장음표시 사용
2쪽
SIMIS PRINCIPIBUS, '. ' M DOMINIS
DM GEORGIO WILHELMODNIOHANNI FRIDERI CODN. RVDOLPHO AUGUSTO DN. ANTONIO VI RICO
FELICITATEM ET SUCCESsUs ULTRA VOTA PROSPEROS
DEVOTIsSIME PRECATu R SEQUE ETIAM ATQUE ETIAM HUMILLIME COMMENDAT
3쪽
Uris civilis domina, cujus in Acad. Vestra Iulia docendae publicum munus
superiori anno clementissime mihi domandastis, suos quosdam in philosophicis scientiis abditos recessus habet, quos gnaviter excussisse decet eos qui ad lidam illius cognitionem alios perducere conantur. Ipsas quidem leges, sive gencratibus comprehensas constitutionibus sive in casuum singularium decisionibus absconditas peique regulas & axiomata inde eruendas, exhibent Iuris civilis seu Pandectae seu Codices : At per vastissimam illam Constitutionum pa-ρ- riter ac decisionum ut Leo Imp. loquitur olmaim alios ita manu lucere, ut inollenso pede progredi
queant,neq; rerum multitudine ac dissicultate deterreantur, hoc sane munus est illius qui non tantum leges pene ad unguem, ut ajunt, recitare, aut etiam
singulas quoque exemplis rerum judicatarum & interpretum opinionibus illustrare novit, quod qui, dem
4쪽
dem videtur opus esse modici saltem judicii, pro lixae tamen & memoriae & lectionis ue sed is demum isti muneri dextre obeundo par est, qui cli- .ceat mihi Tulliano hoc signare eloquim omne jus μι QN
λωile in genera sua digerere, deinde eorum generum quas quadam membra di pertire, tum propriant cujusque naturam ac mim ex causis es definitione declarare callet. Hac enim ratione facile innotescunt ea quae posita sunt in unά cognitione cici, μα saltem ignoratione docendi tu in itas erant par- 'ticulas dissociata atque disjecta ,. Atque haec per universalia & causas plene iussicienterque dis ducta ac tradita juris civilis doctrina memoriae discentium longe felicius inhaeret, mentique longe si cundius & quas unque postea oblatas causas facile penetraturum judicandi lumen insundit, quam prior illa, quae insuper habitis methodo accurata &causis scientificis, leges legibus, opiniones opinionibus, responsa responsis, judicata judicatis conser-cinat, juris civilis tradendi ratio : Naturale enim A istos .cst ut pauciora plurimis, distinetii & ordinata con et ' 'susis atque disjectis facilius percipiantur ac firmius
haereant. Ista vero juris civilis in sua .genera dividendi & ad certum numerum paucitatemq; ac cau-
5쪽
m revocandi & ex iisdem declarandi ratio penitu, ex intima Philosophia repetenda est. Et huc quidem Disciplinae humaniores&philo phicae scientiae cer
tatim suam conserunt operam. L OGICA docet
modum res legum dispositioni subjectis recte de finiendi , notatisque differentiis, proprietatibus de accidentibus in suas species distribuendi. METAPHYSICA & TOPICA doctrina ostendunt causas ab eis abus, principia a principiatis, priora
a posterioribus, antecedentia a consequentibus, tintum a partibus, idem a diverse secernere ac sera gare. Ex RHETORUM praeceptis depromitur ars singula quae legibus continentur ad certa quaestionum genera revocandi, statum videlicet seu eo jecturalem, seu de itimum, seu juredicialem, &qui ad hos reseruntur. HISTORIA tradit ortus ac mutationes Reipubl. &Magistratuum a quibus in qua quoquo tempore jura vel custodita, Dis. si tu. l neglecta, Vel inusium reducta. CRITICA ό ' Varias lectiones recenset, dispunctiones ordinat &, λῖ authenticum primisque legum conditoribus usitatum stilum ac dicendi chararierem ostendit. Ceteras, q ae tantum ad partem aliquam legum
civilium illustrandam dogmata sita transmittunt,
6쪽
hic non attingo. In toto autem dictarum Disci- plinarum Orbe nulla magis cognata, magisque domestica videtur Iurisprudentiae quam MOR
