장음표시 사용
91쪽
MI S. P. XXXIX. Folium radianum nuncuparent Hoc quoque a quenti importatur, Venetia comprimis, inde deinde porro adalios quoquovesum traiycitur. V in eius eis in urina cruenda ventriculi imbecissitate con mmcat mitiganda. Huc que D. Palud. 'ALANGA, Arabibus Caluem dicta, dusim generum reperitur. 8. r. primum,quod minus est, doratum ex China in indiam infertur, hinc porro in alia loca avehitur.Genus hoc in China Lavandou
nuncupatur Alterum nonnihil maius est, in Iaua Instula frequentius enasci solitum , ubi Languas ab incolis vocatur. Haec Galanga nonaeouὰ ac prior odorata&fragrans est. Huius planta supra terram cubiti seris altitudine ex is urgit, sponte sibaenasci solita, noli arte aut itidustria exculta. auariaue 5 sisti 'Φ 'thamarum altitudine interdum dens fore candido conspicua,ex hoc tandem suum semeti ostentat. Haec etsi spont)quoque ubiuis proueniat, nihilominus tamen a quibusdam Indis in hortis quoqueplatitatur,qui eam acetariis de nonnullis aliis Medi cinis adhibent iis praecipuE, quae ames o ter quoquomodo succurrunt in India vocatur Huius plantatio non ex semine quaeritur,ued ex radicis parte, Zinzibetis modo in terram defossavi contumulata.
ALANGA multis nodulis tuberans in . tum finium intus rubens, iuxta hodulos nonnihil
reflex valde odorata cris,lumforma tum bdore perum referens causetia a non Ahia
paucupra C per Tabylonico hisbetur. Haec calefacit depccat in tertio gradu. ni fa-ru isti binient risurumpracipuὰ roborat , dolorem a causa striagida aut tibus concitatum tost , animam grauem seu sa tentem emendat, palpitationem cordis inhibet cumsi crep
ta nisputa Colicam ventosam curat, mulositiones uteri tuosas excindit, vim genitalem se citat, renes refrigeratos re facitis diebin singulis modica quantitate commans, Leptatiam lollit. His squED Palud
Vivs generis rum herbae tum aromata alia quoque plurima in
india omni passim ena sicuntur. Quorum tamen uniuersiorum cum ρ
nec nomina nec facultates viresque minita. peria o
rum catalogum exactioremMedicis,pharmacopoeis aut materiatustis,aci quos haec res priuatim spectat elicium volo. Paucorum tamen horum memini de de saltem voluimus, quia&paium nomni India haec notissima prae caeteris sint , &in commercia frequentius abeant. Quo nostro consilio nos heneuolo sectori non displicituros, omnino nobispersuasum eiu Cap.
92쪽
Vniom- mina. Vbi meliores reperiantur.
cuprendarum concharum. Vrinatorum numerino pe-Vniones,ut ea tentur.
li far,rigemmis itidem, Ut Adamante Rubino, Topasim, Sapphro nonnullis aliis , qua disertiminis gratia orietates dicuntur. Porros de lapide Be oar, omnium venenorum praestentialexipharmaco quo nimirum floco smodo quaque horum reperiantur.
