Respvblica et statvs regni Hvngariæ. [By Martinus Schödel]

21쪽

H I. IrHuic regioni Transylvamae, a Septen trionali plaga Molitavica provincia eluae Poloniae regno , atque Ru intaiori, Ciculi armetis est contigua) adlaaeret: di altero vero latere ad Orientem V chia jacet, quae alio nomine Transalpi-1 dicitur, non multo terrarum spatio ab

lpibus insigni altitudine intercedentiti

bus sejuncta. tautem paulisper ad lucidiore istius

si ransylvania provinciae cognitionem per Chorographicam descriptionem pro Mediamur : Eadem provincia in tres di- iditur nationes, suis inter se ritibus, motibus , consuetudinibus d legibus aliquantulum dissidentes , ipsamque re- onem distinctis terrarum locis incolentes utpote miculos, dc Hungaros. Inter quos ipsi quoque Valachi ejus leni rovinciae incolae, in quibusdam deseris pollet Eoinibus, villis resident, se ius hominum durissimum, nec nisii armentis' pecoribus, plerunque etia in furtivo pecorum Mequorum abigeatus ealentes. Hi more suo, pilosis seu hirsutis ex lana caprina contextis , suaque, manu elaboratis amiciuntur vestibus, in illis penitus legibus hamania obs

In primis Saxonicus iste populus in cum locum e Gernuini, ac junt ded

22쪽

utitur Saxonica Sermo autem Saxonicii ad communem Germanicam Colonien,

sium linguam multo propius accedit aquam adalias linguas, a Suevo at lini Helvetio non ita facile intelligitur, quan pleraeque Septentrionales in Germania lTransylvani igitur, sicuti caeterae omlaesa nationes Germanicae, habent peculiarem linguae dialectum. Et ut hoc addam, quod aliis nationibus, tam morum faci litate, quam pietatem religione longe

vraestat.

Ciculi a Daciae angulus, Moldaviae regioni contiguus, ejus terrae populi dicuntur Ciculi, Scytharum uitalunt genus a quo originem traxere, suis vivuntle gibus Minoribus , suaque ossicia sorti distribuunt. Nemo apud illos ignobilis esse censetur, etiam si manu aratruna tra ciet, aut caprino gregi praesit. Durum enim dc asperum genus hominum, quasi bello natum, qui moribus, sermone 6c vestitu non multum abiungaris discre

pale videntur. Hi sunt Hunnorum anti

quissimi, quos Ciculos appellare malunt quidam, quod e scythis originem trahant: Nec enim aliud sensisse videtur ii, te, qui dixit.

23쪽

H AE. I ciculi autem in septem sunt divisi, ones, quas ipsi sedes vocatat, quarum mina sunt: Sepsi, Orbes, yicii, Caijk, yrgio, Marcus Zeeli, Aranyas Zech, i Iungarico sermone appellatas, caetelis iculorum oppidis praes Matiores De rum ritibus, consuetudinibus in arce letibus annotationibus plura scrip

ius.

Cetijk oppidum in Septentrionali latere Xysidi ad laevam, atque adeo in ipsis pathi radicibus situm: Huic conti- est Gyrgio ab occasu in ejusdem Carithi moni: radicit u terra montosaec pera , in ultimo ranlylvaniae latere leptentrionali. Sedi autem Cyrgio con-gua est Marcus Zeel , ad Meridiemia visceribus Transylva inae provinciae,ad ecursum Maris fluvii existens, cujus laetropolis est Zeckel astat liel, Saxoni us Newmarck oppidum amplissimum, bifrequens Ciculorum conventus ha-

lietur.

Id Hungari mobiles eiusdem regionis

assim iniqrmixti Saxornibus, cum Cicut propemodum an a sermone, quam Destitu de armis conveniunt: In rebus ' ero bellicis caeteris nationibus non unoliomine anteponendos a bitror. Quae tres nationes , conjuia iis viri-

copiis ad bellicam expeditionem a insti-

24쪽

r sinstituendam, iuxta communem lippitationem, ad nonagintavi amplius milla maiorum suppeditant. Etenim non olsci irum esse, quam ingentia a tot an saculis haec regio ex assiduis hostium ii cursibus pertulerit pericula tamen nulnon tempore hostes, non sine inge clade victi, inde repulsi fitere. Valachi etiam hanc terram, sed spasim sine certa sede incolunt Teuton vero seu Saxones munitissimas passim urbes c arces habent, qui rebus omnii,

