장음표시 사용
81쪽
deum animadverto marino trident montes percutere, et in iis locis coli praecipue ubi fluvii lacusque in cavernas proruentes sub terra non secus atque sub dio labuntur unde lubens arbitrer in antiquis Graecia sabulis terram in oceano esse fundatam, sicuti est in antiquis Indiae religionibus. Quod si verum sit, non mirer equidem illud aquarum numen terrae etiam motus sub ditione sua obtinereri quod ubi creditum suit, etsi ab antiquis maxime temporibus forsitanque regionibus soret acceptum, fidem novam ex iis quae in Peloponneso notanda erant habuit. Ea enim inter omnes terrae regiones maxima habet littora adversus quae impetum faciunt maris
suetus assidue, abrupta et cavernosa, gurgitesque sub montibus permultos, subterraneosque lacus, in quos aquae exeampi MVeniunt, με αὶ κοιλ λατα, ut ait Diodorus et συστάσεις δατω vαματιαιω νιεταλας denique saepius terrae
motibus exagitatur illudque etiam notandum est, Achaiam nihil, ut ita dicam, aliud esse nisi versam ad septentrionem declivitatem altorum Arcadiae montium, ipsam autem inter
omnes Graeciae partes terrae motibus concussam fuisse versasque Helicen et Buranirhes non secus ac Egium, Patras,
Agas, Pellenen, Sicyona, tanquam sub montium sitas fuisse radicibus in quibus Styx super subterque terram delabitur circa Oceani undamenta. - Α subterraneas aquas terrae motus in Democriti philosophia tribuebantur, quod ipsum a religione accepissesnon absonum a ratione est . Non quidquam igitur contendimus quod apud veteres ipsos non acceptum foret, quum ea de mundo opinione explicari dicimus cur in uno eodemque numine potestates aquae movendae terraeque concutiendae coaluerint veteres enim mundum ex aquis oriundum arbitrabantur.5 Quum Neptunus amboque ejus fratres in Eroni patris solium successerunt, Rheaeque locum occupaverunt Hestia, Heraque et Demeter, Hestia quidem virgo permansit Ilera
82쪽
conjugem habuit ovem amboque lympum habitavere;
Demeter autem nullius numinis uxor facta est. Ut tamen ubertatis ipsa numen erat, nihil admodum e proprio sinu in lucem edere valebat, nisi virilis quaelibet vis ipsi consociaretur. Ergo ex Jove peperit Coram, cujus sacrum nomen est Persephone nescio quare in vulgi cognitionem delapsum. Uxorem duxit Neptunus Amphitriten aquosam propter naturam suumque cum Oceani filia connubium Maris pro cipue numen Neptunus factus est. Sed ex recepta in praealtis locis religione exclusa est marina nimium Amphitrite inde aliam Neptuno uxorem quaesiverunt genitrix illa sui Demeter quae cum eo in excelsis Arcadiae vallibus consociata est. Quod quidem admodum rationi consentaneum videtur λ- meter enim, quanquam est imago quaedam et dea ubertatis, sterilis tamen et in secunda, sexu muliebri in solitudinem quasi redacto, manebat , ex ejus cum Iove amoribus filia quaedam nata erat, Persephone, quae vix adulta ad inferos rapiente Plutonis manu uerat deducta vis autem ejus genitalis in terra patefacta est, ubi primum in Neptuni venit societatem Equum enim genuit, inter animalia praestanti Simum, fluviorum ripas sontesque amantem, ubi cibi copiam invenire solet. Non mihi in animo est in Arionis equi sabulam ultra progredi neque Pegasi quidem attingere sabulam paene a Peloponneso alienam. Quaestio illa nobis latius pateat: scilicet inter agnos juxta Arnen Mantineae sontem natus erat Neptunus , eademque illa Demeter, quae equi genitrix, ipsius etiam imago erat cum equino capite et crinibus circa Phigaliam repraesentata, alia etiam animalia, ut ex eodem ξοα, iudere erat, e capite ejus enata gignere videbatur. Itaque lubens colligam equum hunc imaginem quamdam esse, omnium animalium, quae aquosas regiones colunt, vices obtinentem cita ut per hanc fabulam nihil aliud significetur nisi genitalis quaedam et secunda societas terram inter matrem μημπαρ, Γῆ μγ:τηρ Vimque illam Virilem quam aquis inesse veteres arbitrabantur Coros enim, quae primum adversus Neptunum
