장음표시 사용
51쪽
terum quam recentiorum acripta plurimis, itaque aenigmaticum quiddam habentibus, adagiis sint refertissima quam quis poterit ea vel ipse intelligere, vel aliis interpretari, si in adagiis recte cognoscendia familiariter vereatu non fuerit 3 raesertim cum idonei quique Scriptore vel tacite ad proverbium alludant, vel ex abrupto inserant, nonnunquam etiam mutilatim citenti aliquotiea denique unico duntaxat verbo notent. Non ab re commendatur itaque Adagiorum Εr
smi opus tot eruditorum encomita, ita ut alii logothe- eam inervae, alii Mercurii salinum, quod logium alias dicitur, alii denique Suadae medullam illud appellarint. Certe enim non immerito iudicavit Ludoriens Vives hoc opus Adaiorum die atque noctes
esse ab omnibus legendum, propter summam et rerum et Verborum opiam, quippe in quo veluti in taberna quadam amplissima, cum aliarum plerarumque scientiarem, tum in primi meticae M Oratoriae artis odinamenta omnia decentiasime digesta invenire possis. Quae cum ita alat saepe optavi ex nostris hominibus inveniri aliquem, qui usitata linguae nostrae proverbia eum graecia atque latinia conferret et aliquo gustu huius partia milologiae exhibito, usum pro 'verbiorum ostenderet. Et quidem memini Nicolaum 8aliosium beatae memoriae, alioaque nonnullo Viros graves, qui iam in Domino obdormierunt, hanc eandem provinciam magna cum expectatione aggressos esse. Quorum Virorum si labore extarent, nobis non fingae ne age non sine aliquo sudore hanc prorinciam suscipere, aut certe susceptam saltem maiore
eam vinde adminiatraturi eramus.
52쪽
matura morte sint interrupti, quamvis nec oti nec ingeni ad proverbia a convenienter tranaserenda apto me abundare viderem, tamen vitia de mala nolui praetermittere, quin Grae--latina adagia in nostrum sermonem transfundere conarer. rimum, ut et meipsum et alios omnea, qui simili studiorum gen re delectantur, ad Magia diligenter versanda, hoc specimine allicerem : aliis autem, qui per graviores cupationes immensum illud opus convenienti diligentia voluere non possunt, hoc saltem compendio
Graeω-latino-ungario consulerem. -ο--ε ρυια esse eruditum, via saltem solidae erit ditionis aemiarιm, cui Adamorum opus vehementer, arrideat. Deinde quamvis hoc opusculum in meos primum, ac paucorum duntaxat, usus collegerim tamen eum
putarem, non exiguum hinc utilitatis omnibus omnium ordinum hominibus iteratis obtingere posse: noluithesaurum hunc multorem quidem hominum iudicio pauperem, sed re ipsa ac multifariis utilitatibus longe ditissimum, abscondere, sed omnibus, quantum in me
esset, communicare, ac ad eius amorem universos S
pientiae studiosos inflammare. His ergo et aliis de mala, cum hunc laborem susceperim aequum est, ut lectorea hanc meam promtitudinem aequi bonique consulanti Fateor an hic non pauca a me desiderari posse, quae praestanda fuerant. Nam et proverbiorum ordo eat sat confusus, et multa ex ua aut minutiora sunt, quam ut in hunc catalogum reserrimererentur mi certe feliciua, quam a me factum est transferri debebant atque poteranti Sed cum succisivis hae operia inter severiora studia
53쪽
la inrux L XLV saltem obiter percurrerimus, nec plua temporia hisce Παρέργοις impendere vel timeri vel etiam libuerit: velim, quicquid hi a me peccatum est, aequi rerum aestimatore humanitatis palli inducant, auaque industria, cum inventis addere non difficile sit, ubi facto
Quod si fecerint, est quod mihi graditer, eruditorumque iudicia magni faciam. Sin minus me tamen hnin laboris suacepti minime poenitebit. Nam aut optime mihi conscius vitiligatorum calumnia facile contemnam, aut huius opellae mmos atque Zoilos ad similia vel etiam maiora felicius tentanda, quae adhuc semper meorum in tali genere lucubrationum prora et puppis fuit, cum publico rei literariae bono pie irri-
Vive, vale, ae a quid novisti reetius istis, Utere tu laeum : Si non his utere mecum.