N Iomari Lusitanica lingua Perotis,comprimis grandiores, minores autem Aliossa appellat Latini Margaritas: Arabes Luta Peria&Indi Mom malabari Mutu nuncupant. Omnium nobilissimae preciosissimae orientales censentur,quontra Ornasi&i seram in sinu Persico iuxta Earo , Gum usa,Camaro acta sinus Persici loca reperisitur. de in Ormum importantur. A Lusitaniae Rege ordinatus constitutus in M'm singularis Famrseu curator alitur, qui solius unionum capturae curam agitat. Sed&intra Scylon Insulam,&Cabo de Comor' margaritae ingenti numero captantur quotannis. Quo loco a Rege Lusitaniae peculiaris capitaneus cum certa militum manu sustetatur, qui venationi operam impendat rectὰ accurandae siusdem conductu quotannis etiam 3 oci. aut o o. urinatores aluntur qui solo huiusmodi pistatu victitant quorum pars interdum mergitur, pars a Tubaronibus piscibus, alias Hayen dictis, voratur. Postremae dicta margaritae notanti censentur, quanti quae in Ormo captantur: quas incola ad primum intuitum quoque prompte discernere possunt Mamgaritarum piscatio apud Borneo innyon Insulas iuxta littora Chauchi inaquoque celebris est. Sed Ormenses dictae has omnes pretio nobilitateque exuperant, quae Io. 12.2O. pluribus interdum orgiis in aquarum fundis captantur. Omnes verbin conchis repetiuntur hoc modo Maiores in conchis sunt, quae aquae altiora tenent.MinoreS,Aliorsar dictae,profundiorem quam potissimum occupant.Has qui venantur urinatores,nudi in aquamst demittunt corbem ex collo reuinctum habentes: quem, si se profundius demerserunt, expedita festia natione illis collectis complent,vi in auram se rursus efferentes,vicinis in scaphis sociis suis profundunt, qui eas deinceps in littus euehunt,&soli exiccandas e ponunt. Cuius vi&calore si conchae panduntur,tum peris seu Alioffar conclusae in conspectum dantur. Vnius diei piscatione finita, piscatores cum Capitaneo, militi ,&caeteris opitulatoribus certo loco colliguntur:ubia curatoribus regiis, captae margaritae omnes in aceruos certoisegregantur, quorum primus Regi, secundus capitaneo militibus, tertius ictuitis qui terras illas Christiana fide primi imbuerunt,o in vicinia Coenobium extruxerunt94 postremus ipsis vrinatoribus nuncupatus cedit. Quae distributio sedulo&sine omni fraude adeo actam aequitatem institui solet. Haec piscatio aestate ferὰ media fit: cuius decursu non fialtem quam plurimi susticantur, verum etiam innumeri a grassantibus piscibus discerpsitur,ita, ut abexacu a piscatione ingens planctus eiulatusque tum viduarum, tum liberorum propter eos qui perierunt,passim perstrepet.Nihil minus tamen futuri proximὰ anni aestate ad idem periculum superstitibus redeundum est, tum, quia hoc uno studio vitae egestatem leuare didicerunt, tum, quia a Lusitanis ferE ad opus hoc cogi solent, cum piscationis regiae titulo autori
93쪽
tatem publicam sibi quilibet timendam censeat. Non minima tamen urinat rum pars auaritiae&lucri tudio, quod omne periculum leue facit, in hoc mali
tentamen illicitur. Concharum aliae pauciores,aliae plures,non nullae interdum ducentas fu Rubtρυ--
resue margaritas continent.ex quibus verboptimaeo pretiosissim .eximuntur, ' rete et laeves&candidae sunt, Indis Cheripodictae,ex quibus cochlearia&patellas con 'ficiunt. Vniones cribris vendi solent, ex lamina hunc in usum contectis,&cre Uniones eribocibris soraminulis pertusis Cribrorum horum diuersa genera sunt. Primum sora I m mina angustissima habet, permittendis margaritis minimis parata.Hae pretium quoque leuissimum sortiuntur. Secundum foraminum est maiorum, per quae colatae margaritae maiori quoque pretio aestimantur Tertium , quartum, quintum, sextum, septimum,octauumque,ut pro foraminum proportione se ad inuicem habent, sic pretio quoque augescunt&valore. Omnium vero vilissimae minima margaritae, quas Aliosa nuncupant, pharmacopoeis pro remediorum mixtura unciis vendi Blitant,adeo, ut illarum multa pondera Venetias in Lusitaniam pretio emptae aequissimo auehantur Incolae perla nitidiores fa , mori, secturi, oryzam cum sale tundunt, qua mixtura illas probὰ persticant, dum ladem δη--t. crystalli instar candescat quem colorem lucidum dein omni tempore retinent. Praeter dicta concharum genera aliud insuper diuersum reperitur,ab indisctora, a Lusitanis miserirati, id est mater perlata dictu . Illas affabrEvi nitidis Utersim Spolire fingereque norunt, adebit a Lusitanis ingenti copia emantur, tum ad pocula ex illis concinnanda, tu ornamenta domus alia paranda.Hae in China Bengala frequentissimae sunt. Nonnulla harum inauratae artificiosissimis toreumatis illustrantur, qualium specimen ex illis capere licet, quae interdum illinc ad nos esseruntur. Ex his praeterea varia ornamenta parantur, ut mens,,
pulpita, capis, tabulaequirite & harum calculi. bacilli, quales Indicae sceminae manibus gestare solent,vi huius generis opificia si quae sunt alia Haec omnia docta industria primum fabrefacta, postea Chama nitidissimὰ inducuntur: adeo ut nulla seresdomus sit, quae huiusmodi industria exornatam supellectilem aliquam multam non ostendere possiit. Et licet harum operarum Lusitania quoque hodie plenissima sit, nullibi tamen earum fabricatio quam in India fi quentior est. Foeminae etenim Indicar ante hoc tempus &comprimis quae in Bengala nobiliores erant, ex hac ipsa materia annulos armillas paratas gest, bant. Nec ullam deflorare unquam virginem licebat,cuius bracchiis huiusmodi armillae non illico innecterentur. Quod ut maximἡ vel hodiE in usu est. Qua occasione fit,ut operae huiusmodi ibi quotidianae silemnes sint. Testudines quoque India copia ingenti profert, ex quarum testis orna Testacea veramenta similia quoque complurima conficiunt, ut pectines, pocula&phialas. item fritillorum calculos, Imilia. Quae omnia coloribus pulcherrimis tingere norunt, ut aspectui amoenissima occurrant. Propter quam tincturaei industriam Chancis testae interdum quoque pratferri solent.
