Respublica sive status regni Galliae diversorum autorum

21쪽

DE gr. C A L. t 2. I. et modi videtur esse Venetorum Respublica , quam certus primorum civium numerus administrat,in eaq; summus pr sit det Magistratus, quem Ducem appellant.

quod pliana ad Monarchiam aliquo modo pertinere videtur. populare vero nihil est ibi. Nec enim ullam ibi potestatem

plebs obtinet, verum senatui paret in rebus omnibus,&severis coercetur legibus atque decretis. Hac ratione in tantam crevit amplitudinem ea civitas, S contra

potentiistinos saepe principes imperium suum ad hoc usque tempus defendit. Nec enim perfectiorem Rempubi ulla vidit aetas, qui rationes ipsorum perspexerit, idem quod ego sentiet. Neque tamen ei

nihil quod ibi delideres. illud quidem

tanti momenti, ut 5c in summis aliquando fuerint angustiis ob hoc ipsam S deinceps quoque esse possitnt, nisi caveant. Nam sicut corpus humanum ex quatuor constat elementis atque humoribus inter se contrariis, di quoad recte se aggregaverint illi, valetudinem tuetur: auget etiam, paulatim vero, chi ex iis unus aut alte luxuriari coepit, quod temporis longinquitate fieri necesse est, in aegritudine incidit ex illa disti,diationes in qualitate, cumq; uni membro medicinam facimus, alterum limus: ad eundem quoq; naedum, humana societas, quam civita

22쪽

1 CLAvDO EsEL Lirtem appellamus, corpus ei public aggregatum ac constitutum legibus, ini. tio quidem crescit At amplificatur, post, ubi ad summum evasit, in eodem statu, consistit aliquandiu tandem vero pro pter disparenari contrariam eorum, ex quibus constat, naturam, instituta, mores, dilabitur de plane corruit. Vulgo nianaeiari solent quinque gradus humanae vitae, infantia, adolescentia, virilis aetas, senectus, 3 aetas decrepita Hunc ad modum viri quidam docti partiti sunt Imperium Romanum. certe cujuslibet civitatis aut imperii consimilis vi P detur esse conditio. Atque ut ad institu i

tum revertamur, sunt in Republica Venetorum,qu. a nisi mendentur, alia tura

sint aliquando multi, in incommodi. Exus praecipuum est , quod soli nobiles munera publica , in quibus aliquid est dignitatis 5 emolument , Omnia fere, aut maximam illorum partem, obtinent quod reliqui cives, in quibus hirimi sunt facultatibus ingenio praestantes, graviter ferunt eoque magis, quo nunc est amplior factus nobilium numerus. Qui vero in reliquis ipsorum ditionis oppidis habitant viri nobiles, ii nullo fere iunt numero, iublice minimum possim t. quod eo videtur institutum senosi cum imperio sitiat, motum aliquem'

23쪽

DE RE P. G A L. Via. I. excitent Iam, qui Venetias incolunt cives , consequendi aliquod munus aut praefecturam , spem nullam prope habent, eo quod aucto, ut diximus , nobilium numero, vix satis est, quod in hos distribuatur Alterum est, neque parvi l id momenti , quod cum in continente bellum est gerendum , rei summae praeficiunt externos, non autem sua gentis

homines, veriti, ne qui exercitum habeat in sua potestate, regnum occupet di dominatum invadat. Natura quidem

illi vitae institiuo plus mercaturae student quam scientiae bellicae quo fit ut pauci reperiantur in re militari praestantes. Verum in eo, quod diximus hoc est mali, quod externi, quos mercede conducunt, non aeque sunt erga Rempublicam affecti atque cives, quorum ibi salus agitur Et quanquam imperatori semper adiungunt legatos, quos sua lingua Provisore appellant, ad quos omnium consitorum belli summa redit, dc quorum absque voluntate mhil ille, quod alicujus

si momenti, constituere potest, tamen non est idoneum istud remedium. Nam quoniam hi, quos diximus, legati,plerunque sunt homines imperiti rei militaris, perfacile est, ut gravi illime errent. Deinde exercitus imperatores quum illoriam

potestati devinctos, & piis parendum

esse

24쪽

Ct Aunii Es rLLrreste vident, non ea sunt alacritate, nequfidelem operam praestant, Mindignitatquadam commoti , non raro cupiunnaale rem administrari, ejus i rei documenta quaedam proferri possint. Scit inter nobiles ipsos existunt multates. Nana lui origine in ducunt ex primis illic Rei p. auctoribus, ii multo se debere praeseri putant liis, qui postea sunt iniuria ordinem allecti , ac nunc multitudine sit perant. Hae duae factiones de dignitate, de lue potioribus Rci publicae prefectitiis