83쪽
irata fuerat, iras postea remisit quum in Ladone strvio corpus lavisset ut si quis diceret nuvium hunc exundantem ripas vastare et quasi contristare visum fuisse, quae reipsa seeundatae equis cibum praebuerunt sese in ejus aquis lavantibus. Etenim , ut jam antea animadvertimus, in fluviorum ripis,
juxtaque lacus et in campis aqua irrigatis Neptunus hippius
II. l. Quaedam collegi de diversis Neptuni religionibus et conatus sum tum rationibus e philosophia deduciis, tum ipsam rerum naturam intuitus, intelligere quid esset iniurmaris, luviorumque, terraeque motuum et aquosae ubertatis numina in unum eumdemque deum eoalescentia. Nunc ad generalia magis transeundum est, et ea quae segregatim et singula concludimus una tanquam propositione enuntianda
Neptuni numen, sicuti unusquisque hominum aut etiam animantium, duobus modis considerari potest, tanquam individuum scilicet quod vires quasi expandit suns atque eXe cet, et tanquam genitale quiddam ac lacnndum omnis enim natura animantium, cujuslibet sit sexus, vim per se habet ac potestatem vires exercendi ac sese actu quolibet manifestam praebendi Quum autem res quibus vita inest, res alias sui similes gignunt, extemplo, discreto Sexu univerin rerum natura in duas partes dividitur : nulla res enim est, in mundi quolibet angulo, quae legem illam et conditionem fugiat, vel quae gignere quidquam ex sese valeat in sexus sui solitudine permanens. Universa autem illa lex totiusque mundi ordo, cui ne una quidem res non Obnoxia est minime artes antiquas ac religionem sesellit itaque quidquid de deorum natura creditum aut effictum est, ad alterutrum genus pertinet. Quod equidem in graeca religione maxime notatu dignum arbitror mamque inter omnia quae Graeci numina coluerunt, vix ullum invenies quod quidquam per se genuerit, unde sit ut
84쪽
sere omnis deorum cunus in conjugia divisus fuerit. Unum solummodo magnos inter deos numen excipies quod quidem in graeca religionis laudem vertendum esse arbitror , Pallada scilicet, absque matre e Jovis capite exortam. Neptunus quidem quum fluctus maris agitat, aut numina dirigit, quum lacus in gurgites praecipitat aut insulas montesve concutit, nullius opera eget, qui proprias tantum vires exemceat. Sed nihil per se gignere potest uxorem igitur habet in maro quidem Amphitriten, Tritonis matrem, in terris autem Cererem, Arionis equi matrem et Despoenae virginis
cujus Sacrum nomen arcanum permansit Numerosam habet
sobolem Neptunus non enim numina solummodo genuit ut sunt Despoena atque Triton, sed multos etiam, tum in Peloponneso, tum in Graecia vel in coloniis, heroas nullum autem per se genuit omnesque ejus filii siliaeque ex ipsius cum deabusi Tmphisque vel foeminis commercio orti sunt. Sit igitur Neptunus tum in arto antiqua tum in religione imago quaedam aquae, quoad vis virilis haberi potest ut autem est aquae natura indocilis, violentaque et incomposita, ea quoque Neptuni natura et forma est. Ita ut quaecumque in universa rerum natura sunt, sive vita careant sive ipsa fruantur, modo ad aquas tanquam ad causam referri possint, ea sub imperio sint Neptuni et Neptunum habeant simul imaginem, dominum ac genitorem. 2. Quod si nunc inquiramus quam ob rem in illa rerum naturae in duas partes divisione deae conjugibus suis semper obnoxiae sint Neptuno Milicet Amphitrite; non una hujus rei causa est, quod vires atque intelligentiam vir Minina praestantiores habeat, quibus viro natura ipsa submittitur; neque etiam satis est animadvertere in omni natura animantium universa quadam lege marem seminae quoad corporis vires atque intelligendi facultatem praestare cur enim multa fiunt in rebus anima carentibus, quae, etsi
