장음표시 사용
111쪽
maiore sunt, Cannin Hieroλlymitanas referentia, tam laeuia,plana&aequalia,ut stylo in iis iterae ex arari queant. Ex his foliis sibi libros consuunt,ita, ut folia aequaliter longa sumant,vi eade intra duo ligha transiuersa compingant. Quamuis praeter hanc papyrum quoque alia habeant quam ex arboribus deradunt: istam tamen non alios in usus vertunt, quam ut ea merces aromata, his si- nullainuoluant. Main Iaua quoque ad littus de a crescunt: quae ibidem mciombi Cob.ba. Cumuc, in Malaya Cubachini nominantur. In Sunda illarum saccus unus seu sarisu libras 36.pendesinoco .aut OOO.caxis emitur, si pretium summum sit si, is juus Hae, in non culta, sed spontE in sylvis enata arbore pomo nostrae simili racema timvuarum more proueniunt ita tamen , imus cuique pediculiis peculiaris 1la Iauani incolar, priusquam fructum hunc vendant, decoquunt, ne ab eo ex
tranei quoque speciem illam transplantenr. uisu ni fructus se crescit,cuius mussam. arboris quoque altitudine habet. Eius in laua magna abundantia Gustu asper, nihilomihus tamen pergratus Est talasse herbie Iavanicae nomen est, Malρyca lingua Laliae dictae Ad hunc Talasse. vsique diem nullus in ea vel flos vel fiuctus notatus est. Ea herba lauani ad cibos
variEvtuntur: iridem etiam nonnunquam edunt, ea vim genitalem excitarimuerique persuasum habent Piperinlaua copiose enascitur &mensibus ariSeptembri Octobriq; maturescit a quo tempore in Bantam defertur. thi lauanica lingua Sahari, Malaica Lari nominatur. Cum caeteris fructibus ipsium aceto imponunt,& ex eo Achar conriciunt,sicut alio loco dictum est. Iaca fiuctus cucurbitae magnitudine est, in laua potissim urnae sum mour ' ' horis apice non ex ramis enascens Foris viret, & aculeis crebris riget: intus fibuet, lapillis seu nucleis totus refertus, qui tosti ad alui fluxum iistendum prom nam medicinam praestant. Fructus mucosus est, lentus, villis plenus, & coctu dissicilis. yructus in vallyest,pyrorum nostrorum magnitudine. Eius cortex seu pellis instar piscis squamarum aspera est. intus ipse albens, astringens, nuclesiserens unum vel iterum. Hic adhuc nomine caret.
In minore insula S. Mariae praealtae arbores sine soliis seu ramis nascuntur, 'si' sis arboribus similes,quas Palmitas Vocitant. Ex huius caudice fructus emergit, facie exteriore Ananas similis, pulcher aspectu, colore flaue cens , intus nucleis Granatorum similibus turgens, cuius interiora valdό gustui dulcia obuentiunt: caetera ver,duriora inutilia sulit in eadem Insula elegantes quoque Myrobalani nascuntur, qui ibi Aretea st ρῆμ vocantur. Hi subrubri sunt,nucleo grandi insignes. Gustatios faucesque non secus ac piper exurunt abidem alius quoque rotundus fructus fertur, Melonibus similis,ex proceris arboribus enatus,cortice duro lignoQque vestitus, intus ero multis viscosis latisque fabulis plenus. Hae aluum sumptae laxant.
Praeter hos iterum alius ibi fructus est,nostratibus pyri similis, sotis coloris c rulei,intus substantiae viscota. paritervi fructum habent, nostris pomis parem, cuius color aureus est. Hic intus nucleis .mespilorum plenus est. Iuxta littus de Sumatravi Pulo Carcata ingenti copia Cassa fistula seu so
lutiva in sylvis tam feliciter pronascitur, ut ea integrae naves onerari possent. Quam tamen incolae non colligunt Arbores proceraeo latὰ sufe sunt, ex quibus fructus instar viridium aut caerilleorum cera rum oblongorum propendet. Hic si maturuit,subrubet.
