specialiter sint excerti, in deeursu examinanis do Regulas sngulas in particulari magis patebit.
Caeterum licet exceptiones aliquo modo adversentur Is Regulae Generali, eidem tamen etiam suo, praesertim duplici modo opitulantur: dc quidem Immo, quia iuxta tritum axioma . Extertio declarat Maeviam; eum ex qualitate exceptionis Ac rasus excepti facile relligi possit, de quonam genere, vel materia Regula loquatur . Metinao . quia Exceptio firmat regulam in eon. iraritim in ea bus non exceptis, I. Ex eo, I 8.1. de Te-sibus.
Ratio est; Tum quia, qui aliquam speciem sub g
nere contentam excipit, Ee reliquis sub eodem genere contentis etiam cogitasse, fli eas non exceptas, sed sub genere comprehensas voluisse censendus est, I . Cum Praetor. Ia.'. f. de Iudis. Tum quia verba Regulae generalia, peneraliter de omnibus sub Regula contentis, de specialiter non exceptis intelligenda veniunt, c. quia circa aa. de Trivi Q. nisi casus aliqui exceptis omnino similes forent, aut eorrecto Iuris, velabiti dum sequeretur, vel ex sinc;enti ratione appareret . verismile non esse , quod Legislator talem casum
sub universali Regula voluerit esse comprehem
6쪽
emissa in Pro emio sussc enti notitia circa Regulas Iuris in genere progredimur in Nomine Domini ad Declarationem seu Explicationem Regularum Iuris Canonici in specie , totam rem per duo capita absolvere intendentes: &quidem ordinem Iuris secuturi prius . seu in primo Capite de Regulis Iuris Canonici Quinto Libro Decretalium annexis : in secundo autem Capite de Regulis Iuris non iei ad finem Sixti Decretalium in speciali, e que ultimo Titulo positis tractabimu ; cui subnecte mus Caput III. De Regulis Iuris Civilis, non declarando illas sed addueendo duntaxat , ut euivis praesertim Corpus Iur;s Civilis non habenti ad manum sint. -- explicationem earundem quae fori canonici non est, Legistis relinquentes.
Methodum quod concernit pro faciliori intelligen- alia& majori claritate quam cordi habere pro viribus conabimur)eandem, quam in Iure Universo a nobis dilucidato, observabimus, totara materiam perquetemta ita tractando, ut a potiori circa quamvis Regulam duo ponamus quaesita. Primum quidem . quomodo Regula si intelligenda: dc quis sit verus genuinus senissus illius. quem etiam ubi Opus erit per exempla ex Iure desumpta amplius declarare studebimus. diecum dum vero do Exceptionibus & Fallentiis contra Regulam , non quidem omnibus ne Tractatus nimium exerestatin Obscurentur potius suam declarentur Resulae) 1ed magis servientibus. Intellecto enim genuino sensu Regulae, cognitisque exceptionibus, quas patiatur . prudens lector facile colliget, quando & quom do ad propositum aliqua in particulari easu rite applie ri valeat ; praesertim quia in multis remissio fiet ad I ris Canonici Libro dc Titulos a nobis editos, ubi, qui vult, materiam sustus tractatam habere poterit. Ρωnitur itaque ex minio metetalium declaranda
REGULA LOmnis Res, per quascunque causas nascitur, per easdem dissolvitur.
