De Ioannis Caluini, magni quondam Geneuensium ministri, vita, moribus, rebus gestis, studijs, ac denique morte historia ... per Hieronymum Bolsecum, medicum Lugdunensem descripta; et nunc ex Gallico eius Parisijs impresso exemplari Latine reddita

111쪽

sanctos patres, Doctoresq; tam veteres, quaam nostri seculi,qui unquam scriptis doctrinaque excelluisse leguntur,extollit,tanquam qui om nes post se longe reliquerit, chm res multo stacus se tamen habeat. Nam ex omnibus, qui umquam extiterunt,haereticis de illis loquor,qui

S relisionem Christianam professi fuere,& zelo se Dei agi iactarunt qui similia fecerit, & de Deo magis absurde& impie locutus sit, atque scripserit, neminem fuisse credo; idque secisse

eum aut per turpem ignoranti3m,aut Diaboliacam malitiam,aut utraq; ignorantia simul&m litia transuersum actum iudico. Cum enim an ligno, ad vindictam valde propense,&impro boanimo fuisse satis hactenus a nobis probatu adeoque certum sit; quis dicat vere doctum,si pientia,atq; Dei rerumq; diuinarum pura, i corruptaq; cogoitione imbutum esse potuisse, scriptura contra testimonium perhibente, In malignam animam sapientiam non ingredim que tamen, iam enim aliquid de eius doctrin dicendum, insteias eo eloquentem hominem fuisse, in linguarum cognitione versatum fuic

se,uidisse multa, legife& scripsisse etiamulta; sed ad veram diuinarum scripturarum & sy ceram cognitionem intellectumq;ηpsum pen tras 'hoc est,quod plane pernego. Ex iis,qua de diuina prouidentia,de praescientia& pra dinstinatione stripsit, quis recti sanique iudicij es qui non dare perspiciat, Manetis Persae haere

112쪽

sn,a quoManichaei nome sent sortiti, revexicst, qui omnia non modo bona, sed mala etiam ex aeterno quodam Dei decreto necessario pia ne fieri asseuerarunt. Quod licet ijsdem, plane verbis Caluinus non dicat, ijsdemq; terminis,

tantundem tamen ipsum dicere me demonstraturum deinceps confido. Vbi notare hoc conueni athanae nunc dolum esse,ut veteres olim damnatas praxes haeresesq; resuscitaturus,post lapsa aliquot temporum spatia, ambitiosbs & arrogantes homines inquirat & instruat, per quos easdem rursus disteminet; transformet

autem: & tegat alij s verbis, alij sque collaribus obducias proserat, ne agnoscantur, ut simpli- cibus incautisque, ne ab illis ablaorreant , sacL. Eus imponat. Et his quidem facile imponere potest; at docti & sapientes homines,sanctique spiritus numine assati statim,licet ad sucum saceiendum alio colore tinctas,agnoscunt tamen, viriliter reiiciunt, emcaciterq; conuellere norunt. Quod Constantini Magni tempore sic o luenisse constit, circa annum Domini plus munus trecentesimum vicesimum octauum; quan

do Arrius, presbyter Alexandrinus, per huius modi Sathanicum actum atque dolum damnatam diu estite, & in Episcoporum synodis reiectam Ebionis, Artemij & Pauli Samosate ni Llsam & erroneam doctrinam renouauit. Quippe latere hoc Alexandrum Alexandriae

113쪽

ritatisque hostis Diaboli inst umento ac mini- stro, venenum Ebionis,aliorumque propagan te & disseminante, quamuis alijs verbis palli ret , statim hoc agnouit, detexit, vicinosque Episcopos , yrcauerent, admonuit. Sic Calui anus nostro syculo Manetis haeresim effos Lam

ruit, & in conspectum, alio tamen ornatu ci cundatam cinctamque protulit. Quamuis e nim satalem necessitate non nominet,neque cum de ea sernaonem instituit, tam claris, ape tisque verbis utatur, uta enim nimium se proderet,suissetque ab uniuersia statim Ecclesia reta pudiatus nihilominus in hominum actionubus necessitatem, Laurentij Vallar sententiam probans audansque, constituit. Qua de re in

