De adiectivis compositis Homericis [microform]

12쪽

1. Ruintilianus eo loco institutionis oralariae quo dec0mp0sitis latinis obiter disserit, discrimen quod intercedat interc0mpositi0nem graecam atque latinam his verbis significat: I b.

70. res tota magis Graecos decet, n0bis minus Suessedit, ide0que cum κυρταυχεν mirati simus, incurvicenmcum Vix arisu defendimus profecto quidem in summis linguae graecae virtutibus habendum si, quod ad vocabula comp0nendo Armanda aptissima sit Quare apud omnes scriptores inde a graecitatis principiis usque ad infimam aetatem c0mpositorum numerum uberrimum deprehendimus. Imprimis vero carmina epicae0mp08ilarum multitudine excellunt. Etenim v0cabula composita non modo rerum descriptioni bene inserviunt, vertim etiam orationem insigni acilitate expediunt atque metrum qu0que versus her0ici ex voeabulorum compositione haud raro magnas sibi venustatos petit. Quis est quin verbis κατηβελετα ανακτος m1re commoveatur, cum maiestas adiectivi compositi tam levibus rhythmis infusa sit Hae sunt causae, quibus ad compositionem graecam tractandam incitatus sum. Sed cum lata materia maior Sit, quam ut angustis cmmentati0nis finibus comprehendi possit, antiquissimum pie0rum et ceterorum longe praestantissimum mihi proposui, cuius e0mposita accuratius tractarem. Adiectiva autem sola ex v0cabulis compositis elegi, quippe quae perinagnum comp0sitorum numerum efficiant, qu0dque in iis maxima compositionis varietas cernatur. Adiectiva composita omnia pro natura pri0ris partis in tria genera discernenda sunt, qu0rum primum ea comp08ita Gmplectitur, quae a particula incipiunt secund generi quae in pri0re loc verbum ostendunt, adnumeranda sunt tertium em-ciunt, qu0rum pars prior aut n0men substantivum aut adiectivum est. In fine comp0silarum substantivum, adiectivum, Arma adiectiva a verbo ducta invenitur. Quare quum particulae aut substantivum aut adiectivum aut verbum, verbo Substantivum, substantivo atque adiectivo aut substantivum aut adiectivum aut verbum subiunctum sit, in universum decem classes disiungendae

13쪽

sunt. ἀντίλος, ἀντήξιος, ιιφίθετος, ωλεσίκαρπος, χρυσοθρονος, θεοείκελος, πποδαμιος, πολυκαρπος, πολυδαίδαλος, πολυτλητος.

Sed diversae illa classes aut pri0re aut p0steri0re parte inter se congruunt. Itaque ne quae antea exp08uerimu8, Saepius repetere et retractare c0acti simus, in prima c0mmentationis parte mutationes quas prior aut p0steri0 comp08ilarum pars subeat, diversis locis percensebimus in altera Ver parte comp08ita, qua pr0pria vi ac n0ti0ne ornata sint, per decem illas classes deinceps perlustrabimus. Ubi de formation adiectiv0rum agitur, an0mala tantummod omnia singulatim pertractasse, ceterorum Vero pauca exempla attulisse et rei demonstranda et lectoris cogniti0ni sufficiet praeserit cum infra omnia c0mp0sita in classos divisa libello subiungere mihi pr0p08uerim.

U. I. De sormatione adleetivorum ompositorum.

2. Statim ab initi disiuncti lacienda est inter e0mposita

germana et adulterina qu0rum illa ad certas c0mponendi leges sormata sunt, haec emin prim0 loc0 flexi0nis sermam praebent ea primum indu0 verba disiuncta pr0uuntiabantur, sed cum eadem semper verb0rum q0nsecuti e88et, Sensim in unum V0cabulum coaluerunt.

