장음표시 사용
41쪽
Mus alio etenim loco, ut iam didium est, id et . ita . ad tam varia demonstranda nullos alios sumtussciendos Rediri proposimmm msi ut, qVandoquidem ipsius Maie-Jla mandatum dederat, aliquod benescium in me Urretur, tametsi nihil adhuc me essecturum pollicitus essem; psiu nunc voluntas esset pracipere ut benescio iuis tum donatofrui possem me rationem demonstraturum educandisinguli annis multa arborumgenera, quae neque in Francia agro, neque in cuius tuam Principis hortis in hoc regno unquam con fecis fere atq sic r- uerando,nustam di ultatem obi iaculo're, quo minus ubiq. vulearia erent, non ad duodenariis aut centena rium millenariumve numerum si ad decies centena millia An quisquamsine admiratione audire poterit,
hanc di quisitionem nunquam ab iississe aestimatam a quibu omnem seuorem obtinere promerebatur Nuid hocZ Ne,non modo scripta comentaria vobis a rre, edocentia qua nam sint stirpes quarum Theophranimmeminit sedit illisfruipostis licere, vobis ea qua recenset exhibendo. Si igitur Traupatum , acaram, Apharcam, Oeleagnum, elastrum, Andrachnen, Cer- , Thulam, P bra Halyphicon, Crategu, Aequum, Oetum, similes alias arbores ipsim scriptis celebratas
haberetis,non ea aestimaretis' Cum igitur earum descri
ptio O iastica appellationis expresso animandas'. an
non praestantim censibitur communes illas scere his qui expetunt suod is licamini id eri non posse, minus dociles Ilis quam docti imm Theophrasm, qui non modo credidit detiamscriptis tradidit, nonnustas arbores iam casu, ct dolatos, pone remi usseo reuixisse.
42쪽
PROBLEMA I. Exempla diligentum Agricolarum,quibus probatur, lirod virens supra terram conspicitur, quodque nouo vere transplantatur, id omne vel locis incultis vel domesticis semi
ν unde qui uulnun pra terram viget, ortum habere credendum H, quam ex me ' quasi vero Titiae, Corni, Mali Pyri, similium arborumgenera;
itemfruticum, herbaru, oe cetera quae nouo vere in urbib upublicostro venduntur ,enucleis,granis, simini-biu, vel ramis terra in xis non ιccreuissent. At cogitare quis possit, icta duntaxat locu habere,cum homines ocio abundantia equefmuntur, non autem best tempore ac sinonnulla res pacis deliciis congruerent, aliae rebu bestici necessariae essent attamen qualiscunque tandem is cultura, utroque tempore necessaria est nam silmetieruiatores, siue hibernent siue in expeditionem proficiscantur,aut inde redeant, ad cultura concedere silent; quemadmodum etiam Machiauestus suas de bello disceptationes hio aurificatio es P eque Caesar, neque eitu maiores,neque cim posteri, unquam commeatici copia abundarunt, aut eius penuria laborarunt, quam ex ipsa. Nam quis unquam de pecuniarum inopia conquerentes audiuit,quemadmodum nunc ti Re rumentaria, hoc es, annona illorum consillia aut promouebat aut remorabaturpro ipsius abundantiae ratione. Cum igitur tellus vestro auxili oecundior reddi positi, ' vobis utilitatis decima refrre istim causa nulli rei parcere debetis, tilla vestri commodi causa non defatigetur. Eius rei comprobationem audite. Cum Rex p.m.bonarum litterarum alumniti Rupecta reuerteretur, contigit ut prudens quida m Antistes ipsi ius aulicus apud ru licum in itinere di uerteret, quem per uniuersam viciniasma erat Man-
43쪽
ragoram alare cuim benes Opra lues evasisset. His
Antistes vir a rum S grauis id intelligens,an id terum esset exquirere voluit. Itaque euocato in cretiorem locum sisto hospite, istum rauit, ut nisi moles lum esset,s siferi possct Mandragoram quae ipsi ιm opulentum redd, di set, illi ostenderet tum ille Falsa si int, mi domine,
quae de me memorantur: ram nullam aliam; a sandragora habeo, praeteream quam nunc audies et lintisi nianni quod in hanc prouinciam concesserim cum vero
multae opera ad agrorum culturam essent necessaria, eiunquam ruit vel ancilla sum vel lii, post me cubitumiit, atque primus semper cubitu si ιrrexi eaque ratione mea iumenta, atque ipsa cultura pro mea dilia gentia uberiora si ut reddita. Idem Romae accidit misero cuidam mancipio libertatem iam adepto, quod breuirempore diues esseritum Al sed non sine vicinorum intii dia; qui ci m ipsit segetes uberiores si is con ficerent, eas iusῖos agros venesciis pellicere arbitrabantur, ea que de causa Tomam coram Senatu conuocatius est e titude hac reperturbato ct admodum licit , tandent in mentem Penit, Ut aratrum,plauHraqueo boues,in palia bidentesque , ct reliqua unica in Trumenta instrum Romanum veheret, atque e isZic iudicio Ileret.
