De Catulli in vocabulis collocandis arte quaestiones selectae ...

51쪽

haec quattu0 exempla inveniuntur: LXIV. 265. Talibus amplifice vestis decorata figuris. XVIII. 91. LXXVL 1. LXXXXVI. 5.

collocationem artificiosam ultro adhibitam esse inde man, sestum fit, quari naturalem hanc poetam sequi noluisse videmus: LXVIV. 1. Quaene etiam n0stro fratri miserabile letum aliae deinde figurae componi potuerunt hae:

L m. 1. Quaene etiam letum nostro miserabile statri LXXX I. 5. Certe non est mors tanto immatura dolori

LXVIII. 1. Quaene etiam letum ratri miserabile nostro

L m. 1. Quaene etiam fratri letum miserabile nostro deinde monendum est hac quoque in figura utrumque poetae studium, qu0 saepius jam cognovimus, alteri oppositum atque contrarium esse bis enim quattuor figurae membra coacervata sunt, bis quintum vocabulum intermissum est. duriorem membrorum seriem si hemistichia melius constringere noluisset, poeta sic evitare potuit: LXVm. 1. Nostro quaene etiam letum miserabile statri LXXXXVI. 5. Tanto non certe mors immatura dolori est reliquas figuras, quae mei poterant permultae, enumerare longum est alterius deinde generis, in qu02. caesura in medio ponitur i

exempla haec asseri e possum Septem: LXIV. 19. Tum Thetidis Pelous incensus sertur amore. 107. 143 179. 403. LXVin. 43. 1.

52쪽

poeta simpliciorem et promptiorem collocationem hanc sequeretui':

LXIV. 107. Indomitum robur contorquens flamine turbo, 403. Ignaro nato substernens se impia mater deinde aliae figurae artificiosae hae captari poterant:

LXIV. 403. Mater substernens ignaro se impia nato LXVIII. 43. eo saeclis fugiens obliviscentibus et jam vero reliquum est tertium genus, in quo 3. caesura post alterum attributum ponitur

cujus unum tantum exemplum adferri potest:

LXIV, 72. Spinosas Erycina serens in pectore curas

neque dubito quin duriorem, quae hoe in Versicut extat, verborum c0llocationem auxiliari incisi0ne, id qu0 jam saepius vidimus, laxari concedas totius vero hujus ordinis figura a Lucretio in libro de rerum at primo omnino Vitatae sunt. Vergilius contra eas Catuli haud rarius adhibuisse videtur nam in Georgic libro primo his locis figura prima: 13. 11. 232. 245, altera figura his: 81. 244. 337. 380 reperitur. Has autem duas ct ses, de quibus jam satis a me disputatum esse arbitror, minus probari quam primam, inde adparet quod ubi aut haec aut altera vel tertia adhiberip0terat, semper prima, qua substantiva attributis postponuntur, praelata est nihil vero interesse inter alteram classem inter iii tertiam et pariter illas adhiberi inde intellegi 0-test, quod in pri0re collocationes hujus, in altera illius classis repudiantur, ut exemplis, quae repetere l0ngum est,

53쪽

- 43 adcuratius ostendimus. itaque res jam eo perducta est, ut de quarta classi verba sacere possimus, qua

s. substantiva attributis praemittuntur

hujus figurae exempla sunt rarissima, quamvis ut superioribus in figuris demonstravimus, saepius adhiberi potuerint et his quidem in versiculis exempli gratia: LIV. 46 157 215. 235, 311. LXVIII. 1. itaque quia reliquae classe praeseruntur, duos tantum hujus modi Versiculos adferre possum et ita quidem ut in ordine contrario caesura locum habeat aut post prius aut post alterum attributum. sunt enim hi:

LXIV. 386. Saepe pater divom templo in fulgente residens

LXVI. 77. Quicum ego dum virgo curis sui omnibus expers

sed accedit quod utrumque exemplum in dubium vocari potest. nam in priore versu paullo aliter res sese habent, quia prius substantivum priore quoque in hemistichio attributo quod est divom conjungitur deinde in altero verebcul dubitari potest, quae scriptura praeserenda sit, utrum Lachmanni, cui placet quondam μ an Luciani uelleri, qui legere Vult curis quamquam hac altera ratione insolitus Verborum ordo statuitur. Lucretius autem atque Vergilius non dubitaverunt hujus modi Versicul0s componere exempli causa h08 - de rerum nat. lib. I. 52 99. 123 383 984 Georgio lib. I. 171 476 477 - qua in re hi duo ordines comparandi sunt:

Lucret. I. 123. Sed quaedam simulacra modis pallentia miris Vergilius Georg. lib. I. 477 Ingens, et simulacra modis pallentia miris

isne dubio Vergilius versiculum Lucreti imitari voluit, quum in scribendo illius meminisset:

54쪽

- 44 Haec sunt ea quae dicenda esse existimavi de artificiosis figuris, quae in Catulli hexametris dactylicis inveniuntur sed de una tantum re liceat mihi pauca addere, quae mihi a proposito nostr haud aliena videntur omnia enim exempla, quae singulis figuris inficiosis adposuimus, uno eodemque in versiculo reperiuntur attamen fieri potest ut quattuor figurae membra per duos versu p0rrecta sint. quamquam hoc multo rarius seri concedo sed quod ad alterum hoc genus pertinet, loquimur de illis tantum exemplis, quae aut nullo aut uno tantum alio verbo intercedente exacta sunt hac enim sola condicione, si figura ex uno in alium versiculum traducitur, genus illud collocationis artifici0sae ab iis, qui carmina legunt vel audiunt, animam verti potest quod minime sentitur et plane evanescit, si figurarum membra compluribus aliis vocibus sejuncta sunt.

cujus m0di exempla in versibus hexametris dactylicis haec inveniuntur: LXIV. 86-87 10 106 175-176.192 193 194 280 28 1. 318 319. quae quum ita sese habeant, jam ad sinen hujus dissertationis nostrae

particulae prioris pervenimus. itaque ut Ummam rerum earum, qua invenimus, breviter repetamus, Catullus hac in re eam normam secutus est, ut saepissime libentissimeque illas guras adhiberet, quibus substantiva attributis

postponerentur qua in re nihil interest, utrum ordine contrari an parallelo membra sint 08ita minus probantur

illi ordines, in quibus aut prius substantivum alterumque attributum aut prius attributum alterumque substantivum praecedunt inter quas ipsa figuras non multum interest. quam maxime autem illi ordines vitantur, in quibus substantiva attributis praemittuntur deinde quod ad caesuram attinet, omnibus in figuris pariter post primum atque post alterum membrum rarissime post tertium vidimus metrum

55쪽

inoidi omne vero genus ordinum artiseiosorum multo saepius adhiberi quam naturalium inde intellegitur, quod ari,ficiosae rationis exempla circiter centum quadraginta exscribi poterant itaque Catullus hac collocatione usus est in sexto quoque, non in quarto tantum decimo quoque Versiculo. et haec quidem hactenus. Jam vero ad

tra ire possumus qua in re primo conseras velim, quae Gebhardius in dissertationis suae, quam initi citavi, pag. 23'

dixerit quamquam non satis copiose et omni modo recte hoc loco disputatum esse infra adparebit qua in particula praemonendum est non eundem eXemplorum numerum adferri p0sse atque in priore, quia etiam numerus Versuum

' Non alienum videtur esse a proposito nostro de Catulli hexametrorum elegiacorum formis pauca submittere etenim luculenter inde intellegitur nexum illum artificiosum substantivorum et attributorum non modo non temere et sine ratione firma expetitum esse, sed potius arte demum corroborata frequentissime variis modis lege restrictis lepide et eleganter adhibitum esse non ante U- bulli tempus Catullus enim varia tentavit sed rarissime et sine ratione cum enim Tibullus quintam partem hexametrorum elegi corum binis consecerit substantivis singulis attributis instructis, Catullus undecimam circiter partem tantummodo si condidit, quamquam totidem et paene iisdem formis atque illis usus est sunt

enim hae 1 LXVII. 6. LXVIII. 140. LXXXXIX. 10 2 LXV. 12. LXVI 58. LXVm. 62. 80. 136 146. LXXX. 6. 3 LXVIII. 100. LXXX. 8 M LXVII. 32. LXVIII. 54. LXXXI. 4. LXXXXIX. 2.14. 5 LXVΠ. 34 6 LXVm. 148. 7 LXVII 48. LXVIII. 44.142.144. LXVI. 62. LXXVI. 18 8 LXVIII. 110. LXV. 24 9 LXVm 16.

plurima exempla in carminibus longioris ambitus inesse vix est quod moneam, epigrammatum versuum Ormae minus eum studuisse probabile est.

56쪽

L couocatio naturalis

adhibita est, cujus haec exempla inveniuntur:

Α. ordo parallelas praeeedentibus attributis Ab

LXVL 36. Captam Asiam Aegypti finibus addiderat. m. LXXVIII. 6. LXXXm. 2.

LXVI. 32. Sed fratris cari flebile discidium M. LXVIII. D. 132. LXIX. . LXXVIII. 4. I. .

LXVI. 6. Dules amor gyro devocet aerio. CXL 2.

LXXV. 4. Quanto in amore tuo ex parte reperta mea est

quibus in quattuordecim versiculis id primum mihi animadvertendum videtur quod prae versibus hexametris dactylicis caesura saepius post tertium figurae membrum posita est. deinde figuram illam, in qua attributis circumdatis ordo contrarius vocabulorum exhibetur, poetam nostrum reliquis praetulisse n0n solum majore, quae hujus generis extant,

57쪽

- AP exemplorum nimiero demonstratur sed etiam inde adparet quod has collocationes vitavit: LM. 32. Sed cari atris flebile discidium LXXVIII. 4. Cum bello ut puero bella puella cubet.