Deinde temp0r procedente plurima id genus c0mp0sita in fine ad mer0rum c0mposit0rum similitudinem ita mutata sunt, ut prisca flexionis 1 rma in pri0re tantum parte servaretur. Adulterina illa e0mp0sita m0d in v0cabulis quae a nomine aut vera incipiant deprehendi, per se intelligitur. Cuius rei ut exempla amram vocabula ἀργυροτοξος ειργνρO - - τύξον , π -δαμος

ιππος - αι - εἶν), αἶθοφ αἴ - χρ quae in prim loco stirpem primitivam exhibent, in meris c0mp0sitis habenda sunt;

dum δουρίκλυτος in ovo κλυτος di8p0ni pote8t. 0ees Μενε- λαος, ἐρυσί-πτους, Πυλοι- τῆς Ver utriu8que comp0nendi Drmati0nis particilies sunt, quippe quae flexionis 1 rmas atque verae e0mp0siti0nis terminati0nes praebeant pr0prie quidem ιιενε λαον. -υσι πτολιν, Πυλοι γενο/ιετο dici debebat. In carminibus Η0mericis du tantum v0cabula c0mponendo e0niungi solent. Sane quidem saepius plus duae partes in c0mpositis c0gnoscuntur at ver c0mp0sita ita Drmata omnia in adulterinorum numerum reiicienda sunt. Velut Πρωτ-εσί-λαος intres V0ces Πρωτος σι λαον primus es p0puli dividi p0test. Ρacticularum vero nulla ratio habenda est quippe quae Mn

14쪽

propria n0tione ornatae sint, sed e0gitationis formis exprimendis suppetias eant. Quare praepositi aut una aut c0mplures du0bus vocabulis addi possunt: 0mp0sita sic larmata n0strae legi non repugnant. Ex illo quoque duarum partium numer praeclara Graecoriam moderati cren0scitur etenim quamvis lingua graeca per se ad comp0sita etiam plurium partium formanda gregie valeat, cuius rei praestantissimus testis est Arist0plianes, tamen poetae graeci exceptis c0micis hanc comp0sitionem iugerunt, ne uno Vocabul ceteris nimis praevalente pulchra atque aequabilis verbonam structura perturbaretur. Respicientibus igitur nobis adiectiva composita pro forma partis prioris tria genera offeruntur primo loco aut par ticulae aut verba aut n0mina p08ita sunt. I. se adleetivis ompositis quae a partieula illelplent. In universum igitur notandum est particulas, quantum pr0 natura pr0ximae litora fieri p0ssit, nihil mutatas vocabulo se- qumti praeso atque parvus est numerus earum, quae uniuSmetri causa sextremam literam abiiciant iam mutationes quas particula in ne subeant per singulas deinceps adnotabo. Ac prim quidem l0co ea e0mposita perlustrabo quae particula n0nseparabiles exhibent. l. 3. να- particula negativa, qualis in c0mposito νύ-Fεμος offertur, pro se a primitiva habenda est, unde brevi0ressorinae si et, descenderunt. Servata est ea particula etiam in

lingua the0Mse ubi una sonat. f. Grimm . Gram. II, 25. Deinde tempore procedente τα in curtatum est similiterque Latini in Germaniis negandi ausa v0cabulis praefigunt. Sed

cum si tantummodo ante v0cales p0ni posset, ubi consonantes sequuntur, ν liter aut proximae literae assimulata aut 0mnino exstincta est: ἀν- νωρ, ει-ἔσMος, μι οροc toloc), αλ- ληκτος ἀν- ληκτος),--Fay c. In c0mpositis θάνατος, κύ- ιιατος, ἀνέφελος, στερητικον qu0d 0catur eadem alliterations productum esse, Th. Bero praecept0 dilectissimus me imperdocuit. lim primae consonantes geminatae pronunciatae Sunt. posteri e vero tempore consonantis geminatae loco a antecedens productum est. In universum diei 0test, et literam ubi metrum dactylicum postulet, sequenti literae assimilatam, in ceteris vero comp0sitis abiectam esse.