tis imperiheni in Matth. A ad verbum reiertur
c omnis IT. q. a. eique concordat c. cum cessante, ε . ae
Appetiat. Item Regula Iuris Civilis 3 1 isde MeuhsI--ι , sc sonans: γ auram naturati est . quam eodem g neri quodque distinere, quo relistatum es. Quaeritur I. Quomodo sit intelligenda tae Regula di quis verus, ac proprius illius lentus sit, Resp. Eam non nisi de obligationibus seu contractibus temporalia hus civilibus, non item de spiritu libus ; aut de aliis
rebus intelligendam esse. ut proin per verba , omnis res , Omnis obligatio seu contractus civilis temporalis denotetur. Gusa in na his cum Communi DD. Ex quo clare eruitur, verum di proprium sensum hujus primae Regulae ein sequentem : Omnis obligatis seu confractus erat is te Matis . per qu scunque causas is media ἐν moris eontrabitur , aut inducitur , per eosdem etiam di sollitur. inelaratur exemplis: primum adducit ipsa Regula Iuris Civilis 3 s. s. de re g. jur. nu. r. utpote nostrae timis lis allegata, dum verbis regulae statim sequentia anne Elii r Idea versorum MLeatis verbis totiitur et nuda eo sensus obhetario contraris eo .nsti dissol iust. Sic etiam
paetum pacto I. si tinus s. Fisui3. de vactis, lex l re solvitur s. peniar. Ins,divi Iure nar. Siquidem lex sive praecipiens. sive prohibens etiam legitime promulgata, sola voluntate Principis. qui eam condidit, it
Sic pariter sola illius tolluntur voluntate obligationes Ius canon. Anael. Reiff. Tom. n. portandi & praestandi onera. v. g. tributa, vectigalia , ct similia. Stre in ad hanc Reg. n. a. Sie rursus Emptio & venditio mutuo consensu sa- s hasbio mutuo consensu. dc post traditionem rei consensu eodem, reique, & pretii redditione dissolvitur L prout so. I. de solui. O s. m. Insit. quibus modis DIE Arigat. Sic Testamentum taemne per aliud test
mentum solemne tollitur L me constatis a , I i. c. de τὸ inent. Sie ulterius Sponsalia de suturo occulta mutuo conis Ssensue tracta eodem etiam 1olvuntur. Dicitur autem notanter occulta, quia, ut publice contra iacessent.
saltem in aliquibus Di ecosibus, ut in Frisingonsi, ae. cedat Authotitas Iudicis Ecclesiastici necesse est: isto etiam & secreto quidem contracta, sed postea evult ta , uti patet ex Rituali Dioecesis praesitae cap. s. mem
A. r. s. 7. num. I. ubi expresse decernitur, ut non tan
tum sponsalia eorum Parocho publice eontracta . sed etiam secreto contracta, sed postea divulgata. ad sui di lutionem requirant authoritatem publicam Iudi- eis Ecclesiastici. Illud tamen etiam notandum cum scissa Me per a
regulam hactenus declaratam non negari. quin obligationes etiam aliis, quam inductae sunt, modis sbi vaniatur. sie enim plures obligationes tolluntur reali sol tione I. Nuna, s. c. aestur. Tolluntur etiam Praeseriptione --. Insit. qadus modis resur obligat. Item tolluntur morte, quae omnia solvit: se morte solvitur obligatio Societatis s. Siamittiν. s. Insit. de petet. Fr quentior tamen, di quas ordinarius solvendi obliga tiones modus est idem , qui erat constituendi. juxta hactenus declaratam regulam quamvis etiam in hoc suas patiatur exceptiones. Hi ne
Quaeritur II. ias exceptiones 3c Fallentias patiatur 3 Regula I. hactenus declarata 3 Res Plures. inter alias etiam sequentes , di quidem I. Fallit in Matrimonio consummato; quia ex institutione Divina est indita Iubile, dg ideo mutuo consensu, quo contractum est,
stiri non potest. A di Fallit a.
7쪽
Caput I. De Regulis Iuris in Quinto
Fallita. In sacramentis Baptismi. Confrmationis, ct Ordinis, utpote quorum esse s dc character est indelebilis pariter ex institutione Christi, dc ideo sim lsu seepta sicut non iterantur,sie etiam amplius non amittuntur. Glossa bis vers omnis. Abbus Hermeip. bn.2., o Fallit 3. In cunctis obligationibus spiritualibus prout iamdibum n. a. de vero sensu regulae. GloK. dc Abh. l. c. cum communi aliorum. Rationem assignant; quia heut obligationes temporales facilius destruuntur , quam constituuntur, se obligationes spirituales seel
stis constituuntur, quam destruuntur aet. e. Inter eo
μνώιa , a. de Transtition. Episcopom eum sortius sit spurituale vinculum, quam carnale . Fasit. In obligationibus eκ natura sua, vel ex . Du Irspostione legis Divinae aut humanae perpetuis: Ratio est, quod licet obligationes ex eontractibus ortae r gulariter dependeant a voluntate contrahentium, eum contractus operari non debeant ultra intentionem agentium Lis fide risus medis Nihilominus, quia eo trahentes se confirmare censentur Iuri, dc naturae comtractus L s . s. cum isa, M s. c. Treberi. ἐν I. 34. I. Imto Iacatorem , fC. Aeati, eontractus, Et inde orta obiugatio irrevocabilis evadit, quando eam lex, vel nat ra perpetuam esse volunt, ita ut, quod prius erat v luntatis, ex post facto sat necessitatis . L. i a. in fine c. de contrah. Empta a a. s. Muι , M. f. Maniari.
