Respublica sive status regni Galliae diversorum autorum

521쪽

o REON CA L. RELAΥ. Iriotavi, Galloium moris esse, eas cespice metis libentius aedificare, non so- quia aedificium minoi sumptu eri-ur, quam si nurius si ret, citiusque pa-aur , meliusque bellicis tormentis re

mi, 3 de si magiae facilius instaurant; i etiam, quia cum hominum industria: Vos offensionis modo semper exco- et, quibus necesse est novos de senso r. modos opponere, facilius est cespiti

machinani immutare aut augeret cunque ex parte, quam murum adline, cujus partem , nisi toto diruto io et arcire poteli uinde fit se penu - 'ro , ut inutiles 5 imperfectae relin-

lantur muratae arces.

Quoad bellica tormenta , mam ex altis mini recentendum videtur. In illia illud hactenus magnae curae fuit, omnia tormenta ad communem sor. am, neque admodum magnam redirentur, ne scilicet sint impedimento; rsus ne in parvam formam construe iatur, quia inutilia evaderent: sedes le ea ediocria voluerunt, justaeque mensurae inia, ut idem globus eademque pulve- quantitas aeque cunctis exploden - lone sit , ii: lemque instrumentiso moveri , conduci in tractariit qua re sicilissima comperta est

minus in oppidis quam in ipsis exer

citibus

522쪽

PHi L PPI HONORI

citibus,quia quoties globus idem cunctiormentis accommodatur, tollitur oni iis confusio quae in praeparandis atqutractandis exoritur; quoties tormei tum aliquod corrumpitur, ejus globi istas non admittitur, instrumenta, uni tormento deserviunt, omnibus aptantur,quod aequalia simi pondere, parum inter se disterant, .eodem loc possint conducii substitui. Aliud no contemnendum Gallorum inventusa fuit circa hujusmodi tormenta, quod ii eo foramine unde ignis immittitur, seirum quadrilaterum apponunt, ne ea par ab igne corrumpatur , quemadmodun

rea, quae paucis ictibus facilius labefa ictatur quia, cum soramen latius est ignis exhalat neque ictus fit validus rei manetque tormentum inutile neque e inim optimi generis tormentum habendidum est, quod quotidie ad centum , versaltem cluaginta eius faciendo nono suffcit. Illud tamen notandum, hujus smodi talum ferreum in iis tormentis, quae mari seruntur, minus opportunum' tore, quia rubigo illum exederet, quam salsedo marinae aquae paritura esset sed terra utilissimus compertus est,qui pau icis tormentis major oppugnatio fieri potest duae cundia industria inventa ad .

dita simi Galliae natura minuto, regia una illud

523쪽

D RrcN GAL RELAT. si; potentii simum reddunt tutumque, in se tutando,tum in hoste lacessen-jus rei plurimum domi serisque

iantalidicia, quia nulla fere pars et or- terrarum, quae Gallicis armis quassa- non fuerit. Utque omittamus antiai Ora quo tempore natio illa vini ap- itione allecta, in Italiam populariter Iupit, Romanorumq; magnitudinem summum adduxit periculum, totquebi admiranda gemitri recentioribus' mporibus Carolus Magnus illius regni bore adeo potens extitit , ut Germa- am, Saxoniam, avariam subjugave- Hispaniam adversus Saracenos dO- uerit, Longobardorum regnum everinriet, majorem pulchrioremque Italiae

irtem sibi vindicaverit, tosteris suis:midiam pene Europam reliquerit Mea orabilis fuit Hierosolymitana expedio in Concilio Claromontano suscepta, a populis illis privato sumptu perfe-ta, tanto animorum consensu con- antia, tantaque virtute,ut Omnium ex

editionum , quascunque historiis cele- ,rant , gloriam superaverit. Expertaluoque est Graecia, itidemque Asia Galorum arma , cum Byzantium captum

uit, quo in bello foederata Respublica assenet plurimam de gloriam, Homiuionem adepta est. Africa quoque