15쪽

Comm0de hic vocabula eum νη-particula negativa com-p08ita subiunguntur. quia iustii de causis veri simillimum Videtur esse, iam qu0que ad Ἀνα - rev0candam. Iheodorus

Bensen in eum. gr. lib. I p. 47 tradidit in particulam

n0nnunquam in νγ pr0duci. cf. νηπυσι ος 40beck. thryn. p. 701. Ρ0re si magnum numerum e0rum e0mposit0rum quae inter νη- et νη-stuctuant 0mpares, iam Don abesse a veritate tibi Videtur, νη-sormam exstinclai ab ανη-descendisse. Id certe

Haud in paucis v0cabulis comp0sitis, vel Cliter praefixa

invenitur, quae nunc ἈθροισMκον c0llectivum nunc ἐπιτατικον tutensivum appellata in aliis vocabulis alio modo explicata est terti l0c o praefixum quod simillimae est notionis exstat. Quae praefixa unum et idem esse Hariungius in particui. gr. doct. I. p. 227. et h. ense I p. 382 diserte dem0nstraverunt. Forma primitiva estis vel inuae pasticulis litia, μου, Si-mul, se- mel, initima unitatis vel c0mmunitatis n0ti0uem c0mposito iniungit cui rei exempl0 sunt vocabula παξ 80-mel απλοος si-mplex 4παντες. Ρ0rr d praefixum aut unum h0minem una cum alter eiusdem rei participem esse indicat ἄλοχος idem λεχος una cum vir habens) aut 0mpluribus eandem rem vel actionem attribuit ἄθροος); aut ad unum solum h0minem spectat eumque totum et omnem eiusdem rei repletum esse denotat oβριμος α unam audemque gravitatem secum habens).dρι-vim v0cabuli sequentis auget et in maius t0llit, etenim idem significat atque nostrum Sehr , cuius particulae etym0nsi respicis, ad ρελι, ἄριστος rev0cunda tibi videbitur; quas

forma cum vocibus Ἀρης, ρε-ix arctissime c0haerere Bense Ip. 316 docuit est vero larma αρι-Vel ερι- etenim ambo eiusdem sunt riginis atque noti0nis, l0eativus prisci adiectivi um firmus, qui primum quidem χροι sonabat, p08tea ver o declinati0nis signum eiecit eadem res in multis aliis adverbiis graecis nobis occurrit, δειν α ιι φοι, ἄρτι m ἄρτοι, φι α

16쪽

quae Sequente vocabulo significatur in malam pariem vertit et infausti mali, periculosi 0 0nem attribuit. Λουσπαρις, δυσκλεής, δυσηχῆς, δυσμενῆς, δυσθαλπῆς.

l. 4. Secund loco comp0sita ab adverbi incipientia respiciuntur. α&k pud Homerum Arma αἰεὶ et αεν inveniuntur. larma αἰεὶ in un0 0mp08it aἰειγενετης n0bis 1sertur, quam Benlatus I p. 7. l0cativum pr0 AIFo dictum esse contendit. B0nset enim ex sententia, cliter cum media sit inter ii vocalem et c0ns0nantem Βαυ, in mutata est; cuius rei exemplum V0cemgεδτον pro εδνον dictam affert at dubitari licet, num in nominendi o digamma profectum sit; nam ut in aliis πεπλος)sic in hoc n0mine prima syllaba ε reduplicatione geminari p0tuit. Quare h. 0rghi explicati0nem praetulerim, qui es ς0 αἰει ex l0eativo αἰεσι neutrius αἰὲν aevum genita esse censuit. αγαν seliri, si aliis vocabulis praefigitur x literam abiicit praeter in ian ἀγάννιφος. Singularem larmam composituma νά- θεος praebet neque ero est, cur de Arma κνα ex raprosecta dubitemus, quum aepi88ime primae v0cabulorum syllabae, ut metro adaptentur, produci 0leant. f. p. αγηνωρ denique exitum adverbii ara abiecit, ne eadem syllaba bis posita sit; eiusm0di syllaba inter se aequales homini Graeco tam male 80nabant, ut anxie eas fugeret. Insta eandem Graecae linguae legem in c0mp08itis κελαινεφής, μων vi deprehendemus. cf. quae de hac re p. 16. dicta sunt. arx idem l0cativus est pro arχοι dictus, quem iam saepius in particulis deprehendimus ab eadem stirpe arχο-etiam Drmae ἀγχον, ἀγχοσε, ἀγχοειν, αγχοθι, descenderunt composita cum ara s0rmata haec sunt: ἀπι-αλος, πι-βαθης, πί- μολος, ἀπι- λαχνης, πί- νοος praeterea vero etiam se a dyχε in uno composit ἀγχέμιαχος reperitur; quam Armam pro an positam esse enset nullo pacto assentiar, cum neque in ipso c0mposit ulla causa posita sit, cur mutari debeat, neque ex numer ceterorum l0cativ0rum eius mutationis exempla conferri