94쪽
- es quam tres montes visuntur, ex quibus erui blent, in-
N PM Am qnxi ςgi illiu loci commodo emolumento, qui aditi o excubias diligentes statuit, Medicto singulari cauit, ut Uium a quicunque Adamantes 23. angelynos excederent, Regi
offerrentur Mangelyni vero singuli grana 4 appendunt. Contra Regium edictum si quis fraudulentus deprehenditur, tum&capitis Iupplicio plectitur, fisico eius bona mancipantur. Praeter hoc in Decan prouincia mons quoque ad Rura Velhaud est, rupes antiqua dictus, celebris est,qui optimos promit Adamantes, maximo venire solitos pretio, quos Gemmarij,
ae Vς intornoscere possunt. Hi frequentes tro exponuntur illi,quod
inLmr ciuitate agitur, quae intra Goam canibatam in Decan prouincia sita est,quo Banyani ἡGus aratiae,&Cambaij mercatores numerosi commeant. Hi illac emptos post in Goam loca alia inferunt, ipsis vendendis adeo solertesvi imposiorij, ut fucum quoque peritissimis alias Christianis mercatoribus facere1ciant. ---, in Lysicto monte M Adamantes quoque nastuntur, qui Nas odi. timi oliti cutur,ipsius naturae industria pulcherrim Epoliti levigati. Hi prioribus nobi- Iiores censentur Ipso nomine, Roca Velia, nuneupata, pretiosissimos Adamantes parturit qui prioribus quidem minores nonnihil, sed ipsis tamen ponderosiores existunt. Adhis., tim Adamantes auri modo eruuntur ex terra. Quam si prima vice stantis ms,remGeontia recthviri altitudine effoderunt, tum trium annorum spacio exacto noui ibi-
. zzz ςm odamantes creuita prorupisse visuntur. Horum quidam pondus Ico.