112쪽
In aua,iuxta littora undae,Cinnamomi agrestis magna copia sertur.Eius quod tenerrimum est, id optimum censetur. Nam reliquum nullum peculiarem saporem continet,sed ut lignum aliud lapiLΗoc Malayca lingua Caiuma insvocatur. Ibidem fructus etiam alius prouenit dictus, valdesacerbus, magnitudine cerasi Arbor cerasiorum similis est. Illius fructus vari generis eae Alius enim albicat, alius purpurat,aliusatio colore valet. Omnes tamen gust tui valdὰ suaves sunt .
c 1' i I RT O Indicus in Sunda reperitur, &puch vocatur, inistus albicans,iris virens. Habet crassitiem digiti,&siuauiter olet Magna copia in Malaccam importatur. Sedo a Chianensibus abundἡ auehitur. Calamus&ipse in unda & vicinis Insulis prouenit. Malayc Dirimo vocatur. Hunc Chinenses etiam mutitis ponderibus auehunt. Longum piper in aua, nempe in Panaria cano Bantam uberrimὰ cresciti In unda Chiabe appellatur.Nondum maturum, viride est:maturum, rubrum S grandiusculum est tandem arefactum nigrum evadit rugosum. Primates in Bantam ipsium loco piperis rotundi usurpant Preti optimi est. Zerum belli itidem lauanum est,in Sunda numeros Senatum,quod Maclaycὀωlauaniciu uno nuncupatur. Id gingiberi ferὰ simile est, nisi quod solia Iongiora latioraque sint Radix resecta ciccata faccharo conditur: cuius usus praestantior commodior,quam ZinZiberis.
Galanga in Sundi Bal prodit,altitudine bicubitali Abineolistancuas
nominatur cuius folia&flores florem Lit aemulantur. Cricus Indicus siue Curcuma, a Lusitanis Sasan dan rni nominatur, ob hanc causam, quod indigenae eum vice croci Veri ad condiendos cibos frequenter usurpent.Malaycὶ nhet dicitur. Natales eius sani insunda,Madaga G&Indiariocis complurimis. Virentis nullus certus sapor propter abundantem humiditatem sentitur. Resiccatus vero acrescit, non tamen hisque, ut Linzi
Fagara,fructus cubebarum aut piperis magnitudine, tenero cortice vestitus est,in tra quem tenui nigraque membrana granum num inuoluitur, refrigerato pectori: ventriculo, imo etia aluo fluenti, apprim commodum.Nam Cubebarum moreo siccat, calefacit. Gummi accamara ex praua quadam Instula sinus patentis de procera arubore colligitur, quae liis longis angustis tegitur,&fructum promit prunorum magnitudiuem habentem. Gummi hoc candidum, odorum ireti sum est. Lacca in Bantam venditur, quo ex Globauo in Sum atra sita infertur Ibi Lacca a quodam muscarum genere circum ramulos maiorum arborum studiosa&copiosa congeritur&innectitur,&Cam Lam vocatur Venditio eius fit Piso, quod pondus Chinen librarum centenarum est. In Iaua Melones aquatici nascuntur, qui fructus suauis, subviridis, intus candidus, formam cucurbitae oblongioris habet. Hic ab incolis pro singulari ferculo refectorio his apponitur, qui biis fauenr. Nam suavi sua refrigeratione
113쪽
ires corporis exhaustas blandesreficit&reducit. Hi per uniueritandiam
Benius clauanum copiose in fumos periamen 'uae duo loca in Insilla Sumatra intra orientem occasum versus Insulam Bancum sita sint,succrestit. Hoc Pan o Comi an appellatur Candidum Beni Dyn eodem cum caxas I Uaho pretio diuenditur,ita ut unum cum altero aequEappendatur Nigrum a teri in triplici pretio est. luius genus quoque quoddam est, Benivnamen-d do dictum, quod villorum est, optimum,placentae ex contusis amygdalis consectae non dissimile, vilissinium in Palmibam Sumatrae colligitur. Mor alias Casu insaniam referitur, quo ex Baros infertur forma can- -phora.didorum orbiculorum seu placentularum. Sed& ex Borneo, gauismachen d Listi aduehitur, magnitudihe semihis milii, aut ouorum formicarum, quod genus omnium optimum habetur,&auidἡ Chinensibus emitur. Hoc ad pomdus, sale dictum,venditur. santalum rubra citri numque in syduis lauaenaicitur Album verbquod optimum censetur,illuc a Timor es Bis importatur,quae binae exiles insulae verius ortum auae accubantiHoc quo arbo rassior, eo carius aestimatur. Album quiderii etiam in Iaua nascitur. Huius tamen odor facile vanescit. In praedictis insulis,cum caxas in pretio nullo sint,Chinenses venditoribus pro ligno merces&Larnis reponunt in parte australi meo iudicio santalum optimum densissimumque reperiri liceat, quod Indi metu ventorum validissimorum. furentium tempestatum illic diu subsistere non audeant, cum tamen nihilominus a parte illa sinus pateat amplissimi Santalum in Bantam pondere pico venditur. Zin Ziber mira ubertate in Iaua prouenit ibidem tamen nullum siccant, sed uniuersium saccharo condiunt, fuis cibis adhibent. Idem quoque copiose in inurantoriapud Insulam Madaga ista nascitur, ubi Sagmuis nominatur. Ma- layc Aiaa, lauanicesGanti appellatur. Hoc corbibus praemagnis foro inferri let. Anacardium in Sunda brma cordis prodit, col0re rubrum,nec tam ob AE c. -- longo collo,ac illud quod in Malauar prouenit,porrectum Λ Lusitanis Grais Maiarea ideo vocatur, quod fabae quadam tenus simile sit. farin seu flosculus est,quo flatus ventris cratas stigidosque exigunti od ra, lignum seu radix, Lusitanis ita vocata, in unda prouenit. δ' Muq aec omnium venenordantidotus est certissima, siue id a serpetunt morsu,seu potu ingestum sit. Amaraea est. Flo,sin Bantam reperitur, ubi Caxumi nuncupatur. Eoin condiendis cibis, goisypinis vestibus tingendis utuntur. Eo quoque copiosἡ ex Insulis casse se Cambara citiae omnes opportunae natatum stationes seu portus sunt, adducitur. in Banta C 'appenditur,quae o. unciaru est,idcst, in millenorurru
Ai Api lignum calidum adeo est, ut gustantium fauces exurat. .ia i Smo in scobem commilitiunt&puluerem, quo postea corpus imi ungunt.Haud magia pretio venditur.
