Scrutinium religionum sive exercitatio theologicohistorica, de religionum orbis universi terrarum varietate in communi & in specie, quod una sola christiana, & praesertim evangelica sit vera & quam angusti illa hodie coercita sit terminis, &c. Autore

1쪽

A r. XVII. v. 26.

DSuffecit ex uno san Uine omne genus homi num, ut habitaret super uni tersa facie terrae, definiens praestituta tempora et

terminos habitationis eorum, ut quaer

rent Dram forte attrectent est eve

nuxnt eum, etsi

2쪽

Dei eligionum Orbis Unive

si terrarum Varietate in communi: & in sp

cie,quod una sola Christiana,& praeserti m Evangelica sit vera: & quam angustis illa hodie coercita sit terminis,&c.

dari. Palaestinae descriptio. Genera vel sectae Judaeorum. Patres primi, ante-& post diluviani. Praecepta septem filiorum Note. Judaei Jeioboamitae. Samaritani. Heliopolitani. NaZiraei. Proselyti. Pharisaei. Sadducaei. Essaei. Narraei: Cabbalistae Moderni SECTIO II. Ethnicismus sive Gentilismus.

rum dividitur (mente in quinq; aequales patates. Gentiles hi barbariq; tres integras oc-Cum DEOl

SCRUTINIUM RELIGIONUM:

SIMMARIUM. Eligionis summa genera quatuor: Judaismus,Ethnicismus Christianismus, Moliam medis nus. SECTIO I. Ju

cupant.

3쪽

cupant. Q nam illae. Quae & qualis illorum de Deo

notitia, itemq; cultus. Cultores malorum Spirituum. Colunt alii demortuos majoresque suos : eorundem var: etas & distinctio. Alii Coelum , solem, lunam, stellas: elementa : animalia: vegetabilia: non-entia. SECTIO III. Christiani. Nomen unde trahant Z unam, juxta computum superiorem, Orbis terram partem excolunt hodie Quaenam haec t Genera LSectat Christianorum. Christiani si veteres i, Ariani &Photiniant. Eorundem errores & scripta hodie quaedam. Latini seu Pontificii: Eorundem ordines praecipui. Graeci, hodierni maxime. Eorundem doctrina: incolatus. Evangelici s Lutherani vel A. C.Socii. Horum Symbolicus liber. Sestisma Evangelici P .su Interim istae. Flaciant. Osiandristae. Majoristae. Hassiaci&Tubingenses . Rathmanniani. Calix tini. Syncretistae. Reformati sive Evvinglio Calviniani. Horum errores quidam. Scripta nonnulla. Sectae sive geri ra. Fanatici. Eorundem Sectae diversae. Scripta. SECTIO IV. Moliam me dani: Nomen unde e lanam item juxta computum superiorem Orbis terrarum occupant partem. Quamnam Religionem qua ratione propagent suam. Principium Religionis Alcoranus. Qualis liber. In te pretes ejus diversissimi. Sancti q. vel Patroni .. Eorundem cultus. SEGI IO V. Una,sola Religio Christiana 3 prase, tim Evangelica est vera. Probatur idem divel si mode. S ECTIO VI. Eadem angustis oppido perquam coercetur hodie terminis. Q od itidem probatur,indoctione sam

ut loquuntur. Concludi D, store Parvus vere Chr. manorum,.

4쪽

TRACTATIO.

S. I.

ORbis universi terrarum habitati cognitiq; hodie hae

Exercitatione praesente daturi Detineationem qualemcunq; quantum Religionis ne otium (re : dicimus, quod Ejus genera summa sive potissima inde ab Origine hujus Universi sint fuelim ii : u aismira primum(ad quem,& recte reserimus etiam religionem Patriarcharum vel Patrum primorum, S ante- Si post diluvianorum, uti mox dicetur hinc filici mi , chrasiani mn, deinde S deniq; uolam me sinus. Hisce quippe quadrigis quasi, id negotii quantumcunq; illud sit,uehitur abi divit ut G.