REGULA ILEDte Misericordes &c. Hoc loco nil aliud nobis praecipi existimo , nisi ut ea si ita, quae, dubium est, quo animo fiant, in meliorem
Partem interpretemur. Quod enim scriptum est: ex Fructibus eorum cognoscetis eos: De Manifestis dictum est , quae non possunt bono
animo fieri r ut Stuprum, Blasphemiae , Furta, Ebrietates & semilia, de quibus nobis permittitur judicare
Vel ut Rubrica babet: Dubia in meliorem Partem interpretari debent
x Quomodo intelligenda De Meuia a Di IIuirin de omnibus actionibus es vreuela. Quiliter praestimendus bonus, donec 'obetur m sis , Ilia. a nante mcto dubio solum 'Mediι Regia .
i N in Iudiciis. t Htur I. Quomodo haee Regula II. intellige da de quis verus eius sensus si Resp. I. Hane rogulam esse facilem intelictu; quia, uti patet. seipsam declarat; hine ab aliis eommuniter solis illis verbis oroponiturr Ea facta, quae .ubium fiam .
quo auimo fiam: in mesorem partem interpretemur, veluti Rubrica habet: Dubio in meliorem partem intrem Dei delent. di Notandum tamen, per verbum Regulae facta imtelligi O nnesa his. gesta. operationes, actiones, imo ec verba uet. e. quia ciua, et a. de ειν uet. quae s ita se habent. ut nec certum, nee probabilius, nee vere ρο habit. anpareat, sed vere dubium maneat, ex quo λne , vel qua intentione bona vel mala prodierint, hona potius. quam mala intentione dc animo contigisse censenda sunt vi hu)us regulae. Rationem dat s. Thomas 2.2 q. ε .art. 3. quia illo qui habet malam opinionem
de proximo absque sufficienti ratione . iacit ei iniuriam , eumque temere iudicat. dc indirecte eontemnit . quod licite sacere non potest jukta illud Saluatofis M tro. T. v. I. L eae 6. v. 3 . Natire Baleare i tellige te nere sne susscienti ratione) ἐν non DaieasL
m uti nolite eo dem-ara . ἐν non condemnasimiai .
Fun latur et am in lege charitatis volentis, ut quivis praeivinatur bonus de innocens, donec probetur m Ius , a . e. uniea de sedistinis cap. . de se iam . . I. Me itis si . f. pro Soch. Dicitur autem notanter in Responsonet ut mered. xhiam maneri; suando enim ex ratione Accircumstamitis quis magis in imam, quam alteram partem inclin ret, licet eum formidine de opposto. iam cessaret dibium , dc subintraret opinio, sicque regula locum non haberet, uti ex Farin. Pram crimin q. 36. m. Is . Menoch de Praestimμ. q. T. n. 47. bene observat strein. in hane Regulam n. t.quia dubitatio nullus adhue est probationis gradus, sed potius principium investigationis de veritato de eertitudino. parin . Menoch. l. e. Ccet rem directe advertit Stre n. l.e. Dubium nascissilet vereu desectu medii scientisci, vel ex obseuritato ipsus rei, iacti, aut sermonis, vel ex aequalitate signorum aut rationum: manente ergo vero dubio solum proe dit rexula: Hrea quam proin Rei p. II. Uerus de proprius sensus regulae seeundae σest sequens: Quandoeunque actiones ver verba ita eonfiatura sum . in non appaνear, sed vere dubrum maneat , virum animo, seu intentione bonis via maia prodierint . ea in bonum partem interpretari, is animo seu inteneti ne bona potius, quam mala conruisse eensere debemus ;ob rationes ac iura supra n. a. iam allegata.