114쪽
nni rotam radix valida&amara, in Sunda nascitur.Vili pretio ea venit. utioue Malacca importatur ex Choromandet. Hoc tam carum est, icate Vnum 3 oco. Caxas veneat Abigendis febribus celebre est. Gaio Gamber fructus olivis aut Areccae similis, in Cambala&Choromandes crescit, nec minus in Sunda. Pretio vili venit, dentisi doloribus medetur. Ganti radix est, ut etinetiber in Sundam ex China allata Caram eam faciunt Indi, quod illa corpora sua infucent. Saban, te,seu piper album,in Sunda&ipsum prouenit, reliquis generibus xviribus&gustu simile, his tamen paulo exilius. Eius usus in pharmaco poliis praecipuUS. Saltem aliquibus in locis ad Malauar, Malacca, Sum atra Sunda, idque minore copia nascitur. Sasiani semen est sinapis Magna copiad bono pretio in Sunda emitur. Doringi magna copia vili pretio emitur. Ex hoc potiunculam parant; quam recens natis infantibus illico propinant. Galam radix quatica est, valdὰ refrigerans Vili venit. Manco fructus est, quem tundunt,4 cum aliquo liquore bibunt , quoties male habent ibi copiosa est. Madiandia ala Corsim, excivitate Dacherri, versus aquilonem Sum atrae Insilae sitam eo importatu qua ad acuendam gulam &ciendam facilius ebrie tatem tuntur. Spodium in bunda fit. Hoc foris corpus i ungunt. Ex arbore id quadam exurunt,&vili pretio vendunt. In prouincia etiam quadamicrsiae, Chirman crescit,ubi cuminum quoque nobilissimum reperitur,quod Malaycis .in ran vocatur in ex Ormu Sin Dachem porroque in Bantam profertur. Qua ex cauia magni quoque valoris est,&plaritiaque cum Madian Mam r-patur. Ddon tuis siue septifolia. His utuntur aduersius omnἡs contagiosis alui profluxus, quibus colica&dolores intensissimi coniunguntur qualue, quia nudi oberrant; frequenter inuaduntur.Haud magni valoris est. In Mase insula quae una ex viridibus est,sub pol eleuatione grad. H.versus aquilonem sita, arbores quam plurimas latESsipatiosa diffusas, sycomoroque similes, reperimus quarum tamen solia his nonnihil minora erant. Fructus ficu bus similes ferebant,flauescentes, parvosque, sine nucleis aut granulis repertos. CaudeX,rami,cortex,Ductus,lacteus succus, acrimonia foliorum, habeomnia cum ficubus conueniebant. Fructus tamen nunquam picta Ematurescit. Arbores tamen ita feraces, ut fructibus carere nunquam conspiciantur. Cum semen in fructu nullsi sit,ex eo enasci non potest sed mororsi nostrorum modo inseritur in regione quadam circa cibo de Bona seraneta adsimum Anguari ,. .. Sanbras,ingentem Vim imbintegros campo Areua seu semperuiui plenos offendimus, altitudine stantis viri proceri,ut Elonginquis terrae incolas arbitrare. muri Haec herba est, ex qua coloni insulae ncolora Aloen Sacotrinum dictam, conficiunt.Ea tum est optima,si pinguis, sine irdibus, arenis aut lapillis aut resplandet,aursubrubet,& insu per plena, densaque hepatis instar duri ustula sit, facileque liquescat,4 amarissima sit Aloescorbutum curat, vel educit,4 stomachum roborat. Sar,flos seu pollen est, quo corpus inungentes, contra ventorum vim se
Tagari radix, in Navon seu Sumer ad littus Sumatrae nascitur.Haec proa uando& mundando corpore paratur. Suralia n, vili pretio venditur. Sedo a auxi laua emergit,vili pretio prostas, & oblinendo corpori idonea.