524쪽

si uiti P r O NOR IAsyptus Callicam titutem sensit , vente Liidovico VI, qui etsi in eo conctu captus es , tamen Tunetanus p tributi quadragenuin illium aurerum quotannis bisendi conditiones cepit iisdemque temporibus, Rex Carlus Andegavensis regna Siciliae, d Nyotis,cum ea Italiae parte,quae nunquaamea in potestate Gallorum fuerat, aquisivit, ejusque successiores ad Hians:

riam transiverunt , ubi multos anni regnavere posthaec avorum nostior urmemoria Carolus III terribili fortia cursu, parvoque temporis intervallo m. isna terrarum spatia cis alpes occupavicae quo principio succes bres ipsius illec fuere ad Italiam denuo subjugandast quae illecebra atque cupiditas ad teget

Ludovicum , Regem Francicum Regemmenticum per tot victoriarian 'cladiumque cumulum pervasit. Quod vero pertinet adiuti inelamat tque defensam nunquam, postquam uFranciae regni libertas viget, contigit, praeterquam ab Anglis vinceretur a quo quavi. Hi si v id em in regni vis eribu, diuturnum atque perpetuum bellumi

rent es, magnam illius partem occupa ravere, sed haec victoria cito iis ablata est non modo receptis iis quς vi ceperat sta etiam debellatis provin iis Normata m

525쪽

D OCN GAL. RELAT. sis iae, at que uicianae, antiquo Regum An- li. e patrimonio, unde odium inde bile ater illas nationes originem duxit. Vel in quia praecipua egra orum amplitta io, atque potentia in ipsit hominibus

allocata est, utpote in quorum virtute, que industria magis consistunt omnes Iaperii offensis atque defens , quam in atque tormentis bellicis ire viter de na oribus numero, dotibus Gallorum, d cur ad tantam existimationem deve

nerint, enarrabo.

Populi qui Franciam incolunt, numeri iosissimi sunt , quia ducentae dia forte plures sunt civitates , quae Episcopum suum habent alia oppida, municipia,

villae innumerae sunt, omniaque loca frequentantur Hrandum in Odam, Parisius antima communiter sexiescentena circiter hominiuia millia est pu

Tres sunt in Gallia potissima homia una conditiones, unde totidem status rdines resultant. Alter Ciero constat: alter Nobilibusci tertius peculiari nomi- aae caret, quia ex diversis hominum seneribus ac proseisionibus com nitur, ideoque, calidus videtur generalis, puli statias. Clerus etsi multos tertii status, Putitosque advenas, qui vel propter obscq ita Κλ α CrO-

526쪽

si uixit a Ni mo R II Coronae praestita, vel ex peculiari Regprivilegio ad regni beneficia admitturtur, comprehendit, tamen major vis Nobilibus consistit, quia sectando, te itio geniti filii Principum , Dominerum,cum in patrimonio,quod ad majorem natu ut plurimum spectat , minimam habeant facultatem , Ecclesiasti

eam vitam ineunt, ut eodem molarent

divitias existimationem acquirat.Nobiles autem ii intelliguntur, qui Regini hil vectigalis pendunt, sed tantummod suo corpore ad bellum proficisci tenen iit r. Inter quos ii Principes, qui Regii

consanguine sunt,majoris mona enti habentur, quam caeteri , etiams no nemo illorum ob paupertatem splendorem tantae fortunae parem exhibere non potest. Hi consanguine Regis multi esse solabant ab annis oci uaginta etenim At relianensis Domus Angulensis, Andega ventis, Burgundiae, Alanionia, BOrbonia, quae Vandoiniam, Mompelieri, Surioni complectitur Pomnes vel regiam Coronam obtinuere , vel jam defecere; solaque in pr. esens remanet domusio

bonia, quae olim erat ultima, sed modo bono suo fato prinaa, luccessioni proximior facta est proinde in summam crevit amplitudinem. Domus hu)us in praesentia columen caputque est Rex Na-varriae,

527쪽

riae, etsi eos habet desectus,de luibus mus, ubi ad Principe dc Aulam de-

endam pervenerimus.

