장음표시 사용
11쪽
IN Caesaris Hirtiique Commentariis recognoScendis, Editionem doctissimi Francisci oudendorpii, quae Lugd. Batav. anno I73 in lucem prodiit, in plerisque omnibus secuti sumus. In quibusdam tamen lociS, paucissimis illis quidem, ubi viri doctissimi emendatio levioris aut nullius momenti videretur, leCtionem Vulgatam retinemus. In pauculis aliis, lectionem Odi Cum Scriptorum, quam,editores cruditissimi ex sola conjectura, et sit idonea ratione, mutusse viderentur, in conteitiam uestituimus. Parum . . referre Videtur, utrum ' spera o cum viris do Ctissimis, Clar-kio, Ruddimann b, aliisque, legamuS, an veSperum,
prout semper edidit Oudendorpius. In Lib. I. de Bello Civili, c. 79 ubi Oudendorpius, cum JOS. Scaligero,
Davisio, et Clarhio, pluries, incertae auCtoritati vocabulum, ex Cia conii conjectura in ConteX tum re Ceperat, cum Ruddi mann re POSuimus plureS, quam
lectionem omnes Omnium libri scripti tuentur. Sic enim S omnes exhibent: Expeditae cohortes novissimum agmen claudebant, plureaque in locis
campestribus subsistebant. Hujus loci, X quo avisius nullum sensum rei Congruum XSculpi posse existimat, haec videtur esse sententia: Expeditae cohortes novistimum agmen TOM. I. R
12쪽
exercitus Asianiani claudebant, quitesque Caesa- rianos, etsi PLURE nunnero, in locis campestribus ristinebant a quum vero vallis aut locus declivis sub - erat, equitesque Caesaris eae loco Superiore tela con- jiciebant, longe aliter se res habebat tum enim magno erat in periculo. Viris doctissimis fraudem secisse videtur usus rarior verbi SubSisto, quod hic, ut saepius apud Livium, active Sumendum St. E. G. Et POStquam praepotentem armi Romanum nec acies Subsistere ullae, ne CaStra, ne urbe PO- torant, omnium principum in Samnio e curae sunt intentae, ut insidiis quaereretur locus,' Sce Liv. Lib. IX. c. 3I. Pro subsistebant, editiones primae et Hotomanni dederunt si istinebant, quod pro interpre- tamento habendum videtur. In hisce Caesaris Commentariis, quorum elegantiam summamque tum dictioni S, tum narrationis, perspicuitatem Omne mirantur, loca quaedam reperiuntur librariorum vel ignorantia vel incuria adeo depravata, ut sine codicum meliorum Ope in pristinam sanitatem et integritatem restitui nequeant. Sunt alia complura, quae interprete magi S, quum emendatore, indigere videntur, et in quibus corrigendis editores doctissimi, nimium conjecturi indulgentes, multum operae frustra in Sumserunt. Horum unum ut alterum indicare, et leviter attingere, ab instituto nostro haud alienum erit, ut inde magi lucide appareat, quam fluxae interdum et caducae in virorum etiam doctissimorum conjecturae Sine Codicum operi et tenaere nunquam in contextum esSe recipiendas. De situ muri, quem Caesar a lacu Lemanno ad montem Juram duxit, Lib. I. c. 8 initio muli is verbis egerunt viri docti, D. V assius, Davisius, Clarhius, Ou-
13쪽
lendorpius, et nuper . Orus, Liti Graec apud Lipsienses Pros quorum omnium Sententia referre longum esset. Post varios conatus, quibus Caesaris verba alius explicare, alius mendare, aggreSSi Sunt,
rem ipsam magnis difficultatibus implicitum reliquisse
videntur. Nos codices scripto veram et genuinam lectionem exhibere censemus, quam ideo intactam reliquimus Caesaris verba sunt haec : Interea ea le- gione, quam secum habebat, militibusque, qui X provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flu- men Rhodanum influit, ad monte in Juram, qui nos Sequanorum ab Helvetiis dividit, millia passu una decem novem, murum in altitudinem pedum sede -- cim fossamque perducit. V Ut liorum verborum sententiam percipere Possimus, recordari debemus, osse omnino duo itinera, quibus itineribus Helvetii domo X ire possent: unum per Sequan OS, angu Stum et
