장음표시 사용
11쪽
siluese arbores cicurandi rationem propositum probe intestiget, certostatuat cum in illius intelligentia perq. renda, tum etiam arborum reliquarum L stirpium coemtione adipiscenda, cruo illuctriores reddi possent .iam diu de datum se. Hic itaque deprehendetur res certra,memoratu digna, magnae militatis,quai,ut omniusculis subiiceretur, merita est uuae adeo occastionem A ctori praebuit, eum impulit ut nullum laborem biιν- fugeret, quo minin adperquirendas arboresmma ceu fissimorum intim Europa atque me montium iuga conscenderet Pauci hunc laborem animo comprehendent:
paulo post tamen, cum ipsius effectu, tum euidenti eorum suae proponutu demonstratione, atque etiam disie-ptationibi liquidescripto comprehesis, theorica stimpium declaratione, ut ex subsequentibus disceptationiblupatebit,eum coprobabimm. Sed vis uti artessiape culiaria habent o abula loquendi ormula quibiueorum principia edoceri queant: sic in hacpraefatione Oprincipio necessari a mediu fi LGlor ea quae ad hae
culturampertinent, ordine sed tamen obiter tradenda; pleniij etenim omnia in Agricultura lucidabuntur,mbi singula stirpes μ' ordine Ristatim describentur,perinde atque alia quae ab eodem Auflare uulgatafiere, qui auium psium icones ad viuum expresin dialai rincto ordine primum exhibuit,ut qui eum subsequuti
sunt recentiores, licet eas poIImodum expolierint, mini' ne illim methodum assequuti sint atque in animo habet serpentum eriam effigies breui in lucem est erre, cumprimum pc occupationes bicebit.
12쪽
PRO WE, I. Quantam utilitatem consequi liceat ex siluestrium a borum cicuratione, modo cultores labo- iis non pigeat.
S, porro nμitea dissiculi. aua in supra- arum rerum,uel arborum abarum Ostirpium explicatione scriptione atur pilluris nobis obtigit: in Greribus nominibus perquirendis, quae rebiti praesentibus adaptare possemiv Nonne igitur hoc loco merito conqueriticeat de iis qui aliena opera utentes simulantes , si probiter a quibus didicerint, nunqua tamen in animum inducere potuerunt, ut iascerent Sive igitur externus P siue alim cui nomina ibiicimus per quae ad multarum nouarum rerum cognitionem peruenire queat, eum
fiteri non pudeat, i a nobisu dicerit. Unde vero didicissit externiu,qm in Vallia non vixisset aut versiuistisset,psuum auium, serpentium Vastica nomina cum veterum nominibus collata, nisi alibi descripta inueni . si Sed cum in huiusmodi re illi adiumeto 'erimus, curno agnoscit Ide contingere post et te arboribus, nisi remeaeis ab initio occurreremus nam, ne ' Lexica,neq.,
centiumscriptorum commentari quidquam auxilliad-frre valuerunt sic neque tu qui ingenti librorum multiatudine tumes, in illis inuenies qualia hic leges, tandems fetieri cogeris a nobis de ῖmsisse. Sedan ex lima nos nis ab exteris ea quae de arboribin leges, edoἱ ti essemitio diacere aus. ros penumero te asti domatiam pro alia mis' ibus verὸ exteris'non iis sue ciuigrauitalepro- fientur nam de ructicis re hic agitur se miratione digna prostritores ea poI Theophra Tu, nec commentatores,nec Auctores, nec Interpretes quidquam ob eruare potui se, quod istumfugerit. Ex hoc itaque roblemate discitegemina Cherme Gallici appellatione, O striam nuncupate, non autem Carpinum nam iam in incultis nascatur, qui me de ipsi tu appessatione certiorem reddi-
13쪽
s DE NEGLECTA vLTURA STIRP. disset nisi externi rusHic 'Magnum igitur contemtila boris indicium Ii,tam alte sῖbire ob unius arboris ob ruationem, eum uetam viti fuimare,ctim a magno constiterit. Itasi ab hominum contubernio regant titu es amant. An non magna fit veterum cura, qui homines ad Ammos totiis orbis montes ablegarsit, ut arbores obseruarent Legitis duo Fraxinigenera, bina VI mi, totidem Tiliae a Theophra io descripta: si quanam ea seni 'habemusne illa an non ' nemo recentrorum dicιt, tantum abe divi aliis ignotis lucem a rat Pluris ui- rur animandum est, ea viuin oculis Abiicere, quam exscriptis, illarum mentionemfrcere uuod minime praestare potuissemui, sine exterorum auxilio in eoi plurimum nos iuuarunt homines idiomate inter plane ij frentes, S