AD MICHAELE: FOROACHIUM BARONEM DE IN cri, eum Oeationem do Magnanimitate scriptam et recitatam tuebergae A. DLXXXIX edoret .
Aspios lector amice, animi de munere magni Quicquid habet Latium, Graecia quicquid habet: Ast tu. Fomachidum apes maxima, qui canis ista, Hae eadem et faciaa, te quod ad aatra vehat Magnus es ingenio, maior virtutibus, at ut Maxima te cingat gloria, magna petas.
Ioannes Demi in symbolum debitae observantiae.
54쪽
EPISTOLA IN AHT SYNTAGMATIS IURIS. strissimo ac besso Domino, Domino Sigismundo Bathori de Somito, Principi Transylvania et Si Arum Comui etc. Domino stio inmensissimo S. P. D. Antigonus ex Illustrissimetrinceps Domine clementissime, cuidam fortunam Ρrincipum nimis beatam praedicanti Si scires, inquit, quantis hoc regium diadema molestiis resertum ait, certe ne humo quidem illud sponte tolleres. Nec immerito id quidem, ut mea fert opinio. Est enim ars bene imperandi longe dissicillima, et, ut Xenophon ait, nihil laboriosius, quam hominibus recte ac salutariter praeesse. Proinde non inepte fertur quidam dixisse nullis aeculis latas tantam bonorum Principum copiam, quin eorum nomina unius annuli palae insculpi possent. Ignoraverat id Damocles illeiarrhasiua, qui cum in sermone quodam largissime praedicaret Dionysii Syracusanorum Tyranni opes ac magnificentiam, negaretque ullum unquam Dionysio beatiorem fuisse, visne, inquit Dionysius, quoniam haec te vita delectat, ipse eandem degustare Is cum cupere ae dixisaei iussit hominem in palatium introduci, in aure lecto magnificia stragulia
atrato collocari, abacos complures auro argentoque coelat ornari, selectosque adolescentes ad nutum illina intuente diligenter ministrare. Exultabat hia Damocles, et fortunatissimum iam ae omnium mortalium esse iudicabat cum ecce in medio rerum apparatu
splendoreque fulgentem e lacunari gladium set equina ita curat demitti Dionysius, ut vertici Damoesia
55쪽
ει,-K1L XLVII recta impenderet. Id simul ao ille ubito tremebundus animadvertit, tanto pavore correptus est, ut abitum a tyranno consestim exoraverit, beatamque Principumeonditionem amplius habere recusaverit. Quo amο- elis exemplo satia, ut opinor, ob oculos posuit Diony--s, non solum Tyrannorum, qualis ipse erat, aedetiam legitimorem rincipum, e quorum numero tua est celsitudo, ortunam vulgo quidem felicem praedicari, re autem vera maximis curia, difficultatibus, atque periculi plematimam mae Nec est quod pluribus et e longo petitia ad hoc demonstrandum exemplis utar. Id enim quam Verum sit satia certe superque potest experiri in celaitudo, quae multi iam anni nobilem hane provinciam inter potentissimos circumquaque hostes in perpetua pace, Dei beneficio, ac sapientia-simorum procerum consilio conservarit, et nunc quoque nutantem inmmis curia ac laboribus tueri a conservare conatur in magis decet universos, qui huius
Reipublicae veri cives videri volunt, in hoc umma spe incumbere, ut atriam variis circumdatam peri- eluis, et incredibiles tuae celsitudinis eiusque consili riorem in tuenda pace publica et defendenda regni salute aolicitudines, auis, quantum quisque potest, o mesis a facultatibua ex animo iuvare conentur. Non minua inne diligenter hiae diebus, quam alii cordati hominea, hoc ipsum ego quoque, quem nunc cum meis aevitia Graio aedibus bonisque patrii eiectam ac extorrem in umbra alarum tuae celaitudinis umorari cogit, mecum considerari, et, ut pacatam saltem iam hi mihi meisque manatonis sedem -- sim pomem, ardentibus Deo clementissim voti salutem huius provinciae commendavi. Verum enimVero
56쪽
tudini subiectionem declarare pomem arbitratu aurum rem haud ingratam inutilemve facturum at hoc Iemm civilium ac rigaricarum Syntagma tuae celaitudini nomini cona rarem, et, quae antiqua sormula votorum eat, libens merito consecrarem. Libens, inquam, propter memoriam collati nuper benigne in meo beneficii meritimimo autem sive tuam celaitudinem, Sive me ipsum respexero. Decet enim rincipalem tuam majeatatem non olum armis decoratam aed4acratis etiam legibua earumque cognitione enae mussitam, ut utramque tempus, cum bellarum, tum pacis rite numinaque cum laude possit gubemare.
