De M. Manilio poeta [microform] : particula prior, qua de eius nomine, aetate, patria et ingenio agitur

21쪽

parietum ambitu sumi Iuce collustret. Itaque minuta quaedam, quae ob argumenti subtilitatem per singuIa elaborari propiusque adspici cupiunt, tam nitido saepe describit, ut oculis paene ipsis depictas res nobis videre videamur'. Quibus addevorsus, nisi ubi Lucretianam Simplicitatem affectat, ad unguem factos et rotundissimos, periodo magna Iezumque cum arte conclusas et structas, denique formam diligentissime curatam. Quodsi breviore hoc stadio industriam suam voluisset in- eludere, ampliore, nisi fallor, laude dignus censendus esset. Nunc vero, despecta ista rerum terrestrium humilitate, in caeli dumtaxat maiestatem escendendum erat, Phaethontisque repetenda memoria. Nam excidisse ausis unusquisque eum qui legerit, assirmet, concedatque necesse est, non in quemquam mortalium magis posse illud Goethianum dici, quam in Manilium Similis cicadae longipedis aethram petit, Mox cantilanam in gramine antiquum refert'). Neque tamen ista rationis inaequalitas ab uno ingenio, quod suscepti operis granditatem sustinere non Posset, Sed etiam ab imitationis studio quodam non recto est deducenda. Siquidem didactici illius proximique aevi posita non de vidio nunc loquor, nec de Columella non Virgilium quem sequerentur sibi proposuerunt, sed Lucretium, qui vel propter unam antiquitatem inter Virgilii aequales auctoritate Praestabat. Is Vero, utpote artis Ositicae rudior, duplicem in poemate suo agit Per sonam; philosophi alteram, alteram poetae. Atque illa quidem munus docendi, Ver suum assumta dulcedine fero unice profitetur hac praestantissimos prologos, digressionesque et epilogos egregia arto inducit, omnique luminum genere, quibu stricta austerae philosophiae frons diduci possit, distinguere orationem connititur quo fit, ut quum a suavissi,na aliqua digressione ad doctrinae tenuitatem revertitur, interdum demissius videatur incedere In eo autem artis gradu, qui Lucretii exemplar imi-

η Pauca exempla licebit adscribere V, 41 Neetor erit puppis, lavoque immobilis haerens Mutabit pelago terras, ventisque aequetur Fortunam, totumque volet tranare profundum Classibus, atque alios Minyas, aliumque videre Phasin et in cautes riphyn superare trementem 160 Sub Iepore natis Vix alas natura negoti volucrisque meatus Tantus erit per membra vigor referentia ventos. Ite prius victor stadio, quam missus abibit Ille ea motu rido eludere aestua; unc exire levis missas, nunc mittere palmas Ille pilam celeri fugientem reddere planta, Et pedibu pengare manum; et ludere osse, obilibusque ito ictus lamerare lacertis Ille poteris turba perfundere membra vitarum, Per totumque vagas corpus disponere palmas Ut teneat tantos orbes, ibique ipse eludat,

Et velut edoetos iubeat olitare per ipsum Compara s. 416 sqq. et 658 sqq. φὶ Itaque non possum Rern hard iudicio accedero, qui caligeri sententiam secutris, Grundris p. 224 sic ait: Disse unge mee Stost verius ingeniosus Huetius: gus est Aee et ieiuna oratione, non ubere, non locuplete, qualem amplitudo materiae, di essis ut voles et per plexae, sed nobilia certe et late patentia postulat. --vrehisinet in bewundemswsird e Lebendiς-kest una Marhei in der inbiIdungahra , aralellun tin Sittenmahleret, melche Gestanunge und si mit rhabene Begeisterunci eine Iast iber'eDendis Fulle insideri, nil dou chwunge inea dieliterischen Gemsitas Merrilita.' Id ipsum rhritror Ciceronem iudicare in Epist ad Qu. r. II, 11 mereti poemata, utrae; ibis, ita uni non multis ingenii luminibus, multae tamen artis quamquam si Verba sPectas,