proprio de Dei prouidentia opere, q od' post

noc,Deo approbante,propediem sequetur; piosd tractaturum me spero. Clim scribit tem,defenditque, Adam Dei ordinatione di ο terno decreto in peccatum necessario esse pro lapsum; cum Adae posteros quosdam, qui sal- uentur,esse electos,alios sempiternae morti de .stinatos docet,& diuersitatis huiuste primam praecipuamque causam esse Dei voluntatem asseuerat, sententiam quandam D. Augustini ex eius super Genesin libro, ad hoc comprobandum allegans,qua, quaecunque sunt, siuntaque, eorum omnium solam Dei voluntatem causam existere, ille asserit, huiusmodi cum do Deo docet, nonne Deum summς vituperat M

114쪽

traducit ' Quis enim adeo durus & inhuma. ius pater est,qui Vt necet,Vt laqueo perimat,vitamque adimat, idcirco filium generat ' O dotaetrinam impiam. Dcum scriptura mille in locis pronunciat detestari peccatum & prohibere, neque damnatorum perditione atque punitione aelectari; ut quis pereat, ab ipsius voluntatem dienum esse; ab ipsis non esse, quod Israel se

perditum eat, & filiorum numero excidat; e probrare autem eis, quod non intermiserit s cere quaecunque optimum, benigni s s imum,&misericordissimum parentem pro siliorum s lute praestare conueniat. Haec de Deo sicriptura praedicat: Caluinus autem hunc tam benignuparentem quosdam idcirco, ut perderet atque damnarςt, creassse, &in hunc mundum produxisse amrmat. Hanccine igitur doctrinam aut manifesta ex ignorantia, aut Diabolica malitia, aut ex Vtraquς simul prosectam esse animaduertimus 'Iam Augustino tam sancto Patri OLsingere,quasi ille dixerit eorum,quq in niundo

sunt, omnium Dei voluntatem solam causam esse,caeca grandisque Vel ignorantia est,uel in

litiosa impostura. Quam enim sanctissimi Patris sententiam producit, ea significatur, tot & ltam diuersa animantium genera esse volatillii, piscium,quadrupedu,reptilium,omnisq;,quae in rebius creatis est, conditionis atque ordinis, , aliam rationem dari non posse,quam quod sic

condi, crearit Deus voluerit, di sic illi placu

115쪽

C a L U I N I. Dridi; cum hoc scriptura dicat, sicut Deo placuit,

sicut voluit,li acueta tam in coelo, quam in terra facta esse & producta. Casus vero rebellionis& spirituum Apostasiae, peccati & transgres ionis Adam,eoriimq; criminum,quq mati quotidie perpe rant,authorem Deum facere,ita qui-dcm,ut eius Voluntas & sternum decretum ii rum omnium rerum causa esse asseratur; quam

est crassa ignorantia, & quanta cum Dei ignominia coniuncta, contraq; diuinum honoremquὶm euidens est blasphemia ' Quod unquam

sensisse aut dicere voluisse optimii pilsis imum que doctorem Augustinum quis credat i Hinc itaq; luce meridiana clarius Caluini ignorantia& diabolica elucet malitia. Quem plurimas, si quis aduertat,di uinae stri plurς sententias mire

sic contortas in uertere,contraq; verum genuia numq; sensum interpretari reperi ei; quas ego

tamen in id, quod dixi, quodq; propediem in

lucem emittere opus decreui, reijcio & rese uo. Nunc vero deinceps,quanta is Iesum Chr stum Dei filiu, Dominum &R edemptorem nostrum ignominia &probro affecerit, videamus. CAPUT XXIIII. V O autem tantummodo, ne sim prolixus,& auditori, lectoriue molestus, in medium adserre decreui, reliquis alteri operi reseruatis. Pr-mum erit de eo, quod Epistolam ad Hebraeos H expo-