17쪽

tino in e cadente, bene, male, alii quae ex eodem casu pr0- secta Sunt.

Eisto, haec se a qualis in comp0sit disto-ρροος exstat, primitiva videtur esse, quae temp0re procedente in dist correpta est. f. 0tt. t. F. ΙΙ p. 132, 31 et ense I. 277, qu0rum alter dip adverbium ad abes revocat, alter ab an vel Fa pr0sectum esse censet de alter c0mp0sit qu0 primo loco di adverbium praebet ἄφορρος dubitari potest, utrum in dist et oρρος an in dipo et eo dispertiendum sit mihi vero illa explicatio praeferenda videtur, qu0d eundi noti usui Η0merico magis apta

est quam uendi, qu0dque si ορρος ad ορ- νυσθαι reV0camUS, otiam serma huius c0mp0siti ceterorum eiusdem generis larmationi ptime c0ngruit oraλίν - ρσος , dum altera ex parte in nullo ali comp0sit cuius pars secunda a verbo deScendit, o in oςdsibilitatum St. uera est locativus adiectivi Ἀρ- aptus etym0 huius adverbii ad verba ἀρ-αρ-ίσκω, ἀρ-θ3Io Spectat. τι-I'επής, ρM-πους ἀρτί-πος), τί-φρων. ἐρι qu0 in 80l0 0mp08it et ρι- γενεια exstat ad n0ment a vel e referendum esse nemo fretasse negabit. etenim sicuti in n0stra qu0que lingua Frithe et Frithlin pr0ximae necessitudinis vinci c0ntinentur, ita etiam apud Graec0s substantivum k illa matutini temporis notione ornatum fuisse contendo tum ἰρι pr dativ vel loca v accipiendum est melior haec interpretatio mihi videtur quam illa ense qua pro a eo dictum

ad ullo tivum 'φος matutinus), rev0candum sit. uperisto singularis est lamatio, cuius pars p0sterior adn0men τιμιη Spectat, prima Ver Syllaba ad n0men si revocanda est. 0 enim in c0mp0sit instrumentalis νι liter extrema abiecta ad 0mp0nendum adhibitus est. Instrumentalis integer exstat in nominibus propriis 'Lφιάνασσα, δειδύμa etc. πάλιν, ἐς τουπίσο ut Aristarchus usum huius advorbii circumscripsit, eam 80lam mutati0nem subit, ut sequentibus li-

18쪽

Interdum etiam locativus seminini generis adverbii vice fungitur huc spectant formae παλαι et μεσαι et κλυται, quae primum locum c0mpositorum παλαιγενής, παλαίφατος, ιμ-ι-

πολιος, λυταιμνήστρα btinent. Infra aepius eadem sermalocativi nobis ccurret, cum potissimum nomina pr0pri composita hunc casum seminini generis ibi servare amaverint. f. de

hae remense I, I 39. τῆλε τηλυ - fluctuant sententiae h0minum d0ctorum dslarmarum illarum interpretati0ne. Etenim Ρ0ttius 1, p. 228 ac0 08it τηλυ-ντος pr0sectus τηλυ-Drmam in numerum adiecti-V0rum in υς, εῖα, D cadentium refert ei τηλυ neutrum numeri

