Divo Thomae Aquinati ordinis praedicatorum Angelico ecclesiae doctori se suasque philosophicas theses publica propugnandas Thomas Benedictus Sinibaldi auximas Pratensis collegii Ciconinii convictor d.d.d. cuilibet contra quamlibet post tertium arguen

1쪽

THOMAE A QUINATI

THOMAS BENEDICTUS SINIBALDI

2쪽

- . t

3쪽

ogica mentem humanam eiusque actiones ad verum investigandum ita dirigit, ut ipla percipiendi , iudicandi, ratiocinandi ordinandi facultas iure dicenda sit. Quare per Logicas institutiones modum edocemur. Quo mens rite percipere, deasque bi efformare , quo iudicia conficere, quo ratiocinari quo recta tandem methodo res, obiecta disponere Pomi. II. Ut de modo firmandi deas , ac perceptiones agamus , a celebride dearum origine controversa exordiri opportunum arbitramur. atque ita nobis viam aperire duas inter se maxime adfines δε per se sol ut dissiciles quaestiones ad unum veluti nodum redigendi ut hoc evolito statim patefiat, quomodo ,- unde etiam nostrae oriantur

ideae . .

III. Ac primo quidem opinionem de deis innatis a Platone excogitatam, deinde, reviviscente Peripatetica doctrina, oblivioni traditam in XVI.

denique saeculo iterum a Renato Cartesio in lucem editam improbamus quin etiam universam cogitandi rationem, qua triplicis generis rideas Cartesiani disti tiguum, votas scilicet, quae menti nostrae ab ortu divinitus imprimuntur, adventisias , quae occasione motuum in corPωxctis organis faestorum a Deo in Anima creantur, & factitiar, quae Peri voluntatis actionem in intellcestu mere passivo exiideis antea habitis Componuntur, omnino reiiciendam esse existimamus

IV. Si quid itaque ab intellectiva potantia distinctum nomine ideae innatae intelligatur, nos etri assendi, wJoannis Lochii sententiae adstipulantes , Nullas prorsus innatas ideas esse statuimus laedi primasio rum ideas ministerio sensuum, doctrina institutione, tum alias, ex Animae ad se , suosque actus reflexione ac tandem ex huiusmodi 4dearum Hompo Tatione, & discussione caeteras omnes nunam sibi ipsam comparne. a V. Quae Disitias by Ooste

4쪽

V. Quae sensuum ope aequiritur, idea directa quae per Animae rest

xionem utplurimum vosuntariam, ac determinatam nascitur, idea reflexa vocatur. Si vero mens nostra plures ideas simul coniungat, ideae compositae, seu complexae si duas, vel plures ideas invicem conserat, ideae relativae si a pluribus deis particularibus ali uas etiam ideas abstrahat, universales quoque ideae pioficiscuntur. vI. Ipsa etiam Dei dea facili ratiocinio e rebus creatis deducto, ex Parentum institutione ab Anima acquiritu es neque illam innatam esse iratio ulla evincit, neque Sacra sive Scripturae, sive Patrum auctoritas persuadet. VII. Quum autem in mente nostra cogitationum series ita succedat ut nos objecta non antea cognita cognoscamus is cognitorum facile obliviscamur idcirco contra Cartesium asserimus, cosnitionem . seu cogitationem non esse ipsam animae essentiam , sed ab ac vere distingui, sicuti modus a re, cui inhaeret, vere distinguitur, maec ab illo Paratur nec summam hanc perfectionem creatae menti tribuendam Die iudicamus , quae a Patribus ac Theologis uni Deo ratione Divinae simplicitatis adscribitur. VIII Quamvis humana mens a suis perceptionibus distinguatur nulla tamen ideam inter ac perceptionem distinctio habetur. Quare in primis Peripateticum systema de idearum genes reprobamus ne iue ullas θρος, impressas ab externis obiectis ad organa sensbria emissas , quae pessensorios nervos ad cerebrum deserantur, Win phantas pingantur, neque ullas intellectiles Decies expressas, seu deas a perceptione distinetas, quas e specie sensibili, ac materiali intellectus educat, praevias ad primam cognitionem eliciendam necessarias esse censemus. IX. Sed externa sensibilia objecta vel per se, vel per immissa corpuscula motum sensibus imprimunt, qui vel per fibrillarum tremorem, ut Caselesius, vel per animalium spirituum excursionem , ut Boerhaavius , aliique sentiunt Recentiores, ad cerebrum usque propagatur deinde iuxta hunc motum pro Mechanicarum obieeti affectionum , de sensuum externorum diversitate diversum ad cerebrum delatum , Anim ideam exinterni obiecti producit ex quo fit , ut ad perceptionem obtinendam, Praeter motum in externo sensorio laetum M motus in cerebro, modincatio in Anima tantummodo requirantur. X. Si vero tum impressae, tum expressae species ad cognoscendum super-- suae sunt, ne ad reminiscendum quidem ullae sunt admittendaeci su Te communi apud veteres illa memoriae definitio, Memoriam scilicet Ziesmisaeuitatem retinendi, ω eonservandi species, seu ideas, easque iterum excitandi, falsa omnino habenda est. XI. At sicuti occasione motus in cerebro laeti, Anima ideas primo produ- . cit ita per renovationem eiusdem in cerebro motus earumdem idearum reproductio intelligitur & memoria physice a Recentioribus expli-