caeteris nationibus facile praestant Tera quidem natura sua, auri,argenti,vini, si lmenti, pascuorum pecoris,sontium, flim num,breviter rerum omnium, qui e cvitae usum cultumque pertinent, ditiima est, ut non temere a majoribus Reg Hungari se thesaurus Transylvania sita pellata. Valachia autem provincia, quae es nomine Transalpina dicitur, inferiorbus Transylvania confinibus propii accedit, anubium secuta in Pontu usque protenditur, indeque in Septet trionem vergens , Roxanos quos h liue Rutilienos vocant attingit, de qUprovincia in Moldaviae commentar plura. Hujus nationis genus ex Italis prosactum elle insua arguit nomen eASarmi

25쪽

I AT. I quibus alicubi etiam cotermini sivit ndepti videntur, ipsamq; liram inhabita sit rovinciana, Flacciam a Flacco quodani Romano cive, quod ice eoisit deductarolonia, ad tuendas Maesias contra Dacos quosRomanis nunquam fidos fuisse Tacitus autor est verum ut sit longa temporum serie, quae nihil non vitiat, pro Flaccia alachiam, proque Flaccis ala hos dici coeptos Et citant hi de Flacco Nasonis versiculos ex Epis talis Ponticis redactos, ita . ra fisit u Graecine locu modo isio Ripafra Utri sub duce tura uis. icinuit Moes gentes in pace dici, Hic arcu os terruit ense Geta3. Porro Moesos olim suis te, qui nunc 'a-achi sunt, receptrus est hodie, quam quis

legare audeat, in tanta praeserti: natatorii, a sectandi erant, diversit te Inter quos uidem primus Ptolem aeus Cosmogra-horia antis est plane alpha, quod junt.

alait Moesis concedit ea qua alachi se-:nt parte, siquidem is aCarpatho montencapiens, quicquid terrς ab occasu, Thy- 'co amne a meridie Danubio a Sep- trione, Sarmatica Europae clauditur, actae nomine apprehendit. Iuxta quam 'scriptionem, Transvlvanos, Ciculos, achos, quosli Moldisienses vocant, e cIIunSa

26쪽

s Hungaroruin bonam partem, qui Polo latam ei sus, flatiam colunt terram, a cos appelliam. aete sum Moesia elle duas quas superioris desinferioris appellatio r ne secernit, in alteram Danubii parten transfert, quae est versus Daciam de su periorem quidem ex inseriori deduci , Pannonia , a Savo amne Danubio con is uente. Inferiorem autem jus a parti vultra Danubium extendit in Scythiam PPtolemaeus quoque in eam sententiam alibi accedit Dion Cretensis Graecus i autor,in divi Traiani vita autor est, quo hic quo tempore contra Dacos bellula I lgessit, pontem lapideum admirabili a di ficto , ultra Istrum fluvium extruxerit iquo expeditius copias traducere pollet j

quoties Romani, qui trans Danubiuma agerent, a Barbaris inses arentur, ac dii mum structuras in fornices , quae superii aquam extitere, Adrianus Imperator de moliri uisit, veritus, ne scilicet pulso Ro- mano praelii di sera desindomitae gentes Maesiam popularentur de quit, rebus omnibus tam praeclare gestis, di piaecedentibus annotationibus plurai censuimus. Extant ejus pontis nonnus

lae in hunc usque diem reliquiae apud linium, quod Danubio imminet castelὶ luna, ubi cum Heraclio Cosdroen con frenum actuine ferunt. At Strabo ei, -- graphi

27쪽

H I S. et gi aphicae rei diligentissimus Observ. uor. Moe s cribit utriumque latus tri ac scolui illa, cum quo Plinius 'ntire vide- riar, lib. xxx naturalis historiae Panno niae, inquit, jungitur provincia, quae MCelia appellatur, ad Pontum usque cumDanubio decurrens.