ita comendunt uti pe graves inter ipsos oriantur ostensiones, dum suis cupiditalibus plus tuam utilitati conana uni serviunt. Nam animi perturbationibus, aeque ac reliqui homines, adiiciuntur. Quamvis autem nullum adhuc ex ea re magnum incommodum hactenus apud illos extitit, quod prudentiae quorundam eximiae virtuti tribui debet tamen metuendum est, ne tandem, ubi corporis

humores, ut antea demonii ravinam, nimium aucti fuerint atque corrui ti, morbus sese prodat, de adeo quidem vehementer, ut medicinae non sit futurus locus .fth c quidem non eo pertinent, quasi aut meum sit, aut mihi sumam, aliquid in ipsorum Rep. vituperare: quae, me judicio, longe est omnium praestantiissima, ejus quidem generis . sed ut demonstrem fieri

25쪽

eri non polle quin eiusnaodi in statu at-liae forma Reipublicae, praesertim si am- ita sit civitas plura, quam in Monarctata, te si terentur.Nam si gularis aliquis, quies olus rerum potitur, facilius mederi po-eli inconi modis, quam multi simul gra- uri dignitate pares natura etiana comparatum videmus, ut unum aliquem ex- ellenti lignitate, plus revereantur SI Ob- erventri metuant laomines, quam coa- uim aliquem numerum delectorum, qui tempore committantur Ratio quO-

que praescribit, in omnibus rebus duanum aliquem, velut ad caput atque sentem, necessario confugiendum,&rem eic

is plenam incommodi atque periculi,

cum plures simul imperium obtinent. quinetiam doceri potest, Monarchias, et

nasi vel interitu Principum , vel alio

iopiam humano casu fuerunt immutatae, diuturniores fuisse 5 tranquilliores, tuam vel optimatum vel popularem sta- itum, ut in Astyriis dc AEgyptiis. Par- this, imo, ut propioribus utamur exem- plis, in Britannia, Hispania, Gallia videmus , quibus sane provinciis nulla aliar Respublic. e temporis longinquitate conferri possunt. Deinde, quae regna succes ssionis aut haereditario iure transferun- tur, multo magis florent, iis, ubi suifr giisa optione res agitur, ut in Imperio

26쪽

is Aviti EsELLII Romano satis apparet. Cujus rei haec est causa, quod malis sere artibus pleriataque ad fastigium illud enituntur, cuinatici e faciunt quod non semel accidis Ilconstat, quum Caesare mortuo, novus erat deligendus. Ac faceret Deus, ut non eisdem artibus ad Pontificiam dignita a tem, aliosque honores Ecclesiasticos, ubi csola virtus locum habere debet, multi hcontenderent. His igitur aliisque de causis, quas vitandae prolixitatis gratia prae termitto, satis constare puto, unius ina .lperium multo ei te reliquis prcserendum. A L L A M vero caeteris regionibus Epi stare, ac non solum ad diuturnitatem, verum etiam ad incrementum clamplificationem, optime esse constitutam,

demonstrabo , si nonnulla , de quibus. postea dicemus, emendentur, quod est factu non dissicile. Et primo quidem ita lasulare est illud, quod ad solos masculos

Gallia defertur imperium Salia am V

cant eam legem, qua istud cavetur

optimo quidem consilio. Si enim sceminae succedant,fic ri post et, ut in externi alicujus potestatem rerum summa perveniat, in quo permultum sit futurum incommodi. Nam is cum edueatione 5 moribus & lingua de ingenio differat, a natura ipsa diligere quodammodo. g tur. in rebus omnibus praeferre suae

27쪽

nrolumenti, communicat qua quidem re necesse esto, graves oriri fiensiones,lic vi liam, tum multitudinis, tum no-l alitatis. Cum vero soli masculi locunt abent, certus ac perpetuus est haeres,luoniam qui genere 1 roximus est, iis in- lubitato succedit, eum a populus reve- etur, I colit, ut magistratum suum e-

itim una, etiamsi remotiori gratii dii et ib eo, qui decessit quod nuper vidimus Mortuo Carrio VIII, atque etiam l udovico XII. Et quanquam superio ibus annis, ac paulo lupra hanc memo- iam vehementissimae dissensiones gra- issimaque bella videntur ob eam rem