nullo sexu inter se discernantur, ad Neptunum potius quam ad Amphitriten pertineant Sed considerandum est in Grae-
85쪽
corum opinione marem esse illud quod revera est atque persectum τυμ et τέλειο, , laminam vero quod imperfectum per se est, locus scilicet et materia quae a philosophis uterus nutrixque rerum appellatur. Valde autem absurdum foret illud quod est illi rei quae non est, remque ipsam terminis suis ac limitibus, persectum denique et bonum malo et imperfecto esse obnoxium; ideo tum in arte tum in religioni-hus universus dearum ordo deorum ordini submissus est. Nequo rationi consentaneum foret deas cum diis aequari maribus quod quidem reipsa minime est. Una tantum magna inter numina deos ipsos aequare visa est, Pallas scilicet qua matrem non habuit, ut pote quae summae sit. intelligentiae imago haec vero, si matrem habuisset, ab ea desecius ac vitia accepisset quae seminea natura effugere non potest; unde sit ut Pallas, si matrem habuisset, e divinae mentis gradu sui se dejecta. Itaque minime laudanda est Hesiodi in Theomnia is etrina e Terra scilicet omnia orta esse primoque Uranum et Montesci quoad montes, nihil udversus eum contendum; Coelum ero e Terra natum esse, fieri omnino non potest; nihil enim e semina sola potest oriri. Non secunda Terra est nisi cum Coelo consocietur, ita ut non potuerit Coelum ipsum gignere nee quidquam etiam aliud lene igitur Λpollodorus: In principio erant Coelum et Terra. - Non ita vituperandus foret Hesiodus, si ex Urano omnia exorta fuisse seripsisset: namque, ut masculinum genus significat id quod est reipsa, in test, Summo jure vim quamdam habere per se genitalem ac secundam dupiter enim Pallada absque matre genuit Sed ab arte antiqua et religione etiam tunc deflexisset, quae res omnes in duo genera divisere. III. 1. Nunc autem sabulas illas doctrinasque quoad eritatem ipsam intuentibus nobis vix quidquam in cis salsum ac reprehensione dignum occurrit iste ut enim jam antea ani
86쪽
madvertimus in rerum omnium natura duplex ea lex est ut res quaeque individua vires suas per Se exerceat, neque per
se quidquam gignere possit. Quum igitur ars antiqua et religio, mixtae primum aut saltem vinculo quodam arcto Onjunctae, hominis individui figura vel alia qualibet sive mmmentitia sive naturali forma eas res repraesentant quae in animantibus aut in vita carentibus fiunt, quidnam est in ea re quod veris naturae legibus repugnet Nihil omnino est. Namque una res est individuum quodque et vis quaedam vita praedita quae materiae partem aliquam, corpus scilicet ac membra, sibi vindicat et sui facit propriam a poeuliarem; qua quidem instructa late caeteras res sub imperio suo tenere
conatur: sic praeditae vita res omnes compactae sunt. Quod autem ad vita carentia pertinet, nonne videmus eorum ejuωdem generis partes in locum unum semper tendere in quem
conveniunt et coalescunt, communi tanquam consenS agentia ita ut mole sua res etiam intelligentia praeditas vincant saepius atque pessum dent Ita aeris partes in unum supra terram coeunt ubi saepe Iocum mutantes ventos gignunt et proeellas aquarum vapores ab omni parte circa montium culmina in unum corpus conglobantur, et nubes gignunt
unde pluvia decidit igneae quoque paries in media orbis
penetralia permanent et in obscura illa sede lacus magnosnuviosque ardentes componunt aquarum particulae per terrarum strata sub montibus defluunt, perque rimas exeunteSad lucem redeunt inde postquam in valles devenere, numine magno equis similes, ad mare decurrunt in maris autem ingenti sinu collectae unaque et tanquam ex composito Sese commoventes, tempestates miScent Sonoras, tanquam ingentes tauri aut exercitus clamores magnos ac mugitus a tollunt, in concavis quiescunt littoribus, Oras et Seopulos conterunt. Interea, ab excelsis montibus nive candentibus