Etsi enim lege silent inter arma tamen nihil impedit, quominus tua celsitudo ut in pae bellum cita tempore belli pacia arte meditetur. Siquidem nihileat, quod minus e Republica ii, quam rancipem in
au patria peregrinum ac hospitem me, legesque quarum et conditor defensorque bonarum, et corrector malarum eas deberet, ignorare. Vt enim Principibualegea ita regni praesunt Minoipea vereque dici ρο- teat magistratum eas legem loquentem, legem autem mutum magistratum clam Ver mei quoque respectu requidem non video, cui hasce mearum lucubrationum primitia magis, quam tuae celsitudini, consecrare vel debuerim vel potuerim. Tu enim eat, ecundum Deum, celestudo atque clementia sola, a qua et patrocinium contra eos, qui hoc opus improbaturi sunt, a remum, certissimumque, et praemium laborem, qui certe fuere maximi forte non immeritum sperare fas ait. Accipe igitur, In trissime Princepa, Domine clementissime, dum maiora ac elaboratiora dare potero,
57쪽
hunc inerram Iustitiae librum benignissimo vultu, magnique illius Artaxerxis exemplum imitare. Etenim in via obequitanti cum pauper quidam nihil aliud
habena ambabus aquam manibus e proximo flumine haustam obtulisset, iucunde eam suscepit, non rei, quae donabatur, utilitate, sed prompta eius, qui largiebatur, Voluntate, gratiam meritus Deus optimus Maximus inae celsitudinis salutem, vitam, incolumitatem, honores ac populos diutissime ac felicissime conservet, omnique benedictionum genere in die e
coelia exornet cumulatissime. Datum Claudiopoli XV. 0etob quo die anni 1529 Solymannus obsidionem Viennae deseruit Anno salutis Christianae cIo Io XCIILIlluat Celaitud Vestrae obsequentissimus et addictis.
PRAEFATIO IN SYNΤAGMA IURIS.Ioannes Decisis benigno Lectori S. P. D. Saepenumero cogitanti mihi, candide lector, ac intuenti in nostros homines summis ingeniis praeditos:
admiratione digna rea visa est, quid causae sit, cur eum in aliis omnibus scientiis ac artibus, quam plurimi, qui excellerent, exstiterint, duas maxime necessarias Iuriaprudentiae aciniatoriae facultates tantopere neglexerint. Nam quocunque te animo cogitationeque converteris permultos nostrorum hominum excellentes in quolibet genere non dicam mediocrium, aedetiam maximarum artium floruisse animadvertea. st
58쪽
enim de ea primum scientia loquar, quae inter reliquas iure merito primas tenet quis non Videt, quum plurimos eosque summos Theologos et qui cum quibusvis aliarum nationum antesignanis certare possint,nogtra haec et patrum nostrorum aetas viderit 3 Ad Medicinae studium si convertas animum reperies profecto nonnullos qui in ea quoque excelluerint, ac etiamnum excellere summo studio conentur mam laudatarum omnium artium procreatrix quaedam et
quasi parens hilosophia ita semper a nostris hominibus exculta fuit ut ne doctus quidem in moribus nostris censeatur, qui non ea saltem imbutus fuerit. Iam vero in studiis linguarum, in arte recte loquendi ac scribendi, in subtilitate disserendi, in dicendi ratione, quae etsi superioribus sapientiae studiis iure cedunt suis tamen difficultatibus non carent, ita multi apud nos eruditi, ita ad miraculum usque diligentes
exstiterunt, ut nemo fere illis minorrem quasi gentium artibus studuisse videatur, quin quod Voluerit, summRcum laude consecutus sit. Ac ne ulterius progrediar, vere mihi hoc videor esse dicturus ex omnibus iis, qui praeclarissimis Sapientiae studiis operam dederint, minimam egregiorum ac singulari laude dignorum poetarum copiam ob raram cuiusdam divini afflatus, qui in iis requiritur, felicitatem exstitisse Verumtamen in hoc ipso numero, in quo perraro exoritur aliquis excellens,
non paucos e nostris nominare possem, qui cum summis quibusve veteribus iuxta ac recentioribus poetis merito contendi ac comparari posse videantur. At vero qui vel Iurisprudentiae vel Historiae ita navasset operam, ut qualibuscunque ingenii monimentia in eo genere ornasset iuvaAsetve patriam, in tanta eruditorum hominum copia neminem fere reperias. Quod
59쪽
sane hoc mirabilius debet videri, quod nullum fere
studium aut maiore in omnes vitae parte ac hominum ordines utilitate, aut maiore delectatione, ut spe uberiore, an praemiis ad perdiscendum amplioribus, exempliave clarioribus eos commOVere poterat.