Nee obstat, contingere posse , quod iste , qui in smeliorem partem interpretatur, frequentius fallatur; Respondetur enim, melius osse, quod quis sellatur hahens bonam opinionem de homine malo, quam quod rarius talatur habons malam opinini em de homine bono; quia ex hoe fit proximo injuria, non autem de
primo, ut bene advertit S. Τh m. l. e. a M. a. Hi etiam arg. eam allant. eata. 26. q. T. melius est, s demisericordia argui, quam de erudelatate; nam ut habet S. Chrysostomus citato can. relatus: nonne me Iias es propter mis, Dis diam rationem rediare , quam pro re mediatrarem p
Et si obiiciatur . ean inissa 33. e . 23. q. q. Zpraecipi, ut seruetur rigor , ibi: V in- misistea dia i . saeuisas enim veniae incaruimum tribuis definis uendi . Resp. hie esse sermonem de disereto miserico dia mixto rigore, qui nullatenus severitas vel eredultitas a s. Cho omo relata , sed debitus, utilis , de ectatius iustus Eelus est, de dici debet, quom si non
adlahentre res, ipsi quoque censentur rei delictoru a subdi-
8쪽
Regula II. Estote Misericordes, &c. I
sunt, quam ad A fides, ncifigentesque Rmores, qui murtam sepe uti rium polieruιum , dum austeriorem alibi legitur nee sariam)dismutant MM5Me meaiei. nam; quia ubi delicta manent impunita , liberius &sequentius peccatur, ae loeum habet estatus textuscan. est i usta, quod futilitas leniae iacentivum te luat des aquendi: oc eeontra verum manet illud: tibi ror, ibi vigor, aet. e r.ean. 3. dis. κε. Addit Glossa incit. can. a agant, mers melius ean. est i usta, de se vando rigore intellisendum esse, quando alias nulla est spes emendationis, vel eorrectionis; item de in solentibus ec tumidis aQ. eis. ean. a. ah .ss. ibi: eoo plantaν tumidi, tolerimuν infirmi: ἐν quod in pereatis severius ea uasti neeeso, non saevientis plectruin annmo, sed metentis. 2 Porro regula nostra, de sensus ejusdem ulterius d claraturδε firmatur ex aliis eoncordantibus Iuris Primcipiis ae regulis, simulque ostenditur , universaliter erum esse, quod regulae ruhriea dicit: Dalia in m Borem partem intremerari debemus. sic enim t. si quis gratiosum rescriptu in obtinet eum elausula: si irinetis es, dc dubium apparet, an idoneus si, non tenetur se idoneum probare, sed talis henigniore interpret, tione praesuini debet textu claro e. . de Praesumpt.s a. λctus, qui potest denotare delictum de non d
lictum, ut carens delicto interpretari debet, I. I. 1. proscis, L . s docere, Q. f. de vi Mn. rapi. e s. In odiosis di onerosis v. g. in poenis instigendis, stante dubio semper mitiorem, di benigniorem, reo quo avorabilem interpretationem amplecti opportet. c. odia a s ae R. I. in s. Odia res viinfavores eois nil ampliari, eui concordat e. in pinnis 49. de R. I. in ε. in paenis benigni, intremetriis es faetenda. a 4. Existente dubio in contractibus Ec testamentis benigne de ita interpretari debemus, ut potius Veseant, uam pereant L Truxime 3. ff. debla, qua lar amanuel ntur, ibi. in νe Δειaheneniorim intremetati emsequi non minus Justius est quam avitas. Quaeritur Il: Quas Exceptiones leu fallentias pati lxtur Regula II. Res Praeter alias, et1ain frunt sequem tes, de quidem i. Fallit regula in actionibus manisestematis. uti patet ex ipso textu regulae; ubi etiam addistur ratio: quia non possunt bona ammafieri, ut stupνum. blasphemia, furta, ebrierates , is , de qualus Λ lis primi ritur Judieare, adeo ut non tantum nemo te neatur . sed nee prudenter possit interpretari, illa bono animo esse iacta. Fallit a. In easbus, in quibus agitur de malo aver- ix tendo, vel hono acquirendo aut tuendo: in his enim
eis in dubio id, quod peius est, de proximo postive
judicare non valeamus, tamen illud timere. ec de illo cogitare, indeque eonvenientes cautelas adhibere licti cum Jura etiam abundantem cautelam approbent, leg. Testamentum i7. c. deris. Et prosecto si sua quis proprie iacta timere, Et suspecta habere potest juxta Iob c. s. vos s. Verebaν Omuia opera mea; quare non alienis attendere, ne sibi ves aliis noeeat Hine illi minimo eontra hane regulam sed prudenter agunt, qui per grinis de ignotis hominibus hospitio susceptis cistas, de cubicula elaudunt pretiosam supellectilem abscondunt, sicque pro avertendo damno eontra quemvis casum utelam adhibent. Strein. in hane Reg.