115쪽
Sambaya Malays ex China eb infertuli , ubi Geidua vocatur Glandis m,gnitudin Sest, carum, & paratu dissicile.Tum pro oblinendo corpore facit,turn pro morbis pellendis aliis quoque, pro extinguendis venenis,&iobolorum ictibus curandi S.
Ialaue alboris cuiusdam tructus est, magnitudine glandis, quem infirmi potiunculis commiscent. Hic paratu facilis. Paravis herba refrigerans, magni aestimatur, morbis ardentibus opportu-hissima. Tomonpute radix, oaligan seu curcumae similis est, albicat,& ad illineda corpora facit.Suauiter etenim refrigerat,& inflammato hepati confert. In Sunda planta seu frutex est,cuius sella I amarindorsi sint,amariuscula. Fructus est ut fabae Romanae, sed duplo longior; deurisior vocatus Hoc in cibis utuntur valdSalutari. Fabarum genus quoddam, ut in Sunda sic uniuersa Madagascar, nec minus in China progignitur, quod Abrus Latinis, Malays Conduri, Iavanis Sagavocatur. Fabae paruae, pulchrae rotundaeque nigra ex altero larere macula tinctae sunt. Harum usus solis praestandis ponderibus addicitur: cibis nullis induntur, cum virulentum quid habere credantur. In Sunde ita ad Pulo Cercata nucum genus quoddam est, tum forma tum magnitudine gallis simile quae gustatae auellanarum saporem fundunt breui tamen tempore hominem in eas angustias praecipitant,ut sibi iam iam moriendum ceseat. Quibusdam persuasum est, hanc nucem esse vomu cam,quae cuiusdam veneni particeps sit. Id nos experti attestari possemus. Nam nisi tumultuariis & repentinis remediis nostratibus qui gustarant,succurritamus, euentum experti essent minimἡ optabilem. Agallochum seu lignum Aloes in regionibus Malacca, sum atra, Cabaiadi Seylon crestit Optimum Calumba, Lusiitanica vero lingua igilantan cupatur id ponderosissimum grauissimumque est, fibris nigris purpureisque imterspersum quod igni obtentum, pinguedinem quandam exudat. cuius itidem 1acultas cum quadam amaritudine astrictoria est. Odorem gratissimum expirat idem quo grandius aut crassius, eo maioris aestimatur. Ab usu eius scutora ninnae,&im becillitas ventriculi tollitur.
Garro Malaicἡ,Lusitanicὰ Aquiti bravo, lignum Aloes tenerius est,quod non tanti cum priore aut preti aut roboris est.Idem in supradictis quoque locis nascitur,vivi in Iaua.
116쪽
Causa dentio reparata classis.
Radiim ad hisoriam Classis diremis taprocellis.
num templis hori 19 δ cum octo naribu e patria soluentes,tandem mense Iuliis on Ibyy cumsaluis quatuor nambinfeliciter appulerunt. OSTQUAM Anno I s s. a praecipuis aliquot ditissimis in Amstetredam mercatoribus , quatuor instructissimae naues in Indiam Orientalem expeditae reditum non viquequaque Optatum,&voti principio conuenientem expertae essient: hac de causa bono con siliovi animo mota illa societas, fortunae aleam feliciorem tentare statuit Classem itaque sortiorem munitioremque, nauibus octonis constantem vice altera instruxit&amandauit.
