Specimen criticum inaugurale in Demosthenis orationem adversus Aristocratem ...

81쪽

Atticam praecipue in id incumbere, ut unusquisque iuris sui defendendi particeps fiat: si enim homicidae propter caedem exsulanti et iterum caedis voluntariae accusato idijus tribuit et neque, quod antea fortuito caedem perpetravit, etiam hanc ulteriorem eodem Inoclo ab eo Patratam ESSE considit, neque, quod solum propter exsilium attingere nequit, ei in λόrου καὶ κρίσεωσ ἀπεστέρ σε, tum profecto concedendum, maximam eius suisset curam, ut T. ευσεβεσ inveniretur et ne hoc in rei damnum fieret. Quid igitur statuit 2 Hoc satis ex oratoris verbis p. So patere puto, ad quae te tores remitto, ne ea exscribere cogar. Tantummodo hoc addo etiam has leges magno iure ab oratore . asserri, ut Aristo cratis decreti τὰ παράνομον ostenderet: si enim et nερὶ τῶν

Denique in hac judiciorum enumeratione sponte quasi transit ad aliam Aristocratis decreti partem resutandam. Hic nimirum, cum provideret, fieri posse, ut aliquis hisce legum judiciorumque perturbationibus occurreret insulici recipiendo homicida, Statuit, εάν τι; ἀφέλqται τον ἀriarιμoνη πόλισ η ὶδιώχqσ, εκσπονδoc εστω,ίτων θ ναίων . Sed simul etiam eum hac decreti sui parte aliam neglexisse legem ostendit orator, ad quam interpretandam jam transeo , quaeque his verbis continetur./άν τισ βιαίω θανάτω ἀπoθάνη, υπόρ τοίτου τοῖσ προσήκουσιν είναι τὰσ ἀνδρολqφίασ, εωσ ἀν η δίκαστου φόνου υπόσχωσιν, η τούσ ἀποκτείναντασ ἐκδῶσι την δ'ἀνδρολ φίαν εἰναι μέχρι τριῶν, πλέον δε μή.Cujus hanc versionem piaebuit Grotius d. I. B. et P. lib. III c. I , S. u Si quis morte per vim illata obierit, pro eo proximis sμέχρι σ ανεψιότ τοσj jus esto horni- i ues prehendendi, donec aut poena sumntur de caede, aut homicidae dedantur: liceat autemu tres tantum homines prehendere, non ultra.'

alde in hujus logis explicatione dissentiant Grammatici Poll. IIarp. Elym. et ipse orator.

Viderunt hoc viri docti, et aut in illorum aut in hujus partes discesserunt. Nos ex eorum commentationibus ea, quae maxime nobis probantur, eligemuS, et sententias Componere Conabimur. Legis verba satis clara et intellectu facilia sunt, et ab oratore optime explicantur, ut hanc Purtem omittentes ad aliam transire jam possimus.

Grammatici nimirum, eosque secuti Gratius, Petitus et alii fortasse, qui mihi non ad manus sunt, legem ita interpretantur: Mνδρoλρφία seu Mνδροληψιoν, id est tres homines prehendendi jus , forma erat publici judicii, quod in eos instituebatur, qui homicidam, qui occiso cive Atheniensi ad ipsos confugerat, receperant et nec judicium de eo ipsi instituere, neque interfecti propinquis eum Postulantibus dedere volebant. IIaec explicatio primo adspectu manifesto ab oratoris interpretatione diversa est, qui dicit , eos παρ' οἰσ αν τὰ πάθoc rέν ται ei exsecutionis spe ciet obnoxios suisset quare alii docti viri, hunc potius secuti, hanc legem ita explicarunt: formamenna iudicii hac lege esse institutam in peregrinas civitates, quae homicidam, qui in tali civitate degens ibi civem Atheniensem interfecerat, retinerent, neque ipsi poenas ab eo sumere nec petentibus eum propinquis dedet e vellent. Ex his duabus sententiis alteram eligere, alteram prorsus improbare nequeo, et Postquam deI

82쪽

iis mullum et diu cogitavi multasque de hac lege coniecturas seci, hoc tandem mihi verosimit

limum visum. utramque sortaSSe Posse conjungi. Videmus enim oratorem nullam de caede in peregrinis civitatibus aut urbibus patrata mentionem sacere , Grammaticos contra nonnullos de his tantum verba sacere, Pollucis denique et IIarpocrat. verba in utramque sententiam Posse

accipi. Si igitur ponimus Pollucem lib. VIII c. 6 et IIarp. in voce, indicare voluisse per