XII. Haec in cerebro motas renovatio, absente etiam obiecto, cuius re cordamur, & fieri, de occasionem Animae praebere potest , cur de eo

5쪽

ἡem obiecto easdem ideas reproducat, simulque sentiat, utrum obiectum

extrinsece adsit , necne . Anima pro vario cerebri motu cognoscit, utrum sensatio ab interno tantum, an ab externo Organo Pro eniat, atque hinc infert, utrum objectum sit praesens, nec ne. XIII. Sed tamen , ut reflexione quadam agnoscat Anima, alias a se ea n dem deam fuisse pioductam, non inficiantur, eidem Animae necessariam esse quandam suorum actuum experimentalem conscientiam , quae tria omnium sententia sane admittenda est.

XIV. Facilis etiam nobis ratio constat, cur diversae in pluribus hominibus, atque in iisdem pro diversa eorundem aetate variae reminiscendi facultates appareant, ac sint quin inam plures eiusdem reminiscentiae vices , quae saepe nobis contingere solent, optime explicantur. XV. Neque ad nostras cognitiones quicquam conseri distinctio deam inter, ac perceptionem a P. Nicolao Malebranchio inventa, quarum prima , nempe idea, in ipso Deo, altera vero, perceptio scilicet, in naente nostra , seu mentis affectio sit. Contra hanc igitur opinionem statuimus, a nobis nec Deum in se ipso , neque ulla alia obiecta cognosci per deam ipsius Dei archetypam , qua mens immediate illustrata meis passive percipiat. XVI. Ut ad causam dearu in productivam fusius inquirendam, ac declarandam veniamus primo quodnam sit cognitionum principium secundo quanam a corpore dependentia haec uiciens causa deas producat; terti quonam modo ex Animae modificationibus aliqui in Corpore sequantur motu atque adeo quaenam sit Mentis cum Corpore conjunctio,

ac nexus, hoc loco examinare maxime congruum esse videtur.

XVII Ad explicandum hoc Animam inter . Corpus commercium, tres fiotissimae Philosophorum sententiae proponuntur. Prima est occasona- istarunt opinio qui in duas classes, in igidos nimirum δε in Molles

occasionalistas dividuntur; quorum primi docent, res quascumque creatas sive corporeas , live spiricitates, nullam habere vim quicquam agendi, sed esse causas dumtaxat occasionales, cur Deus, tamquam unica efficiens causa omnes tum in Anima modificationes, tum in Corpore motus efficiat. Atque hi quidem adeo longe a veritate aberrant, ut omnela quoque activam voluntati humanae vim negantes ad Materialismum accedant, cin errorem aperte contra fidem inciderint. XVIII. Ex Mollibus vero Occasionalistis alii , ut Malebranchius , cui tamen maxima est inconstantia doctrinae , artesius, Le-Grand , u chol us, solam in Anima vim suas sibi cudendi volitiones agnoscunt; alii autem , quos Gabriel Daniel impugnat , Animae Orpori unitae vim illud movendi tantummodo negant ac propterea ex occasione mindificationum Animae omnes Corporis motus a Deo fieri , ex occasione motuum corporeorum Animam suas sibi modificationes vel excitate, vel producere volunt. Atque hi quamvis contra Theologicas rationes nihil videnter omnino absurdum fortasse ponant minus tamen probabile systema in medium proferunt, minusque verosiuilei uni

nem Corpus inter Animam constituunt , atque idcirco audiendi minime sunt. R a XIX.

