De Catulli in vocabulis collocandis arte quaestiones selectae ...

21쪽

PUBL ME DEFENDET

22쪽

IERAR

23쪽

teres Graecorum Latinorumque scriptores in verborum collocatione quibusnam artificiis usi sint jam pridem a viris doctis quaesitum est. nam non illos tantum ordines, qui, quum natura duce oriantur, omnibus in linguis usitatissimi sunt, adhiberi Videmus, sed alia quoque collocationis genera persaepe inveniuntur, in quibus non dubium est quin scriptor studium naturalis verborum seriei vitandae secutus sit quod maxime a poetis actum esse consentaneum est, quippe qui quum multis aliis rebus, commoti, inter quas amatum quasi divinum, qui in dicendi scribendique arte non parvi momenti est, commemoro, tum Vinculo, quod in metris est situm, coacti maxime saeissimeque naturalem verborum ordinem, qualis ex naturae legibus ultro sese offert, serie artificiosa mutare possint atque ex latinis poetis Catullum praec, pue, ex quo studia mea ad lepidum hujus poetae libellum conserre coepi, in verborum collocatione certas normas arti, sciosas adhibuisse quum intellexisse mihi viderer, hanc rem dignam esse putari, de qua adcuratius quaestio institueretur quo in negotio initium faciendum esse censui

24쪽

ex illis exemplis, quibus manifestum fiat, quanam Vocabulorum collocandorum arte poeta Veronensis usus sit, si eodem in v etfigulo binis substantivis, quae inter sese non respondent, singula attributa conjunguntur tali enim condicione quattuor has notiones manifestum est sedes posse Oeeupare rati0nibus diversissimis. qua in re quamquam Poeta maxilua elegantia et venustate usos esse jam pridem intellectum est, tamen semel tantum et aliqua ex parte de hoe ollocationis Verborum genere longius disputatum esse

video a Gualthero Gebhardio, qui scripsit de nexus artificiosi iubstantivorum et attributorum in hexametris elegiacis Titulli, i operti, Ovidi usu ac ratione Regimonii r. MDCCCLXX. quod quum ita sese habeat, reliqua quaestiones, quae ad artem in collocandis vocabulis Catullianam pertinent, aliis, qui de hac re sibi inquirendum esse existimabunt, perinittentes hanc unam pauli adcuratius persequamur,

ut disputeinus de eis versibus, qui in Catulli carminibus

praehetit inii ubstantiva cum singulis attributis conjuncta. Qua in re primum quidem non praetermittendum est, cujus modi sint versiculi, quibus usus quattuor vocabula illa, quam diximus, condicione poeta noster connectere

voluerit, edotistinguenda esse censeo metrorum genera.

neque de omnibus metris adcuratius loquemur, sed dicemus de versibus tantum hexametris et dactylicis et elegiacis. quod ad reliquos attinet, exempla, quae in illis extant, attulisse satis duxi priusquam autem rem ipsam adgrediamur, distendunt esse existimo, quo modo de re proposita disputare velim breviloquentiae enim causa substantiva et attributa litteris ita significabo, ut prius substantivum littera A, attributum prius littera , alterum substantivum , attributum alterum signetur qua venia concessa satae intellegis duodecim figurarum schemata effici posse quorum

25쪽

duo genera distinguenda sunt alterum enim praebet has quattuor figuras, ut ita dicam, naturales:

de quibus pauca tantum dicenda essent, nisi saepissime non sine studio consilioque vitarentur itaque nobis quaerendum est quid inter singulas has figuras naturales intersit. a quibus progressi atque numerum Versuum et illorum, in quibus inveniuntur, et eorum, in quibus, quamvis adhiberi potuerint, repudiatae sunt, respicientes intellegere possumus quam late pateat studium illud, quocum alterum genus captetur cujus octo figurae artificiosae oriri possunt sunt Vero hae:

has octo figuras videbimus Catullum non pari studio captasse, sed hac rarius, illa saepius usum esse qua in re etsi ut infra demonstrabimus, multis variisque rebus haud exiguum momentum tribuendum est, nihilo minus electio quaedam est statuenda, quam Videmus poetam norma severissima adhibita secutum esse quam ut electionem cognoscamus, nobis in omni artificiosae alicujus figurae exemplo examinandum erit, num aliam quoque normam artificiosam poeta

sequi potuerit sive iisdem vocabulis sive verbis paullo im-

26쪽

11ostrae totius particula gravissima deinde locum caesurae respicii Ddiu esse adparet qua in re si signum lineae perpotadidularis adhiberi conceditur, figurae nostrae augentur. octieiuntur enim illa de causa ter duodecim. nam id unum Videtur praemonendum esse hoc loco, etsi fieri potest, ut duo et substi intiva et attributa in altero hemistichio coacerventur, altori nihil nisi verbum, particulae, alia relinquantur, tamen si ut ab omnibus poetis latinis ita a Catullo quoque talem inelegantium tanto studio Vitatam esse videmus, ut ne unum quidem hi his modi exemplum in illius earminibus inveniri possit