Fallit s. In Iudiciis; in his enim iudex causam vel 14
lactum eontroversum, Ecdubium non pro privato a bitrio dae bonitate sua in meliorem partem interpretari potest, sed juxta allegata di probata, ae prout res in se est, iudicare debet canoudicet 4. ea . 3. q. P. ἐν c. I. de sent. ἐγ-Juine. in ε. ulvo tamen illo, quod manente dubio reus sit absolvendisse. Intraditicius , ε. de Fide Dinument. ἐν e. Eu δει teris, 3. de prolation. ibi ryomptiosta sunt jura is aliauendum , quam conde
Utilius scandalum nasci permittitur, quam Veritas
VH ut Rubrica Babet: Propter scandalum evitandum non est omittenda Veritas
temperari debet. 4 Decialis textas ex Jureia mom tum serviens. 7 Ad vis naum scas iam neque veni Iure peccare Iura. a uuam exceptionem patiatis rugalia eirca verit tam visae
II n quis circa verisaram doctrinae
a i Upposta. ex Theologia, notItia quid, dc quotmo plex sit seandalum, de quo in nostra Theologia
Morali Teis dis. . . a. sussicienter egimus, notandum cum GloKh. t. quod triplevi detur veritas, vitae
stilicet, Justitiae, di Distipi e .
minas ehae est ipsa legibus & praeceptis conso Is , honestas& integritas vitae r Veritas Iustitiae ad Iudieripertineas est universilis recta administratio Iustitiae Iuxta exigentiam iurium de legum: Visitas Disi i Praelatis propria est debita cura disciplinae, ut a iubestis juxta euiusvis institutum omnia debito ordine lemodo peragantur, ae puniantur. Glog hie, Addunt aliqui etiam veritatem Doctrinae, seu sermonis, ouae
in consormitate mentis cum verbis externis consistit, de mendacio opponitur. Hoe notato
Quaeritur I. Quomodo de veritate intelligenda sit a Regula & quis proprius illius sensus si Resp. R sula nostra ad initium posta proprictae principaliter
intelligenda est de veritate Vitae, ita ut verus sensus usus ut Frisior scandalum passium Titanaum, seu impediendtim attritas peccatum Bu es faetendum, avis omitrendum, q a e peterio ri. avit omitrium ted rseu, potius es permittendum se satam passuum. voces. peccatum esurius, quam quod quis i e faciat aut omittar, quod fine preerio , fitque sae Loone Visitaris
Varae factis avit omittere non potes . au. c. faciar I Dc f. II. q. a. Concordant Doctores communiter eum
Glossa h. t. de Ratio est; qui non sunt faeienda mada,
Earenditur eommuniter tae Regula etiam ad illas 4 acta es, quae ex se quidem nec praeceptae, nec prohibitae a
9쪽
ε Capnt L De Regulis Iuris in Quinto.
b tae, honestae tamen, ae nullam speciem mali habentes sint, si eas communis, di privata, propria, vesaliena necessitas aut utilitas, vel damnum secuturum exposcat ἱ ut proin eas ponere omnino liceat, etsi ex illis scandalum sue pharitate iam sve pusillorum prςvideatur & 1 quatur, prout eum communi Theolog rum jam diximus, probavimus, ct exempli scavimus in nostra Theologia Morali tr. 4. s. q. 2.
ordinarie loquendo omnino etiam observandae snt , tamen ad vitandum scandalum quandoque temperandae, omittendae, vel disserendae ventuut a . can. ut constres resti , II. δα sc. ime. Sane a. de Temporis.
Ordinat. Sic quando ex graviori. eis legali correctione vel punitione subditi, eius desperatio, aut graviora
mala prudenter timentur, merito temperatur, aut
aliquandiu dissertur, vel omnino intermittitur Veri ras Disciplinae. Pariter quamvis veritas Iustitiae ad
vitandum lcandalum taliter omitti nequeat, quod innocens condemnetur, aut quod suum est, alteri auferatur , tamen temperari potest mitigatione vel condonatione poenae a lege impostae, strein. ad hane M. . n. i. m d ; ut proin veri sint versus adducti a Gloita in e. sano a. de Temper. ordin. ἐν h. e. M poptitam matium e men pertranssis inultum.