Hae uno animo ventoque die Mai primo ex Texelia soluentes, felici cursu mense septimo apud Bantam Insulariauae ciuitatem applicuerunt, postquam in medio itinere notatu&commemoratu dignum si gulare nihil secissent, aut ex perti fuissent: nisi quod cum cibo de Bona Esperante exuperassent,&non admodum procul ab Insula a gasiuriam vela facerent, nauem quandam vidissent, quam primo aspectu Zelandicam arbitrati essent. Ista naues nostras q. ex insidiis obseruabat, cum nos ἡ longinquo hostes esse crederet. Post tamen cum vexillum Hollandicum attendis Tet,pleno gaudio ad nos vela contorsit, cuius nos nome Langia Bere esse intelligebamus. Vicinior ergo iam illa obtestata submissὰ est, ut ex nostris nauibus selectis viris aliquot sibi su curreremus, cum lue pars illorsi maxima iamdum periisset, vix in tota naui septem personae probὰ valerent,quam plurimi infirmi supremum spiritum iam iam traherent. Addebat quin etiam prioris noctis inusitatis concitis procellisperdensissimam caliginem socios suos reliquos disiectos esse. Sed haec de naui illa obiter, & ex data occasione. Iam ergo sciat benevolus lector, naues nostras octo indivisas usque ad cibo de Bona operanet procurrisse quo loco earu aliquae consipectui nostro ereptae,&alio abreptae fuerunt. Quae commorabantur naues tres erant prima Ouerys
set alias quoque Dumn seu Columbula dicta, quae classis minor celox erat.Autera Hollandia Tertia , Maurilius. Quinquereliquae alio dissiectae evanuerant: quas tamen postmodum in Insita quadam appulisse cognoueramus,quam iam de Don Gasipes credebamus. Nostri tamen eam Mauriti Insulam tum vocitabant ibi ergo quinque illae naues inportum incurrErunt, quem viceAlmurantis nomine reuuia appellarunt, qui nauibus statione commodam ministrabat
117쪽
strabat Insula ea gradibus et o alinea versus austrum iuxta minasia deflectit, n*ti quae magnitudine sua Hollandiae non inique comparari queati qua deforis quidem altissitna putatur, in interiore tamen loco multa planicie pate arboribucque frequentissimis proceris consita est, quae nihil nisi verus ebenus sunt Lignum hoc intus picis modo nigrium est,tam laeue ut politum ebur.Eodem quo vis' que loco aues plurimaeinueniunttur,tam grandes, Ut geminos cygno aequent. .., ἡ,isdis. Idas ast octo seu alc u Egeis nominabant:quarum carnes esu haud incom Wis studeatimodae erant. Sed cum pariter ibidem magna copia Columbariim Psittaco και crum appareret, quae adipota&mannis suauissiimae essEnt, fisci nostri grandiori . . Avist, M. hus fastiditis, delicatiores teneriores aues elegerunt & erumnas suas illarum M. mactatione diluerunt Corvorum quoque iistium ibidem tantus apparatus
erat,vi lociorum duo saltem, naues quinque vhiuersas commeatu instruere necessiario possent. In hac ipsi Insula testudines quoque tam vastas inuenimus, ut nostrum Tota inει
decem in una testa considere epulari possemus. In maris littore Ceram quoq; V 2 2 iis
legimus, nostra multis gradibus candidiorem. Haec a sole ita candefacta nite is Iah, bat. Haec , ut diximus, cera,a nobis in littore inueniebatur, in quam Arabicas quasdam litteras impressas obseruabamus, ut sulpicio nobis oriretur,in hiice finibus aliquando nauem Arabicam mersam perii e quae ceram hanc deueXerit. Quam maris impetus in littus deinceps compulerit ibidem quoque coralli Corassium multum, & palmites frequentes reperimus, quae arbores sunt, vinum extillan '
tes,non secus ac arbores Cocos.
Insula vero ista nullis hominibus habitata videtur. Nam etsi nos longa meta in terrae penetralia immisissemus, hominum tamen vestigia nulli bi comparebant.Ideoque in rei tostri monum elum, aediculam illibi extruere visum est. cui suggestum concionibus faciendis aptum applicuimus in hoc cum exa Bblia, ram. ratas quasdam iteras, tum librum plalmodicum, tum Biblia imposita reliquimus. Et cum dulcis aqtiae copia nos suffcienter instruxissemus quae ibi¶tu facilis, potatu saluberrima occurrebat velis factis,locoque destigo, fortunam ulteriorem experiri aggressi rumus Commemoratum superius eit,in clam disiectione tres eorsim coniunctas naues cohaesisse. De illis praecipuε ea omnia intelligenda veniunt,quae hactenus recensita sunt. Hae in Insula S. Maria ante sinum grandem Santangilippulerunt. Illic loci pro commeatu necessario praeter oryzam pauculam nihil impetrare potera-rnus,quam populo pinsendam diuidebamus. Coacti ergo fame eius loci Regula,
captiuauimus , qui pretium redemptionis vaccam cum pingui vitulo stipulabatur. Haec Insula nullius rei proma erat, cum tempus commodum iamdum effluxisset. Aurantiorum ius flos comparebat Limonia pauco numero relicta erant Cannae tamen aliquot saccharinae cum gallinis pauculis iebus aliis
parabiles fuerant. Inter caetera incolae bina vel terna aurantia nobis promebat.