sed quidquid de

usu, qualis est in hexametris dactylicis, invenimus, id omne pariter etiam de hexametris elegiacis dicendum est hic quoque pleraque exempla sunt classis illius, in qua A. substantiva attributis postponuntur una tantum haud scio an re versus elegiacus disserat saepius enim hic caesura post alterum figurae vocabulum quam post primum invenitui . quod natura versus ipsius effectum esse mihi videtur sed ut ad singula accedamus a. ordinis paralisti normam et ita quidem ut L caesura post prius attributum ponatur

in his versiculis poeta Veronensis secutus est: LXV. 24. Huic manat tristi conscius ore rubor. XVm. 110. 2. caesura in medio collocata

hae figurae tacta sunt:

LXV. 12. Semger maesta tua carmina morte canam LXVL M. LXVIII. 62 70 120. 136. 146. LXXVI. 4. IX. 6.

58쪽

et primum quidem dicendum est de eis versibus, qui smanifestum fit collocationes artificiosas non sine studio comsilioque captatas esse potuit enim Catullus sic quoque scribere: LXV. 12. Semper maesta canam carmina morte tua LXVIII. 70. Quo pede se molli candida diva mea reliquas autem collocationes nostrae figurae postponi inde adparet quod hos quoque ordines Catullus emere potuit iisdem, quibus usus St, Ocibus:

LXVI. 58. Incola Canopieis Graia litoribus LXm. 136. Furia verecundae rara seremus herae

LXH. 58. Incola litoribus Graia Canopieis LXXX. 6. enta vorare viri grandia te medii alterum hoc genus ad hemistichia aequaliter terminanda commodum esse neglegere possumus. ceterum in versibus elegiacis, de quibus nunc disputatur, non ut in superioribus versiculis hexametris dactylicis quattuor figurae membrorum cumulationem vitari inde sequitur, quod sic quoque verba collocari poterant: LXV. 12. aesta tua semper carmina morte canam, 24. Huic tristi manat conscius ore ruboret haec quidem de ordine parallelo dicenda erant jam vero adb ordinem contrarium transire possumus. quo in modo 1 caesura post prius attributum sedem occupante

haec exempla adserenda sunt: LXV. 6. Postquam es projecto facta marita sene. XVIII. 140. XXXIX. 10.

59쪽

studium particularum versuum maeotendarum, cui haec quoque figura optime favet, intellegi potest, quod hi ordines repudiati sunt: LXo. 6. orrecto postquam es facta marita sene L m. 140. Omnivoli noscens plurima furta Jovis XXXIX. 10. Commictae tanquam spurca saliva lupae. deinde 2. caesura in medio collocata

hi versiculi compositi sunt:

LXV. . allidulum manans adluit unda pedem. XVI. 62. LXVII. 26 48. LXVm. 44 142 144. LXXVI. 18.

LXXXVI 4. ordinem naturalem hunc Catullus repudiavit LXVII. 26. Seu quod erat sterili semine natus inersaliam Muram artificiosam hac ratione emcere noluit:

LXXXVI. . Mica in tam magno est corpore nulla salis quid vero intersit inter ordinem parallelum interque comtrarium inde manifestum est quod in priore hic vitatur: LXVIII. 70. Olli quo mea se candida diva pede CIX. 6. Hoc sanctae aeternum foedus amicitiae cui respondet quod in altero ille hoc modo adhiberi potuit: LX I. 62. Flavi devotae verticis exuriae LXVII. 48. Mendaci salsum ventre puerperium LXXVI. 18. Ipsa jam extremam morte tulistis opem in priore genere poeta studium hemistichiorum conjungendorum secutus est, quod in altero sua sponte omisit et haec quidem hactenus. alterius autem classis, in qua

60쪽

unum tantum genus adhiberi videmus

exempla vero sunt haec: LXV. 14 Daulias absumpti sata gemens tinei. LXVII. 32. LXVm. 54. LXXXI. 4. LXXXXIX. 2. 14.

ordo naturalis in hoc versiculo minus probatur: LXVII. 32 Cycneae speculae Brixia supposita deinde etiam haec figura artificiosa adhiberi potuit:

LXXXXIX. . Dulci suaviolum dulcius ambrosia 14. Disti suaviolum tristius helleboro deinde etiam haec figura artificiosa adhiberi potuit:

LXXXXIX. 2. Dulo suaviolum dulcius ambrosia, 14. risti suaviolum tristius helleboro attamen hac ratione hemistichia minus artificiose continentur. tertiae deinde classis, in qua

. prius attributum et alterum substantivum praemittantur

et hic quoque ita tantum ut membra ordine contrario legantur pariter atque in Versibus hexametris dactylicis, exempla haec inveniuntur: 1 caesura locum habente post prius attributum

LXVI. 20. Invisente novo praelia torva viro. LXVm. 100. LXXX. 8.