FI Gerum mirae, Doctrinae, Iesitis M. Trimam semper tene , duo propter scandatam
6 Circa praefatas veritates intuitu standali ommittendas, vel retinendas specialiter etiam servit doctrinae.
cum ex istincto a. de nisi opors nuntiatione, contenta,
ibi e sacrae Seriptu tormonis debueras didistis. quod aret opera dia . quae stae peccata mσriati amitti non possunt . nec sunt pro marando scandati ἀ- tunda . me ea debrant pro vjιando scandati committi, quae fine peeearo moriati committi non possianor as bis tamen . quae ne peccato mistuli commisti possunt pariter diis ita , t pis fandisti testiηda cessandum, is eis etiam pro vitando sPandati in flendtim. πηλ post. i. cor. 8. f .evsal rartir frater,non comedum earne ι inrternum iri. 7 Si objicitur: ergo pro vitando scandalo proximi, di peccato mortali 1aliena licebit quandoque venialiter peccare ; nam textus solum excipit peccatum mortale. Respond. negando consequentiam quia quod latrin re malum, quale est v. g. mendacium, etiam in mat ria veniali. fieri non potest ad vitandum scandalum; eum peccatum non steligibile. Contingit tamen, aliquid propter aliquam circumstantiam non esse peccatum veniale quod illa sublata esset veniale, prout v. g. verbum alias otiosum, sex rationabili causa erose tur, non est otiolum, neque peccatum. Et de hus in di intelligendus est textus S. Th. a. a. a. 43. a. 7. ad 3. Quaeritur II. Quas exceptiones seu lallentias patiatur 3 Regula III. Resp. inter alias esse etiam sequentes: dc quidem primo circa Veritatem viis quamvis nunquam liceat committere peccatum etiam leue intrinsece tale ad vitandum scandalum quodcunque,tamen opera quγdam supererogatoria. S ali:e piαoperationes ad veritatem vitae teroquin suo modo pertinentes ad vitam dum scandalum praesertim pusillorum omitti debent, si ad eas propria. vel aliena nece stas aut utilitas non cingat . Layman I. 2 tr. 3. e. 3. n. g. & Theologi communiter. Ratio est; quia eae lege charitatis tenemur evitare grave detrimentum proximi, si absque nostro imcommodo possumus. Dicitur autem notantore misertimρ Ilisum: quia smajor est obligatio cavendi scandalum pusillorum quam pharilaicum, cum illud ex mera malitia, illorum autem ex infirmitate, vel ignorantia sumatur, di propterea Christus Mat/b. e. t s. vos . ait: Vae tui, qui Ran Aroerit uatim dem Vis isti, e dum eeontra scam data pharisaica parum curanda esse verbo atque exem plo docuit apud eundem Matth. e. is. vers I . ubi etsi
discipuli ei dixerint: scis, quia phaν auditis Me te ιο scaad etati sunt, id parum curans respondit: Sm
Fallit secundo circa Veritatem Iustitiae, di Discἰs, ronne in eas bus supra n. s. positis. Fallit tertio cirea Veritatem Doctrinae vel sermonis; II quia licet hec etiam ad gravissimum vitandum scandalum positive violari, & mendacium committi non pos si . tamen ad idem vitandum retineri, &disserti pintest ac uehet. nis propria vel aliena necessitas: vel communis utilitas eam edicere ex poscat ob rationem supra n. q. allatam. terum de leandalo vide magis apud Theologos.
Quod non est licitum in Lege, necessitas facit licitum: nam &Sabbatum custodiri, praeceptum est: Machabaei tamen sine
culpa in Sabbato pugnabant: Sic & hodie, si quis jojunium siegerit aegrotus, reus voti non habetur.