Quod nos inter alia autem reficiebat, spectaculum id erat, quod nobis incolae iam
in captandis balaenis exhibebant. Hi Canois ruis excurrebant, quo loco balaena moraretur,attentum. Ad exploratum itaque propius acclinantes, ferreum hamum in corpus eius extorquebant, qui oblongo fune, ex corticibus arborum torto religatus erat. Hoc fune in nauibus consistentes tractu violento piscem ita lancinabant&lassabant, dum tandem unda eius cruore tincta plus ille eneruaretur Balaena ergo his vinculis coErcita, vi sibi per aquam eruptum validicsmum moliebatur. Quod animaduertentes barbari, impetui ipsius cedentes funem tandiu remittebant,dum eius extremitas nouissima Canois adhaere1c ret. Quo facto balaena prorsum fluctuans, Canoam cum piscatoribus, facillin Equocunque protulit eu protraxit. De hoc tamen Indi nihilum angebantur,
118쪽
1ed ob summam natandi peritiam confidentes durabant. Tuni ergo trahendo nihilominus studebant nauiter, &ea opera pisicem tam lassumin exhaustum reddebant, dum semimortuus sui amplius non compos esset. In breuia deinde extractum,partitumque,diuidebant de quo,quantu cuiuis opus erat,auferebat. Nobis quoque huius carnis ad lubitum sumendae copia erat quae tamen adeo pingui oleos fuerativi eam nec edere pocimus, nec eius quicquam auferre
Postea vero ad dictum patentem sinum vela promolientes, recta infra in-Ma . . sulam S Μari anchoras fecimus, ubi dolia nostra dulci aqua recomplevimus..hm. Qui nobis ductor erat Indus Madegasicar vocatus cum hic subsistere iuberetur, recusauit id, significans,illius loci sibi cognitionem non esse.& malle pariter vestitum nobiscum pergere, quam domi nudum crebris laboribus obteri
primo egressu nostro ad Cabo de bona Esperance usique bonae cereuisiaerit u mutatis nobis copia suppetebat. Isto vero iam loco aqua potari carpta est, binis indies vitris vini plenis tamen additisci qua dispensiatio ad nostrum dein usque in Hollandiam reditum durauit Scapham ergo nostram per dulcis undae flumen impulimus,sursum perrecturi, si forsan ad nostram refectionem quid nancisciliceret.Nam incolaesiuis nutibus signisque nos, ut retrocederemus, iubere vide-hantur,quasi illic loci commeatus nihil reperiretur. Nihilominus tamen periculum rei certius facturi,ad tria usque m liliaria portendimus,nec quicquam ta- ,.L- , , mςn nostxi 'sibu obuium animaduertere potuimus; sicut ab incolis prius ina dicatum fuerat. suius vero inopiae causia bellucrat,quod breui elapso tempore Reguli istorum locorum acre inuicem commisissent,in quoquoversum omnia vastassent obtrivi entque, adeo ut incolarum plurimis fame&desectione moriendum etat. In conluctu illo Legulus alter caesus occubuit ibi cum diebus quinque substititamus , viam nostram Iavam versus legere occaepimus: unde breui spatio deinde cum tribus nauibus in Banta consedimus. prima nauis N in vi erat praetoria uristus, cuius patronus erat Goueri DU Otor vero &curator 22 H Cornelius Ηeemskerk: Gubernator praetereat Gl ipsa mulioties se artis peritissimum prudentissimumque gubernatorem nobis comprobauit. Hic tamen postea dysenteria obiit, cum in reditu non longἡ4 S.