perpetua, unde aquae ducunt originem, ad profundos usque maris gurgites, gignunt alunt suo seu in ipsis luctibus sive in ripis ac littoribus innumera genera animautium itaque
87쪽
ipsa rerum ita carentium natura ad unitatem scilicet per molem et concentum tendere solet, neque unquam secunda esse desinit Ars autem antiqua et religio, quum illam Neptuni imaginem, indolemque et oris lineamenta, quum ill OS denique amores de quibus locuti sumus estinxerunt, aeternum naturae ordinem legesque immutabiles secutae sunt. Imo nihil eas secisse nisi jure admodum ac merito arbitror. Beligio enim formam illam Neptuni minime imaginem meram esse rerum naturae voluit, sed deum, vita scilicet praeditum et individuum, vim quamdam mentis potentem, dominum rebus suis rite imperantem, dispositoremque ac providentiam bona malaque prout opportunum judicat mortalibus impertientem Minime equidem Germanis quibusdamassentio antiqua Graeciae numina nihil aliud esse nisi rerum naturae imagines ad similitudinem expressas contendentibus quae Sane natura rerum multo sunt superiora, utpote quae ipsi imperent, ipsam gubernent, neque ei paria sint nedum
obnoxia Neptunum, non ejus fluctus, precabantur; exorabant paces divum qui cuncta gubernant . Novi equidem in religionibus quibusdam, apud plebem ignaram acceptiS, S crificia eri fulguribus, procellis, tonitribus', Bathi scilicet circa Alphei ripasci sed nostris quoque diebus res quasdam
ligneas aut lapideas non ruri solum, sed in magnis etiam urbibus multi homines honoribus summis proSequuntur meque tamen contendat aliquis materiae cultum apud christianos vigere. Ergo non reddit graecae religionis rationem qui deos dicit rerum naturae esse imagines; quippe qui non imagines tantum sint, verum etiam dii. Quod autem ad artem pertinet, ipsa quoque secundum Vera rationes a veteribus Graecis tractata est. Nullam enim artem adhibet qui res ipsas integra similitudine exprimit et quasi transcribit, sive animantium quemlibet imitetur sive
88쪽
partem aliquam terrarum in tabula colori hus eximiis depingat Majus enim aliquid et sublimius assectare solent verae artes, quod non oculis videtur, mente sola concipi potest: itaque dum naturae leges imitantur, minimo necesse est formas figurasque ipsas rerum ad similitudinem reddant ad intelligentiam enim, non autem ad sensus spectant unde sit ut opus omne secundum artis leges compositum naturam rerum quodam modo repraesentei etsi multo sit natura superius, utpote quod simplex et unum, magis etiam sibi consentiat, denique omni modo sit persectius Ars autem antiqua non aliam viam secuta est omnia ejus opera naturam rerum imitata sunt, cujus leges, habitumque et tanquam mores exprimebant, ita tamen ut ipsa naturam rerum pulchritudine et omnis generis persectione vincerent. Nobis exemplo sit Neptunusci corporis enim habitu orisque lineamentis leges exprimit, figurasque et motus maris atque aquarum; sicut autem aquae inest vis quaedam multa generandi, ita quoque in artibus non secus ac in religione, viriles habuit formas Neptunus, uxoresque et amicas, variamque et