Νam ut primum de scientia iuris civilis agam, dedo mihi, excepta Medicina, facultatem ullam, cuius professor si non exacta, at saltem mediocri iuris cognitione non indigeat. 8acrosancta Theologia quamvis sit divina, et ad persectionem sui alterius haud indiga dici tamen non potest, quantopere ea inris studio illustretur Iuris- prudentia enim ducit originem omnium maxime exsontibus legi naturalis, quae non hominum ingeniis excogitata, sed nobiscum nata est, quam non didicimus, sed ex naturae principiis hausimus, ad quam non docti sed facti, non instituti sed imbuti sumus, quaeque non modo senior est, quam Retas populorum ac civitatum Omnium, sed aequaeva illius coelum ac terras tuentia et regentia Dei, a quo mentibus hominum infusa ac insculpta est. Haec nihil aliud est quam lex moralia seu ratio naturalia hominum ingeniis in hunc finem insita divinitus, ut discrimen honestorum ac turpium ad regendos hominum mores et ad ipsum Deum in quem Omnia dirigenda sunt, referendos ostendat. lam vero quid aliud est tota sacrarum literarum compages, quam explicatio ipsius Decalogi, excepto tamen Evangelio, quod Filius Dei ex arcano coelestis Ρatris sinu delatum hominibus communicavit Nec tamen, dum haec dico, duas diversa facultates, sublatia earum discriminibus, confundi velim. Divinae enim leges requirunt internam iuxta ac externam obedientiam politico externam duntaxat actio-
60쪽
num disciplinam: illae Deum colendum, proximum diligendum, parentes honorandos, non Occidendum, non furandum, non adulterandum, non falsum testimonium dicendum, non concupiscendum generaliter praecipiunt hae cuncta de his decreta angustius determinant, ac ad societatem generis livmani referunt, et tam virtutibus praemia proponunt, quam delectis quibusvis certas civilesque poenas irrogant. Inde non
inutiles de iuribus quarumlibet personarum, de tutelia, de testamentis, de haereditatibus de Obligationibus, de homicidiis, de adulteriis, de furtis, de falso de vi privata ac publica, de peculatu, de plagio, de ambitu, de
omni stellionatu eorumve poenis doctrinae ad praescriptum legi naturae ac analogiam sacrarum literarum a Iureconsultis concinnatae sunt. Inde etiam tot
mere iuridici in Sacra scriptura iudicis, tribunalia,
litis, protestationis actoris, rei causae et rerum Similium ex intimis Iurisprudentiae iacet ibus transumptarum termini usurpantur. Taceo de cognatione, gnatione, affinitate, sponsalibus, nuptiis dotibus rebus parasernis, divortiis, poenia inutilium incestarumque nuptiarum, adulteriorum, et similibus controversita mere iuridicis, in quibus cognitionem iuris Theologo necessariam omnino esse iudico, quod tamen pace bonorum dictum velim. Iam vero quantum urisprudentia conducat Ρhilosophiae, et quantam cum ea habeat cognationem Vel ex eo patet, quod utraque verissime definiatur cognitio rerum divinarum et humanarum ac proinde non immerito ea vera ac non simulata philosophia ab
imperatore appelletur. Quod enim hilosophi in umbra ac otio de moribus hominum, de legibus, de republica, de oeconomia disputant: id Iurisconsulti in