dissicile, inter montem Juram et flumen Rhodanum alterum per provinciam Romanam, multo facitius atque Xpeditius, propterea quod Helvetiorum inter fines, et Allobrogum, qui nuper pacati erant, Rhodanus fluebat, isque nonnullis locis vado transiri poterat: praeterea, Helvetios, quum per provinciam Romanam, sive per fines Allobrogum, iter facere Conarentur, eoque Consilio, partim vadis, partim navibus junctis, flumen Rhodanum transissent, munitione Operis, praesidiisque in muro dispositis, fuisse repulsos. Si haec animo teneamus, SatiS, ut eXi Stimam US, PRlObit, murum fuisse situm intra fine provinciae, X Parte moridionali fluminis Rhodani, ductumque a lacu Lemanno, per ripas fluminis, ad montem Juram, i. e. ad eum montis durae finem extremum, qui moridiem versu erat, ita, ut nihil praeter alveum flumi-
14쪽
nis, atque angustum iter ad radicem montis, inter mu rum et montem interesset. Nam Vocula D, quae omnem liujus loci dissicultatem peperisse videtur, nequaquam neceSSari indicat murum et montem inter se contingere, ne ni inimo quidem intervallo disjunctos id, quod viros doctos parum animum advertisse suspicamur, quodque vel phrases in nos ad quin tu ginta, ad duo millia et trecenti occisi, c. Satis ostendunt in his enim vocula A idem serme valet, ac prope, vel circiter. Eam sacpissimo esse hujus praepositionis vim, sive Separatim positae, Sive aliis vocibus coagmentatae, mitis exemplis Ostendere proclive esset. Ejusmodi sunt sequontia: Cas-
tra ad Cybistra, quod oppiduni est ad montem Tau- rum, Iocavi.' Cic. Ep. L. V. incolit effuso 'stagnantem flumine Nilum. Adcola Vulturni. Virg. eo. IV. 288. Id. Aen. VII. v. 29. Si verba,
ad montem Juram, e quem dixi ram modo interpretari liceat, totius loci sententia satis obvia et manifesta reperietur. Caesaris verba, sine unius iterulae mutatione, duos hujus muri fines extremos dilucide
satis describunt alterum, lacum Omannum, Unde Coeperit alterum, monteii Juram, ad Cujus extremitatem desierit. Nam ultra montem Juram, Secundum ripam fluminis, murum Continuasse Supervacuum
fuisset, et praeter Caesaris consilium qui id solumngebat, ut Helvetios itinore per provinciam Romanam faciendo prohiberet. Quod Morus censit, verba qui insi en Rhodanmn nisu ιl-et qui ines Se quanorum ab Helbetiis dividit esse delenda, et legendum a lacu Lemanno ad montes- id quidem non est medicinam auctori accro. Non enim,' ut Ciceronis verbis utamur ea est medi Cina, quum unaG
15쪽
parti corporis scalpellum adhibetur atque integrae r carnificina est ista, et crudelitas. - Eximius juvenis,D VOSSius, qui, magno orbis literati detrimento, immatur morte abreptus est, primo enim et vicesimo aetatis anno diem obiit supremum et cel. Oberlinus, Caesaris Commentariorum editor nuperrimus, Dion tes etiam a meridionali parte Rhodani Juram antiquitus appellari potuisse exiStimabant, murumque ductum a lacu Lemanno ad montem cis Rhodanum,
ita loquuntur Romani qui hodie te machi nuncupatur: quibus accedit etiam Collega noster, in hisce studiis versatissimus, Jacobus Playiair, S. T. D. Geog. antiq. et ec. Sed unde hoc datum sumunt viri doctiqnulla enim apud Scriptores veteres montis Jurae ab hac fluminis parte menti os t. Tum, Si maxime concedamus ni Ontem Cis Rhodanum Juram fuisse appellatum, quomodo, OdeS, OnS Ste fires Sequanorum ab Helvetiis dividere posset, quorum neutri pOSSeSSiones
ab hac Rhodani parte habebantq-Multi otiam exoditoribus murum hunc a lacu Lemanno, per ripam Rhodani, ad montem Juram ab septentrionali fluminis parte ductum statuerunt. Sed, si ita res fuisset, tum Helvetios via angustu inter montem Juram et flumen Rhodanum intercludi necesse erat; quae tamen via, ut e X c. . patet, libera Olinquebatur, eaque Helvetii, quum operis munitione repulsi essent, e finibus Suis exierunt. His omnibus perpensis, locum hunc vexatissimum nullo alio, quam quo diximus, modo Satis commode X podiri posse existimamus sed penes lectorem cruditum judicium est a. Ad verba neque dubitare debeant, L. I. c. 17. doctissimus Clarkius haec annotavit: Sic MSS. et editi
Omnes attaimen, si attente Perpendas, haeret con-
16쪽