cui Iudex e destam , quid ad haec re fondes quae tibi
obiici tur,nempe vicinorum segetes in tuum agrumis
nesciis pellexisse Domine,inquit, en mea veneficia. II dices vero ipsitu aratra, vomeres, O plaustra maiora ponderosioraque vulgaribi conjicientes deinde ipsius bouespingues 2srmo corpore bipalia, sarcula, rutra, pala , erras, salces, ecures, rasera, ventilabra, ct reliqua Hic inurumenta adeo silidi assabre ficta: ium etiam veruso fliorum liarum ue atque uxoris lacertos,omnesque vegeto esse corpore, O integri τὸ ibm,non modo eum ab A erunt,m obiurgatis ipsis
44쪽
ae sutoribu3 dixerunt Unguli eandem diligentiam incolendis suis agris adhibuissent quam ille, sturum vis perinde diuites e seni. Sed hac orsitan extra propositum:
demonstrare tamen voluimius, gentiam nunquamsrus neam esse, dugentemi virum nunquam ad Vestatem redigi Si igitur hocinni tutum, a quo hic tibesius
appellationem desumsit, haud discue facti est quid
oberit quomini Regiae magnificentia se rei patrocinio dignumsit 'Nam a nemine adhuc propositum In hoc negotiunia, neque qui quam id sitscipere posset , etiamsi
miles maiores βιmim fisceret quam quos e ct m M. Considerate ergo θruanti aestimem M beneficium nondum impetratum, dum id tanti red/mere volu miti Et tamensi vili comparant ali , numquam rationes habuerunt , neque habebunt minam delicet ex modi quam viut Reip. consiuiendi, non ad nodum liciti*miu, constantes in nostro instituto perbe ueram M. Plurimi audientes nouram podicitationem , impossibilem eam aestimabunt atque si de ea silmstre loquuntur, non socci 'cimus. Nam huius operis institui:o,tu nim anni sinacium non est , edintemporis longitudinem nouis priuati alicuius, d in totius orbis ratiam. Animaduertendum praeterea id quo a nobis nunc non pra- flabitur, fias cestari posse aut ab aliosis cessore. e cessario tamen initium eme 'ciendum et' si rem coos iam idere volumu, Et ut demonstremus nos in mea Hum nihil prolaturos, quod iam nou sit experimentis comprobatum nonnulla huiu Regni loca atque alia ex terna indicabimus, quae possibilitatem demonstrabunt. Nam quantum ad eam qua accusari posset negligentiam hac ratione fiscite elui poteret belltam si licet impedire quo miniti mandatum fiat, ut operae ad eam re designentur. 9 tice nunc etiam hanorem proponamus,
inquirendum tama an aliquasturasit inprecto 2 ν
45쪽
une facii excusabimur, qui nihil acceperimm ut in ea semiius fisceremi propterea nulla obligatione obstrinoimur. Et tamen iscite nunc deincepsprobari poterit, non maiorem esse di ultatem promissa prostandi, quam hortulano, pinacia O brassica colendi. Etenimi a disceptationes fisciti methodo describere constitui-mm, P etiam exter commodum inde percipere possint.
PROBLEMA XII. Appellationum cum siluestrium tum urbanarum arborum secundum earum altitudinem Magnitudinem eiul incratio.