ri, Graeci, pth, Zohemi tali, writanni, Angli, Arabes Theophra si interpresscribit Carpi-ν, nus ab scere di fert, quod Aceri candida neruata ma- o teria, Carpino autem laua crispaque Id quidem in medium proserimm novi ostentemus nos Latinam linguamno ignorare, sidui euincamm Sarpini materiem sauam cri ai esse debere quae notae nostro Cherme se Ostria minime conuenire possunt. Sed hoc exemplum adductum esto tu aliorum comprobationem V ui quis autem ordinem a nobis obseruatum in his quae ante in lucem protu-Amm, cum eo quem nonnulli, postea eadem expolientes, obseruarunt constret , praeno iro confusiιmo male digentum inueniet quod in nostram excustionem dictum volo quinustam methodum , ad arbores quod attinet, in his Problematis obseruauerimm id id praeterea expetere quea, , ad probandum, in omnisi rerum ob ruatio ne adhibendam esse diligentiam, quam Delphini historiam Z Cum enim in nostris piscationiblis frequentis e capiatur in Italicis adeo rarim est ut Hic haberi non potuerit de rimendam stimiconem; cuim rei dem
14쪽
Dcerepossunt pictura proxime inde allata, magno ceribsismtu coparata quae teni scatur, beneficia refrenda esse
iis a quibim accepta Ant, pleraaue in una prouincia vulgaria esse, quae in aliis rara int. Ita 7. in hoc opusic lolneratitudinis nota Huctor nunquam merit accusari poterit. Et quemadmodum scripto minime opu sisset ad
perseiadendum jactis, ipsori Mye de in ervi Mario uin,
esse veterum 9 recentiorum Delphinum nisii dissicut titusisset in ea reprobanda nesci to ita haud opiuerat hunc 'eculiarem libellum scribere, ct muli ascisce piationes in eo inserere adprobandamsi est rium arborum cicurationis 'cilitatem , ni scrupulisῖborti essent qui nondum fere explicati Ciwm igitur hic libellus de Luestrium arborum cultura ex pro uso agat duo inseremm ex urbi duplex utilitas emanabit ex altero Iite rat viri nouarum rerum scientiam adipiscentur excitater ruHic censis au endi rationem inicilioent isto arboru notιtiae illustratione, hoc vero earia culturae praeceptis, quarum rerum scientia si aetiam tollaptate non carebit. Nemo est adeo rudis ingeni runicus , qui ignoret, omnes stirpes radicibus ramis, styois fruElu praeditas eqse,2 qui illas, quando opus erit, ad Yum,fim accommodare non norit sid non est agrestis ingen, earum di
serentias docere, de earum natura .lsceptare. O uae omnia nulla ratione doceri potuere quin ad Reyublicas utilitas redierit nam ct homines cientiarum auid inde commodum accipient, silumniam utilitate ex rebiosa citibus arismque cultura de si miis magna cum scitim te, sive expeu is consequentur. Sed quemaumodu=n in deliberationibiti rusta maior dissicultas oriri solet, quis cum ob expensarum magnitudinem optu imperfectri relinquere cogimur abors m vegrauitas doluptatem longe sis erat . sic raro contingit, ut voluptatem ci m til a te contun tam nancisci queamus, ut taceam ιmmas dissi-
15쪽
ro DE NEGLECTA CULTURA TIRr e rates in hoc inaιtuto obiecitas, nempe Aufilarem nullam morabili benesilai adiutum, nec ab alio quopiam Au-H reci Tam rem hac ratione traulata si isse Fam ob a se is haud minoris . Himationis censendum erit hoc σ- situm , cum caruerit scriptis qua illum multum iu uare potuerint i vero Agricolam constante omnis morae tolerantem esse decet,dum tempta praestitutum ex- spetilat sic etiam hoc screto edocebuntur, in omni cultu tolerantiam esse adb:benda, quando Videm istis tantum te oris ad obtinendam voluptatem cum utilitate coniuniactam conceditur, quantum exspectaresolentisqui decimo quoque olumm Lanu Hassiluas caedunt, ut censum ex allis accipiant. Vnicum hoc exemplum stisenio, ut illis probemus, nullam habere cavsm, cur eos Him morae taedere debeat,dum arbores,quae illis proponentur, sint excrescere permittent. Nos autem de cuiusque stirpis mettura forsim mentionemfacientiu , atque de eius cni
rura assemus ex quarum altera theorica ex altera vero
praxi ct si s disci poterit hac itaque ratione sceptationes de agrorum cultura,eorumque commodis, is de suburbanorum praediorum cens, ab iis qua e natura stirpium . Medicorum more agunt, si ungemIM.