Singularis, τηλε pluralis pr0 τ λεα dictum, τηλεδ denique se a ablativi eiusdem stirpis τηλυ esse Visa St. Sane n0 Suffieiunt vires meae, ut in re tam difficili cum viro d0ctissim disceptare possim; attamen mihi liceat n0nnulla adn0tare, quae illi interpretati0ni repugnare Videntur. e primum quidem monendum est, neutra pluralia in a terminata quae adverbia facta sunt n0 extremam literam abiecisse sed ε 0calem misisse. cf. adverbia Ma, aρτα, λίγα, σὰφ ad adiectiva κυς, λιγυς κρατυς, σαφὴς pectantia quare ex hac qu0que lamati0ne c0g-n0se licet, declinati0nis vocales in antiqui0re sermone exstinguis0lere. Deinde ottius cum γηλεδαπος ex ablativo qu et praep0siti0ue πο 0mp08itum esse magna cum animi sagacitate investigavit, in h0 uno errasse mihi videtur qu0 τηλεδ ablativum ad uominativum, HL 1ra revocavit mult040tius hic casus τηλυτ aut τηλευ 80nare debebat. Denique sermae τηλου, τηλοων, τληλοσε respiciendae unt, ex qui ius apparet, priscum adiectivum TI AD exstitisse. Qua re c0gnita Benlatus ΙΙ 236. τηλεδ et τῆu ablativum stirpis τηλ esse, qu0rum alterum i literam abiecerit d0cuit. auo interpretatio sane anni offensi0ne caret; etenim et 0ealium permutatio usitatissima est per latam st0xionem

ἔγχος, εγχε πιος, ἄνθρωπος, ἁνθρωπε, τρεπω, τετροφα, λεγου,

λογος. Haec τῆλε adverbii interpretati n0stra explicationi dro adverbii quam m0d diximus, felicissime succurrit. In iis

19쪽

vero quae de larma iiD exposuit, enset assentiri ncri possumus. Is enim comp0Sitis τηλυ-raro et πηλυντος Ahrens Diall. p. 155). inter se c0mparatis τηλυ ita interpretatus est, ut stirps ionica qλο in dativo terminationem eolicam v pr ωι assumpsisset, M ver in debilitatum esset. Denique restat interpretatio utimanni in exilog. II, p. 98. Vir de interpretatione vocabul0rum Η0mericorum ptime meritus, p0stquam omnibus locis Homericis intor se comparatis sententiam quae vulgo de iiλοντος creditur salsam esse demonstravit, ex 470,

153 - 11, 3 365 veram compositi n0tionem e definivit, ut delicatum vel dilectum vel parentum indulgentia flaminatum significet. 0rr quum in tymologico Gudiano scriptum sit

τηλυγετος δ τελευταῖος τῶ πατρὶ γενομενος, τηλυ ad τελος rev0cavit. Ac revera Substantivo τελευτή, forma adiectivi τελυsupponenda est os ense ΙΙ, 2573. τελυ larma neutrius vero quum aliter metro dactylic iniungi non p0sset, in τηλε pr0- ducta est. Buttmannus dum et riginem et noti0nem formae τηλυ recte explicat, in h00 un erraVit, qu0 τηλυ pr τελευpositum esse censuit, ut ultimae syllabae correpti extensi0ne prioris c0mpensaretur. ετ diphth0ngus ex simplici ν illa vocalium gradatione ria est, quam grammatici indici unam v0cant σπυδ σπενδω βραχυς, βραχενο - αχεFος π βραχεος. cf. Ben&y, praelat. p. ΙΙΙ. τελυ larma neutrius unius metri causa in τηλυ mutata St. ἔκάς procul, priscus genitivus substantivi εκ est, cuius a longum, ut in adverbiis fieri solet, correptum est ab eadem stirpe etiam adverbium κα- θεν descendit. κάς in duobus compositis κάμεργος et κῆβολος invenitur. liter ante c0nsonantes F sta exstingui debuit; in ἔκηβολος vero v0calis longa prisci genitivi servata est. κατη- denique in κατηβολος pro ἔκατας p0situm videtur; namque ut Latini n0minibus sumxumtus subimiger 80lent, ut unde aliquid genitum vel factum sit, indicetit c00li-tus, antiqui-tus etαὶ sic graecis n0minibus eodem cum ensu suffixum a subnectitur significat igitur ἔκατη-βελετης I0nginquo iactans es ρnse I 3493. 5. Jam ad ea c0mp0sita accedimus, quae in priore l0co praepositi0nes ostendunt. Nec ver hiempus est omnes mutationes quibus praep0siti0nes assciantur l0ngius exp0nere, quippe quae