At dixerit ortasse quispiam quum omnem hanc quaestionem tum partem illam, quae spectet ad normas arti-Miosas, esse Supervacuam neque quidquam certi verique hac in re ostendi posse, quum metri causa et i metrorum coaet collocationes verborum vel naturales vel artificiosas poetae admiserint audio nam metrum minime, quod attinet ad verborrem seriem, contemnendum esse scio et marimeqitidem hoe valet de pede quinto hexametri dactylici arti- seiosum enim verborum ordinem, quamvis serie simpliciore verba ponere potuissent, ea tantum de causa poetas saepissime adhibuisse videmus, ut in pede illo admittatur da Uliis, vitetur spondeus omniaque Verborum genera, quae natura sua ad dactylum componendum apta sunt, ad illium hexametri lacum libentissime deseruntur e quibbus generibus commemorandae sunt aliquot sormae e borum finitorum, deinde adjectivorum, mune quod spectatu nostrum quaestionem, substantivorum quia, ubi talibus mi utitur, rerum natura quasi coactus in quinto hex

metri pede poeta eas collocat, quippe quae aptissimae inta pedem illum componendum, vides quantum metro in

27쪽

quaestione nostra tribuendum sit, quantopere hac ratione quattuor figurarum singularum Verborum series aliqua ex parte destinetur non aliter rem sese habere manifestum est in altero versiculi hexametri elegiaci hemistichio quam late pateat in poetarum latinorum operibus hoc, quod incertarum versuum sedium natura situm est, momentum

patet ex eis, quae de tota hac quaestione Antonius Zingerie disputavit in compluribus libellis Ovid undiset vectaeit-nis gu de Vormengem und lettagellige memigctenditatem. 1869-1871. gurae spaeteren latianistae dich-tem. 1872. itaque ut ad Catullum redeamus, minime omittamus, quantum in exemplis, quae insta colligemus,

metrorum momento tribuendum sit attamen non solum

haec metri, ut ita dicam, potestas respicienda est, sed accedit etiam studium aliquod poetarum, quod in permultis exemplis demonstari poterit quod studium exempli causa in hexametro dactylic et ad quintum et ad reliquos pedespertinet quid mihi velim exemplis nonnullis adcuratius ostendere liceat. nam si eodem in Versiculo complures verborum formae ad dactylum sormandum idonea extant, poeta aut hac aut illa in pede iunio uti potuit velut in his duobus versiculis:

LXIV. 321. Talia divino fuderunt carmine sata LXIV. 7. Caerula verrentes abiegnis aequora pinnis

nonne quaeri et potest et debet, qua re actum sit, ut poeta formas, quae sunt carmine, aequora in fine versiculi ponere mallet, quam adjectiva talia, caerula quod si fecisset, in priore versiculo habuisset collocationem naturalem, in altero aliam figuram artificiosam adhibuisset deinde ut hujus rei momentum, quod ad reliquos pedes pertinet, longius persequamur, qui actum est ut in Versiculo hoc:

LXVIII. 151. Ne vestrum scabra tangat rubigene nomen

28쪽

haec potissimum verborum collocatio poetae probanda esse videretur, non alia sive naturalis sive artificiosa iisdem

enim his vocibus viginti quattuor ordinis inter se diversi effici potuerunt. deinde ut de Versibus quoque elegiacis verba faciamus, inveniuntur in Catulli carminibus exempli

causa Versus hi: LXVII. 32. Brixia Cycneae supposita speculae LXVI. 58. Graia Canopieis inoola litoribus

quamquam in priore ordo naturalis, in altero etiam alius ,rdo artiseiosus admitti poterat neque quemquam dicturum esse existimo nihil interesse atque omni modo pariter seselistbere rem, utrum haec an illa series captata sit quod M luis dicat, gravissimo errore illum teneri apertum est. saepius enim, ut duobus exemplis jam aperuimus, Catullus alium ordinem multo promptiorem sequi potuit, si vel eadem verba, quibus figuram artificiosam esse Mesam Videmus, aliter collocasset vel paulisper tantum immutatas voces assili ibuisset qua in re quomodo declarari potest, quod ordo verborum artificiosus naturali praesertur, nisi studium hujus ipsius o statuendum esse conceditur praeterea in Vocabulis collocandis haud exiguum momentum significationi verborum ipsorum, quibus auctor usus est, tribuendum esse

facile intellegi potest scripsit Catullus:

LXIV. 279. Advenit Chiron portans silvestria dona LXVI. 1. Omnia qui magni dispexit lumina mundi

prius exemplum praebet collocationem naturalem, artificiosam alterum. potuit alterumutrum evitari, si poeta vocabulis ,,munera, cuncta pro illis, quae adhibuit dona, omniaμ, et hac enim condicione Q. Valerius sacere non poterat quin artificiosam normam in priore, in altero naturalem sequeretur sed illud quoque evenire potuit ut hae, de quibus disputamus, verborum collocationes a Catullo

29쪽

captarentur, quum, quia substantiva et attributa eadem ratione flecterentur, molestiorem earundem terminationum concentum ratare vellet quamquam hoc levioris momenti est deinde haud scio an aliquid aesurae quoque tribuem dum sit praeterea ut hujus quoque rei 0 jam loco mentio fiat, Catullus poetarum Alexandrinorum exempla imitatus versiculorum singulorum hemistichia quam aequissima componebat artificiosoque vinculo persaepe ita conjungebat, ut in fine prioris attributum collocaret, in fine

alterius substantivum qua in re ea conserenda Sunt, quae

Augustus mineke disputavit in Callimachi Cyrenensis editione p. 265 et ad Horati carm. V. 1, 16 praes. p. XIX)quibus locis demonstrat exemplis, id quod jam dudum

intellectum esse dicit it in versibus pentametris dactylicis et in versibus Asclepiadeis singulorum versiculorum partes ita aequaliter a poetis compositas esse, ut alterum hemistichium adjectivo, alterum substantivo terminetur sed quod

de illis tantum duobus generibus metricis dictum est, idem Valere de Versibus quoque hexametris dactylicis Catulli

libellum paullo tantum adcuratius hac in re examinantes lacile intellegere possumus quae omnia nobis in disputatione nostra respicienda erunt, quum permultis variisque causis Verborum series regatur sed nihilo minus exempla relinquuntur, in quibus artificiosam collocationem captatam esse videmus non ob aliam rem sed sui ipsius causa it que studium Catulli hac in re statuendum esse manifestius,mum est postremo mihi non alienum videtur a proposito nour pauca submittere de singularum gurarum exemplis, quae in Lucreti de rerum natura libro primo et in Vergili Georgicon libro primo inveniuntur unde in univereum cognoscere poterimus, quam qualemque, quod ad usum artificiosae naturalisque collocationis aut sequentiorem aut

30쪽

- 24 I. I. 13. Motumae rixae vestigia dulcia portans, h Rixae nocturnae Vestigia dulcia portans LXVIII. 7. Nec Musae veterum scriptorum carmine dulci, Nec Veterum usae scriptorum carmine dulci et si paullo tantum vocabula mutasset, hasce habuisset collocationes naturales: IV. 172. Cecropiae puppes tetigissent litora Gnosi 210. Nec maesto tollens genitori dulcia signa, 316. Labris aridulis haerebant lanea morsa, 388. empore cum esto venissent annua sacra LXVI. 1. Magni qui mundi dispexit lumina cuncta talis verborum ordo est promptior et naturae accommodatior nihilo minus artificiosam collocationem Catullus sequi maluit quam et ipsam pariter atque superiorem reliquis artificiosis figuris praeseri inde intellegi potest, quod poeta repudiavit aequis et metri et caesurae condicionibus hosce ordines:

LXIV. 129. egmina nudatae tollentem mollia surae 172. Utora Cecropia tetigissent Gnosia puppes, 242. Lumina in adsiduos absumens anxia fletus 264. ibiaque horribili stridebat barbara cantu 351. eclaraque infirmis variabunt putrida pinnis

LXIV. 39. Non rastris humilis purgatur vinea cureis

LXIV. 39. Non humilis rastris purgatur vinea curvis LXVI. 1. Omnia qui mundi dispexit lumina magni deinde vero hac in figura usitatissima totum Catulli inversibus formandis et in verbis collocandis artificium optime