SECTIO L

s. i. Jam primo igit tu Iudaei coriundi ipsi a prirni,p.rribus ante-&pos diluvianis, illis quos qxidem adeo, ut

modo diximus,annumeramus incoluerunt olim Palaestinam s udaeam, vicina li ejus icha loca quaedam, Asiae regi-gionem nosissimam,parvum terrar iam Orbis tractum , in umbilico quasi Orbis citra& ultra Iordanis flumen situm ab Occidente inter mare mediterraneum, ab Oriente Syriam & Arabiam,vel potius montana Libani, Hermonim, Galaad & Abarim, a Septentrione phrenicia in , a meridie Agyptum duri,aeani , desertum Pharan: Iongum circiter collatum vero i6. vel ii milliaria gei manica, venda ni& terram Chanaan, 2 Chanaan, filio Chami, terrain promissionis vel promis m, Israel, Sar istam appellatam: divisam olim in citra S libra Iordani nos tria eius , illiin q, citra qui est vici im ii, sudatam, Samariam S Galilaeam, i scitorem cm hanc S superior cm, hunc , ultra qxi

5쪽

est, in Trachonitin ciperaeam. Atq: parvum hunce tractum Iudaismus olim sive Judaei reteres incoluerunt. Hodie vero qui vivunt verpi nullum prorsus, qui quidem

proprii juris sit aut possessorii, homines vagi, profugi, qua

ratet Orbis & Orcus. Assirmare quippe ausim,nullam Orbis terrarum habitati partem, nullam mundi plagam vel regionem esse, populum serme, ferme dico, nullum, cui non admixti subjectiq; item Judaei sint: reproba hodie. num gens numerosa, sine lege, iure rege,juxta maledictionis verba Deuter. XXVIII. & alibi passim. S. s. Enimvero nunc,Genera Iudaeorum Sectae vulga.th nomine sunt porro fueruntq, haec sere: Patres primi, ante . & post-diluviani ,Israelitae s. J udaei H etita Ieroboam i-M,Samaritani,Heliopolitani, Nariraei, Proselyti, Pharicaei, Sadducaei, Ellaei, Narraitae, Cabbalistae, modernorumq, faex promiscua. s. q. Principuo Patres,dico,primi, ante-& post-diluviani quorum catalogus texitur Breschillis Genesi cap. V.&XI. seqq. Annumerantur autem recte,ut supra jam dictum, Judaeis,cum ratione Genealogiae sive prosapiae,tum doctrinae communis. Quamvis enim Torali, Lex quidem Ca- non Iudaeorum lata promulgataq; solenniter( verius re

petita tunc nondum eliet,nec de Messia Servatore mundi doctrina enucleatius , ut postea per omnes circumstantias tradita, lege vivebant tamen . vivebant dico, naturae, credebant Prot Evangelio,traditiones habebant quasdam non seriptas,u.gr de S S. Triade, de Creaticinc hujus Universi , de septimo die sanctificando, de paradiso, de lapsu

primorum parentum, peccato originali Sc actuali,de sacrificiis immolandis, alia: Ut nihil hic quicquam dicam de Praeceptis septem, quae vocant, filiorum Noae quorum

quanquam sex jam Adamo data tradunt ipsis illis, & succet sive

6쪽

ressi: posteris illorum data propositaq;, insuma tum postea ex parte Decalogo: & recensentur apud Talniudicos hac quidem, in Talnaud, Mas ech et sive libro dCap. IL l. 6.&in Jalhut(Comment. Bibl. ad Gen.c. in Primum: et Benedictio ci EI, ut nempe laudes Ipsi dicerent precesque funderent. Secundum: ' v cultus alienus, ne Idolis servirent ulli tertium : Iudici vi Iustitiam administrarent pubi privatiniq;. Quartum: et sangN- , ne quod patrarent homicidium: Quintum revelat o nia Latum,ne vagis contaminarentur libidinibus: Sextum: napina , ne alienum appeterent invaderentqs: &deniq; septimum: 'n' let, adia memirum de et i, scit animali , ne tollerent. Hactenus traditio Talbinudican . i. I Caesita seu Judandi riti sequuntur ordine: quorum quaenam Fides vel Religio fuerit, ex Torata sive Lege, & reliquis libris Biblicis Vanstrumenti rectius cogno scitur S. 6. Jerolomitae porro : quorum schisma atq; idol maniam prosequitur in specie, i. Reg. liber cap. XlI. XIlI & XIV.& LChronicor. Cap. X. XI.& XII. . I. Samaritani succedunt illis. Quorum quantumvis Religio mixta erat ex Iudaismo & gentilismo,attamen huc referre eos volui debui si forte, i via ethnicis o mero vel soli non erant dediti, ea Iudaeis item oriendi part m , vel

ei te in eorundem translati locum, ac tandem in horum

meditullio habitabant Samaria vicinisq; locis: de quibus viden om et Reg. cap. XVII. ut nihil hic dicam de Samaria tanis & illis sequioribus temporibus post captivitatem Ba byl. ac religione horum, quibus templum erat in monte Gai et si ope Sudaiian inccnon Sacerdotium peculi m

