Michaelis Thomae Taxaquetii Hispani Orationes duae ciuiles: vna de tota iuris ratione; altera de ratione discendi Ius ciuile. ...

81쪽

DE A. DIS IUS CIVILE , legis alicuius causa, uagari . Sic enim ars haec δίdoctrina Iuris postulat, non tam ad umbratiles quasdam disputationes in scholis inuenta,quimad forenses apta concertationes debet ergo no stra disputatio saepe oratorum actionibus similis

potius eue, quam arti omnino astrume; in qua

philosophorum proprie disputation uersantur. Itaque licebit saepe disserenti latius aliquanto uata gari uelicebit etiam alteri aliquid aliquando oblitacere,cum quo uideatur illius argumentatio ma gna parte repugnare' sed ut eum urgeat,&Ipse quasi argumentari uideatur, ineptissimum est, nec debet ullo modo licere Verum est aliud in disputando peccatum cuius cum diligenter ati thorem perquisiverim, nunquam potui inueni re, quis fuit istius author peccati. Est autem uulgo receptum , dc omnium sermone iactatum, ut

cum de una communii sic enim ipsi loquuntur)disputamus halias omnes ponamus 'ationem qua inducti uulgo hoc omnes approbarunt, sane

uide, authorem peccati non uideo et de ratione postea, de authore, unc pauca dicamus. Pri mum Bartolus,cui merito suo plurimum omnes debemus, non fuit ipse tam stultae rei inuenior. Ipse enim saepe contra hanc ipsorum regulam a cit, etiam cum esset commodius, ut eam aliqua

82쪽

γ4 ORATIO parte conseruaret . Praeclarum est huiusce rei testimonium, cum ille de coniungenda cum inter

i dictis rei uendicatione disputat I ad quaerat il

cbe n l.ri lud necessatium,an aliqua impossint duae aliquae actiones coniungi . ItaqUe hoc primum, quan

a. 'ta quam de eo latuis a explicauerat, disputata uit . Tractat autem ita illud, ut ad Cyni quoque

Opinionem, non ad eam tantum, quae tum erat communis, disputationem suam accommodet.

Qiunam ergo liliat hi, qui nos illa sua regula uolunt tractitos teneri, quam totam Bariolus spre uitatque repudiauit Sed bonam dicet aliquis)habet rationem, illam nimirum, quia nisi hoc ita tueremur, semper in disputando illiciniarcinus; cuiuis liceret de omnibus omnino rebus dubitare. Sane hoc ipsum optime intelligo nec ita sum temerarius 'it quod ad reprehendendus hiscipio, id non intelligam . Sed percontor cur id philosophi non faciunt cur medici cur Theo logi non faciunci an millis quoque artibus non multae sunt, S uariae sententiae an illi non hoc quoque citrant, ut m sua doctrina nil perturbate tractetur j cur illi hoc inuento dc tanquam remedio non utuntur,nostri utuntur an in disputandi

ratione plus noliri uiderunt, quam philosophi 'qua medici quam Theologi lane nulla est ha

83쪽

DERA DIS IUS CIVILE τι rum causarum sed illi cum scirent disputare, te gem illam, non tantum non necessariam, ueruetiam malam esseranderunt. Naque ut sit aliquod incommodum illud, ut reperiatur aliquis ita stultu S, qui id neger quod uerillimum cst, de eo uelit omnino disceptari quati O UOS , nonne a ius malum est, ut cogamur quod falsum simi uerum ponere, quod saepissime nobis euenit intata quaemonum conuinci lone)quam iit de cro disceptemus i quod si tale est, ut legibus aperte trac cetur, consistendum est; quia hae sunt, an quam huius arti principia sin minus, bonis est ille rationibu conum Cendus, non comm UNI bus opinionibus irretiendias. longe enim Mus malum est , ut falsum pro uero stiniatur, quam ut m uero dubitetur. In uero enim haerentes elicie

mus aliquid falsis positis j nihil unquam recte disputabimus. Deficeret me uox nosse si pro ue

ritate contra falsitatem uellem grauiter dc orato me dicere materia dicendi nunquam profecto deficeret. Verum non id agimus, ut grandes m

d Ondo uideamur, sed ut quiete uobis sedate

rem plane cram suadeamus; δ ipsam ii emtatem defendamus uos uero re tota bene considera ta, Camildicate. Diximus multa iuuenes sed Caratione Cixinatis, ii polluat quam bretusu

84쪽

τε O ocomprehendi . Duo enim sunt omnino nostrae orationi capita unum de libris, quibus Ius ciuitale continetur alterum de nostra ratione disputa di . hiod ad libros attinem, OculmUS, citia ar

te, quibus quasi viis sit in illa Iustinia lege uersandum an qua sane uolo uobis nostras illas adia

monitiones maximae curae esse , quae saepe omnes

possunt uobis ad rem unam seruire . Inscriptis doctorum, aliquid de summarii. pluribus quaesius, quo pacto uobis sunt illorum omnia scrip ta tractanda, explicauimus. Et sane illud quam maxime admonemus, ne primo quasi impetu leges omnes, quas citat doctores uideatis; sed hoc in axime conamini, Ut illius doctoris,quem legi tis mentem disputationis propositum intelligatis. Itero propositum intelligit. intellectu omnia uobis cfficiet facilia,dissicillima neglectra: an uideor uobis in iose de doctoribus loqui, cui hoc unum suadeo ut eos intelligatis sed duo illa peccata disputandi, quae nos grauiter reprehendimus, movebunt aliquos,ut male de doctoribus loquuti esse uideamur, quorum ego peccatorum nullum ueterem uideo esse authorem, notios tuos da esse uideo,& eos ignotos authores. De doctoribus autem ipsis, quanquam multa saepe in tota oratione diSi tamen uolo nunc sente-