22쪽

tabantiae, subsistebant. Nam quum poesi non intelligerent non tam mentem docere quam animum delectare, eas etiam doctrinarum arte VerSibus amplectebantur, quae ad poesin pertinere nullo modo possunt Sic, ut uno exemio desungar, Manilius in L. IV. a s. 44. singidos singulorum signorum dies vel felices vel infelices ordino dinumerare lex sexaginta Versus non Ormidavit, hoc modo, Lanigeri pars suarta nocet, nec sexta salubris Septima par illi a decima St, decimaeque secunda. Quaeque duas duplicat summas, septemque novemque, Unaque viginti numeris pars addita laedit, Et quinta et durum consummans Septima parturm Ita quidem tristissimam hanc partemPOEmati Summa cum operositate orationis Variaviti Istam vero tenuitatem, ad fabuIarum Ornatum Venit, exaggerat timhoro compensare quodammodo laborat. Duod initio Andromedeae fabulae, qua Ovidio par esse cupit, Comprobabo: L. V, 43: Proposita est merces, vesano dedere Ont An Omediam tenero ut bellua manderet artus. Cui id legetiti non istud in mentem veniat, Crudum manducam Priamum Priamique pia illas P L me Hymenaeus erat, solatague publica arma Privatis lacrimis; matur ictima Poenae, fiduiturque sinus non haec ad vota paratos, Virginis et vivae rapitur sine funere sumus. Deinde Tandem Gorgonei victorem Persea monstri Felix illa dies redeuntem ad litora duxit. Isque ubi pendentem vidit de rupe puellam, Diriguit, facies quem non stupefecerat hostis, Vixque manu spolium tenuit, victorque Medusae Victus in Andromedia est; iam cautibus invidet ipsis, Felicesque ocat, teneant quae membra catenas. Atque hic ad Helvium Cinnam redeundum est, quem non minus imitatione expressisse Manilium supra significavi. Quando enim non essus unius fabulae EXPositione, sed exemplorum stipata copia agenda res est, illius poetae Ore aenigmatum instar conglomerantur; velut L. II, 13. Cecinit, Et chaos enisum terras, orbemque sub illo Infantem et primos titubantia sidera partus; Titanasque senes, Iovis et cunabula x gnii Et sub fratre piri nomen, Sine fratre parentis etc. it. s. 28, in caelum intulere Persei et Andromedae poenas, matremque dolent , Olνentemque patrem, rutamque Lycaone nat , inscioque Iovis Cynosuram, lacte capellam. Et furto cycnum et L. III. 15 Septenoso duces, ereptaque fulmine sammis Moenia Thebartam et victam, quia vicerat, urbem, Germanospepatris referam, matrisque nepotes, Natorumve Pu&S, OnVerSaque Sidera retro, Ereptamque

ille atqiis ego plane contraria dicere videmur. Ego enim ingeniit tribuo, artem desidero. Sed ingenii lumina apud Cic. sunt Iumina rationis, i. e. ornatus poeticus, quem ille frequentiorem videre velit, ego ingenii testem adhibeo, quo, q tantus poeta si ierit, si semel materiae ariditates abiiciat, probetur Artem illo in Octrinae Epicur explicatione collocat, et in veri suum, hi tunc erat captus docta str ictura; ego intelligentiam artis poeticae requiro. tillianum tamen Ocram Elchstadius amplexus in raelat ad ed. Literet iniquius iucucare videtur, dum poetarum ingenitam in eo magnopere desiderat. Neq te tamen tantas in eum audes congeram, quantas Bernhardy, Grundr. p. 215 sq. Sed moditam cursum eumque emim ut fit Forhiger tenuit Do Lucret Cari armine a scriptore serioris aetatis de tuo retractato, a . 4 sq. quamquam ipsum libri argumentum non magis mihi probavit, quam rellio; es. Jalinii

Jahrbucher etc. III, 4, p. 86.

23쪽

diem. Donic' erat etiam interdum Philosophandum, satorumque caelestis praedicanda

ratio quod plerumque suari Verborum numine et apto sententiarum vigor facere solet. Sed tamen, ut ait Seneca ep. 59. Non habet verba in potestate effertque eum oratio, et longius, quam destinaverat, trahit. Ita fit, ut periodi interdum, quum finitae videantur, procedant ut eaedem sententiae similibus plane verbis iterum iterumque repetantur, facileque legentes in eum inducantur errorem, quasi glossematis oratio sit interpolata Qualis vero anilius est, tales fero sunt Gratianus, Halleutico scriptor incertus, Lucilius Iunior, Aurelius Nemesianus, alii. Unus Claudianus suus est et

suo genere eximius D. . Accedit vero ad eas causas elocutionis communes omnium alia quaedam a. quo gravissima, quae ut Manilius ab aliis saepe prorsus discreparet, emcer necessario debuit. Est enim non, qui Videri vult, homo Romanus, Sed peregrinus et advena. Quam quidem sententiam eui Vonto in me natam, non tamen nunc primus

propono; sed idem iam Lilius inraldus iudicabat, et Benileium censuisse Bichardus

nepos aucto est, Praef. P. XIV: Eae hisce igitur omnibus sic demum statuimus Au-etorem hunc fuisse Iicubi fortasse ea Asia peregrinum it p. XII Quasi per hoc sit adeo rurre, si in homine peregrino nonnihil peregrinitatis appareat it ad L. IV, 1 Hanni

balem nostris cecidisse catenis cur nostris quasi uetor ab atavis Romanus esset Ex Asia peregrinum esse enueris, ut opinor, Conclusit ex Carminis argumento. Ego, si in re lubrica iam nunc aliquid dicendnm est, Dum esse putarim. o iam librinos ducunt, qui Poenum nuncupant, eo etiam oratio luxuriante ubertate dimnens, de qua vide reli ad Pervig. en pag. 215 sq. eo Praepositionum SuklaAior, quarum praecipue de pro a etc. saepe est ob ia, ut mos est Asris, es. Interprri ad Pervig. Ven et

Oudend. ad Appul. . I. p. 250. Exempla sunt: I, 186, 353, 445, 446 623. ΙΙ, 45 560, 754 939. TU, 590. V M. Audacius I, 208 Movit de gurgite vortex. 785:

Cossusque prior de rege necat in caelum assumtus II, 455 Toto de corpore vires mercent. 754 in bene de summa veniat post singula carmen. IV, 31 animus Per totum angusto regnat de limite corpus. IV, 90 Qttidquid de tali studio formatur, habebit. In eandem patriam id fortasse nos dirigit quod quum illa aetate Chaldaeos maxime admirarentur, hic tamen ad Aegyptios auctores astrorum doctrinam retulit quod res Alaicas studiosius commendat, quam alias, Carihaginem, Nilum, naturam terrae etc.;

Quod ad extrema verba attinet, Vide, quam se omnes ament, quod viam noridum tritam ineant, et rea Plane inauditas arat grandes tractent Grat. s. 61 sqq. ut nunc legMntur, ordine

perverso; nam Vss. 1-- 4 couocandi Post s. 24. Manil. , 50 et sqq. Lucit Aetn. 9 sqq. Nemesian Cyneg. 3 sqq.

24쪽

ouod ex angenti fabularum orbe Andromedam potissimum, quam exodiaret, sibi d legit. Sed accuratius haec inquiri debent, quam adhuc feci. Ceterum similiter iudieasse Huetium, ex Fabrio Bibl. Lati nunc video. T. L p. 501 Huetius Carthaginiensem

fuisse putabat, nescio quibus argumentis, ut traditur in Memoriis revolt. a. 1709. P. 1426. Ceterum argumenta, quibus Manilii peregrinitatem coargueret, nulla Bendi Ieius addidit quod nunc mihi ut faciam relictum esse Videtur. In quo non ignoro, quam arduum negotium subeam. Quotus enim quisque est, qui, ut alios taceam, vel FP Aug. Wolfio quatuor istas orationes Tulliano ingenio indignas esse concesserit Z Verum ob hunc pudorem, non, quae vera videntur, Silentio premenda arbitror. t quo haec habe. Nulla Iinguarum pars neque ad elegantiam gravior neque ad usum dissicilior est, quam qua per articulas vincitur oratio. Iam mihi vide, quam ab hac parte debilis sit anilius. Dum enim paucarum si ' donec, quo se gyro includit, alias maximeque usurpatas poetis in Orationem inferre non potuit. Veluti quoniam

Ioci 5, quamuis 4 vel , postquam , iuuit simiaac si et quod nescias mirone Casu an consilio accidisse dicas, ubique addita particula At, At simul, priusquam 3, quinera, antequam 1, ut temporaleri, quando nullo loco invenitur. 1ium vero suquidem praeter consuetudinem saepe cum indicativo conitingit; Ι 139 Prohibensque requiri Ultra se quicquam, quum per se cuncta creantur cf. I, 42 854. II, 201, 485m 281. IV, 334 515 et saepius. Eademque infantia in verbis iisdem crebro et ad' In huius vero articula risu non recto a Benil castigatur I 3M Cepheus et Cassiepia In poena signata uas iuxtaque relietam Andromedam vaatos metuentem piget hiatus, Expositam ponto deflet, seopulisque revinctam, i eterem Perseus caelo quoque semet amorem auxilioque iuvet. Ubi enit. Deset, inquit, mater filiam metuentem piscis hiatus; ni Perseus ervet amorem At-rvi si nune metuit, frustra infertur ni quod est prohibentis metuere. Deterius est, quod sequitur: estet expositam ponto et revinctam seopulis, ni Perseus auxilio iuvet. Hic vero illud, hoc in se habet: theratam esse in cacio Andromedam, et scoΡulis solutam. Scopulis, inquit, revincta osset, ni Perseus auxilium iesisset Atqui in mςὼοΘεσια semper in iisdem vinclis mansit et manehitis Deinde corrigit Andromede metuat, ni Perseu iuvet, iroscripto Vs sitam reuinetam. Itaque totam nobis figuram sideream Cassiepiae eripuit, ut Grammaticae consuleret. Quod tamen tantum abest, ut fecerit, ut rectissimam rationem nobis abstulerit. Nam Andromeda metvit ergo neque metuat neqυ metuerat Aneque metuisset. es autem ita se habet. Bomani quum rem aliquam e fieri vel factam esse narrant, ita ut adversativa sequatur particula, interdum non e sed adversativam rationem continuant, sed per si vel nisi. quod idem Graecos faceres, satis notum ost Iliai Particulae, si praecedens oratio in impers pro nitur, addunt Ieriimqtie coni. Iusq. Velut irF. Aen. VIII, 522: Multaque dura uitabant, Fignum eaelo Cytherea dedisset. hi haerebat Ιeynius sententia est illi trepidabant, sed Venus eos ostentito erexit. At in re praesenti etiam PDdosis per nisi inducta praesens assumit. Virg. Aen. II, 3 At perfldus ensis frangitur, in fuga subsidio subsit Ensis Vere Dana'tur, et esset . interflectus, nisi se fuga subduxisset Vel ensis fransitur, se Τ fuga se eripit. Ita Plano Cassiepia metuit, ni Perseus iuvet, i. e. ed . iuvat. Deinde Iiberius orationem struebant; guum enim , sed sequi post protasin debeat, interdum in mediam iam Protasin insemini. Virg. eorg. IV, 455. Orpheus, ni fata resistant, suscitat haec. Ubi simu Vides, etiam in oratione, qua non quod faciti ea exponitur, sed quod fieri poterat, per ind. praes esserri; nam Or-Pheus non suscitavit, sed hiscitavisset. Minus ergo in hac parte Iingua sibi constat ratione, quam grammatica membrorum structura ut Aen. VI, 29 et Corripit Aeneas ferrum et ii eomea