3 Mailyieitis legerinidaear humana, HI ndoque et ism Ioe positiva Divina. 4 Quis iis inicitis for Leva ob necessitatem sutiem gravem, non item propter communem, seu I
s VH in contemptum I eis istis MLgionis., DRo intelligemtia huius Regulae eti Theologia sudix ponitur notitia, Necessitatem aliam esse absoluisivira, aliam moralem: rursus Moralem aliam esse extremam, aliam glavem. aliam communem, seu i
vem. Item Legem aliam esse Divinam, aliam hum nam: Dirinam item aliam esse naturalem, aliam p stivam. Supposta hae notitia Quaeritur L inomodo intellistenda haee Rexula. st 2 quis verus ae proprius illius sensus sit. Resp. l. Regula haec nbutiquam de illicitis lege Divina naturali, sed do illicitis lege humana duntakat dialiquando etiam Diavina est intelligenda: ita ut taliter illicita evadant licita , quando moralis extrema vel gravis necessitas ad ea urget. Fere unanimis DD. De illieitis jure naturali qualia sunt stuprum v g. adulterium, fornicatio, molis sities, periurium, blasphemia, mendacium, directa expulia fetus &c Ratio est; quia talia intrinsecedi es.sentialiter sunt illicita ct mala ac ideo per nullam neces.statem moralem, etsi extremam cohonestari, & licita seri possunt cum essentiae rerum snt immutabiles. De prohibitis vero lege duntaxat humana, vel ali- squando Divina postiva, ratio est; quia etsi Legislator Divinus, a quo originaliter omnis Leae, di illius in obligando vis dependet, statuere potuisset ut lex quaγvis in quovis etiam extremo necessitatis casu obligaret:
10쪽
Regula V. Quod latenter, aut per vim, &c. 7
tamen s agilitati & conditioni humanae se accomoda re voluit, dc concedere, ut ea, quae a natura ieci intrinsece . di essentialiter non sunt mala, sed ideo talummodo illicita. quia per legem positivam prohibita , in necessitate extrema vel saltem gravi licite fieri queant, uti ex innumeris tam Scripturae, quam utriusque Iuris exemplis infra ex parte ponendis ape te patet, & DD. communiter tenent. 4 Dicitur autem notanter : Via saltem gravi; quia communis duntaxat, seu levis noeessitas a transgressone legis minime excusat scque non facit licitum, quod vi illius illicitum est, prout communiter docentiam Theologi quam Canon istae ex illa ratione, quod alias propter casuum quotidie occurrentium freque tiam obligationes legales facile eliderentur in magnum' Reipublieae detrimentum. Debet ergo necessitas , ex illicito iaciens licitum, esse extrema vel saltem gr. vis, id est, talis, quae magnum seu grave damnum aut periculum anims vel corporis, vitae , famae vel norum &e. importat. Et ex his premissis I Resp. II. Verus sensus Regulae est sequens r .actionesis omissis res lege uti varis humanis utichae, oiasnaeis
evadunt Aetiae, quanda ad eas urget extrema, WI gra
vis necessitas. Idem quandoque moeedit etiam deiEicietis lege Dilina Ornia. Declaratur & eonfirmatur sensus Repulae exemplis.
o Et quidem prima duo ponit ipsa Regula de sabbato ct jejunio; licet enim lege positiva Divina Sabhatum
ita custodiri fuerit praeceptum, ut in illo certamen aliquod inire non licuerit. tamen quia Machabaeos ad pugnandum in Sabbato coegit necessitas, per Regulam a culpa declarantur immunes Item licet vi legis positivae teneamur observare jejunia Ecclesastica, tamen aegrotus urgente necessitate illa violans nullius culpae reus es i. a.de feri JHun Siepropter necessitatem alimoniatorum licitum est diebus festivis opera 1ervilia peragore e. s. de Feriis. Sic etsi bona immobilia Ecclesiarum alienare sit illicitum e p. I. 4. ω1. de Rel. Eretis alie
nund. HI non. tamen urgens necessitas alienatio nos e
rum facit licitas, c. quando. 4. de consciet. ubi , scutde in pluribus utriusque Iutis locis universalis redditur ratio, videlicet, quia ectissas αμ tabes legem, seu non sabbatet seri, intellige post ivae. Unde nulla circa hoe apud DD. est controversa. Quaeritur II. Quas Exceptiones seu pallentias pati, γtur Regula IV. 3 Res. Eam praeter alia fallere r. quando actio aut omisso contra legem etiam humanam ce deret in detrimentum totius communitatis; uti si miles ob perieulum mortis stationem defiteret, indeque imtepram Civitatem, vel exercitum in grave damnum
vel periculum coniiceret Guar is c. Alma Ma re p. I. s. . n.9 Pala Tr. 3.i p. I.p. Is n. I. ἐν 2.3c alii. Ratio
est; quia bonum commune Civitatis vel exercitus multum praeponderat vitae alicuius hominis privati. Fallit a. quando trangresso legis humanae cessura vi- sdetur in contemptum ipsius Legis, 3c potestatis legislativae, vel in commune detrimentum fidei aut Religi nis, Pala Leo .s. cum eommuni aliorum. Ratio est; quia subintrare videtur Ius naturale dictans , bonum commune Religionis & publicae pol statis lagislativae I raeterendum esse bono alicujus privati , indeque a tali egem humanam etiam in extrema vel gravi necessitate eum dispendio vel periculo vitae,iamae, aut bonorum fortunae observari debere in casu, quo alias sequeretur detrimenum commune Religionis aut contemptus potestatis legislatium. Plura de obligatione Legum, de excusatione ab eadem item de tota materia legis amplo ct exacte tractavimus in Asa)tiris n. Tit. II. vi cons
Quod latenter, aut per vim, vel alias illicite introductum est , nulla debet stabilitate subsistere.