structio. Neque enim haec vox, debeant, cum ista, quae praeceSSit dicant, cohaerere. Quippe non id hic agitur, ut ii, qui lia Oratione populum omni O- vere conantur, ipsi dubitare non debeant, sed ut mul- titudinem dicant dubitare non debere, quin, C. Qua- ro, si vera sit ista lectio, quam supra intulit Faernus
praestare dicant-Omnino ii reponendum vide- tur neque dubitare debere.' Haec Clarkius, acutissime, ut solet ut, ut nobis videtur, nimis fastidiose. Cur nisil, Contra mentem auctoris, verbum debeant Cum praecedente dicant cohaerere putandum est, quum neque Commode ad multitudinem referri pol st, qui jam lectoris animo obversantur tanquam Subjectum verbi possint Tum vero, inquit, debere reponendum est, quia verbum dicant praecesserit. At hoc minime necessarium est. Nam etsi Scriptores Latini, in orationibus obliquo sermone narrandis, infinitivum subjungere solent, ubi verbum dico proximo praecesserit, ilii tamen usitatius est, quam rationem deinde per modum subjunctivum Continuari, quoties nempe orator ipse, directo sermone loquens, SubjunCtivo uti vel posset vel deberet. Ita Livius, L. V. C. 2. Nogabant consules dicebant non jam ultra serri posse furores tribunitios, c. Reminisceren- fur, quam majestatem Senatus ipsi a patrihus acce- pissent, quam liberis tradituri essent. V Etsi dicebant praeceSSerit, recte continuatur rati per Sulla. reminiscerentur, quoniam Consule ipsi, senatum allO-quentes, subjunctivo uti deberent: Reminiscamini, quam majestatem senatus ipsi a patribus acceperi- tis. Ἀc Pari ratione de hoc Caesaris loco statuendum videtur. His verbis enim homines seditiosos multitudinem allocutos esse censendum est Praestare
17쪽
dicimus, si jam principatum Galliae obtinete non possitis, Gallorum quam Romanorum imperia Perin cierre : neque dubitare DEBEAT i S, quin, Si IIclvo, tio Superaverint tomani, una cum reliqua Gallici Aeduis libertatem sint erui, turi. ' Quae Si per tertiam Personam reseruntur, ut apud Caesarem, nihil ObStare videtur, quo minus verbum debeatis in debeant rectissime mutare liceat. mos seditiosa atque improba oratione multitudinem deterrere, ne irum On- tum conserant, quod praestare dicanti Si jam princi- patum Galliae obtinere non posSint Gallorum, quam Romanorum, imperia perserre neque dubitare de-
beant quin, c. Neque hic Caesaris locus quicquam ab illo Livii differt, nisi quod in alter tempus
praeSenS Surpatur, in alter imperfectum. Resert Caesar, L. III. c. 8. Venetos scientia at- que usu nauticarum rerum reliquos Gallo antece- dere; et in imagno impetu mari utque aperto, pau-
cis interjectis portibus, quos tenent ipSi, Omno se- re, qui e muri uti consuerunt, habere vectigaleS. Morus assentiente Obertino libentissimo amplectitur cel. Lipsi conjecturam, anὶbitu, pro insectu, re Ponentis quia, ut ipse ait, non videt Cur Veneti vectiga- cies habuerint alio m impetu So mari, cum im PCtuS maris et vectigalium Xactio nullo nexu conjuncta videantur, nec ullo modo ad se clata.' At de loc-tione vulgata consentiunt omnes libri scripti, neque ab his ob sejusmodi rationes recedere debemus. In
magno impetu maris, Sive impctuoso mari, hodie Bay liscv paucis portubus interjectis, quos tenebant
Veneti, verisimile admodum est, Omnes sere, qui id mare frequentabant, Venetorum portus sibi patere voluis3e, ad quos aditum haberent, tempestatibus acta-
18쪽
ti, et in quibus salutem quaererent Venetosque ab iis, qui portubus suis utebantur, vectigal eXigere On- Suesse iisque, qui id pendere nollent, Portum et Perfugium interclusisse. Nobis his perpensis, magnus impetus maris et vectigalis exactio arctissime inter se conjungi posse videbantur is proinde ab libris scriptis hic loci nequaquam re Cedendum. In L. I. c. l. de Bello Civili, refert Caesar, adversarios suos lenibus amicorum propositis, ali: ο aliis do