25쪽

nstidium regerendis notatur. Ἀο loquor nunc de axis, eardinis, Vertieis, inminum, siderum stellarum aliorumque ad artem pertinentium Verborum repititions quam lasso Lucretii sinplicitatem imitari Voluit, Sed etiam ubi venustus esse cupit, In eodem saepe vado' terere Videtur Pauca apponam. I, 255L Flammai ordinibus certis referam, primumque alii ut dixissent Primaeque canentur Quae medium obliquo prae-ongin ordine muridum V 29 et 297, vitioque eme coepit, totus volat undique in ipsum. - . Usque de uenti ut verti non possit in ipsum. In quo simul notare te velim ipsum esse se ipsum, idque praeter Auguste aevi oonsuetudinem ei osso familiare Iisdem Vocibus ac casibus praeter multos alios hi versus sniuntur initio libri

gnam caeli tendentem brachia partem, Nec minus arent Surgentem ad sidera passu; V, 44: His ducibus caeco ducuntur in aequore classes, I, 476 Praecipue medio eum utina implabitur orbe. Certa nitent mundo; cum luna conditur omne Stellarum oulgus hi non sane suavi oratione cum modo Particula modo raepositio, modo enm nominativo modo Cum ablativo unae coniuncta regeritur. Simulque attonde mihi ad orationem recte quidem formatam ad analogiam, sed non recte ultra consuetudinem linguae rotatam. Namque est quidem Orbis corpus rotundum, deinde cursus in orbem reflexus, denique motus circularis nondum finitus - vehit apud Virgilium Sol messi orbe consistit, in quo nemo haerebit, quum consistere satis edoceat, quid nunc sit orbis; - at Ver si quis medium Orbem lunae impleri dicet, eum haud dubio dos innio agere omnes Putabunt. Itaque sic et Huetius et caliger uterque L. L. ing nium acriter animo' PerSentiscentes, Cepere Sed, qui iudicio valet unice, Denticius de medio cursu mensim VerSu interpretandos esse intellexit, quo plenilunium ost. Atque in his analogiis ultra usum agis praecipue anilii peregrinitas potest Cognosci Quum enim innatus ille linguae patriae sensus enitusque inhaerens AEnim eis deesse necessario

debeat, qui linguam aliquam addidicerunt, destituti isto optim, duco ac secuti

eationem facile saepeque labuntur; idque Vel in Verbis singulis, ut in synonymis non recto commistis, vel in continuata oratione cernitur. dum modo figuras non recte transferunt, modo grammasica licentius abutuntur Quaedam exempla iam supra habuimus, quibus haec addo: I, 3 Nondum solertia fecerat artes; i. e. invenerat.

772 Aetheriusque Platon, et qui fabricaverat illam; Socratem dicit IV, 602 Cae

admone , irruat; hi, quia praesens eorripit Praeeedit, etiam Protasis admoneat et apod. Druo praeter morem in praes translata est; nam irruisset, nisi admonuisset. Huic orationi op

ponantur exempla, quale Tibuli est I, 4, 63 Carmine purpurea et Nisi eoma, armina ni sint, Ex humero Pelopis non nituisset ebur. Sed haec in aliud lenipiis disserenda. Nunc tantum hoc addam, me non possct accedere Doederieinio, Ria in libeu de rachylogia serm Graec et Lat. hane etiam orationis mam tanquam ex breVitatis studio ortam ita explicat exemplo usus Tacit. Ann. I. 65 Caecina circumveniebatur, se et ircumventus essedis legio prima ae Nosuisset. Ceterum eadem plane res est contrario ordine, si, quum nisi, εἰ μη in Ροdmi exspectas, eius Ioeo sed, αλλα, insequitur.

26쪽

dunt hispanas aequora gentes i. e. uetus litora quatiunt. Ubi quum synonyma,

eaedera et quatere non recte miSceantur, multo minus gentes Scribi poterant pro terris, quamquam praeterea eorum nominum meton via latissime apud poetas patet ). Huc

xeferenda sunt Verba praeter usum absolute posita II, 233 Parsque marinanite fundentis semper aquari; 464 crurum fundentis aquari Arbitrium est. IV, 605 Italiae sinuantis in undam quod omisso se nemo dixerit. I, 116 tantas emergere molas Appuleius tamen Sed postquam ardua emersi ubi L Oudend. T. I. p. 12. a. Idemque Appul. p. 339 Altum soporem descenderat Neque sane ex analogia fictae orationi quidquam obstat, praeter tyrannum usum. Quod idem valet de V, 286 Tisoribusque Suo Populo exponere captos i. e. pisces 823 Scilicet immenso nihil est aequale baevo, Perpetuosque tenet flores Florem, κριην, Omnes dixere, praesertim genitivo addito, velut aetatis; fores nemo, ne distributive quidem, licet innumeris Exemplis pluralis pro singulari scribatur in nominibus multis. Idem de omnis monendum,