116쪽

exponens scripsit,ad quintum caput precipue.vbi D. Paulus in orationis, quam Christus parum ante,quam Iudaeis in manus traderetur,in monte Olivarum ad Patrem direxit, mentionem incidens, Et exauditus est, ait,pro suar J uerentia; quomodo in veteri & vulgata editi one legitur. Caluinus autem communem interpretationem in Ecclesia ab omni antiquitate approbatam reijciens, hanc vocem iaλticius imetum & dubitationem exponit, manifestos - siue imprudenς siue malitiose errores committens. Primo, Iesum Christum Dominum n strum adeo terribili,ait,mortis terrore concus sum, ut quasi in desperationem incideret, anxius & solicitus,ne a morte absorberetur & deglutiretur. Nam his vocibus Latine scribens

sum esse, qui librum habent, videre ossunt, quod Gallice expressit, it 3 a ensour . Mai rem in Christum eiusque dignitatem, blasphe- .

. miam vel Lbionem,uel Artemium,vel Paulum Samosatenum, vel horum sectatorem Arrium, vel ipsum denique Manometem unquam Prointulisse non reperio. Nam imprimis Christidiuinitatem inficiatur, conuellitque, talem eum nobis exhibens, qui finem suum 'ignorauerit, neque securus, planeq; certus fuerit, Dei se filium esse,qui viis & necis sus potestatem plena

obtineret. An vero ignorabat Caluinus, quae Christo antea dicta suerant, quaeue in Euange

Io Ioannis capao.reseruntur Propterea diligit

117쪽

me pater, quia pono animam meam, ut iterum sumam eam. Nemo tollit eam a me,sed ego p no eam a meipso. potestatem habeo ponendi eam,& potestatem habeo iterum sumendi eam, hoc mandatum accepi a patre meo. Optarem Ogo,ut hic misera Caluini macipia, nimis et mi sere addicta ac deuota,considerare vellent, quonam pacto Dominus noster Iesiis Christus, nua morte abs rberetur,haesitare ac metuerepotuerit, clim verus &Deus ,& homo esset, qui . neque cur in hunc mundum Venerat, causam' unquam ignorauit, & quem, neque quo mo iis genere tollendus esset,neque modus, instrumenta,auth ores,i ncitatores,imo ne locus quiadem & hor', ubi & quando passurus esset, unquam latuere. Praeterea,si caput nostrum,quod

fidei,ac spei nostrae, eiusque certi tudini s atque fociae,quam in diuinis nos habet e promissis conuenit,sons est,Origo,atque persectio,si ha sitauit,si exhorruit, vacillauitque,quid nos do. bilia eius & infirma membra,quantam in nobi sdubitationem residere, quam parum securos, certosq; esse oporteret An vero Esaias aliquis medius & quidem vivus diffectus, ita hunc t

men eXtremum & maximum dolorem tulit , aesi nullum neque malum,neque poenam perse tisiceret. Ananias,AZarias, Misael adolescentes, in ardentem sornacem missi, tantum abfuit, Vt eiulantes animum spemque abiecerint, me

tuerintl, ne in medijs flammis a morte deglu-

118쪽

1ox VITA I o A M irentur, ut etiam laudes Deo atque hymnum decatauerint. D. Stephanus lapidibus obrutus,

non modo non est turbatus, neque timore concidit, sed pro iis, qui lapides in ipsiim conse