. b. aut ZOO pluriumve Mangelynorum habent qui tamen rari sunt. r.=kTbta gapis adamanti familiaris Topazius est, coloris eiusdem , sed subobstu- - ΠΟΠ&minoris censurae. Quanquam &horum sua diuersitas sir AEquὰ ac ad mantes poliuntur scalpunturque in omnibus passim locis Indiae. lam se Candentes quinetiam saphyri,&Rubini nonnunquam ab Adamantibus Ombmi raro disicernuntur, nisi censuram peritorum4 accuratorum mercantium si
In plerisque Indiae locis quoque materia quaedam pronascitur, quae Crystalli montani speciem refert. Crystallus tamen genuinus minimὰ est. Crystallum 'quidem India nullum feri,ut nec Omnis tractus orientalis Materiam πι- hanc Indi Bessi vocant,quae tamen a Crystallo vero haud multum distat. Haec copiosi in Cambaya, Pegu aemon reperitur. Ex hac varias opera eringunt, nimirum circulos precarios, sigilla,&huius generis alia, quae partim Christianis divendunt,partim usibus propriis
95쪽
natis, maragdis gemmissu generis
Vp1NORVM genera varia existu hi: quorum pretiosissi Ca--- .mi,qui Carbunculi huncupantur.Η int,quiis Ruinari appendunt,quorum pauci&rari inueniuntur. Qui coloris& .uri 'i p.lluciditatis optimae sunt, Indis Toches vocantur. Sed&alij Basia vocantur, qui priorum collatu cessis vilioris sunt. Praeter hos talios Elimellas numerant, qui coloris ignei inti, c teris omnibus leuius estimantur. Insuperci Rubbnorum genera sint alia comprimis illi,qui candidi coloris Anti Adamantes aemulantur, de quibus paulb antea nobis percensitum est. Alij Roshi, nonnulli Cerasti coloris sent, cum alba scilicet maturestunt
Sunt etiam, qui ex dimidio candicant, ex dimidio rubent. Nonnulli ex parte ob sese una rubini, ex altera saphyri videntur. Et ut uno verbo dicam,rubi horum series phra a m innumerae sunt cogniti. Cuius varietatis tantoperEdiscrepantiS haec causa cen fieri potest. Dum inrupibus aut molitibus adhuc nascuntur, coloris uniuersialbentis sunt ulterius excocti, i Elis tinguntur, dum ad completam matura obh, intionem perueniant. ersecti erg,rubestunt rubinorum aut Toches modo. iotati, qua Ante perrectionem hanc si intermedio tempore es diantur, colorum quoque se' diuersitatem merito ostendunt adeo ut quantum a vero Toches seu rubord distent,tantum pretio viliore veneant.Qui ex Saphyi ovi rubino mixti sent,In
dis , si i dicuntur uu'd ideo euenit, quia utrique simul semel persaepEin );
uno eodemque scopulo suam mineram habent, viide vicinitatis ratione coad ph Ut eou- unati de coalescentem, postmodum hac mixta facie effodiuhtur. Vs φ' μη- ubin Persis & Arabibus Iacui, Indi Mamca dicuntur.Saphyrus duorum generum est Subcyaneus, Cyaneus. Hyacinthi, Granati Robassi ex genere quoque rubinorum sent, non magnopere aestimati quos Indibbid luteos aut purpureos rubinos vocitant, prout coloris qualitate euariat. Horum in Canonor,Calecut,& Cambaya tanta hertas est, ut in omnibus tori angulis aliquam multis corgusibnum prostent. Corgia vero qua uisa o. lapides continet,quam uno aut ad summum binis albis albus verbocto nummis constat integram venduni Horum quantam velis, copiam inuenies, sed minorum tamen Mirtis vilioris Saphyri&ipsi autem Rubinis viliores censentur: qui tamen ab his Adam antibus lochm dignitatis proximum tenent. Rudini, Saphyri, dictique ali lapides ex scopulis Adaman. tum more eruuntur: qui ex Calecut cambala, terraque Bisenear copiosi esseruntur plurimi tamen ex Seylon insula ad uenuntur, qui iuxta nobilii simi censentur. Quanquam&in Pem regno magna frequentia sodiantur, qui caeteris
Smaragdos Indiani Pache, Arabes Samarrat nuncupant, quanquam in In m rris dia nullibi reperiantur, nisi fors locis rarissimis paucissimi illuc tamen ex Castro&AEgypto importari solent, nihilominus orientales vocari steti. Hi propter raritatem in India magni aestimantur: quo etiam nonnunquam ex India uis panica inseruntur,&. porro in Pegu prouinciam traiiciuntur, ubi magni pretij iunt, adeo,ut Venetorum multi negotiatores, qui illato Smaragdos cum Ru-
96쪽
binis ibi permutarunt, opulentiam&qu stum uberrimum secerint Smaragdisi quidem rubinis ibidem nobiliores censentur. Dictorum omnium lapidum suus in pharmacopoliis quoque usus est. φ Iaspis Erigus frequens in Persia foditur, unde in Ormum indiae non uni ' ' - si ' quam centenariis integris infertur, terra nativa periapEadhuc cohaerente Hiviliores in India labiectiores habiti a paucis gestantur copiosi quoque in Cambala Iasipides nascuntur: sed nec ibidem valdesae stimantur.Ex illis patinas&pocula conficiunt. Color eorum viridis est, ut smaragdi.