pereerse pro somno scriptis I, 24 nos in nocte VmUS, Somnosque in membra o eamus. In quo non nego, quod lexio docent, Somno hunc illumve copias , in somnis

hoc illudve vidisse; sed nego pluralem pro singulari scribi, ubi generatim de somno per se dicimus. Quis de somni natura dicturus librum inscribat de somnis Ille de

somno disputat. Iam utramquo notionem posse miSceri, ac prae Ceteris decere poetas, ut Po somni natura somnos inducant, non nescio quando id vero per linguam liceat, id non tam potest doceri regula, quam senS Perc*i, quem nunc aio laedi. Eaque, nisi fallor, ausa fuit, cur caliger corrigebat Somno sic membra locamin;

quamquam ipse aliam asser a casu desumptam nihil tamen monens L. V, 147 in fluctum ponere crines quid si tertia addatur in hypallage posita qua Virgilium imitari videtur, Georg. IV, 14 incepto tegeret quum rumis Somno; i. e. quum

somnus Iumina conderet. Jam concedamus , somno ferri POSSe Pro somno, multa

esse exempla accusativorum a Verbis collocandi pendentium, hypallagen esse admissam haud malam quid eum dicemus, qui in Paucorum Verborum ambitu tres illas figuras cumulaverit Non ego putabo, a barbaro esse hanc orationem fictam, quod ait Benileius, neque enim sic illi argutantur, - sed comprobari assumo, eum qui ita scriberet, Probo quidem didicisse Iinguam, sed isto caruisse sensu patriae linguae,' Itaqtie recto scripsi I, 43 Qui domuere feras gentes oriente in ipso, Quas ste eat Euphratea, in qua et Nilus inundat quamquam negat Benu. qui versum alterum Purium esse ait: et frustra ronovius ratistituit rigat riguos amnes atque hortos noveram. Quas gentea nunc primum audio. Atqui Claudian in Rufin. II, 111 Galli, Quos Rhodanus velox, Arariasin tardior ambit, Et quos naseentes explorat gurgite Rhenus, Quosque rigat retro emicis unda Garumnae. Eodem Iane iure eeari populos dicemus, quum rura, ulta campos aecari fluviis omnium poetarum communis oratio sit. Et si versum IV, 603. ferre debemus, qnia abiici nequit freti eaedunt Hispanas aequora genteo eur hunc reiiciam is,3 D abesse RIiquomodo potest Celemim inundine summa in sentes praeter eonsuetudinem dici uentleio concedo; sed analogiam L. L. haec verba ferre, et digna Manilio esse contendo.

27쪽

qui quid deceat, quid non, unice docet. IV, 182 pacare a silvas i. e. larmidine

qua in retia fera compelluntur; in quo tamen exemplo Praeivit Gratianua et ipse Peregrinus, nisi fallor, Siculus, Cyneg. 85 Hic magis in Nrvo valuit metus; et v. 88-rsi qua metus estu traedia fessos. Secutus utrumque Nemesian Cyneg. 304 pol

erraque metu praecludere praedas. Sic linguarum fine Proseruntur etiam per exteros.

I, 2 Sed ueta in parias artes pectora Debebat scribere diducta seducimus a coetu, disicirruis in partes diversas ut Daedalus, Ovid. et VIII, 118 varias animum L mittit in artes Virg. Αen V, 20 in curas animis diducitur contra sidera seducto re rum sublimia caeso, Lucit Aetn M. Sed fortasse librarii errarunt, non anilius es de crebro in his verbis apsu librariorum GPonov. ad Senec. Consol. elv. c. 16.

meri . . curam gerere alicuius liberos tueri usurpatum est; anilius vero eum usum in synonymum non recte transtulit, IV NT: Cruraque defendit Apenis. Sic etiam totum et omne inter se ita confunduntur, ut eo aeVO a nemine factum via deas unum exemplum nunc asseram, IV, 739 Cinnama non Do tis passim nascentia eampis, i. e. non ubique. f. rei ad Pervig. en P. 225 V. 22. Ex eadem causa, qua peregrini non ubique, quid usu serat, Possunt sentire, sed scribunt, quod ratio die posse persuadeat audacia etiam quaedam nascitur orationis, non consulto quaesita, neque usui congruens. Huc non Pauca exempla referri possunt supra adscripta, quibus haec adiungo I U3 Subseqcitur rapido contenta Canicula cursu; Qua nidium terris violantius advenit astrum, Nec gravius cedit namque horrida frigore saepit, Aepaeuiam solis fulgentem deserit orbem ' qui locus quum miram Virgilii similitudinem. Adscripsi locum multis nominthus impeditum ex Salmasii Plin. Exerciti. p. 30M mea-qrae emendatione correctum; Codd neque horrida, me vacuum. Sed omissa hac dis ini sitione critica, id nunc agamus potius, ut quam attenta animi acies in omnes partes vertenda sit etiam minutiores, hoc exemplo monstremus. Nam in codd. Versuum de quihus tractatue