L c profisso arborum magnitudo annotanda esset id tamen in exceptione non fera. Exempligratia, Theophrasto eliis, quam Latini Lotum Vasi Frega-lier vocant, ri es magnitudine. Sed qui Pyros in aruis ponte nascentes, cum iis quae recens in hortis insilia sunt comparabit praealtas eas inueniet Subsequentes tamen in ingentem altitudinem excrescunt Larices Vastis Meletes nuncupatae , Abietes Sapin dicta, Sapini Suiis es, Vatani e piatica arbor, ceres Gallica Plasnes, Eoumeliae Fresiae champestres dicitae, Cerrus, Drulle, Quercus, Ilices, Aria, e gini, Merisiers, lta,mares O fmrnae, quaru cortice finessunt, Cedri maiores, alicae Sabinae, O Tauri montis magnae Iu-mperi, ruaefruEj nucibus non minore praeditaesunt, Salices, Taxi Castaneae, agi, Betula lati, silue Indica sic o laces, cerri, erro ouuari Sorbm au cuparia, Sorbm torminalis, orbus, alma, Iuglans, Ulmus, Populus nigra,alba, Alpina, Piceae, Piceastri, O in Di,quos Rhet Gembro appellant, Corni, Cassae, o Cupressi liarum ero arborum nonnulla minores sunt ames etiam iniustam magnitudinem adolescant, quales sint ,Acercra I materia, ct vulgaris acer, Zi-UI' AE, Sycomoros, o ptiaca, ct Sycomorus Italica,
46쪽
rim Perlaro appellata. 6omarus suapte natura pusilla
est,sed ramis expurgata in magnam altitudinem assur git, quemadmodum etiam Malus punica Idem laciunt Savguine virga albae, 9 nigrae, qua alibi sistra vocant Alaterm s Sanguineae virga rubra, mediocres semper inueniuntur. Morus alba ct nigra vetustate magnae uni arbores. Sic etiam Tyri, Prunt, Persici Armeniaci Praecoquae mali, Napeca, oleae, Messitus, ct Cotoneae Siliqua, nonnullis locis mediocres sunt , aliis magna unt arbores. Sed 9 Lantana, a Lantagine d frens, ct Ziet 'pha, oleaster, Ficus, Laurocera ius, Spl-na nigra, Spina ceruina, Spinapolice, Lerbor in aris, Dina alba grossularia, O Divagat na ct Fraxin, montan Orni nuncupati, Aclades , Aquiliae, Laburnum, Staphylo endri, Tamarindi , Assyrobalani, qua Galenusi hi sebalanos vocat, flans unguentaria Acacia i rabica mediocres ιnt. Rhododendrι nonnullis Cretae in Aia locis,ad dedicularum trabes conficiendaου aptae,quae alibi paruae uniusti etiam Ticini adeo in gente nascuntur, ut scalis admotis consendidebeant. Coocus baphica non alte excrescit, neque acidus irifrutex, qui vulgo Rises appellatur Zalpam arbor etiam parua est. Sesili Aethiopicum 'utex, quod Varbonensis Prouincia Cachebuga se appellat semper viret Jonte nascens quibusdam locis apud Orgo ct Salonen petraeam P rus ceruina Rosimarinus, Me filus aronea,
r Genuensi paruae uni arbores Sebesten, Punicae,
Corni, Buxi, Styraces, Sambuci, Coryli Laura, Persicatam duracinae quam aliae, 'raecoces, inciti, Cedri Phoe-N:ciae, Oxycedri. Sabinae, Phylicae, Andrachnes, Viticos; vetustate attosiuntur. In I ris non surgit, quemadmodum nec Paliurus,nec Rhamnus,nec alimus.
47쪽
ron esse censebat, quami clueti Fatilepaiam nominat. Ela uus lacus Orcomeni a Theophro descriptus. ex tuo de ecti Lupuli sit acrior fero a nomen apud
Gastos inuenit Pimente. Cuius notitiam acceptam re ir-ν debemus Valerio cordo p. m. Germano Er ordiensii, iis hocstudio exercitatismo,perhumano ct modesto,qui pro Fasingulari beneuolentia qua omnibus Cyermanis uia ariter innata est cum in omeram. tu in Saxonia notabis eum Ostendit, quod mani estum indicium est,sa e iuueniri in extremo Septentrione nascentes plantas, quae ibi a meridie 'eruatae uere Ros Moschatae cum se-
es tum domesticae, rubrae,alba, ct virides, Myrti, Co- Iuleae, M ureae mali Poma mami, Limones Citri Tamarices, Genina, variygeneris, Tamarandi, Letisci,
A palathus, Cerusrunus , Machale , ii malus Androides, Arbor Iuda, nuncupata Faba eo aut iu- quorum, piarolus, 2Crici Phana Salices, Alni, Populi inter eis sunt recepita nam quae pumila con 'i-ctuntur praeter naturam tales punt. Considerarie ulmos
Vicentino agro, quae scala quodammodo restrunt in magnam usque altitudinem nam ita a rusticis duolae fiunt, mi vites illis maritat adsummum usque conscendant, ct in ingulis earumgradibus ramos earum caeden- res messemo vindemiam in aere 'ciant. Nonnulla ad ros claudendos sepiendos aptasunt, quarum aliquas pinosa aliae minime Halimus agro Hierosolymitano, tu Creta in si M. Tamarices tu, gypto, quedano agro