Posteaquam autem ea, quae de hac provincia dc de variis hujus terra: inc lis ac nationibus cognitu in primis ne- cellaria videbantur , in ipso operis ingressu abs bivimus , conmmodum jam generalem tam locorum , quam civitatum principalium descriptionem, quantum nostra docebit experientia, declarabiimus, d per omnes Transylvania partes, longitudinem cum latitudine, Uni Ue sum istius regni ambitum metiemur,

ita tamen, ut d fidei semper, quae in historii pr cipua est, domethodi rationem

habeamus.

Itaque Vara lino, primo ad Tran- sylvaniam ingressit, per flumen Crysum, qua ad occiduam plagam Pannonia inferiori annectitur, offertur pagus e- heletho Latine nigra palus appellatus, quem alachi, montibus4 rupibus undique interseptum incolunt, situs in loco horrido aspero , ubi frumenti cannonae, ob rarissimam illius terra culturam, requens victui penuria accidit, cuna

28쪽

cum praesertim nulla ejusdem loci sit planities, d non segetes id extensae arbores undequaque magno terrarum paci cintersertae conspiciuntur , ta minui commode in his locis desertisac agris in foecundis, ut hi frumenta seminare queat lAttamen Crysus fluvius quovis temporc selectissimos pisces, utpote fundulos, cephalos , capitones , auratas, atque etian atriatas , dc complures alios fatis benigni lsuppeditat. Praeterea hic fluvius plerian ex inundatione adeo chemens est, ut

magnos etiam currus graviter Onerato err. aecipitare soleat.

Civitas pr. aedicta Varadiensis est amplissima, dc nullis incentis circumducia.

in planitie existens. Hic frater Georgius, Traiasylvaniae Regni Thes iurarius, isti u li loci Episcopus residet, insignem tenellarcem , magnis sumptibus extructam, doloptime naunitam, ubi divus olim Ladibis laus Rex Hungariae , felicis memoriae, suam liabet sepultiiram, marmore eleganter excisam, tanto Principe dignam Illic populus est Huaagaricus partim Tei ab ionicis commixtus , quaestum ex rebus Turcicis, ex aliis locis importatis, a lciens , rebusque ad quotidianum vitas usum pertinentibus , non mediocriteri

abundat.

Iliacar het ibo iecto itinere usquia

29쪽

ait Thelegd oppidum duo , ad Reest ma

restati miliaria alis magnis sibi ius comprehensa, ubi Crysi fluvii ex scatus ientibus undique fontibus exordia erumpurar, tenuique alveo per medium dicti oppidi Reest si ue Sebes a continu meata porrigitur, ubi demum finem accipit. Deinde si Colos variana tendas , de qua civitate opportinae suo loco plura dicemus , quinque miliaria intercedunt rursus usque hordaraa, qtii χivitas versus meridiem acet, per arduuarie laxolum montem bis mille pallias. me ciendi sunt: Eaque civitas licet nullis sit nautis aut moeniis cincta, tametri satis ampla opulenta, diversis merci . bus frequens , cujus incolari pecoruni& unientortina ac compascuorum cagetor Vm usu fructu diti stimi sunt , ut interea taceam, quam Optimi vini ferax sit. Ad haec alium fodinis tam celebris est , ut vix parem in toto Oriente sun- 'dum comperias. Ibique praefectus Camerarum facium persungitur Ofincio Regio ex salinis unaari ae Re ibucannuam pensionem maximam tribuere soli , quam vel eo nomine non parvam esse , facili judicio elicere possit mus , quod inde toti fere Transylvania serviatur ' Indeque sal Budam cladalia pleraque laca extranea assidue perfe-

30쪽

2 sratura evehathir, non sine magno Re nae Maiestatis conamodo. Thorda vero, duobus interceden tibus oppidis Gochard Monera, duc decim numerantur miliaria usque Cibinium, quae civitas hujus Regni metropo lis est, desini initissima,aurique largetri, rerumque omnium longe ab tantissima, luemadmodum ex sequenti no stra descriptione cognosces.Reliquas demum ejusdem provinciae urbes , suo Oidine d serie breviter complectemur. Sunt igitur hae septem urbes in Transylvania celebriores, a se p. locorum intervallum suo modo dc ordine distantes out sequitur.

Eras ovia sive Corona Eroni latsi ricia,

ianarum civitatum priusquam descri ptionem aggrediamur , opera rectunniihi fac us videor si pauci rem me moria