καταφυrόντα σ ωσ τινα; et εκ τινοσ πόλεω σ, homicidas confugisse ad aliquam regionis Atticae

aut Atheniensium ditioni subjectam urbem, in qua secundum legem, quam supra explicuimuS , quaeque exsulare homicidam ex tota regione jubet, degere iis non licebat,itum Prosecto concedendum erit Draconis tempore, quo adhue privata vindicta sanguinis erat, jure in tales urbes, quamquam humanitatis quodam ossicio erga in selices tangentes, ἀνδρολqφίαν esse constitutam. Sin autem hoc de peregrinis civitatibus , quae idem ossicium homicidis praestabant , intelligi volunt, iis assentiri nequeo, quum et unicuique caedis accusato licuisse viderimus iudicium essu gere et in exsilium ire, actorem autem eum a tali proposito prohibere non potuisse, imo alia lege ei interdictum suisse, quominus roν ἀνδρόφονον περα ορου ἐλαίνri'η φέest e cirri, quieomnia vana et homicidae inutilia suissent , si , cum peregrinam attigisset urbem in eaque tuto viveret, etiam inde a propinquis intersecti abduci potuisset; atque ea constitutione haud parum quo Iue ipsae civitates, ad quas confugerat, quarumque fortasse interim civis sactus erat exsul, offensae fuissent. Revera igitur Pollucem de urbibus Atheniensium ditioni subjectis hoc commemorasse puto. At in quasnam urbes DemoSthenes hanc legem ἀνδρολρφία; concedere statuit 2 Ηoc partim jam vidimus, nimirum in eas, apud quas homicidium Perpetratum erat. Liutrum in peregrinas, an in eas, quae Atheniensibus subjectae eranti Iloe ex sensu conficiendum , quum expressis verbis id non indicaverit, sive quod causae suae inservire vellet, sive quod eam juris persequendi formam satis notam esse putaret. Ex uno igitur loco Demosthenem de peregrinis civitatibus hic verba sacere conjici potest ; nimirum ex loco P . o 1 v. 16 : ἐὰν

δέ τισ ανθρώπων, η καὶ ο λq πόλισ, τοσουτοισ νομίμοι; ἀναιρουμενοι; CtC. , quo vocibUS η καὶ ολq πόλισSecundum meam Sententiam peregrinam indicare vult civitatem. Caeterum etiam ex toto tenore

haec oratoris sententia conficitur. Adscripsit enim hanc legem, ut alterius Aristocratis decreti Partis T. ηαράνομoν OStelideret, qua nimirum tulerat, ut unusquisque vel privatus vel civitas, qui Charido mi intersectori opum scri Ct, taetriox oc esset: quid autem a crosimilius Crat, quam ut talis Civitas Extra Athenarum Possessionem, in qua plerumque Charidemus degebat, sita staret: hac igitur asserenda lege, id etiam in externas statuere civitates non licere, Ostendere Voluit, non autem ut ex ea liqueret quid in urbes Athenis subjectas liceret. Hanc autem utramque Grammati colem et Demosthenis interpretationem Conjungi posse putamus, si statuamus ἀνδροληψίαν secundum Poll. et alios in eas urbes licitam su Sso, quae homicidam receperant quaeque intra sines Atheniensium ditionis sitae erant: secundum Demosthenem autem, et in externas urbes vel civitates eas, in quibus civis Atheniensis βιαίω θανάτω id est ἀδίκω; ἀπεθανε, quaeque neque de homicida judicium sumere volebant, neque Cum Torc ne oσηκουσι tradere. Si quis autem putat ἀνδρολήψιον tantum in exteras nationes institutam suisse et jure gentium tantum

niti, primum ipsi ostendendum erit, quomodo Poll. verba explicet, tum quibusnam fundamentis

83쪽

nitatur ea sententia, tum denique quid sactum sit, si revera evenisset, ut aliqua urbs Atheniensibus subjucta homicidam relineret et piopinquorum vindicine et legum Subtraheret. Ut ut est, erat haec judicii sorma, ut Grotius l. l. jam annotavit, violenta juris exsecutio,,ex qua iterum liquet, quantopere sanguinis vindictam defenderint antiqui populi: quod autem in talem urbem vel civitatem ἀνδρολήψιον constituerint, haec manifesta causa est, quod talis urbs Caedis, quae nullo piaculo, nisi Patratoris exsilio aut morte expiari poterat, culpam in se rece-Pisset, atque igitur tota in ius vocari posset, quod revera hac juris exsecutione essectum videtur.