LIS ad CIVILIS DOCTRINA: Etenim
cum genuinus omni legi scopus propositus esse debeat vera ac naturalis honestas & utilitas Rei, publ. ι in altero horum demonstrando Ethica , in altero Politica , proprium munus suum positum esse agnoscit. In praesenti opusculo moralium principiorum in iuris civilis scientia usum indicare conor, atque ostendere, quaenam ex primariis I inrisprudentiae partibus & argumentis in morali scientia sua velut receptacula & scaturigines inveniant, & quemadmodum ac ubi cumprimis haec sci. entia in vastum illum Iuri rudentiae Oceanum sentes sitos effundat. Atque hinc non miror, si his qui in hoc istarum scientiarum confinio nui quam aut saltem obiter sunt versati, nonnulla eorum quae hic tradidi paulo obscuriora ac pene ignota videantur. Hoc videlicet illis quoque contingit, qui in medio saltem flumine aut mari navigare consueverunt, ut circumjacentia litora ac ripas, ostia denique & influxus non observent. Vi
sum autem est ad Vestros pedes, SERENISSIMI
7쪽
deponere tenerum hunc ingenii mei foetum, inimquam obsidem perpetuae in V O S meae devotio nis, & vel balbutie sua coram repetiturum sui, missam illam gratiarum actionem , quam, cum V stro clementissimo nutu demandatum mihi in hac Vestra Acad. publicum docendi munus capesserem, SERENITATIBus VEsTRis, toto Senatu & civitate
Acad. praesentibus & audientibus superiori anno humilitiae per lui. Deum immortalem supplex
tisque fastigiis dignam & congruam selicitatem aC perpetuas victorias ue indeque Vestris Serenissimis ac potentissimis Domibus perennem Gloriam, Imperio nostro optatam pacem, & quantiscunque hostium viribus ac insultibus stiperiorem semperque invictam potentiam; Acad. Iuliae securitatem &jucunda halcyonia; mihi denique, si hoc licet addere, perpetua gratiae Vestrae incrementa atque embracias patrocinium benigne largiatur.
Dabam in illustri Julia, d. 8.Januar
8쪽
. TERPRETANDO.CAPUT LOncisa deductio . naturalis Ordo partium moralis doctrinae proponitur. S. LEthita s. moralis doctrisa complectitar Aterpretatiouem destrifitionis Summi Ioni.
Oralis Philosophia, quam vulgari nomi
ne Ethicam appellamus,universim & quasi aversi. one, ut JCti loquuntur, considerata nihil aliud videtur esse quam analyssias sive plenior interpreta. io definitionis summi Boni. Desinitiones essen. tiales rerum definitarum essentias plene suffebenterque cognitas non reddunt, sed duplici velat charactere rem inter infinitas alias propositam saltem indicant. cons Cl. I riget. iversi Corp. Pansoph. prodrom. se l. I. c. X. g. r. Duplex illucharacter eli genis proximum & disserentia gerima, quae duo cujuslibet rei persecta definitione declarantur. Utrumque illud reassumit & velut sub aratomen vocat quisquis integram alie jus rei doctrinam tractare sibi proposuit; quod quemadmodum in Ethicis partim factum, partim fieri debuerit paucis ostendam, ut ad id quod declarara constitui velut a summo capite accederet intelligata . . , A u. 0 am
9쪽
vi, actus directi. II. Postquam declaratum est suMMuM HOMINis BONUM EssE Ghγώ, ψυυς, OPERATIONEM ANIMAE, ante omnia de constitutione & lacultatibus animae humanae tractandum, id quod fit 1. Niconi. c. ult. Dein operMionum sue actuum tum in in anima existentium , qui sunt aqua directivi, tum ex ea promanantium, qui sunt actis directi, ortus, modus oriendi, species & consequentia declaranda: Hoc, quod appe titum attinet, libr. s. Nicom. parte priore exequitur Aristoteles. Ambigo an non hoc loco & de intellectus humani operationibus in universum agi debuerit 3 sed consultatio, propria illa intel lectus practici operatio, tantum hic declaratur.