Aia ecca lapis idem est cum nostro, quia sistendo sanguinis profluxu nomen accepit. Lapides quoque alij sunt, qui, quod lactis prouentum mulieribus accurent, lactifici dicuntur seu Galactites. Horum omnium lapidum magna copia in amba us angatu est , qui Goani in commercia importantur. Ex quorum aliis orbiculos precarios, insignia seu sigilla,annulos similes res parant,plcrunquernagni aestimataS. Quod libet enim ex istiusmodi lapide sigillum duobus tribusue parda vis venit. In Cambala quoque lambre seu succinum reperitur, ex quo annulo S, orbiculosin carios, alia similia expoli sit quorum Othos de Gallo omnium usus ibidem frequens d quotidianus Lapis in si per alius ibi vulgaris ρ- ς- fetis est quem Lusitan O HGimidei oculum selinum vocant propterea quod .ha, cum eod colore facie conueniat. Nihil autem aliud quam Achates est Assem tur quidem bonus ex Cambayaci Optimus vero ex Seylon&Pegu Hic in Lusi custas hum . tantam raro auehitur quod maioris in India preti sit, quam in Lusitania. S mniant indi, hunc vim facultate habere diuitias seruandi partas, ne quid illis decedat,quotidiὰ verbaugesicant. Quem denique Lusitani lapidem Pedra de Cevir appellant, in multis pacsim Indiae locis inuenitur copiosissim E. De hoc Indi commemorant, siquis quotidi Ecum cibis reliquis aliquid deuoret,quod iuuenili decore perpetuo floreat& Vernet, nec unquam faciem induat senilem si tuosam. Hinc Iactum, ut Reges is agnates Indorum, ollas, patinas: pocula sua ex illo parari cura ruat, quibus cibos suos clixant,& vin tam pro iuuentutis custodia epotent.
AD 1 Begoarex Persiae prouincia Cora ne,&nonnullis η g sit 'M alii, Indiae loci duenit. In ventre ouis aut hirci cutiis dam
na citur, circa tenuissimam quandam paleam semperaugescens,& multis veIuti ex tunicis contextus Exterius lapis aequalis&laeuis est, Obucure viridis Capri hi Persisparan, lapis ipscpar irvocantur Lusitan verbvocabulo corrupto 2 hunc Baiar siue Bogar, Indi autem Pedro de Badr, id est, lapidem fori indigetant pagaretenim indica lingua Forum, culocum variis cibis vendendis destinatum, significat. Unde etiam vilissimari
minuti mima pecunia,quam manualem alias dicere possemus,Basarucos,idcst, qualis in soro pro eduliis datur accipiturque,nuncupatur. Lapis iste pretiosissim' est, corra tum venena omnia, tum morbos alios grauiores medicina praesentissima. Valor aut laxa eius lorὶgξ supra unicornu cri
97쪽
est, quod etiam enicaci facultate exuperat. Cuius rei experimenta a longo ρον -- tempore sunt certissima Lapis iste quo maior grauior, eo nobilior, carior, assicacior. In Lusitaniam frequens eius importatio est. Quibus in locis reperia B. quis tu paulo ante dictum est. Inuenitur quin etiam in Insula de ta--, hoc est, Ti. Vaccina dicta,quae in aditu fluuij non procul a littor-co Lusitanica classis nouandi & sarciendi commeatus causa plerunque applicat.Hic Lusitani oves illas persaepὰ obtruncant,ut lapides ex illis eruant. in prouincia prope Malaccam lapis idem crebro quoque inuenitur. PAE'. sed&alius ex vesicula sellaa porci cuiusdam ibidem eximitur, quem Bezoa
tico contra venenain morbos venenatos multo praestantiorem arbitrantur.
Utine Lusitani Pedra deneno sest, lapidem porcinum indigetant. Hic in cre 2'. '.ι Lbris est coin merciis, coloris limpidyrubet, saporis amariusculi, contactu saponem Gallicanum exhibens. Huius si quae necemitas usurpandi sit, tum Cyatho is aquae iniicitur:quam nonnihil immoratus,certa amaritudine inricit. Eo deinde extracto, aqua bibitur. Bibita venenum ex omni corpore expellit mira efficacia quae eius virtus crebris do mesticis experimentis iani vulgo notissima confirmatissima est Begoar lapis eiusdem cum alii duritiei est Me minu tam ἡ . iis; hismen ponderosius. Hunc virtute singulari herbarum illarum generari credituruest,quae animalia illa depascuntur: sicut si perius de Rhinocerote quoque ostensum est. Nam in nullis locis aliis istiusmodi repehiri certum est , etsi animalii alibi specie eadem nihiloiminus frequentia reperiantur.