6쪽

XIX. Altera est Harmoni starum hypothesis qui putant, Animam, Mo

pus humanum esse duo Automata , alterum spirituale , a ateriale alterum Orum numerum in utroque genere possibilium esse infinitum Deum ab aeterno praevidere , quaenam series operationum in singulis futura sit, quaenam series propria unius ait ri seriei ab altero automate evolvendae harmonice respondeat; at tu hinc Deum praestabilire, ut haec diversi generis automata praevisa harmonice operatura simul coexistant in hoc harmoniae praestabilitae systemate union 'm,

commercium Animae cum Corpore conlistere docent.

XX. Praeterea in hac hypothesi, cuius fuit, sin minus auctor, primus saltem acerrimus propugnator Gottoseidus Guillelmus Leibnitius, Anima humana est speculum , quod Universum orbem repraesentat eius ideae ac Perceptiones clarae, vel obscurae, distinctae, vel co a Cie sunt pro diveria relatione, & connexione, quam unaquaequet Anima cum Univcrs habet Totum igitur hoc harmoni cuni hystema , utpote arbitrarium, implexum, rationi tum Divinae, tum naturali minime consentaneum absolute reiiciendunt est XXI. Tertium denique locum Influxion istarum sententia teneat, quae duplex est alia scilicet a Peripateticis . oposita, quae mutuam inter Animam de Corpus influentiam admittit alia vero a Patre TDumeimine excogitata, quae Impe non mutuam influentiam , sed solum Aniatae in Orpus actionem constituit postremam hanc hypothesim caeteris probabiliorem, adeoque praeserendam elis existimamus. XXII. Antequam ourneminianum systema proponatur, duas propositi Odes praemittimus . Prima contra Oecasionalistas, marmoni stas propositio sit Sive spiritus essentia, sive motus natura spectetur, actio Animae in Corpus nullo modo repugnat. XXIII. Sit secunda contra Peripateticos propositio: Sive Corporis essen ria, s V modus , quo corpora naturaliter agere constat, consideretur, aestio Corporis in Animam repugnare videtur. XXIV Quum igitur ex una parte pro diversis Animae modificationibus diversi in Co)pore sequantur motus, ex alia parte , si frictus ab imme diata secunda causa repeti pomunt, Physico homini non liceat ad Deum tanquam unicam horum effectuum causam, vel ad divinam esem consu gere non omnem physicum influxum reiiciendum ess facile patet. Quare , negato tantum physico in Animam Corporis influxu , solam nimae in Corpus aestionem, iuxta sententi m a P. Tournensi ne e Sota esuN aereis revolitanis expositam ad annum I o3. statuendam esse assise

mamus.

XXV. In hoc Tou meminiano systemate , quamdiu Anima, tanquam solam , Corpori unitur, tamdiu ad organicae corporeae machinae conser vationem ita perpetuo incumbit, ut immediate quidem in spiritus animales, 'diate vel in omnia corporis membra , quae sensitiva dicun tur, agat, eaque vivificet, ac moveat in quo societas, .unio Aimae cum Irpore consistit.

XXVI. Motus itaque corporei, sive necessarii, sive liberi sint, ab aestione

7쪽

Animae in spiritus animales procedunt, qui deinde per nervos potissi mum, Perque fibras etiam propagantur is mechanica tantum rati ne fiunt, ut ipsa constructio Corporis indicat. XXVII. Qui neces rii fiunt in Corpore motus, ii ex Anima, tanquam Corporis forma ad illud regendum, conservandumque ordinata, en dent. Ex quo haec duo sequuntur: primum scilicet , ad munus formae Corporis exequendum ita Animam me determinatam, ut Pro suo arbitii non uosi motus ad vitam necessarios impedire , neque O machinae structuram promovere alterum verti, laeto aliquo Orga no ad vitam prorsus necessario, Animam, quae praecipuo formae tuo munere amplius fungi nequit, ex Dei lege ab eodem Corpore sepo

rari.