- Quid autem de tribus illis captis hominibus fieret, non patet. Lexicon Rhet. dicit, eos

factum esse credunt Meier. et Schbm. eique judicii sormae nihil extraordinarium tribuunt. De Poena autem, quam a Condemnatis sumserint Athenienses nihilicerti prodi posse putant; mitibus tamen Atheniensium moribus convenisse existimant, ut tribus istis infelicibus venia daretur. Ego potius cum Gi otio faciam, qui l. l. ponit eorum libertatem manendi, ubi velint et agendi. quod velint, obligatam fuisse, ita ut in servitute interim essent, donec eorum patria civitas id fecisset, quod sacere deberet, id est punivisset sontem vel dedidisset. Si autem absolverelatur isti tres , ο ἀδίκωσ ἀνδρoλqφία κεχρ μένοc, oou ανείθυνoc H fortasse mille multabatur drachmis. Quantum autem etiam ab hac lege Ai istocratis disserat decretum ipse orator ostendit. Nimirum nullam iste addiderat voci ἀποκτείνxi desinitionem, cum in lege additum esset βιαίω id est αδίκωc, nullam deinde judicii a civitate exigendi mentionem secerat, lege pisc άν η δίκασ etC. , Concedente, tum, ut tota civitas,εκσπονδoc et inimica esset, tulerat, quae homicidam retineret, quum lex tres tantum viros prehendi juberet: denique eos, qui receperant, ἐκσπόνδoυσ secerat, quod ad reverSus omnium gCntium legem esse dicit orator. Oratorium autem et minus verum , quod huic ultimae reprehensioni inesse dicit Grotius l. l. , non ex eo consciendum mihi videtur, quo gentium jus, ut supplices suscipiantur et defendantur, ad eos tantum, quibus fortuna, non Crimen obstat, Pertinete revera enim Atheniensium tunc temporis caeterorumque Populorum morimbus et sentiendi ratione praecipue de homicidis convenite hoc oratoris effatum puto: sed Pomtius in eo quaererem, quod nullam inter exteras civitates et ipsis Athenis subjectas urbis distinctionem addidit, et ita quodammodo ejusdem atque Aristocrates, vitii particeps fiebat, nimirum, quod non satis accurate res definiebat: at hoc oratori tamen magis licitum, quam ei, qui jus constituere vult.

Duae leges nobis interpretandae restant, quae oυκέτι των φονικῶν sunt, nec minus tamen Praeelare Sese habent. Quoniam autem a Scho m. op. laud. p. 2 S ss. et Platnero OP. laud. tom. P. co SS. earum sensus traditus est, nos de iis breviores esse poterimus. Prior igitur his verbis continetur: AIqδ. νόμον ἔπ' άν φι ἐξεῖναι θεῖναι, εὰν μη τον αυτόν ἐφ' απασιν 'Aθ ναίοισ -- quae ex Orat, iti

84쪽

Qulim ita vertit Wolsius et u Neque cuiquam in unius viri gratiam legem ferre liceat, nisi i eadem ad omnes At lienienses Pertinere POSsit, (nisi j decreto facto a noti paucioribus quam sexti millibus, quibus id visum saerit clam decernentibus. In qua versione quod uncis tu elusit vocem nisi, indicare eum voluisse puto, in Graeco Contextu voces εὰν μ aut excidisse, aut ex praecedenti esse supplendas. Illud etiam Petito P. IBI Ed. Wess. videtur, cujus sententiam contra Cesselingium, cui etiam non additis istis vocabulis oratio constare videbatur, satis probatam esse video a Scho m. pag. ll. in Not. SI. Eoricisse tamen ea verba ex antecedentibus repetonda Sunt, concisneque legum orationis haec lex exemplo esse Potest. - Altera de eqs' ἀπασιν codicum diversitas, stro quibus nonnulli dant ἐπὶ πασιν, minoris est momenti. Posterior lectio plerisque locis invenitur. Legis autem sensus non dissicilis est. Nimirum deμοκρατουμένq; πόλεω* sirmissimum est fundamentum Toν χείριστον των αυτῶν τυγχάνειν τῶ βελτίστω, quod propterea omnes Cives unaquaeque noιεῖν καὶ φιλοτομεῖσθαι καὶ ἀναλίσκειν Volarit et quare legislator Atticus anxie curavit, ut legibus τῶν ἰδίων δικαίων κοινὴν τὴν μετουσίαν concederet καὶ 2σcν καὶ τοῖσ ἀσθενέσι καὶ τοῖσ ἰσχυροῖσ. At