ordo ita turhatus est, ut post s. 361 ex imia dictum Cepheua et C siepia quo Ceph et Cass. α ΟΘεσια describi coepta est, perverse sequatur ad Canieulam referendus s. 405 in eoaevum Solis etc. simu eum proximis XLIV i. e. ad s. 449. Post hos demum pergitur in Cass. descriptione s. 362 In poenas signata sua et: donec cum f. 404: Ne gravius editateo ad caniculae descriptionem reditur quae quidem carminum conturbatio tam aperta est, ut neque Sealigeri sagacitatem effugere, neque eius correctio a quoctuam improbari potuerit. Ego vero, quum quaererem, unde haec confusio exorta esset, facile in id declucebar, ut solia quaedam perverse Complicata esse utarem. Idque an recte iudicarem inquisiturus, octoginta octo omnino carmina turbari, quadraginta autem et quatuor post aequaIem numerum non recte reiecta esse videbam. Unde esticiebatur, ut in unaquaque eod. eius undo Oatri deseripti sunt, pagina viceni in versus eskent conscripti; quod si hos versus M quatuor inseripseris paginIs, elemerse eomplicaveris solia, it Prius posterius fiat, eum ipsum habebis ordinem, quem odices Terrint Perversum rite composita verum rerum tenorem monstrahunt. 9uod quum per se iucundum sit invenisse, tum tuo fuit. Nam primum i versus, quos intra hos M spurios indieavit Benileius, non ego , ad iustum numerii sunt retinendi unde Con-

aequitur, ut non esse purios, aut interpolationem ad remotius saeculum esse referendam,

quam et versuum indoles suadet et putahat Benileius. Atqui si inde a s. 361 ad initia libri Primi retrorsum redeas, paginarum rationem a nobis inventam nullo modo constare Videbis. nisi versus haud paveos cum Benileio tanquam suppositos exemeris. Unde rursus efficitur, ut aut Benueius in singulis erraverit, aut ut interpotationes non omnes eodem amo ilIatae sint

28쪽

roserax, Aen. , 513: Tum rapidus iam dudum are contenta parato Tela tenens Jam acuo laetam caelo speculatus etc. tamen audacia Vix excusanda insignis est inus extremo, Cuius haec est sententia Sirius Occidens et pruinis et gelu saevus o bem fulgentem ita deserit, quasi solis sit Vacuus, i. e. quasi soli calor omnis exemptira situ quod alius fortasse dixerit Ceu acutim solis fulgentem deserat orbem. Sed quantumvis facilis haec emendatio videatur, non eam inmanilium inferre audeam. Huc refero II, 44 nata per herbas fata, i. e. mortem natam. IV, 185 Sunt quorum simila arimo nec Oerua frenent, Sed pecudum in membris media grassentur in urbe, Eliseeros artus Suspendant fronte tabemae, Tuauriaeque parent caedem mortesque lacrense Ubi animadvertis primum laxiorem orationem, qua in s. secundo nominatim qui mente addendus mittitur. Postremi autem versus varie ab interpretibus vexati haec est sententia: Caedem pecorum non quaerunt ob aliam ausam, sed ob unam Iux riam . . animi causa, quia caede gaudent, neque aliud lucrum expetunt, nisi moditem belluis illatam. Gladiatores enim et bestiarios intelligit, unde alernas Patet ad eum morem esse reserendas, quo ad alliciendam plebeculam rudes quasdam ludoxum picturas illic solebant proponere, qui munera edebant; cf. interpreti ad Hora

Serm. II, , T. Adde II, 584 Lis una fuit per seces mortis, Alter quod vere fa

tum, non cederet alter. De reste et Pylade loquitur quam audacter, ipsa Verba clamant. Praecipue Vero in figurarum licentia ea audacia cernitur. V 582 inque ipso rapidum mare navigat ore. Quia enim ad mare interdum poetae Teserunt, quae sunt nautarum, cf. Drahenb., ad Sil. IV, 15T; hic iam in ore belluae marina navigare

sed aliae fuerint in autographo ipso, aliae accesserint in codd. nostris. Deinde vero omniata adscripta marginibus, et Lips scholia recentiora esse pparet, tram cod. auto . quiPPE quae ad ordinem eodd. perversum satis ingui iudicio adaptata sint. Unde Porro concludas, non ah eo quidem potuisse, qui talia Iemmata et scholia e adscripserit vel tulerit, versus excussos esse satis eruditos, quos inter spurios Benti haud paucos retriIit. Postremo nam quum Iatius illius inventi utilitates pateant, libri primi me finibus nunc contineo ; alitis locus L primi impeditissimus hinc lucem accipit. Nam postquBm solis cursum per singula signa menstruum docuit, s. 55 . ita pergit Nec mirere vagos partus eadem esse per astra, Et mixtum ingenti m-neris diserimine fatum, Singula eum tantum teneant, tantoque ferantur tempore sex tota surgentia ridis iue - Ita quidem illa oratio finitur. Sed Ruis non primo statim adspectu truncatam apodosin videat Nam sententia haec est quod si quis miretur, unde tanta morum hum norum arietas oriatur, quum tamen singuIa signa Per integros menses in caelo consistant is sex unoquoque die signa surgentia, reliqua desunt. Neque quo ea dimidiata sententia ait deducenda latere potest. Est autem hae fere is sex per diem surgentia signa, totidemque nocturno tempore per caelum volitantia meminerit diurno quidem caeli motu, quum supra de solis cursu annuo egerit. Quod quum Viderem, intercidisse versum dudum itidi ham. Neque haec una Iahes est. Namque post versus tres, quibus transitum parat ad doctrinam de Ronis eaelestihus, ita pergit Circulus ad boream fulsentem sustine Arcton, exque fugit soli a