85쪽

DE A. DIS JUS CIVILE γγ tiam uobis meain plane, aperte explicare. Ego non utiliorum ingenia Bartoli Baldi, Castrensis, Cumani, Socinorum, dilaudo horum , dc aliorum omnium diligentiam admiror sed ut nodicam multa his defuisse, quae erant per nec Cua ria, nemo a me unquam impetrabit. Ego ne bene latine loqui Bartobim dicam nouisse antiquitatem l quaeramen perne cellaria est citius homi ni docto, praesertim uris consulto: si uolumus semper pueri aestimari. Ego ne hunc, aut alium quempiam e hi quos nominaui, dicam artem 1cisse docendi, & sua monumentis tradendi i qui hoc uolet dicere, dicat quantum uolet, me quidem ridente, nec tamen repugnante: ego ero nunquam committam, ut ita alicui uidear insa

nire, ut hic mihi uideatur. Quid ergo, dices, relinquis doctoribus, si haec aufer. magnas ingenium, ω uris usum quae duae res saepe illos ducebant, ut sine arte multa artificiose tractarent. Quod in Bari Castrensi saepe annotaui in aliis no ita frequenter.Quid ergo reprehendenda ne

har uitia grauiter, tanquam exprobranda eis esse censes minime uer6 sed nec alterum,ut censeam laudandauesunt enim uitia . Sed cum uidea, eos non tam culpa peccasse sua,qiram temporii;

do illis iustam ac debitam ieiuam libentitiame

86쪽

Nec uenia antiquis,sed honore praemia poscit, Vt nihil anteferatmihi illis comparet errat sic qui bonis omo uiris libenter ignoscit, de facit humaniter,& laudans iue in eis uere lauanda esse cognoscit,facit omnino liberaliter Deus bone siminc Bariolus uni cret, quomidio non solum sanitatem ut nominat Cicero orauoms sed ele gantiam quoq; omnem sectaretur qui in ea temporis illius ignorintia lingucti etiam Hebraeain didicit certe discere Claum .ia diligc tia antiqui talem uniuersam pervestigasset quo id iocius hoc ciuile cum uora Aristotelisa Platonis philo

sophia c5paraiscis erat enim illi plane summum

ingenium,discendi maxima cupiditas, cum sumiamo otio tempora tantum bona, exculta demetarunt. Equid Esaepe haec cogitans uideor Barioluuidere,non solum hortantem ac monentem, scd nostram negligentia grauiter increpit tem Quid in illo uestro otio iuuenes desidetis Dan loco tio putatis no magnu ineste negotiud si doctrina ingenium, si an iniri bonis moribus, ut debetis, sic

excolitisi oloelicem atq beata istii uestri aetatem si ea bene utimini sane, si mihi illud opportunitas mei teporis cocessisset ut fuisset a quo bene latitane didicissem fuissent boni philosophi,&omnino

87쪽

DE A DIS IUS CIVILE , uistudia oia politioris humanitatis uiguissent; certe quidem aut perparti, aut nihil omnino In meis scriptis desideraretur vos ista negligitis mos contemnitis sane ignoratis, quae sit uis artis: quam lumen ingenio addat sermonis legati a. In hanc ergo Malias bonarum rerum disciplinas incumbite,meliore, qua nos, usi Opportunitate. Haec monentem Bartolii; eadem sere quae refert de Sulpitio 3 Cicero,uideor mihi sepe uidere tantu X 3 Bruto cellent hominis ingenio tribuo,tanti illius bomi' δ='tatem amplector qua sane simpliciter mihi ille uidetur omnino dea auisseun illa Petri Assisi praeceptoris sui comendatione fieri enimn Opo teli, ut alus genio praestri nil qui bonitate qua eis fici dedam sunt singulari Qua praecipue gratis animi uer.ob.is. Ostendunt aduersus illos,ae liribus beneficiis asse μ 3 o os se eme cognoscunt: Vos ergo oro IuveneS atque obtestor, siue haec utilia uobis uidentur, siue secus beneuolentia nobis uestra, qua nos uobis tribuimus, exhibete quod potuimus benigne de mater dedimus,plura datura si potuissemus h inorem doctonbus exhibuimus,que ratio atq; ueritas postulabat beneuolentiam omnino praestitimus. Ergo aut uestra beneuolentia digni debemus rideri,aut omnino malevolotia Idigni. quo

89쪽

D VAS HASCE CIVILES ORATIONES

MI. THO TAXAQVεTI HISPANI, UT PQ E DOCTE, LεGANTERQUE CONFEcTAS, APPROBAMUS, OMMENDAMVS QVε, ET UT LEGANT STUDIOSIS OMNIBUS VADEMUS. AT BONON I AD II M. NON E B. M. D. L. V I

FRA EUST ACHIVS LOCA TELLUSORD PRAED. NICO LAUS ARGILESIUS

90쪽

Si forte optime lector, in elementis, nec non indistinctionibus alicubi ut saepe fit, ostenderis, quoniam hi errores excusabiles sunt, ignoscas uelim: caeteros autem, quos in hoc nostro opere pro uitibus nostris adnotare potuimus, ut moris est, hic apposuimus. ERRATA NONNULLA.

lia Islege erit litione

lia Isin nonnullis lege Priin uiri Pa. I 8. i.

lege fuit

lege quid

28 in citatione oua est nil. 8auser in lege autem lege generalia