tim iambant,necisq; ei us authores erat, Deum deprecatus est. Marcellinus cum fratre Diocletiani iussit,multis confixus sentibus, quasi d lares mortemque ridens, latus hunc Psalmum decantabat: Ecce quam bonum & quam iucundum habitare fratres in unum. Denique infiniati alij non Christiani modo,& de vita iterna securi, verumetiam gentiles magno animo momtem contempserunt: Et ipse Dei filius omnes mortales magnanimitate & constantia longe supi rans,adeo qui dem, ut ne ad millesimam quiadem eius,quae in ip fuit,magnanimitatis atq; constantiae partem pertingere quisquam Vn- quam potuerit, illene ut animum,quod Calitianus ait,desponderit,&m adeo scedit,abiectum, extremumq; timorem prolapsus siti Nimium hoc ignominiolum est de Dei filio sentire vel loqui. Caeterum Caluini summam ignorantia malitiamve age hic contemplemur. Qui ad confirmandam opinionem suam usitatam Graecae huius vocis stλαζεας interpretationem immutat; quae omnium Graecae linguae peritorii iudicio, metum,cautionem,re uerentiam atq; pietatem denotat, hoc est, cultum, officiumque, quod Deo primum, tum parentibus, &demuhonoratis, & in dignitate aliqua constitutis via

119쪽

C I L V I N I. ros ris debemus. Est, ubi & hanc eius vocis signissicationem, ut ab officio&ratione discesilonem designet, reperias; neq; reperies tamen,ubi ignominiosum huiusmodi alique seu timorem. seu metum,qui ex animi pusillanimitate ob imminens aliquod periculum proficiscatur,sed

bi honestum ex amore & reuerentia natum tumorem fotius significet, quo erga quenquam ob eius dignitatem atq; excellentiam plerumque assicimur. Quod ex voce Αἰλαζις, quae hominem religiosum atq; verecundum denotat, magis etiam sit perspicuum.Caluinus aute non pro honesto huiusmodi timore,sed in peiorem partem detorquens, pro horrore atq; tremore accepit,quo quis ob ineuitabile aliquod periculum quasi de erabundus concutitur, cui quidem anxium atq; atrum epitheta dari consueuerunt, qualem in Chri Iesu Domino nostro horrorem fui se nemo sanctorum Doctorum unquam admisit. Sed alterum etiam insignem errorem in sua versione committit, propositiaonem c F omnino aliter, quam Graece docti viri omnes, interpretans, Neq; enim pro

quod a significat, vel ab , usurpatum via quam reperias. Vbi si quis mihi obijciat, no i ueniri quoq; ubi pro ut est in vulgata versi , ne significet: huic primum respondeo, presbia

re multo, satiusq; esse, eum VosabuloruVsu i. qui tempore confirmatus sit,&ab ecclesia receptus , retinere, quὶm temese, nulla necessitate

120쪽

io VITA I O a Respagitante sic immutare ac detorquere,Vt contra Dei eiusq; filij Iesu Christi honorem atque yloriam usiirpentur. Deinde si Caluinus tantasuit eruditione praeditus. quantam illi Beeta a fingit, an non interpretari, pro,Vel, iuxta, posse,obseruare potuit, sicut αν vir ως, ex aequis viribus versum legimus i quid vetetigitur, ut non hoc etiam loco Q 6 Ajλας αρ, per eX, Vel pro, reddatur' Ad haec, si Caluino nunc locum genuino sensui restituere studio fuit, quid est, quod tanta temeritate & audacia , ad textu adi jciat pronomen hoc,suot Ait enim, exauditum fuisse a suo timore, quamuis minime sic quidem, sed absq; pronomine hoc κυτου, tantum G Αἰλαζ αρ, pro ueretia,Gricus codex habeat. Nimis fortassis Vrgere hunc locu videbor, & diutius immoratus e se, sed hoc seci praecipue,ut Caluisti huius, quem Beza sit

per omnςs, qui suerunt unquam,omnium temporum doctos evexit,aut inscitiam, aut malisenitatem, aut simul utranq; euincerem, ac clarε spectandam exhiberem. Addicant se vero de uoueantque,qui volent,Caluini doctrinet,eius que haeresin propugnent, ego reseram, quae exscriptura sacra, & sanctorum Patrum ac vel

rum Doctorum,qui S.Apostolis proxime si tesserunt,sententijs super has Ielu Christi pretes, & Apostoli hunc ad Hebraeos locum , cotilecta habeo. Ante omnia vero hoc notare cor-

venit m christi orationem aua ας per eos, qua