In Vltabuia ciuitate, quae post Goam in Ballagalte sita est,iapis reperitur
lius, Arabibus Hagerarmini Lusitanis pedra Armenia quod in Armenia copiose inueniatur, dictus. Hic Cyaneus est,&nonnihil ex isto colore virescit. Hunc Indi in purgationibus4 aliis remediis conficiendis lennem habent. praeter hactenus nominatosin numeratos lapides, alii quoque plures non ignobiliores,&tum contra venena,tum morbos vehemetes caeteros utilissimi Sessicacissimi ibidem nascuntur. Cum tamen iidem non omnibus aeque achi cogniti sint,aut in commerciis tam frequentes, eorum descriptioni hic ex causa superdendum duxi
tio, qua arte Adamantes , Ra binis Smaragdi , uniones sgemma catera,distingui sinternos adeoque qualybet prosuo gener raduque a mari censeria
CIENDUM in principio est, Adamantem gemmarum inae II mnium principem&Regem esse. Huius venditio pondere fit incisio vero seu elaboratio necessario pro eius crassitie instituenda est,quam certam habet.Quam mensuram si encedit,naues est.Si infra est, aspectu nostitur.Nam pro natiua sua hac crassitie etiam iam dum annulo itissertus, quod pomdus habeat, censeri potest. Nam litarius seu liber alias ponderari solet. Ante haec tempora vulgatum mercatori bus memoriale quoddam erati quo censius,taxa seu valor gemmarum descripta erant,
98쪽
crant,hoc nimirum pacto in ei unum tanti:duo tanti &c. Cumque illis temporibus commercia non tam frequentia essent, ut sunt hodierno die: cuilibet empturo vendituroque suo secutallato memoriali opus fuerat. Sed haec depretio saltem illorum lapidum intelligenda veniunt, qui syneeri, probi, sitne naeuo vitio erant.Nam qui aut polluti,aut fracti,aut quocuntas alio modo mendosi erant, hos propter viiij gradus, maiores minore tae aemmare maioris labori &periculi videbatur. Multi tum principum, tum aliorum hominum passim sciscitari solent, quae causia sit, ut Adamantes prae omnibus aliis gemmis in tam ingenti pretio sint aut vendantur Sed huic interrogationi responsionis nulla alia ratio prostati quam quod ita primitus emi vendique soleant: cum proportioni gemmae pretium perpetuo correspondeat. Quae enim causa est, quod Adamas Quilaei num appendens,Ducatis 3 o veneat,si purus io siit mendosius eadem praestati 'taliquoties maior alius 3 oo oo. aut o ooo. ducatis iure vendatur,si nimirum iustam suam magnitudinem integritatemque possideat.Nam vel ab antiquisitamis temporibus census eorum pristinus in perpetua durabilitate& vigore conastanti apud Indos perstitit, nec ullius unquam illi nunc, quae olim, veniissesci
Iam porro, ut maior adamas aestimari exquisitius valeat, praescire operae pretium est, quod pretium 'Adamantis, Quilaei unum appendentis onstitu tum sit Nam de Rubinis Smaragdiso gemmis aeteris idem iudicium, eadem lex est. Summa itaque si collecta sit, deinde de vitii scite uisque eius, siqua sunt, rationem ita apud te inibis, ut pro corum quantitate, pretium quoque deminuas&praecidas, itaque perpetuo unum cum altero aut addas aut subtrahas. Sed ut&perfectionis integritatisque lapidum ingulorum scientiam: beas,huius exemplum in Adamante praefigurabimus, quod postmodum gemmis omnibus probhapplicari possit. cum caeterae adhuc ceu regem referrimerito debeant. Qui omnibus numeris persectus absolutusque adamas est, hunc ita I horatum esse oportet,vi binis lateralibus tabulis superne tertia addita sit: it tres tabulae in infima gemmae sede, tabulam unam superius oppositam constituant, quas omnes iusta pfofunditatis proportione sibi mutuo correspondere fas est. Harum angulos omnes integros, acutos, aequales, pellucidosvi transipa rentes esse oportet, ut color nulla versionis parte euariet, aut pelluciditas ciaritasve obscuritate taminetur. Hanc summam perfectionem adeptus adamas, si Quilaei unum quilaei vero . grana habet apponderet. 