t Quomodo hae Reruia intellisenda a Latenter, iam ac clam. 3 Vrilis per vim istes disse metus gravis.
4 Quid per Pribum illicite ' Quis verus sensus Regulae
I e Uaeritur1. Quomodo tae Regula si intelligenia da de quis propriti, istius sensus sit Resp. I.
Quamvis vi huius Regulae cui ea parte com cordat illa ερ de Reae. μν. in s. quae contra Ius fiam . utique 'a injectis haberi ribent, ) videantur omnia , quae aliquo ex modis a Regula allegatis sunt, ipso jure nulla di irrita esse, ob verba : ntina debent sabilitato subfi re ; tam juxta Cloir de communem DD. non in mox dicto, sed in hoe sensit intelligenda venit Reg la, quod vel ipse Iurosiit nulla, vel f de Iure subs- stant, tamen per sententiam Iudicis ad instantiam par iis annullari possint ac debeant. Quaenam vero ipse Jure snt nulla, dc quae primum annullanda , parti in ex infra adducendis exemplis, partim ex declaratione .RE. 64. Iur. in ε. patebunt, partim dicta iam sunt in muro late Canonico Id. I. Th. M. De his, quae vi, merusque eatis fiant . Item M. II. Th. de dolo, eo
Interea pergimus ulterius ad Aeelaranda Regulae Veria etha: fle quidem terminus utenso coincidit cum termino elam, quem textus an s. quod vives eum. latissime
explicat; praecipue vero illud clam seri dicitur, quod taliter si, ut nequeat venire in notitiam ejus cujus imterest , ut Eat. I. ciam possidere, ε. f. de Ae o. possess. Omnia squidem, quae sc clam S latenter. seque dolose sunt, suspecta sunt de malo juxta illud Salvato ris Pan. I. Omnis, qui male vir , iast Leem . Hine I. r. f. quod vi autelam. id, quod vi, aut elam si, restitui, aut destrui jubetur, et seaeteroquin tale quod agendi quis jus habuerit: tueri enimJus suum de ii non in tiriam comminisci: subdit ibidem Praetor. Porro in alio Juris sensu etiam illud uteηt, & ellam fibri dieitur, quod serium arbitristi testibus si, habent due clandestine lacta plerumque praesumptionem iniustitiae L .F. de Ritu pr. dc 14. e. de A inistras.
Per terminum Regulae, ain pertim non intelligitur avis absoluta. aut Diolenta eoachio, quae omne pro sus e sensum exeludit, eum taliter violentatus aut coactus magis si, quam agere conmaneatis, ut diciture. Sacris, 3. De his, quae vi mei tua causa m. Sed intelligitur vis compulsua . dc impulsiva quae idem est ac metus. ct quidem ad propositum gravis, eadens in virum constantem, ex quo gravi metu si quid fit iuxta Regulam nostram stabilitate carere debet: non item quae sunt ex levi metu qui hic non attenditur. se verba: Via vitas uncite in oductum es, intelli- 4guntur ea quae contra juris prohibitioncm, legemque Divinam aut humanam facta apparent, quia cuncta haec illicita sunt. His conser ter.