quoniam rempublicam Condet et , qaae νόμοι; et scφίσμασι (quae unusquisque civis, ώ εξῆν. ferre Poterat , διωκεῖτο, simul ei curandum erat, ut legibus suis inessent nonnullae, quae de novis legibus et decretis serendis statuerent. Sancivit igitur v. c. ut lex ante statuas Eponymorum exponeretur, Nomothetae a Populo crearentur, qui novam legem examinarent, quinque viri ab eodem constituerentur, qui veterem defenderent et c. ante omnia tamen ut Populum in annua ἐπιχειροτονία νόμων interrogarent Pr lanes, utrum veteres leges Suffcerent, nec ne. Ne autem temere quis democratiae fundamentum, quod supra posuimus, everteret et privilegium aut in alicujus damnum aut in ejus commodum proponeret, Postquam νόμονσ μὴ ἀρκεῖν χειροτονία indicaverat et Nomothetas creaverat populus, Solon legem tulit, qciam hoc loco assert Demosthenes: nimirum ut, priusquam de tali lege apud Nomethetas agi pusset, άδεια ejus serendae a minimum sexies mille Civibus , occulta suffragia serentibus , impetrari dehoret. Quam legem si quis migrasset παρανόμων φρα*ῆ exo oc siebat: Populi autem, qui eam veniam dare aut negare poterat, magis attentos reddidit a Dimos, ut a CCuratius legem perpenderent, cum caeteris legibus anxie compararent, Personae Vel personarum, in quarum commodum vel damnum serebatur, mores et merita in VCStigarent Ctc., non enim in Cadem, qua άδεια concedebatur, eo nolo ne legem ferre licebat, sed primum oportebat eum, epit ejusmodi quid serie vellet, 'ρό, o oti

ferendis ritus ei observandi erant atque igitur Nomothctis etiam legem examinandam fuisse credo. suod etiam Schommanno l. l. ita videtur. Platia erus addit, id non nisi in iis legibus, quibus Certum et perpetuum jus eonstitueretur, locum habuisse. Quibus verbis si indicare voluit. quod equidem credere nolo, privilegia temporaria et propter singulares cauSSAS in Stituta, quae Dialiquis reipublicae Atticae temporibus psephismatibus comprehcndebantur, simulac sex millia cimium

85쪽

αδειαν concesserant, rata suisse, nsic quidquam ulterius deliberatum, errat vir doctus. Quum enim ipse variis locis annotarit , in legum Atticarum interpretatione probe distinguendum esse, quid legislator Atticus statuerit et quid revera Posteris temporibus evenerit, se autem etu cera cillen tiora Solon 6ρreteichne fera Gesch ιε - ante oculos habere confiteatur, Ohnes cies sνα-u feren Ah esichiangen GMoniata her chSichligera rv ex hoc ejus proposito Sententia quoque de psephismatibus, quibus privilegia irrogabantur, dijudicanda est: quo facto ex loco Demosthenis vel quisquis est, qui orationem in Neaeram scripsit, tom. V P. 18o apparebit, legislatorem

non quidem ut de talibus Nomothetae crearentve statu SSe, attamen Cavi Sse, ne Populus

χαριτoc Vel oeri=σ υπερβολὴ δῶρα τὰ μέγιστα impertiretur. Nimirum in binis concionibus rogari populum oportuit, neque si ii, priore πεισθῆ ό δῆμoc, ratum Propterea erat decretum, nisi posteriore sexies mille haud minus cives suffragiis, quae ferrentur occulte, comprobassent et quo loco quamvis agatur de civitatis juremdando, quod antiquitus praeclarissimum donum habebatur ideoque paucissimis tribui solebat; non tamen absurdum videtur, si ponamus cum de omnibus ejusmodi decretis ferendis modum statutum fuisse. Demosthenis autem tempore, quo legum et psephismatum inter sese disserentia non amplius observari solebat, eorum quoque serendorum modum neglectum suisse sponte apparet. Quare tune immensum in modum creverunt reαφαὶ 'αρανόμων. Quum enim alter alterius exemplum, qui παράνομoν quid tulerat et ob quamcumque causam ἀπέφυrct, imitaretur et rursus Contra leges quid rogaret, factum Est, ut quod revera παράν-oae erat, εννομον esse crederent homineS logum