2. Neque tamen contendo aequam in Graecorum religione suisse excellentiam quae fuit in eorum artibus. Utraque enim, ars scilicet atque religi , ad Deum spectat, qui non earum finis tantum sed etiam origo sit ad id autem tendit religio, ut Deum ipsum ejusque veram naturam hominibus patefaciat artes rerum naturam nobis ostendunt majori pulchritudine ac venustate Ornatam, ita ut mentem nostram, rebus ipsis et sensibus ereptam, ad hanc regionem attollant, quae Deum inter mundumque sita est ut enim naturae assumunt inges, aliquando etiam formas ac siguras, ita Dei absolutam, quantum a nobis concipi potest, persectionem Quum igitur religionem antiquam artem quamdam suisse dicimus, o declaramus simul quid sit in ea pulchrum laudandumque quid sit autem salsum ac vituperandum inuae enim mentem nostram ad illas artis verae regiones extollit Deum inter mun-
89쪽
dumque sitas, eadem non tendit altius , neque ad illud verae religionis propositum pervenit, scilicet ad Deum. Ergo veredi sunt Neptunus caeteraque Graecipe numina, utpote qui rerum naturam atque humanitatem nostram multo superent: ideo tamen non sunt ipse Deus Deorum enim nullum est qui Deum aequare possit imo Omnia una Olympi Tartarique numina Deo sunt multo inferiora Deus enim indivisam habet persectionem unus est, solusque, et solitarius simplex ejus actus est, singularisque et aeternus uxorem ducit nullam, quippe qui sit nulli materiae obnoxius; unde sit ut filias nullas nullosque filios habeat, nec quidquam gignat, quamvis res omnes ipsosque deos mente aeterna conceptos secerit et creaverit. Itaque in religione illa Graecorum, quae artibus tam apta suit adjutrix, Deum verum prorsus ignotum suisse
90쪽
I. Airotiωv. Nomen est illius Centimani quem Briare apud deos, ut ait Homerus, vorare solent. Ad radice misi resertur, cujus virore forma est quaedam derivativa causam indicans, ita ut signiscare videatur rqui facit τῆς α7r . αιrες suctus sunt in vulgari Graecorum sermone, unde αιrin tempestas qua nuctu permoventur Substantivum cecidit αἰ i quod suctus etiam . ut arbitror, significasset; sed in urbis, quae Alrαι vocatur, nomine servatum est. Cecidit etiam verbum, praeter Aιγούσα quod participium est et suctibus agitata significat. Una est insularum tum , quarum nomen idim etiam sonat. Ex eadem quoque radice auctis formis, derivata suisse videntur: AtΥωv, λιγαιῶ, Αἰγαιο πiλαγος, Mare Maeum , scilicet nuctuosum αἰ Υιαλος, littus planum et arenosum, in quo uctus volvuntur, quod minime idem est atque κτ αrvuiri frangere), lilius excelsum atque Saxosum in quo nucius franguntur; Αἰγιαλευ nomen attici montis
Axγιλα , insula quaedam in Egaeo mari; Ax xvα, Egina insula, mediis in nuctibus: A Itou, ιγειρα, in Achaia; Aἰriστη Segeste in Sicilia , etc. Si observaveris in aeolica dialecto trec seri Prec et in cretica potare: non immerito cum illis verbis conseras vagues gallicae linguae,mogen germanicae, urave anglicae, et praesertim verbum sanaritum
vaha nuctus quod a rasi vehere et suereὶ ducit originem. Verbum autem αIt capra, minime ad eamdem familiam pertinere putem quia in sanskrita lingua adseha dicitur, quod idem atque αlt est neque ullam eum raha cognationem habet. Idem est etiam de verbo αtσσω ad quem reseruntur αικες et ἁiκαι saltus , quae nunquam pro Wες aut αιγα usurpantur neque nuctus significant. II. ρια .euc. Idem est atque I aeon; sed nomen hoc apud homines, illud in deorum lingua solet usurpari. Quod quidem ad ριαρος vel Bριαρης ει sertur, et significat robustus verbo enim Βριάω robustum reddere intelligitur, quod cum particula Di non male conseras qua verborum sensus augeri solet, et cum Βριθω gravatum aliquem iis quae ser essehunde ρυ caeteraque ejusdem radicis in hominum sermone verba deducta sunt. Item in sacra Indiae Iingua hri ferre significat, undρbhara pondus ducit originem. - Quae si vera sit Briare nominis etymologia, idem serme valet atque Egaeon, quippe quae ambo a verbisbhri, vah vim ferendi significantibus radices trahant itaque non maledicebat Homerus eumdem deum apud homines Maeonem, apud deos