PROBLEMA III. Siluestres arbores quemadmodum nec mites& domesticas, nullam habere certamin constitutam altitudinem.
v x animum ammaduertite. An ves7ro iudicio ex ui momenti res erit, rationem vos edocere, qua arboeneris' ulares se arbores quaeisingulis annis magnum vobis censim ad erat sime Amtu alerepsitis non
duodena s, non celenas,sid millenas, s opis etiam esset, eme centies millenas At ut omnes neque eiusdem na
turae, neque eiusdem diuturnitatissimi sic etiam altili
16쪽
ul s. ret dira intersi disrum Mod tum si vobis recensere tra-Ae non vulgaris longitudinis, quae etiamnum permanentci min multis temptu Gallia,Italiae,arq Germaniae, tum in Tegu palatiis, ct Pontium si pra torrentes exseructor fabrica , ad urbes in convallibi. inter montes sita , b arbores in immensam altitud)ne excrescerest ient. At maim erit in medium vobis ad erre res admiratione dignas in durissimis axis insculptas, quae hominum artificio inuenta βιnt. Hamque malum nauu conspicere ducentis au trecentis cubitis ungum, idem non si perat, quoniam Otura pii ere. At solio saxum videre arte excisῖm longius at r. crassitus quam ulla arbor unquam conste Iasit in admiratione proculdubio rapiet qui haec legent. ttamen quandoquidem certu veru es,probari potest ex iu quae etiamnum tersi int, obeliscis mi rum,columnisi quae omae Sint, atque e v in etibi Co
giores at 7 crassiores quam quas unquam ex sta arbore in aliquam fabricam in erre potueris ' Sed term msi opere audacior, artifexne,cui, ut d moliretur, imperarum est, an qui animo comprehcnditsimile rem eripo s. si hac ratione varia inuenti, diuersorumpraeclarorum arti cum ingenio,adoptatum ne perducuntur. Quandoquidem autem similia opera nunc offendi queunt, cus-nam hanc laudem attribues Nam si huic qui imperium dedit quid de primo inuentore dices iud igitur Le-LIor accipito,artifice tibi post demonstrari, qui cons..cienda sus pient, O ad absolutionem perducendi rationem inuenient' u risunt eorum arborum cuisuram docuerunt,nustius erunt seu in hoc nerocis nam alia desilue tribu , alia de frucitistris II sermonis inHitutio. Antonius tamen multu Siculus inter recen tiores lauri in uti est,quifructistrarum quarundam arboru culturam
17쪽
r DE NEGLECTA CULTURA TIRP. jam dilucido ordine traidit, 'Naum longa experientia di incerat, quem nos aratim ueterpretabimur, neque enim tu hoc opusculo quidqua/ tu , C rronisve, aut Columelia aut Plini , aliorumque similium auctorum inserere volumm,m sit ubi ipsorum au toritate opus erit, ut quid siluestre dicendum t,probemus P emo autem ha-ilenim inuentis en qu arborum culturam hac ratione docuerat, nempe, ut siluestres silue Iribu locis con orantur, hoc e i, Ut siluestres per cicurentur, neque etiacuiquam Principitalis adhuc propositio sedia in Varia sῖnt arborum altitudines se iudquid rari in inis reperitur, earum natales, morbi, curationes, atque auum.