XXVIII. Qui motus in corpore liberi, ex imperio Animae nascitabcuntur , ii ab eadem ninia ope spirituum animalium libere prodi Cuntur: qui tamen vel propter eorundem spirituum ineptitudinem, vel propter alia extrinseca impedimenta, nunquam vero ob defectum po tentiae in Anima, vel ob resistentiam , quam Animae a Corpore in mediate patiatur, non semper ex voto eiusdem Animae succedunt. XXIX. Quum autem corpoream machinam externa sensibilia objecta dis versimode afficiant, ac mutent ita hi motus in externis organis X citati, is cerebrum usque delati assiduam quoque actionem Animae in Corpus necetiario mutant, qua mutatione ne Anima sentit, ac di

stinguit, ut ipsa sensatio sit & Animae modificatio, & directa materialis objecti perceptio ab eadem nima producta. XXX. Si vero huiusnodi impressiones ab extrinseco laetae eidem Ansem actioni sive liberae, sive necessariae sensibiliter congruant, Ansem facilitatem in agendo, ac propterea delectationem experitur sit . minus congruant, difficultate, atque adeo etiam moerore assicitur quae naturales passiones tum pro varia facilitate, aut dissicultate in operando varios obtinent gradus, tum ex Animae reflexione subinde crescunt, mitigantur , variantur. XXXI. Ex quibus omnibus deducitur , Animam non me per totum humanum Corpus virtualiter extensam , ut veteres Philosophi quampi res contendebant; sed eius quasi sedem in cerebro locatam este, quo nervi ac fibrae pertingunt, unde per animalium spirituum immisi sonem reliquis corporeis membris motum sive necessarium, sive liberum communicare, & ubi impressiones in externa organa factas , ac per motum eorumdem spirituum, aut per fibrillarum , nervorumque tremorem eo delatas cognoscere potest XXXII. Ad Durneminianum hoc Systema tuendum necesse tamen non est, unamquamque Animam a Deo talem creari , ut nonnisi determihato Corpori possit convenires quare hac una in re a sui auctoris Oft i ne recedimus quamlibet nimam ad Corpus quodlibet humatium

indifferentem ne ejusdemque ordinati nem , a determinationem ex

divina extrinseca dispensatione provenire iudicamus.

NXXIV. Tandem ex seni entii huc usque expositis inciussimus , neque

8쪽

Deum unicam esse immedia tam dearum causam , neque humanui L. Corpus ad illas producendas efficienter concurrere, sed ipsam Animae vim esse causam sumientem quae tibi ideas a se distinctas tarmet. XXXIV. Alter humanae mentis actus, quo ideas affirmando coniungimus , vel negando seiungimus , iudic um dicitur , quod propterea, duas saltem ideas invidi: comparat , earumdemque convenientiam aut inconvenientiam percipit, & in hac relationis perceptione assensum , aut dissensum praebet. Hoc autem judicium a Cistasianis v luntati , non intellectui , tanquam activae causae e peram tribui, ex eo satis aperte constat, quod intellectus ex natura sua ad verum . per sua potissimum iudicia feratur, boluntas per actus prosecuti vos ad bonum assequendum incumbat. XXXV. Veritas, quae relationem quamdam, objecti similitudinerria prae se fert, tum in iudiciis , tum in deis res de re potest non tamen utrisque potest Fallitas convenire Simplices enim ideae menti dumtaxat obiectum repraesentant, quin illi tribuant, aut ullum ab illo detrahant attributum, quemadmodum attribuere , aut detrahere iudicia