micitiis Caesaris incitatum Lentulum, spe Xercituqet provinciarum, C. Tum subnectit Scipionem Pompeii socorum eadem spes provinciae atque exercituum impellit, quos Seir necessitudine par- 'iturum cum Pompeio arbitratur simul judiciorum metus, adulatio atque ostentatio sici et potentium, qui in opublica judiciisque tum plurimum pollebant. De verborum adulatio atque ostentatio sui et polentium sententia multis egerunt viri doctissimi Manutius, Clarhius, Oudendorpius. Manutius interpretatur Cum ipse sibi, ut solent inanis gloriae cupidi homi-
nes, adularetur, Seque ostentaret, et eorum amici-
tinni, qui tum in republica judiciisque plurimunt
pollobant. Eadem sero est Oudendorpii interpretatio Clari ius contra, cum caligero aliisque, elotvoculam et invitis S omnibus ac priscis editionibus, et verba reliqua ho modo xplicare conatur: Potentes nimirum adulabantur sibi ipsi, seque S - tentabant quantum in re publica judiciisque polle-
rent. Verborum nexum non recte episse videntur viri doctissimi, o proinde auctoris suntentior non assecuti sunt. Verba hoc modo ordinanda videntur :mientali sui, et adulatio potentium. Scipio nimirunt
19쪽
' ostentabiat, ut solent homine vani, qui suo se mo-dhilo non metiuntur: et simul potentiis adulabatur, primuna quia in re blica plurimum ponebant, sperabat Onim provinciam atque exercitus deinde, quia in judiciis plurinnim pollebant, nam, ut teStatur Cellarius, lege Pompeia fuerat a Memmio ambitu ac Cusatus. Locutio adulatio atque ostentatio sui et potentium Husdem omnino generis videtur esse, atque illa Ho-
I l. VIII. 61. atque illa Livii Ancus cuilibet superiorum rogum
I. c. 35. De quo loquendi genere fusius eginius iii Praefatione ad Virgilium. Scis, io interim sero quotidie NON LONGE a Suis castris paSSibu ccc instruere aciem. De Lellis Asric. c. bo. De hoc loco et Clarkius haec annota- vit: mirum editorum neminent advertisse, ne La- tine qui deni hoc dictum. Equidem nullus dubito, quin ex librarioriani itia peritia fluxerit illud non omninoque legendum quotidie longe ab uis caStrisse passibus cc. c. Quae est locutio Caesari atque mirtio valde familiaris.' Et Davisius, Clar hii auctoritatem, ut videtur, secutus, NON LONGIUS mendavit. Cur Sec. At, Si longe passibuS ccc recte et Latine dicere licet, cur non etiam Nollonge paSSibu ccc 'Nonne, quod Latine assii mare licet, id Latin etiani negare licebit Anglice, three hundred paces HStant et-XO three undred paces HStant. Num Omnes, locutioneS, quae rariuS, aut forte Semel tantum, vir , TO M. I. b
20쪽
patae reperiuntur, etiamsi ratione defendi possunt, pro depravatis sunt habendaeqSuper alias difficultates, quibus bello Africano Caesari conflictandum erat, accedebat etiam hoc, quod elephantorum magnitudo, multitudoque militum animos detinebat in terrore : cui rei tamen Caesar hoc invenit remedium Elephantos ex Italia transportari jussit, quo mile Speciemque et Virtutem beStiae cognosceret, et cui parti corporis ejus telum facile adigi POSSet, &C. Praeterea, ut Si qui ex hostium elephantis capti orent, umenta, elephantis ex Italia transportatis assueta, beStiarum Odorem, Stridorem, Speciem, captarum, non reformidarent. HOC OStremum Sic effertur Praeterea, ut jumenta beStiarum Odorem, Stridorem, Spe Ciem, consuetudine, Captarum non reformidarent; V c. 72. ubi consuetudine est per Sive Propter conSuetudinem, et cum verbi non reformidarent ungendum St et beStiarum captarum, non Stbratiarum quae jam tum CAPTAE ERANΤ, Sed bestiarum, quae quovis deinde tonpore ΑΡΤΑΕ FOREN Τ. In
hoc Hirtii loco, qui satis perspicuus, et expeditu facilis, videtur, magnas tamen difficultates Editores volinvenerunt, vel ipsi creurunt. Pet. Ciac conius, proconsuetudine captarum, reponit ConSuetudine earum, vel
conSuetudine capta eari . Davi Sius ex S. Eliensi conSuetudine capta reScripsit, approbantibus Clarhio et Oudendorpio Vellem quidem viros doctos indi-CuSse, quo SonS Verba conSuetudine capta acceperint:
quod equidem hariolari nequeo. Mortis incolis ulte satis Si, inquit, elephalui capti eratu a Caesare, cur ex Italia transporta Z V quus vero participium captarum per Se quicquam de tempore indicaret, quo Giptae dici possent. Tum Morus uiri bullinus cap -