III. Volupivi ac dolorper externa ligna produnt luteream animi constitutionem; discereunt iactus spontaneos ab istitu uero , luptas quando constituit tranquillitatem animi, dolor quandos constituis morsum conscientiae ; interdum sant principia, interdum termini actionum. III. Inter consequentia operationum animae numerari quoque debent Voluptas ac Dolor, utpote quae illis adsunt ἄλ- γε ἰμ ον πι τιλο- , tanquam fris quidam supervenieηs, Aristot. X. Nicom. Ir; quaeque signis in aliorum notitiam pervenientibus produnt actuum animi intus latentium impersectionem, persoctionem ac semipersectionem; v. Arist. IL Nicom. c. III. pr. lam
di principia diagnostica actuum qui aut sponte aut ab invitis, vel
suscipi exspectantur, vel suscepti cognoscuntur; quae enim actio nem antecedit, comitatur de consequitur voluptas indicat actum spontaneum, utique si nullus error agentis mentem obsidea qui vel o & ante actionem, & in ea . & post eam prodit dolor. invitae aut saltem mixtae actionis arψumentum est, v. Aristota III. Nicom. c. I. Et quae actiones honestas excipit voluptas ipsa
videtur esse troesia iura animi , quasi perpetuus quidam e run
10쪽
MORALIS DOCTRIX a.dem fructus; qui vero incontinentium actiones insequitur dolor
est ipse morsus conscientiae ; de qua animi constitu tione graviter Philosophus, λυπειται on ηιθη, G Me ἔν ἐβουMis ἡῖέα ταυτα i λι αυτὰ, dolore angitur quia titatin e , vedeque ea sibi jucunda non accidisse. Sunt autem voluptas ac dolor internorum quidem animi actuum velut inseparabile quoddam accidens, sive ut Aristoteles ait, tanquam superveniens sinis; verum ad altus externos sese habent tanquam causae incitantes aut remorantes; κοινονί ati Nic. . H. τας et ξεις, ει ια-ν ααὐον, οι δε ηέον, ἡδονῆ - . τη, dirigimus Waciloxes, alii magis alii minus, voluptate ac dolore, jucunda prosequendo,molesta fugiendo. Nihilo tamen minus actionibus externis eadem quoque superveniunt, haud raro versa vice, dum ex jucundo tristis, &jucundus ex tristi consequitur animi status, v luptate in dolorem dolore contra in voluptatem vertente.
IV. Conscientia quid , y quotvlix' coccientia S voluntas sunt
interua principia actionum. quanam sint merita actionum
t V. Haud multum absimile est conscientiae ingenium, cujus formalis ratio videtur esse , applicatio circumstantiarum actionis ad regulam ejus, circumstantias illas ac cumprimis merita actionis determinantem; sive naturali, sive civili jure , utpote cujus transgressione implicite pariterque violatur jus naturale, vas ea regula contineatur. Ex tali applicatione consistit dictumeism p Iut vocatur, conscientiae, quod respicit vel actum nondum susce.'' 'ptum, vocaturque conscientia antecedens est principium actio. nis remotum, voluntas autem vel appetitus est principium proximum,utrumque vero internum, aut respicit actum susceptum peractumque, & vocatur couficientia superveniens seu consequens ς utraque consistit in judicio quodam intellectus practici de propositi actus rectitudine aut pravitate, & hinc cependen. te jure atque obligatione, ae vel bonae existimationis, vel laudis, vel gratiae, vel praemii, aut vero malae existimationis, re.