de inbim alias disceptatio instituetur: nam, itidictum est,sigillatim nunc enumerare minime cupimu qua quibus prouinciispeculiariasἶnt iit, exempligratia,nonuiatis valles insi tu Corcyra in Graecia leu per virentibus obsitas quae haud in minorem altitudinem excrescui, quam nosi ae quercim, montes vero Terebinthis no Tro glandes aequantibus is uberis arbores ad lacu Polyenam nuncupatii, ab urbe o onte ascone agro Remano, quae istic multo maiores 2 ampliores nascάtur quam
apud nos ulla micon fici possint in utri ad ripas
Leman laci, scri lati oli' arbores magna atq. mo ιs . quemadmodum etiamnώ perdurare Platanos Lotos apud Prbe Antiochia tam vaniae magnitudinis tuerisimile sit eas IH c a ante multasaecula consilia esse, frte ab ip a Romani imperi' amplitudine: na cum cundum publicam via ita diaributae ini; cerium e Peas inite expresse repositas. onsideratione etia digna est odiensis
illa Quercit in latitudinem patens, quam rari ingeni mi Cardani libro de Rerum arietate multumpraedicat Multas vero alias huiusmodi numerarepossemin,
18쪽
E Aho inquam inuentus es qui terram coluerit, nisi de utilitatis. Sed aliud en Principis, aliud, stici finiam colere Euocatus quidam et magni cuiusdam
Frincipi morbo mcderetur, ct qui, ut eriti nisi ae tollaret, in xenodochio artem exercu se diceba , audiit,
idoneum esse posse quempiam qui in cnodochi morbos curet, qui ad Principis curam subcytendam nepim esset ac diceret, diuersam in troque curat ibaisonem essesequendam. Sic quadam cultura voluptati ct ornaim gratia in lituitur altera quae mis commodi cau-fracsialiam esse oporteret cultura ratione quae ad voluptatem es oculorum oblectatione it diuersam vero quae utilitatis gratia suscipitur sui uim deliberationis scopum consita rabit, lignum qui a Principibiti iris f-neatur deprehendet. Neque qui quam in rari poterit, quin illum in lucem producendo similibus sceptatio nibus quae hs in medium proponuntur eius experimen- tu praxis imperatoris aut Regis alicuius auxilium
probe mereatur, ut ad absolutionemperduci queat. Sed in eorum desictu Dei nos ri immensa bonitas, quae Auctorem acri temperamento, es adamantino robore donauit eiusmodi animi conceptiones ad perennemsilidita- temperduxit, nec virilium aliquod negogentia comissum illi imputari queat permisi. Cura porro omnia bona inde originem trahant, verum si quod vulgo d/citur: tria duntaxat occasoneprabere homimbus,t me labore ditescant. Nam primum beneficio&fuore 'rincipis plurimi extol tantur, altinosioso merito, ali vero probe meriti, qui alioqui e cni essent. Secundo cum quispiam
19쪽
I n NEGLECTA CUL TvRA TIR F. nonsperatam haereditatem con equitur Tertiumsitum
in negotiationis licisῖccessu Contra verὸ,histribus aduersis, ex diuitibus potetibusfut inopes Martialis plura non prodidit. Sed unde omnium censsum origo, via sim telluris ubertate Itaque si cui facultates augesci . id non sitsine stione imo ne ungi quide ne materia nascuntur. Von leue igitur esZ,facultatum augendarum rationem docere sive satione, quemadmodum in sepra dictis, qui ne tantum quidem oci biss runt, ut de uia tura muniis cogitarent, e tamen culturis ad pyrum mota inuentis'mintur. Vt igitur inscinore aliquo deprehensio si e pur eandi rationem non 'cile inuenit: sic contra qui probe suo munere sensim est, infinia no- iam si bire non potent stet nemo cuiuscunque conditionis sit qui magnum aliquod opus si scipit, tam dextre animi conceptiones in acitum deducere potest, quin calumniis obnoxiussit Simili rationesi qui hanc cu turam reprehensione dignam censirent, si od nimium argute res curiosesine utilitate ιscipiantur : 'eram; tamen aequiratis amatores de illius iccessu probe edo Ios , sturos propitios , eum, auxili penuria impe Ilum minime
PROBLEMA Tolerandum esse Artificem, cuius opus venale non est, nee nisi a Rebus publicis de Principibus redimi potest
SED nulla deliberationes silida protet Iione bni, fauore egebunt, modo digna inueniantur , ut hon stam commendationem apud Principes quibus nuncupa-ι βιnt,mereautur Principes confirre dignenturcsi iis qui Rebu publici imperat, ut cum his qui illas administrant, communicent. Eadem igitur humanitate e
qa hanc tantur, quam crocodilus Trochilo praestareplet. I flumen 2 ilum egressus, in ei; s ripa aerem ca
ptato Abinde obdormiscit ortamcnsibapertum relin-