solent. Hinc sormalis iudiciorum , seu propositionum, per quas iudicia verbis efferuntur, veritas in mutua ipsorum cum objecto convenientia , Falsitas in eorumdem ab obieA difformitate consistit. XXXVI. Quum vel experientia ipsa nos doceat , plures esse propositiones, quarum Veritas tanta lucis copia mentem nostram perii ringit, ut eam vel inviti cogamur intueri, dummodo ideae , ac termini rite Percipiantur cita nos contra Veteres, Recentioresque Pyrrhonios , qui non ex animo quidem, sed oretentis nullam veritatem , ac certitudinem a nobis acquiri posse contendunt, universalemque dubitationem iactant, disputare vanum, Winutile arbitramur. Satius igitur erit criterium seu regulam tradere, ad quam propositiones , nostraque judicia revoce mus, ut, quae certo vera sunt, a falsis discerneres, ipsamque obtentam veritatem certo cognoscere possimus. XXXVII. Praeter Dei summi Sapientis, Qveracis revelationem, quae, si nobis rite proponatur, omnium infallibilissima verum a falso sece

nendi regula habenda est, primum generale in infallibile veritatis Cri-terium in summa dearum perspicuitate is evidentia ita positum est, ut quidquid incide rei clara, ae distincta continetur , illud affirmari de eadem re certissime possit. Mens enim nostra ab immediata huius evidentiae luce adeo irradiatur, ut firmum, ac necessarium praestet asesensum, ex ipsa, tanquam ex primo cognitionum principio,

tera demonstrari , ac nota esse percipiat.

XXXVIII. Quod si veritas evidentia immediata non innotescat, nil a me de certa eiusdem acquisitione , deque mediata saltem evidentia

desperandum est; sed ad ratiocinium, in quo , quae per se notae non sunt , per alias propositiones cognoscuntur , nobis est confugiendum. Vetram ut recte ratiocinemur, unicam hanc regulam ab Arnaldo tra ditam servare satis erit Si conclusio nimirum in alterutra praemissλ rum evidenter comprehendatur, reetum semper ore ratiocinium , in

9쪽

XXXIX. Sed cum rectum huiusmodi ratiocinium Varios certitudini gras. dus possit obtineres, deliniendum est , ad quosnam gradus in unoquoque devenire possimus. I. Si probabilitatis limite praemisiae non excedant; pro varia earumdem probabilitate magis, minusve probabilis conclusio deducitur, & ratiocinium exsormatur. 2. Si veta , sed minime evidens utraque sit praemissa; Qveritatem concluso, rectitudinem ratiocinium, sed neutrum evidentiam attingit. 3. Si conclusionem in praemissis contineri videnter ostendatura rectum sane rati cinium esse evidenter constabit sed ob evidentiae defectum in utraque praemissa, conclusio pari videnti non gaudebit . . Si deniqu' conclusionem in evidenti propositione comprehendi evidens fuerit; quo

evidentiores erunt praemissae , eo majorem evidentiam conclutio, evidentioremque demonstrationem ratiocinium consequetur.

XL. Ex quibus alterum hoc insallibile acqui iendae velitatis criterium facile descendit data scilicet aliqua veritate per se, ac metaphylice evident , ita per ratiocinium veritas obtineri Potest, ut maxima cum evidentia eadem acquisita veritas nobis patefiat. XLI. Quamquam neque nostrorum, neque aliorum corporum existentia nobis metaphysica cum videntia constet nos tamen contra dealistas afferimus Quum ex vividissimis, constantibus , intimis animi ste-ctionibus ad existentiam corporum iudicandam vehementissime rapiamur, quin ulla post diligentem inquisitionem ratio Opposta occurrat, tantam hac super re cestitudinem orii , ut praescindendo etiam a Fide divina, rmum assensum absque prudenti ulla errandi formidine praestemus huic cognitioni : Corpora existunt