eaeli vertice partes. Ad quod Benti squota pars circuli sunt sex istae solidae 8 hoe non Ilvet. Forsitan auctor dederit Sex e triginta fugiens a vertice partes Eudoxum Cnidium sequitur, qui totum meridianum in partes 60 divisit ut a polo a poliam sint m. Ergo circulum hunc describit non ad Bomae situm, sed ad Cnidi, ubi elevatio poli est graduum 36. Quae ver quo a uratius intelligas, haec addenda. videntur Circulus arcticus non ut apud nos ita apti 1 antiquos stabilis erat; sed centro stabili usus stellae polaris, radium mittebat ad ea signa, quae

29쪽

ἱpsum maro dicere audet V, 90, Videt Andromeda adnantem sibi poenam. i. o. bel

luam, cui in poenam Parentum erat propoSita. IV, 30, nec, nisi fata tulissent ropius et a captis orbis foret; i. e. nec Romani, Porum iam urbs a Porsena eum gnata esset, postea Orbis cepissent imperium; igne Sepulto Vulneribus lator repetisset eius urbem. Quem locum, nisi forte coniectura iuvandus videbitur, ita interpretabere Vulnera a poetis haud raro Pro instrumento Vulnera inserente scribuntur, ut pro hasta, ense, Venabulo. more, Sed licentius, nunc manus, quae vulnera intularant, vulnera ipsas appellat, eisque sanguine stillantibus oculi ignem esse exstinctum; velut Senec. epist. 24 Forsena spectator destillantis in oculum dextrae stetit. Sed vix

minqnam ceano mergerentur c nunqtiam essent sit finitore quo igitur maior elevatio Poli, e Iongior raditis ampliorqtie circuliis erat orealis. Neq ie tamen laic erravit anilitis, quum Romae Cnidi elevationem sequitiar. nam ista iam tum erat receptum, ut Et doxicire thim omnes higue tenerent; unde factum, ut sensimareticus esset Stahitis Gemin Isis g. P. 19 in Petav. Uran.

ορψοντα. s. Cleomed de contempl. corp. cael. I, 5. et ibi laeop. Schmidi P. 100 sq., egregie de circulo arcii co disputanteri. Qitam ate arctici nos apud Eudoxum patuerint ProPic sqq. adponam Hipparch. p. 206. in Petav. Uram: και φησιν Eudoxus εστ αυτου

τὴν κεφαλὴν του δια τῶν Αρκτιουν Φεως ' τῆς ὁ λυρας και τῆς δεξιαῖς πτερυγος του

της ριεγαλη αρκτου etc. Sed ut ad Benti redeamus, acute Profecto ille Perspexit, non

Posse emanilio quota ista sex partes essent intelligi; sed averti eam ha uritatem eius Or- rectione negamus. Ut enim de theriore Verhorum mutatione iaceam, unde iam magis pateat,q totas sint hae triginta, quam qhiotae illae sex silerint vitae qualm ita essent, non uniim versum, eum de quo supra displitabam iis, interiisse, sed alios complures, quibiis meridianus in m partes divisus ostenderetiir, probabile putabam; eoqile Rgis, quod ipse Poeta V. 539. profitetur se velle docere quantum convexo mundus Olympo obtineat spatium. Uno vero praestanti testimonio et plane insperato corrohorari meum iudicium video. Iterum enim in Codd. versus miseentur, ut post s. 536: Ne cadere in terram pendentia Sidera caeli perVerse sequanturvss. 564 09; deinde demum uss. 53 563. Quas quum quatitor Paginis diviseris, videhis in aIter folio fuisse 46. in altero. iniuria reiecto post alterum, tantum M , vel, adnumerata Ca-

Iitum inscriptione 39. quor im si priori paginae 2 dederis, adversa relinqtientur 16 vel 17; eorunt e 6 vel 5; illi ipsi, inquam quas desiderari videbam iam diadum. Sed alia in bis 1 .

inquirenda lint finiuntur enim duobus his : Circulus a summo nascentem vertice mundum Permeat Areophylaea petens per terga draconis. Post quos in CoIuro describendo pergitur Extremamque eeans hydram mediumque ii astris Centaurum etc. Duo autem illos quum Scaligor ad Ooluros referret, secorat id autem ob inceptam iam circuIi arctici descriptionem s. 537 cireuius ad boream fulgentem te. Plane absilrde dici aiebat mundum nascentem et alia quorum in coluris nullus locus est. Nilne autem, qu in eos reclitas ad Priores Versus retillimus, naseentem mundum esse sidera e mari orientia scit in torem nullo negotio idemias eo vero circumferentiam c. arctici terminari modo docuimus. Exoritur ergo iamin taestio, utrum cluo hi Versus, quos ScaIiger damnavit et Benti eius sint spurii litandi, an s. 537 Circulas ad boream, an neutri Exeipiunt ae autem ita Circulus a summo nascentem vertice mundum Permeat, Aretophylae preena per terga Draconis Circulus ad Oream fulgentem austinet Arcton, exque fugit Oolida a eaeli vertice partes quibus primus milii certe nequaquam ab interpolatore venisse