opularis status co inprehendit ho- es iteratos, qui a bigis vultibus d

tinantur . mercatores, artifices, ple-

si rusticos Inter honii ne longa- vestium, quicunque Praesidentis, velisiliarii, vel similem locum habet, sibili intelligitur. 5 privilegiis in uni- , do quoad vixerit, nobilitate fruitur. Mercatores,quia pecuniam possident, temporibus plurimum gratia va- , verum nulla gaudent praerogativa lignitate quoniam omnis lucri avida festio nobilitatem in eo regno macu- Ideo hic etiam hominum ordo cum ebe ac populo minuto copulatur , bufitque gravamina, sicut ignobiles ac ru- ici consuevereri quorum ordo magis, aam caeteri, opprina itur non minus a .ege, quam a Nobilibus: solebatque Ma-imilianus Imperator dictitare Franciae egem asinorum esse Regem , quoniam opulus eius nania onera abique ulla fragatione portaret. Omnes hi tres sta-us ad varios usus in regni beneficiunipplicantur.

Utque primum de statu populi noniihil dicamus hic quatuor praecipua of in manibus suis habet, es quia lex,

528쪽

si RQ ad PQ Pomm a vel antiqua consuetudo ita praeserabiti vel quia Nobilibus honestum non videtur in hujusmodi immiscere sese negctiis. Primum ossicium est supremicat cellarii, qui ad omnia Consilia admitttur,penes quem magnum est spilliana,

sine cujus sit stragio nihil ardui delit etitur aut decernitur, quod si decernitu executioni non demandatur Asteriar est Secretariorum, quibus juxta peculi. re ipsorum munus , negotiorum expodiendorum cura, custodia scriptur.

rum rerumq; arcanarum committi ita

Tertium est Praesidentum, Consiliaricrima,Iudicum, Advocatorum, ali Ortiri que, quibus cura per totum regnum justitiae rerumque tam civilium quam cri tinalium injuncta est.

Uartum es Thesatirariorum , ex Ictorum , Ac recuperato in generali uir

senes quos omnis est administratio, di tuum, aulaeque expensarunt. Quam ob em cum in potestate populi haec osticia remaneant, quibuscum existiniatio des divitiae parantur , cumque horum dura semper obveniant hominibus literati, hoc est,munera magni Cancellarii vi Iulstitie,quod amplissinium ubique est: onai ne parentes ad literarum studia filica suos allicitant, ii ne tantus est schola isticolaim in Gallia nu rus, quomm

ini:

529쪽

onsilli macibum sol una modo interpo-iunt, sed oneribus immunes conlulia ninime exequuntur Nobiles vero in u- ro lue peram suam praestant Inao saepe onsenserunt Praelatis omnem consuliae ionis tonorem cedere, gnari, sibi exe- utionis pondus ingruere. Id autem omnibus percommode contigita quia Nobiles, tui ut plurimum non affluunt divitiis, si in aula commorentur, ubi rerum

omnium summa penuria est, per hano occasionem absentes abstinent a nimio sumptu, quem alioquin facerenti nequis, famulis, vestibus, at iisque rebus , domumque suam revertuntur in suis autem callellis privatam vitam ducentes,4 parvo

530쪽

11, Plaeta Hi mo a parvo contenti esse possunt, cum doli neque famulitii splendor, neque con a via, neque equoi una pretia magna, vel bilia vitae aulicae consueta requirantur. b. circo receptum est,ut quartam anni partem unusquisque teneatur Regi obsequ praestare: reliquum autem temporis tu

libet domi suae degere potest, di sumi

bus ita parcere,ut trium mensium uti irorum splendorem pro dignitate turi queat. Verum apud Praelatos lateres ctias dispendiorum non attenditur,qui quo ad familiam suam &vestes,eundenubicunque degerint, sumptum faciun quamvis in aula carior est annona t. men spes opum acquirendarum, latctoritatis augendar, dum penes Reger

vivunt, non permittit, ut ad hoc nainimum damnum advertant rac pleriquetiamsi in loco suae praelaturae residerucllent, ut ex ultimis decretis tenentur evocantur cito , nempe quod Aula ipsorum praesentia egeat , ac praesertim eorum, qui apud Principem aliquem lega

tiones uncti sint. Proprium Nobilium exercitium,

professio,unde praecipua est Regis ac populi Majestas est Militia, quae duplicis

generis, maritima,terrestris. Illius hau multa ratio habenda est,quia, cum navibus,nautis, nauticaeque rei petitis homi nibali