XLII. Ut sensuum criterium statuamus, quantum eorumdem testimonio furendum sit, examinemus. Atque in primis quum ex una ut sensui externo formalis error convenire nequeat, ex alia vero cujuscumque determinatae renunciationis causa necessaria sit, quae in certis circumstantiis, non nisi certam renunciationem, attentis naturae legibus, determinate debeat ita quaelibet sensuum renunciatio per se objecto suo conformis est , adeoque sensus formaliter nunquam fallun rurXLIII. Quamvis igitur oculus potissimum in renunciandis colporum prinprietatibus, magnitudine nimirum, situ, motu , quiete , numero , C sensuum renunciationes in te idum appareant δε alio tamen , cur in iis circumstantii iidem se usus renunciationem necessario praebeant, ita mper adest , ut, si aliam renunciationem darent, fallaces tunc potio. iure dicendi ellent quae quidem ratio , etsi ad hanc Philosophiae partem non spectet, nihil ominus, ne dissicultat,m effugere videamur, variis sensuum renunciationibus, quae objiciantur , accommodata, focile a nobis assignabitur. XL lv. cium etiam ii quaelibet sensuum renunciatio per se obiecto suo conformis sit, ex ipsa tamen intellectus occasionem errandi aliquando capit quum scilicet non in data solum circumstantia, sed in communibus etiatu circumitantiis corpus excitandae hujulmodi sentationi aptum eis temere judicat.

10쪽

XLV. Ut autem dependenter a sensibus absque ullo errandi perlautori

dicemus, obiectum tale in communibus circumstantiis esse , quare nunc exhibetur, tres praeviae conditiones requiruntur urina est , ut praesens unius sensus renu ciatio praeteritis eiusdem sensus renunciationibus conformis sit altera est, ut eadem renunciatio cum aliorum sensuum renunciationibus conveniat, modo idem obiectum reliqui sensus propo tionaliter possint renunciare tertia denique est, ut renuneiatio ex circumstantiarum iso uilitione rationi consentanea inveniatur, ac sit. Qui-hus it servatis, Criterium sensuum ejusmodi est, ut rem ita esse tanta cum certitudine assirmari possit, quae prudestem omnem de oppomto sormidinem removeat.

XLVI. Ad veritatem inquirendam, faciliusque Philosopho comparandam

methodi inprimis ratio habenda est. Genesiles methocli leges tres pintissimae statuuntur prima est, ut a simplicioribus ad magis composita altera, ut a notioribus ad minus nota tertia, ut a facilioribus ad dissiciliora progressio fiat. .

XLVII. ae leges duplici, Analytica nempe, seu Resolutionis QSy

thetica , seu Compositionis methodo servari possunt Analytica ea vulgo dicitur, qua ex datis effectibus eorundem causas perquirimus, istactis particularibus ad generalia principia ascendimus Synthetica v ro est, qua ex datis caulis ipsarum effectus investigamus, & a genera . libus principiis ad particularia facta devenimus. n XLVII l, Quunt nobis effectus magis, quam causae, innotescere soleadt, Analytica prius methodo uti praestat, or ex notis effectibus causarum existentiam , ac naturam tutius assequamur , quibus dei,de cognitis synthesim effectus alios minus Mos commodium ti ducero

causis, per

possimus. Neque improbandos tamen existimaniam, qui in tra Idis artibus, ac disciplinis methodum syntheticam adhibent, quia scilicet re icausas, Qveritates non primo inquirunt , sed eas iam inventas expinnunt atque ita aliquando, quum a simplicioribus, generalibus,, Perse notis , ut ab exactis nimirum definitionibus , axiomatibus, se, si opus fuerit, quibusdam postulatis initium desumere possunt , audit rum captu sese magis accomodabunt; cuius methodi praeclarum, Chis exemplum suppeditat Geometria XLIX. Tres etiam notissimae philosophandi regulae a Ne tono traditae ad veritatis inquirendae methodum optime referuntur quarum Prima ex Causae rerum naturalium non plures admittendae sunt, quam quae sunt verae, earumque Phoenomenis explicandis suffcientes altera est: Effectuum naturalium ejusdem aeneris eaedem causae assignandae lanu, si ut Cl. . Rogerius-Josephus oscovic recte monet ratio nulla in is contrarium sit, quae plures diversas causas exposcat tertia denique est; Qualitates corporum , quae intendi, & remitti nequeunt, quae in omnibus, in quibus experimenta instituere licet, corporibus observan tur, pro univeisalibus corporum qualitatibus habendae lunt. γL. Ad vagarum hypothesium Carthesianis maxime familiarem abusum,

eorumque rotheticam philosophandi methodum reficiendam haec duo