7쪽

e,sacerdos vero Man f, Iaddi pontiacis summi frater,

per omnia non ab imilia haec cultui Ierosolymitatio, durantia per integros ipsos annos roo. De q vo vid. Fl Joseph.Antiq.Jud. Lib. XI. cap. g. I S. S. Hese obtum nunc Samaritanis succedunt. Hujus generis,& tem pli,& cultus peculiaris,& sectie( Hierosolymitanis non absit milium vicissim) author extitit Onias, Oniae III. cognomento pii, Ponti f. Max. filius,ex concessione quidem,regnante is Ptolomaeo, Philometore, AEgypti Rege,&Cleopatra regina: exaedificato scit . templo, Ierosolymorum non absimili,pro Judaeis Agyptiis, in dioecesi

Heliopolitana prope Memphin, adductus,confirmatus iquantum sese,loco Iesaiae prophetat, cap.XIX. Quo levi, dendus iterum Fl.Joseph antiq. Jud. lib.XII.cap. 13. lib.X II,

o.& de bello Iud. Lib. VII. 3AS. v. metraei sequuntur. Qui quidem sectarii proprie

non fuerunt,ex voto tamen peculiari distincti separatiq:& ipsi a reliquis aliis is Judaeis. : quippe es a them. Epanis vir. Erantq; alii nativi, qui aliena destinatione fiebant tales,qualis Si inhia, .gr.Jud. XIII. alii votivi erant, qui per propriam destinationem& voluntatem seipsos separabant. De quibus vidend. Numerica p,VI. ( bHujus generis in specie erant quoq; Rechabitat,de quibus Jerem. cap. XXXV. alibi. S. IO. prostoli illos excipiunt. Hi quidem apud Iudaeos erant gentiles, qui ex paeanismo ad Judaismum convertebantur. Judaei adeo non nati, sed facti. Ebrxis tm a peregrini. q. d. alienigenae. Quorum illi qui ex Graecis, in specie vicissim dicebantur. De quibus atq, varietate horum videndus prae aliis hodie Buxtorsius in Lex. Taim. Rabb.in rad. co

8쪽

originibus, doctrina, authoritate, potentia, distinctione

f. sectis subordinatis ite una videndus Ioseph. antiq. Jud. lib. XIII. cap. q. Nit. lib. XVIII. cap. r. deben .sud. lib. l. cap. . praesertim vero lib. II. cap. H. Luxiori . in Lex. rad. 'm2, alii plures, ( s. u. Narrariae sequuntur vel Tarraei: quae se vel hodie maxime reperitur in Polonia, Russia & Turcia,S vivit vivendumq; ducit tantum secundum legem scriptam , quam exactissime in minimis etiam observat( minime vero juxta Legem oralem quemadmodum etiam quondam e parte Sadducaei fecerunt, ut est apud Iosephum, antiq. Jud. Lib. XIII. is, Cons. iterum Buxtorsi in Lex. rad. N p adde IIottinger. thec. phil. lib. L cap. Lscet. i. membr. S. Pag. m. o. seqq. o S. I s. Castalistae contra L. Cabbatici vitam instituunt maxime secundum Legem Oralem, Cabbatica, Se in Talnaude quae comprehensa tenentur. 8 S. i . Modernorum tandem faex promiscua agmen claudit Iudaeorum, adeoq; Iudaicae religionis Cultorum. Hi arsari fere communiter appellantur hodie :(o re pectu habito ad , v I N Viros terrae Israel, h. e. qui in Palaestina quondam habitabant, post excidium Jerosolymorum: item Viros B ibet si Babylonios, qui in Babylonia, & m an Judaeos Egyptios: de quibu ex parte supia dictum. Caeteriim, hisce in communi, ut notum , spreto JESU Christo, unich Servatore Mundi, post Legem vererem, Tabmue pro principio fidei atq; relisionis est infallibili ode alibi. Asq; tantum de Judaeis, sectisq; eorundem di, versis breviter,adeoq; summo genere exprimis Religionum Orbis totius terrarum, D