30쪽

erodibilis ea et interpretatio et oratio videbitur, praesertim iis, qui Manilii ingenium

minus noverunt. NeFI enim conferenda est, audacior Vel ipsa oratio German Ar

v. 365 Phaethonta, Vulnere reddentem flammas ovis, quod recte cepit Oreli: E UL

Nere suo etiam tune fumante quasi reddentem, efflantem flammas ovis. Quod nisi caute agendum sit, corrigam Ignibus ultus umera, bis victor repetisset Mucius inbem iterum Senec. epist. 66 Mucius inermis et mancus et illa manu trunca reges duispicit. I, 96. Nec prirre imposuit rebus In que manumque, solertia quam etc. Num Iocum Varie tentarunt; nam manum imponere esse rem gerendam adgredi, in Pere finiendo necessario dici estimam manum. cf. m orvilio ad charit. P. 488 Barth ad

Videtur Nam primum, si Vss. sqq. Extremamque Oeea quae sane capite trunca esse in oculos incurrit aliquod complementum desiderare librarius videbat cur addebat, 'ube adhoreaIem circulum pertinebant cur non, quae ad coluros praesertim cum superscriptio: mosluris proxime ante iunc versum praecederet Deinde carere sinitore in circ. ret non Possumus, qui tamen omisso hoc versu nusquam est Denique ad ipsum te iudicem Provoco, an haec plena huius circuli descriptio videri debeat, Greulus ad hoream fulgentem sustinet Arcton Itaque Primum Versum omni modo servandum esse aio Praesertim quum sit initoris mentio doctior, quam quae interpolatori ei tribui posset, ain io est Vs insequens termeat Arctophylaca. Primum enim, Arctophylaca iiis ferat meque ego, qua coniectura is apstis eximi q ieat, in-Veruo Nam Possis tu quidem Areturonque corrigere cf. I. H. Vos ad Arat. Ilaen. v. 91 . Sed neque hoc, neque aliis nominibus an illitur, quae apud alios pro Arctoph. inVeniuntur nec unde haec nominum mutatio exorta sit, facile dicas. Deinde, quod maius est, hie Versus ametioribus finibus circ. arct includit, quam Eudoxi rationes patimitur; nam ut Iocus ex Hi PParcho supra ad-S iPlus demonstrat, non peti Arctophylaca, sed secat, neque Per terga Draconis, sed per caput duci. tur; eamque rationem etiam Μanil sequi et alia probant etvs. ipseM : hi entem austinet Arcton. i. e.

in eo circulo ursa maior pedes fulcit - , τους ἐμιπροβιους ποδας της μγ ce κτου.

Est igitur hic versiis haud dii hie abiiciendus Nec tamen magis serendi, qui nunc se excipiunt: cireuius a summo circulus ad boream. De qriit, is quid statuam, nondum mihi liquere rositeor. Nam quum in solio vss. 46 habeamus, non Mi duo esse in iis spurios, licet suspicari At VM eos esse hos ipsos, non consequitur; meque milii tales Videntiar, Ni per se damnari de-heant. Moc tamen versuis Cirmius ad etc. obstat, quod solus esse Videtur ex L. IV, 162: Canee ad ardentem fulgens in eardine metam. Sed utcunqii se ea res habet, id quidem onstare Puto, verba Circulum ad boream osse delenda, quibus, quum Verum descripta insMitium Post 46. Vss esset reiectum, truncata sententia aliquo modo resBrciebatur. Grai fraudi eximentiae variae viae sunt Possim ris enim vestigia ora lectionis in adulterino quaereret quem abiecimus Permeat artosloea sic enim codd. Unde facias: Circulus nascentem intinuum Permeatae sto fulgentem sustinet arcton Saepissime an circi Iorum lineas filia adsimilat dicat circuli radium a polo ad finitorem pertinere, circnmferentiam duci sub Pedibus Ursae. Verum, quanquam circuli ambitus illo uno nominato sidere salis indicari videtur, non tamen is Manilii mos est, qui quaecunque signa tanguntur, ordine numerat. uapropter similius veri est, in s. sex vel septem deΡErditis huius otiam descriptionis partem esse ablatam; ut unus tribuatur signis diurnis, Quo Eudoxi graditius, tres vel quatuor circulo arctico Pauca adiaciam rnenti eius sex versus cum Stans hinc amotos post vo 2 4 collocavit. Id nostra vorsuum dinumeratio non patitur, prohabiturque, quum ad eos pervenerimus, nullam, transponantur, Bdesse causam. Denique inter Versus confusos superiores 88 et hos alii intersunt non turbati

M. Unde apparet, folia fuisse non quater plicata vel saepius, sed duplicata omnia quod si in magna hac foliortim sorma viceni tantum in versus paginis erant Inscripti, non improbabiIe est, soci istum fuisse litoris exaratum quadratis Cui rei si alia accedent testimonia, magna inventi erit ad errores eximendos utilitas, qui plerique ex cliterarum ductibus non acriter inspectis

oriuntur. -