Helenae insula abessemus. Secunda nauis Hosita erat. Huius patronus Simam Lambert siue Simon Mauri Curator autem Dominus TudVμ, qui ante Bantam fato functus, succetarem deinde Di si is accepit. Tertia celox ueruptilias 'sem erat, cuius patronus Simon unc Curator autem Arent Herma Alcmarissis. Supremus verbal mirans,Dominus Laro de Nec fuerat,cuis imperio caeteri omnes parebant Tot naves ergo nostrae circa vesperam seram in Bantam deuenerunt die a 6. Decembr. An Christi. 1 398. Quam primum in terram egressi eramus, omnem, ad amicitiae conciliationem apud Bantanos firmandam, occasionem captauimus. Cum illis ergo Cornelius Heemskerch primus,'m mercari tentaverat, quia nomine titulo Bbyisisti in mercatorum eo quoque appulissemus. Incolae vel barbitrati nos eosdem esse, criminatio. qui breui antea inde sotuissent,&istodierum interuallo in alto mari latuissent: aperto murmure nos praedones nuncupabant. Cui crimini diluendo cum in a. -- ,-r terpretem nobis quendam Indum, Abdo nomine conduxissiemus, nostro exp=ὸ, medio quosdam selegimus, qui nos de intentata iniuria apud Regem purga-im mi rent.Hi facit Eadmissi, Bantanorum Regi, adhuc infanti, sua siccum aliata dona Ruit osterebant,quae supremus Gubernator seu oinciariuS Regius, i Regis notamine cum gratiis ab illorum manibus sumebat Haec cro munera crant: Grade poculum cum patella inauratum fasces aliquot holoserici,&pannorum aliorum
119쪽
aliorum sericorum vitrea inaurata specula aliquot, cum ornamehiis aliquot caeteris. Proferebant etiam literas seu diplomata Belgi statuum,4 principis Mauriiij sigillo amplo muniti quae ab indis, humi repentibus magna cum reuerentia accepta 'ecta sunt. Hoc itaque deinceps pacto firmata sabitu et
amicitia, libera nobis potestas facta est, pro lubitu agendi mercandi.Die ergo illico tertio quartoque ab accessu nostro emptis mercibus onerare naues caepimuS,sta tuentes,hoc negotium quinque adium mum diebus omne confecta dare, ut mercibus omnifariis iusto pondere nauibus illatis, postea hinc iluere possemus. Inibi cum quatuor integris septimanis commorati esshmus, ri, quinque a nobis pridem disiectae illa: naues applicuerunt ibide, ita, utoctona 8 aura otan-1um numerus iam iterum compleretur. In illis tamen plerique infirmi erant, fi
Sis itinere 33. Viri obierant. Haec ergo insperata nostrorum conuentio quanto
omnibus gaudio fuerit, dicere nihil attinet profusius.Hoc saltem commemorare visum est, quod si tormentorsi displosione, tum crebra mutuo instituta conuiuatione magnam aerumnarum iam partem molliuerint diluerint. Accedebat his candidus fauorvi summa Bantanorum beneuolentia, qui in dies antano=iam ad naves nostras ingentem copiam gallinarum, Ouorum Cocos, Bonanas, ' i' 'O cannarum saccharearum, placentarum itidem ex oryza pistarum , vini etiam 'Chinensis summa adfectione prouehebant. Quod suum studium quoque sine intermissione crebris diebus continuabant. Et cum stannum apud eos propter raritatem in magno pretio emi, pro uno cochleari tantum ab iis estulentorum accepimus, quantum uni viro ad sui sustentationem integra septimana sumceret. Res quoque alias cum iisdem permutauimus, pro quibus,quicquid postulabamus, recepimus.
Quod verb narratiohis occasione Abdol noster significasset plures ex Hololandia naues adhuc venturas, id ad rem non essesnostram, liquido expertistianus.Hinc enim factum est, usicum antea omnia boni pretiietant, pro libris ues; piperis primo quidem tres,deinde vero quatuor Regales octonorum pendendietant, nec quisquam quicquam aliud, quam . Regales octonorum naret
Tum etiam apud ipQs merces nostrae non tam acceptabiles ac pecunia fiebat. Hoc loco admonendus est lector, quod praeter tres dictas naues, quarta k, es Metiam alia Hollandica in Bantam steteri nempe celo maior, uan dicta,cu sex maior. ius patronus Iacob Cornelis , cuiator Oute misi en vocabatur. Haecci ipsa mercibus una nobiscum onerabatur Indicis. Hae ergo quatuor naues cum ma-
nere suo probὰ instructa essent, discessus veniam impetrassent tela inde fa
cientes recta in Sum atram procurrerunt, ut recenti aqua dolia complerent, eum Baiana mollior essEt,& in vermes tandem abiret. Hic pro cultris, cochleatibus,speculis, crotalis, aciculis in similibus, res varias ab incolis receperunt,&praeter eas omnifarios quoque fructus , ut Melones, Circumeres,caepas, allia&piper quod ipsum quidem exiguum,sed valdὰ tamen bonum erat. Paucis diebus antε quam disicederemus, quatuor aliae quoque naues inde Mia θλluerant. Harum Almirans seu praefectus abrandi de emunx inocabat In naui Amstetredamo patronus erat laeson et est V oc Iceat mirans L ebbHremflere . In Gelderland naui patronus Lanirtyn,docurator Hans Hendri M. Eou-er in Seeland naui patronus Lan Cortariiset, Sicurator Adrian Gen.in nauius ichi de trech patronus Ian meri et Hae naues ipsis nocte cutato bombardaiarum fragore&tonitruitauerunt ut om nis Insula cum uniuersa Bania tremeretoc concuteretur,ipsique incolae prae ingenii trepidatione ad arma concurrerenti Sed haec ab Hollandis ingratianti honorem Bantanorum saltem fiebant. Harum vero nauium solutione audira lauani haud mediocriter gavisi sunt, quod
tam validarum octo nauium praesentiam sibi haud leui periculo esse posse pro.