3O ducatin hare merito valet. Sed cum summὰ perfecti rari inueniantur,paucique illos pernoscanti Quilaei unum adamantis, vulgaris aut mediocris perfectionis o.Ducatis aestimabimus. oi iam si sciueris,lum maioris quoque ponderis pretium apud te facit inueneris. Porro autem, si adamantis pondus praecisse a venditore ex piscari non poteris , diligenti longa spectus trutinatione apud te accuratἡ id expendes, semper agedo hoc,ut in defectu potius, quam excessu aestimationem facias.Sic etenim tret,ut inemptionis damnum non deuenias Hoc pacto si pr. tium ipsius gemmae elicueris, tum illud cum vitio,qualecuque habet,industrius confer. 6 naeuus grandior, eis pretium maius deme Sin leuior, subtrahe minus. Siccensione iusta utrobique praemiti ad curior contractum firmabis. Accidit nonnunquam, ut ponderis quoque minutiae aliquot concurrant. ast men pro primo unius Quilaei constituto pretio facilὰ elicies. Potuissent haec o mnia quidem exemplis aliquot discretis, exactius redactis huic loco subnecti. Sed cum lectoris taedium studiose evitandum putemus,4 numeratio haec veIpuc,
99쪽
pueris letiitentii tem arithmeticae principiis imbutis expedit 'p cogniti sit, haec hoc Ioco omittemus.
Esr1MATIO Rubini talis est. Tabulatim elaboratus,ita ut cum Adamante consistete possit,ille idem pondus totidem Quilaei, cum Adamante eundem coloris statum gradumque habere debet. Quod si ergo tum in pexsectione, tumcolore et . Quilae habet,sicut aurum . Quilaetitum de eius bonitate& persectione minimesdubitandum est. Rubini interim pondere no venduntur, cum certam eraLsitiem semper non obtineat. Quidam si quidem eundem dedita opera tenuiorem essermant, ut subditum solium luculentius transplendeat. Videndum tamen,ne sum ma haec tenuitas lapidi dam nosa sit. Qui Rubinus tum colore,tum puritate, tum crassitie, tum elaboratione&forma perfectus existit, iste ora Ducatis iure aestimari potest. Perfectissim p tameti raho de praehenduntur sed maxima eorum pars naeuo aliquo latente, hec cuiuis spectatorum obuio laborare solet. qui aciem quoq; peritiorum nonnunquam effugit Rubinum itaque praestituemus qui ad aspectum seu censi iram communem perfectus sit, ut is7o Ducatos valeat: de hoc aestimationem ad reliquos dein extendehius. Rogatus clerubin Gemmarius, si illum quidem in praesenti promptum hon habeat, respondeat autem,tantae ipsum molis aut quantitatis eme, ut aequisquilaei cum Adamante conserri possit, cum quo totidem quoque in colore uilaei certet: tum rogans ni ex indicii abundὰ satis cognouit, quem rubinus colorem aut magnitudinem habeat. Ergo si rubinum quendam vel politum vel impolitum habeas, quem, quid valiturus sit,aestimare voles:sic apud te supputabis aut ratiocinaberis: Si rubinus quis prostaret,qui non melior esset,quam ut cum Adamante unius Quiale certaret, haberetin stuper tantundem coloris, puritatis,qualitatis,&magnitudinis,nec plus,quo ad respectum naevi: quantus nam eius valor futurus sit8Probe ergo omnibus dispectis, tum qualitatritum bonitate, tum vitiisque defectibusque expensis, quid ex his depretio demi aut1Ecedere oporteat, ipsum insuper approbesexaminaris, quid valiturus esset, 11 cum Adamante unius uuilae conferri posset tum censuram hanc menti fideliter infige, qua mole seu magnitudine rubinus sit accurare.trutina, sicut non
minus, qualenam pondus Adamantis sit, cui aequiparari queat cum omni lira