'aetitistes tamen non obscurum est, eam

uiam, quod verisimilitudinem aliquam laaberet, obductam tunc fuisse. Nam cus tandem obtinuit, eoque res deducia, legibus ad eum modum est confirma a nihil ut posthac turbae sit idcirco me uendum, nulla etiam ut dubitatio resii ere deinceps possit. Atque ut doceam, quod facturum me dixi, Galliam prudenter ac bene prae caeteris gubernari praesentem Reipublicae statum, ac veteres et-liam leges, quibus usa fuit, explicabo. Illud inprimis magni est momenti, Regiam potestatem, ac reliquos Omnes Regni or- dines,

28쪽

dines , adeo commodis aequis ratio. lnibus inter se devinctos esse, ac velut co agmentatos, vix ut ullum possit inter insos magnum dissidium oriri. Scio equi. lem nihil esse firmum, nihil perpetuun in rebus unianis fore uti regnum tho quantum s amplum ac potens, ali-liquando coiruat: quo domnibus aliis molpe iis evenis te constat, ut supra diximus: l

uci iam ut homines,quo sunt meliori co al

poris consi tutione, 'uo sunt in victu il

temperantiores, e firmiori utuntur a s

letudine ad eundem quoque modum, Π regna, quo prudentius administrantur, quo melioribus utuntur legibus eo consiliunt diutius. Atqui in Monarchiis, et ubi successionibus est locus , ut in Cati a liis , plena detrimenti videtur si illa LPrincipum mutatio. Fit enim saepenumero , ut praestantissimo Regi succe dat aliquis ineptusi vitiosi is , aut etiam aetate puer cin quorum atroqui multum inesse potes incommodi, vel propter illius, qui solus imperat, vel e rum, qui tutorio nomine Rempublica

procurant, nequitiam. In eum vero ca

sum res devenire solent, cum Deus ali quam provinciam, pro ipsius merito atque scelere ulcisci constituit quod ubi fit, nullus est anaplius humaniprudentia aut rationi locus, ac tunc sere solet eve

29쪽

D RE P. CAL. LIB. I. Is re, cum regna maxime florent, cum ad ζ. Immam coelicitatem S amplitudinem creverunt, S cum propter potentiam

ahil ejusmodi metuitur quod eo fit, ut

omines lacuit, ac velut ebrii dulci orma rerum humanarum mobilitatem, constantiam de imbecillitatem perspi-iant. Deum revereantur, a quo salus . interitus rerum omnium dependet.

am, si qua j iis modi tempestas nobis me-uenda a in Galliis, quod Deus aver- at, in promptu sunt remedia quibus M

egem immod rate dominantem , cjus, qui per aetatem regere non potesst,

nutritiosa procli ratore ἰ, coerceamuS,ta quidem, ut Regi constet sua digni- as, S non laodlibet, scd quod uri ac se luitati consentaneum est,ei liceat Optii miseni ni legibus sanctissimisque decre: is huic rei prospectum est, quae non nia I magno negotio violari possunt , tametsi vis nonnunquam intentatur. Sunt autem tres tanquam freni, quibus Gaui ita regum summa potestas temperatur,

Religio , Iurisdictio, solitia. Ad pri-

mum quantum pertinet malli semper pr. caeteris valde fuerunt dediti religio- mibus, etiam tunc cum Dei nullam habe- ait notitiam,5 Druides, qui ipsorum e- an sacerdotes atque pontifices, praeci - 1 uani habebant auctoritatem, ut Caesar B cenain

30쪽

1 CLAVDri Sps ELLII commemorat. Ubi vero Chriles doctii vacoepit innotescere, primi omnium in ter longin uas nationes eam sunt com-Illi lexi . semel ad ni issam magno studio

tuentur ac retinent in hodiernum iis que diem , nec ullam patiuntur haeresim apud se residere aut inveterasceres quod 3 Hieronymus memoriae prodidit. Et a adeo quidem in hac parte caeteris ante- cellunt, uta Britannia Germani ii ib spani iras Ecclesias ad Galliae pri escri-i rium atque regillam non semel consti ii

tuerint ac emendarint. Nostrorum quo

que Regum semper maxime fuit insigni ac memorabilis diligentia Z assiduitat ardor in prosigandis haereticis 3 de sendenda Ecclesia es ad hoc ulque tem rus reliquae nationes omnes, Lutetiar Parisiorum , velut ad uberrimum sontem,consuunt, discendς causa religionis ac his, quas dixi, de causis, C HAE I A. D II 'M' cognomen est hiat Regno attributum. Qui igitur acceptus este o pulo,suumque studium illi vult approba re, hunc oportet resigionis diligentissimum est custodem Nisii enim hoc interveniat populi de ipso iudicium , minus amant, o invitiissimi dii 3 sunt audientes, si qua calamitas regnum a Bigat, totum hoc Restis tribuunt impietati, ii non semel est cornier tum , t metsi