Fatamno ad epe fiscienda idonei, tametsi*inosa non sint 2 am quod hic ens ex Spina Iloria Oxyacan.-iba, Prun silue stri sue pino, ct Berberi inciunt mProuincia ver Rhamno, in Thusicia Dina ualetina, alibi rabo id fit quod singula regiones iis tantur quae peculiares ita Ηnt. In earum albo recen eo possent, interfutices legitimum 'mum , quod utraque La-mnduo
48쪽
neudula non minin alte assurgit, Thymbra a Saturei adisserens Arbuscula est Chamaepeuce, quam Lolmo
cola agro Bergomensio hiauemren picis montem Sca- iam Schilasernain appellant Thymetiae ct Chametia flutices emper virent. Hallucinatisἶnt qui Semperm-uum agnoscere arbitrati Ant: nam arbuscula Ll, oti Polemonia. Qua sine adminiculosῖbsistere nequeunt, quemadmoduin Anabasis, Cardamomum, hedera, Ru-biu, Smilax a ferari uis, Lupussalicta ritu , Amomum, Tiburnum uestis, ct Titis. Pleraeque aliassium etiam locum hic obtinerepossent: si de iis in Agricultura dicemus, quemadmodum S de Leguminibus quibus Galli nullum adhuc nomen imponere norunt si si νου-ribiti comprehendunt 2 de tritici eneribus pro quibio
variae colendi terram rationes inuenta , ct diuersa ara
tra cum uis vomeribi caecos itata sim t. Vos Vasti, qui in hoc scriptu incidetis, qui , i peratis Alpibis in Italiam peruenistis di quis vos percontetur qua re apud Helue- τιο o Rhetos vixeritis, re pondebitis pane ct vino. Sed quo panes ex fumento optimo conficto dicetis, quandoquidem isti sonum, candidum, sapidum ione labo- tum deprehenderitis: ct tamen asiemini. An igitur non pudet ignorare quo vescimim ' nam i lio frumenta-ceum nunquam edi sis, imo nefrumentum itidem iste siritur . Deindesi istorum motit ingressi essetis, lapides
conri exissetis deglumanae essehae idoneos antequam molatur. Seu molares lapides, molae ct earum clit μι uni lo-- cum post arbores obtinebVnt; tum etiam 'rinae; inter quas iti imagis mirum est, bonum panem e ca lanea - ,rum farina, is Liri vulgaris in modum, parari, quo Ge-
ensis littoris incola melioris est tu vescuntur.
49쪽
PROBLEMA XIII. Siluestriuna arborum quas ali cicurari posse demonstratum est,nomina.
2 vero celemiti ea quae nos experti proposuimus euetobis exemplum, quale a Scuerendissimo Illustrissimo Praesule Cardinale Lotharingia,prosi a clementia 4nsigni humanitate,coram Rege scheda quadam pronunciatum fuit.
Domine, licet ab eo tempore quo V. Maiestiati concedereplacuit, ut qui insignia aliqua beneficia ab ipsa ac
ciperent, etiam curarent, et ris Tellonius Cenomani
sexcentri libras inpensionem annuam obtineret plurimi tamen in quo postea beneficia costata iter , tu decreti nullam rationem habuere. At ille non ignorans beneficia non con erri in viros inutiles, rationes perquisiuit urbius Q. CateHati ruitium aliquod prae flare posset: ea autem ρῆnt, quod vari' generis arborum semina congerere queat, qua neque in ei tris , neque in cuiu 'iam alterim hortis,ati totius Gallia luis unquam conjecta sint.Et cum iste confidat de ea recentia magna quantitate nancisciposse, quali numero, qualii loco Maienati placebit, illa serere ct colere 'ondet . Itaque V Maiestas nongrauesur praecipere Secretariis euris ci veilae olla exceptione vestrum mandatum exequantur, ρ-cundum ea schedas qua prosingulari vestra benignita-- lepropria manusi bsignatas illi dareplacuit ut cum oc
casio sese osseret, eo beneticiofruipol is quod in illum col
latumsit, oe de ea re litteras ubi necesse erit, isti expediant: oondet rationes subministraturum, ut nascantur Maiestat arbores quarum nomina Dbsequuntur: Siliquae Vallis Carolabier HII. . Suberes,ύallis lege nuncupata. Coccifera ilices, qua in ectorium coccum erunt Gastis Arbres
50쪽
Astres de Vermillon&qui portent rescarlate. Lices, Gallis hesines verit. Eouses. Cerr uuari, arbores iandi irae in Tuscia. Macale Arabicum, feras iluestris genita, Loti, Gallis Fregollers vel Micacouliers. Ggrbuti, Arbouiter s. Ziet pha phoenicea alba. Acere cri quas Theophrastus phendamnos pellat.
Arbores iudae, quas si raci vulgo Coucouchias nuncupant, unde Fabagines o Siliquastra ducta. Gimber Idatorum Aleues Gallorum. Larices, Vallis Meleses. Laterni, Gallis Dala lers,ali a Sanguin blancs. Tini siue Lauri inodorae, Italis Lantagini. Platani Perae.
Rhododendri e Rhododaphnes. Ficea Viceastri, Pin silluc ris genera intersi di serentia, ct a Pina stro diuer a. Perlari in Italia Vulgares, quat sis o nomine Sycomo ros nuncupant. Ea sunt quas 'comoros Ita cas appellamus. TV am is marinis oris nulla legitima S co-