120쪽
uidissent. Itaque, dum adhuc ibi morarentur, indies de illarum prosectione quam tabant,&ad hanc maturandam magna copia merces accumulabant. la hoc loco quatuor de nostris naues omitta,quep in Moloquos cursum suum deflexerunt. Quas ut cum gaudio gratulatione in Hollandia fatuas omnes iterum videamuso salutemus, Dei gratia faxit. Porro ex Sumatra nos quoque vela mouentes, Inilae S. Maria successimus,ad quam octiduuin subintimus. In hac aedem sacram cum pauculis casulis offendimus,in qua imago S. Helenae cum aqua consecrata alienovi penicillό erant. Quae omnia inuiolata relinquentes, nomina saltem nostra in rei memoriam ibidem designauimus. Haec Insita,ut lolian Huygen comentatur,tum capreolis,in apris gallinislsi styluestribus, tu perdicibus,tum columbis,&aliis plurimis animantibus abundat. Que tamen a cotinenter applicantibus ibidem hominibus, tormentoru indies disiplosorum fragore ita fugantur, ut nobis captu dissiciles essent. Quod siquidem capras aliquo glandibus traiecimemus, propter indj clam tamen rupium crepidinem earum copiam habere non licuerat. Nec piscium captura tam felix erat,vr ad votu nostrum faceret. Recetis tamen aqua tantum inuastauimus, ut eius usque in Hollandiam nullus defectus esset.... 'n' insul quendam comitum nostrorum ex celoce maiore, Peter Gl
binis exposuimus, quod Patronum nauis illius pulsasset. Quem etsi nostra intercessione libenter poena ista exemptum accurassemus: attamen, quod cum reliquis ipse quoque in articulos, qui praesecti erant, iuratat, in exemplum&terrorem aliorum hanc eiectionis poenam subire coactus fuit. Ne tamen in extrema usque pericula a nobis desertus illicd abiret, panes ipsi aliquot,4 oleum csi oryza impertiuimus. Quin etiam ad captandos pisces, ham um,4 ad figendasseras,cum pyrio puluere siclopetu donauim us. His factis ab eo di cessimus, spem nobis bonam facientes eum a quibusdam aliis illic praetereuntibus naui bus breuisusteptumo vindicatum iri. .' A. inc fortunato vento successuque in Texeliam appulimus, die Io hin ' Anno. 3so. De quo feliciter exacto itinere Deo aeterno laus&benedicti . secula seculorum sit. Iure autem successium felicem seu rortunatum dico ' uia nauibus quatuor coniunctis in diremptis perpetuo usque in Hollandiam redivimus, nulla calamitatesollicitati, nisi quod nauium una breuiis ferὰ impegisset, malus terque nauis Mauriti aliquantum inclinauerit : qui tamen breui spatio sibi rem tuti fuerunt. Quin etiam metus quidam, sied panicus erat, ut in finibus Tercerae invita obuia classe regia interciperemur, cum longo m nereiam omnes imbecilliores essemus Merito ergo de successu tam prospero deo ingentes gratiae habendae sunt. Nam, ab omni Hollandiae memoria nullaenaues tam splendid. opulenter onustae cum tanta felicitate ibi portum in gressiae sint.Nam onera piperis continebant oo. Garyophyllorum vero onera Io o. raeter aliquot onera nucum musicatarum, Macis, cinnamomi&aromatum similium. In Bantam mercator quidam erat . Soemoloiae nominatus, qui patre Castiliano natus erat. Hic solus non multo minusquam onerato o piperis nobis vendiderat. Cui cum certa sententia nobis cum in Hollandiam a uigandi staret,causis tamen nonnullis obstantibus, decretum exequi non lice baLVerebatur enim hoc facto Regem offensum iri qui ob id bona eius publica propediem facturus esset. Hic subligaculo holosserico indutus quotidiὰ erat. Totum hoc nostrum iter mensibus I S. citiuSexegimuS. ita ut septem men se prius quam 4 exelia in Bantam veniremus, insumerentur ibidem duin naves onerarentur,septimanae ex emuxerant.Menses se reditus a Banta in Hol landiam detrivit adeo ut omnium suffragio singulari Dei elementiavi fauore tuti,tam longam metam, milliarium scilicet o OO si aditum & reditum con