in legibus euphonicis positae sint quae per latam graecitatom

20쪽

Valent. Itaque si omnium mutati0num exempla adn0taVerimus, rei explicandae satisfecisse n0bis videmur. ἀμφί in utroque fine) locativus numeri singularis eratirpe uix o flexus est undo etiam dualis amp et locativus numeri pluralis ἀμφίς α μνοις descenderunt. ἀμφί - βροτος, ἀφφι- κυπελλον, ἀμαφι-Fεὼσσος ἀμφ -ηρεφῆς, ἀμνι - μέλαινα. ἀντὶ ex adverso . GHήτειρα, ἀντίθεος, ει ιος ἀντάξιος.

quente pyrrhichi igitur τα in ἀν mutatur, ut 00adula composita versu her0ico adaptentur. dπο, ἀποβλητος, duo μιος, ἀπηλεγῆς, ἀφαμαρτοFεπῆς διὰ διαμέτρητος, διηνεκὴς, διήκτορος. ἐκ ἔκγονος, ἐκπρερος, ἐξαιρετος, οχος, ἐξημοιβος. ἐν quae necessitudo inter formas ἐν εἰν ἐν exstet, n0n satis liquet. Dum ense II, 48. τὶ ex ἐν pra0positione et dem0nstrativo c0mp0situm esse censet, idem infra in appendice p. 368. Mensi sententia assentitur, qui ἐν pro casu stirpis 'in accepit unde ἐν sit εἰς ι liter abiecta acta essent. Sed utcunque res se hab0t, id certe constat, varias illas sormas usui

metric0 felicissime servire ἐνίπλει , εἰνοδιος ναυλος, ενδιος, ἔμπεδος.

ἐπὶ ἐπιβλῆς, ἐπιχθόνιος, 41 ρετμος, ἐφημεριος.

κατα καταθυ ιιος, κατηρεφῆς. λετο, μεταδορπιος, ιετάγγελος, μεθήμων.

παρὰ ex Armis linguae anseritae saepius cognosci potest praep0siti0nes prisc0rum nominum casus suisse. Quod cum ita sit, παρα praepositio ensei I, p. 129. instrumentalis esso visus est; παραὶ vero ut 0mp0siti0n particulae παρὰ et demonstrativi genitum est, aut pro dativo substantivi παρα habendum. παραιβάτης, παραβλω ν, παρ-άισρος. περι, περιδεξιος, περιμήκης, περιρρηδης, περιώσιος. προ προβλῆς, προπρηνής, προπας, προφρων, προρριζος.

προτι ex προ et ἔτι com situm Ρ0u. E. F. II, 38 pro forma primitiva habendum est, ex qua obiecto προς et

exstincto ποτι formata sunt MMδορπιος, προσκηδῆς. συν, συνεχής, συνήορος, συμπας.

οπερ praep0silio Ahrensi ex sententia Diali 1503, quam etiam Betistius ΙΙ, p. 348 probat, antiquissim tempore περιη0nabat cui rei d0cumento est larma dialectica περὶ deinde