SECTIO

9쪽

SECTIO IL

s. is. Succedit in ordine Ethnicismus si Gentili, sinus,atq; adeo Ethnici, post diluviani maxime. Q ana vis enim ante cataclismum universalem illum obtinuerit jam quide etiam Gentilis mus non parium (Barbarismum alii alii i , , indigitant quemadmodum haud obscure in-xuit Moses, lib. sui l. cap. lv. co m. ita seqq. cap. VI. Wr seqq, cum quibus conferri poterat Esdrae apocryphus i-ber lv. cop. I. cona m. p. seqq. attamen de pos diluvianis, Loae filiorum posteris , nobis hic sermo maxime est. Scythismum alii aliiq; etiam vocant: Epiphan. non ex clusis interim illis etiani barbaris ex familia Semi,quo uiri non pauci quoq; a vera Religione veriq; Dei cultu erant alientissimi, ut proclive est judicare ex Genes. X. . seqq.cap. XXXI. is. seqq. Jos. XXIV. r. &seq.(i s. io. Atq; tenuere hi, Ethnici inquam, genti-Ies,olim atq; nunc maximum semper Orh is terrarum Universi tramim. Hodie nimir. si Orbem habitatu in Qvii queaesi vales dividas mente partes:( non illas quid continentes aeque L. contigvas sibi, sed collatas inter se proportionatasq; in vicem Orbem si habitatum, inquam, dividat in inq; aequales partes, tres illi obtine i integras, imo plus ultra: totam sci I. primo fere Americam: exceptis paucissimis oppido locis, quae hodie tenent excolun que Hispani, Galli, Angli, Batavi, alii forte: bine Africam dimidiam, maxime illam, quae extrema atq; meridionalior nobis est,&alluitur concluditurq; Oceano Orientali nec non Ethiopico L. Occidentali: cui addes regna Congo,

Cvineae, Numidiae L Biledulget id hodie: porro Asiam Vipsam dimidia sui parte, nominatim indias c utram que

intra

10쪽

intra & extra Gangem I paucis hodie exceptis, de qribus

videndus nobilii l. a Mandelsio, in Itinerar, suo. Chinae regnum amplissimum, cum insulis adjacentibus perplu-ximis,Tartariam ex parte, Asiaticam maximo deniq; Europae septentrionalis exiret mae partem etiam aliqvana e. gr. Finmarchiant Lapa archiam s. Lapponiani, istandiam, Croentandiam, Novam Zemblam &c. quibus Livonos de

Samojetas quoidam addit Clari sole rius in Itinerar. tuo

S. II. Enimvero, coluere coluntq; adhuc hodie pauet mi gentilium Verum DEum, quantumvis & ipsi non ex vero. Etenim , licet quidem anticipatam quandam, ut sic loquar(h.e. sine doctrina &institutione 3 notitiam de DEO , habuerint habeantque adhuc hodie omnes homines quod experientia testatur : omnibus quippe inti tum hoc est, ut habet Tullius, sapiens ethnicus, &animo quasi insculptum,esse DEum; i vanquam licet habendum

scianoqvalem tamen habere deceat Si quo cultu reverendum, ignorent. Porro, q vantum vis indubitatum hoc quoque sit quod de extantioribus ex priscis ethnicorum sophis omnino verum est) quosdam sub infinita illa Deorum

multitudine , unum tantum agnovisse coluisseq; DEum, at , adeo paucos, paucos dico oppido licet, agno visse agnoscere is adhuc DEum, ut DEum verum, hoc est, Creatorem coeli & terrae: quod de Peruvianis nonnullis hodie li adhuc experientia testatur, qui Pachnya Chiachalciti illum vocant, h. e. ut jam dictum, Ireatorem colli &terrae: videndus prae reliquis Ioseph. Acostare r. a merit. lib. V. cap. . Cultu imo atq; insuper adhibito etiam interiore magis animi, ut par est, quam externo per iit aulacra vel imagines quod de Persis quondam Herod tuus quo , a que

Strabo,de Romanis Plutarchus, de Germanis T cicus jam B et obiex-