altitudincinum itidem ille crudus impolitus adhuc sit: tandem hoc obiter augurare, quantum expolitura substantiae ipsi decessurum sit,4 cuius is molis futurus sit, iam dum completessormatus perfectusque tum post haec omnia pondus duplicabis. cum inuento pondere illo, quid nimirum valiturus sit,si Quila et num appenderet,multiplicabis. Ex hoc quod redibit aut emerget,pr lium Rubini tibi certissim si designabit. Et ut uno aut altero verbo resuma,sis mel deprehendisti , quod pondus Adamantis habeat: tum eum Adamantem esse imaginare tibi: tum quod de pondere procedit, cum pretio Adamantis unius Quilaetitum multiplica. Rubini vero qui non politi sunt,& in tabulas efformari nequeunt hoc est, si cum maiore commodo impoliti relinquantur, quam polituram subeant)hi ad pretium Adamantis aestimari debent, cui conferri queant. Nam&profunditas
100쪽
ditas: altitudo lapidis censenda est, vivi ipsius color, & prauitas bonitasve,scut haec crebro coincidunt:&tum ratio subducenda, sicut de tabulatis politis a Misis qης xubini, Adamantibus praediximus..., Σ - Sunt praeterea etiam Rubim dc Adamantes aliqui, qui tabularum nullam sinis.n.n Mou in se dispositionem , verum aliam quandam proclinodiis dignitatem habent: - 2 --. Vt sunt nimirum triangulares, qui cordis aut aliarum rerum formam habent, , ,h. qui hac specie expressi fuerunt,ut in elidendis naruis minus substantiae deterer
tur,&ipsi tum pondus, turn magnitudinem quam possent maximam retinerent. Horum etsi quis in suo genere perfectus sit, non tamen eiusdem cum tabulis dignitatis censieri potest, cum in profunditate crassitiem plerunque maiorem habeant, qua pondus augetur. Qu9d tamen ipsum pretium adeo non auget, ut insuper illi non leuiter osticiat incommodet Infundo vero si nulla crepatura notetur, insuper gemma non crassiuscula, tum etiam superficie- tenus per omnia perfecta sit: tunc eiusdem cum tabula crassiore pretiiest, quod Ducatuum est o si duilae unum apponderet. Horum si quem sub manibus habeas , aequo modo in censendo illo procedes cum reliquis, ut nimirum prius attendas, quid valiturus sit, si Quilaetinum ponderet,& summam deinde dicto modo elicieS.
Smaragdoνum taxandorum qua cineunda
DE ORIENTALIBUS ET ANTLquissimaragdis,non ex His ni India insulis algatis.
Nam si an purifrimuinis nisevondum accurate expuratum M.
EM MARD veteres uno ore constanter amrmant, smaragdum omnibus suis partibus, ut colore, luce,fbrmavi crassitie aut densitate perfectum repertum , trium Adamantum pretium aequar: quod ex nostra supputatione Iaci. Ducatos constitueret. Cui&ego sententiae, suifragio dato, astipulor: cum ad hunc usque diem inuentus nullus sit vel maior, vel minor, qui illius perfectionis notas unquam a tulerit. Qui coloris quidem formae perfectionem habuerint,inuenti quidem crebrosunt. Verum luce: puritate nusquam. Nam perpetuo quandam in se pinguedinem continent, virenti herbae aut aliis rebus similem. Constituamus itaque, aspectus perfectionis vulgaris maragdum, si eius molis sit ut cum Adamante unius Quilae conferri possit, SO. Ducatos valere. Etsi enim semper herbace quid eluceat eius tamen si non sit nimium , nihilominus perfectus censetur,modo requisita caetera ostendat. Iam ergo, si Smaragdum vel unum vel plures, tabulatos vel im politos mstimaturus sis: ut primum magnitudinem attendas, fas est deinde ponderis quantitatem addes, cui nimirum Adamantis ponderi similis esta queat. Postea oculos ad bonitatem aut vitia eius aduerte, diligenter expende,quid Smaragdus eiusmodi valiturus sit, si non maior foret, quam Adamas unius Quilaer. Hoc iam prob)ponderato rationem priorem cum rubinis initam coi stitues: ita nimirum, ut pondus adamantis, cum qu sinaragdus collatus 'st,simas, dcidem bis multiplices Hoc facto quod rediturum est, cum pretio bpra aestimati uilaei, iterum multiplica:&hic pretium praesumpti sim aragdi emerget. Hac ratione in aestimandis omnibus smaragdis procedes, seu illi magni aut parvi; boni