non ita periti et periti contra aut invidia, aut lucaeo aut civitatis Ut legum amore ducti ex antiquis legibus talium legum et psephismatum 'αρὰνoμoν ostenderent. Quod in hac quoque adversus Aristocratem actione locum habere potuit. Aristocrates nimirum privilegium tulerni favorabile Charidemo, odiosum ejus intersectori et quod Lδρ πολλὰ τοιαυτα ἰrprόγει φρφίσματα πολλοῖσ,

nihil sortasse in eo παρὰ μον viderat. Demosthenes contra, CauSarum PatronuS, πολιτευόμEMOg Btque igitur legum scientia imbutus, primum ἐα' ἀνδρὶ psephisma rogatum, tum lege id vetitum

esse docet, nisi sex millia civium ferendi αδειαν Concessissent. Utrum vero denique Aristo crates eam a populo veniam petierit , nec ne , Ex oratione Non liquet: Si quis autem ex eo, quod orator eam legis partem omisit, conficit, revera illi a 6ooo veniam datam fuisse et oratorem τῆ υπoθέσει δουλευειν putat, simul reputet, oratori nihil amplius probandum fuisse, nisi decreti παράνομoν, quod etiam ultimo hujus legis membro omisso satis manifesto efficere poterat, tum eum, Si Aristo crates eam serendi ciδειαν nactus suisset, verosimillime in fictis ejus objectionibus etiam hanc refutaturum suisse u P tali cis Aerista ructui Altera denique lex in editione Tauch. ita legitur:

ηφισμα δε μηδέν μήτε βουλῆσ, μήτε δήμου, νόμου κυριώτερον ε2ναι. si Decretum nullum neque Senatus, neque populi leges latas auctoritate superato.

86쪽

Ηanc lectionem primus Praebuit Wolsius, quamquam non ita vertit. Vario nimirum errore hoc in loco tenen inr codices, quum alii Vocem νόμου omittant, alii contra Praebeant μήτε νόμου. Petitus posteriorem lectionem Servavit et secundum eam legem explicuit. Taylorus et Reis ius et post eos omnes viri docti Wolsii sententiam tuiti sunt , ut non amplius ego eam defendam necesse sit. Ex legis tractatione et pag. J8 v. Id, certa ejus Probandae argumenta peti

De sensu quaedam disputarunt auctores ad leg. antec. laudati. Quibus haec mihi addere lubetitiancce nimirum legem Soloni vel antiquiori certe juris apud Athenienses constituendi tom-pori tribuendam eSSe conseo, quo accuratius leges inter et decreta distinguebatur et illarum praecipue , quippe majore prudentia latarum et perpetuam juris Dormam constituentium , auctoritas

ναι νομοθετεῖν όταν τισ βουλqται, καὶ δν άν τυχθ τρόπον. Turia enim tot a populo sciscebantne leges sibi invicem et antiquis contrariae, ut Toυσ διαλέξοντα; του; εναντίουσ νόμουσ eligere cogeretur: qua Te earum auctoritas haud parum frangebatur earumque cum decretis distinctio plane sere cessabat rοὶ νόμοι φαρ, καθ' ου; 'τὰ φρφίσματα εδει Iράφεσθαι,,νεώτεeοι τῶν φ*φισμάτων αυτῶν ἐγένοντο. Nec

tamen propterea hanc legem abrogatam suiSSe ex hac oratione patet, quod quamvis saepius impune peccetur, id perpetuo delinquendi caussa esse nou potest. Quoties igitur aliquis, ut hic Aristocrates, decretum ferebat huic tantum legi contrarium, παρανόμων actione in jus vocari poterat, nec quidquam ejus valebat excuSatio, c; rἐrονε καὶ πρόχερόν τισιν ἀλλοισ)τοιαυτα φηφίσματα. Quid autem juris erat, si tale decretum a populo Scitum, παρανόμων, non accusabatur aut ab instituta actione desistebat actor, quo utroque Casu κίριον ἀν ἐν δ nouθεν dum quis secundum id actionem v. c. in alium instituere, aut legem Proponere, aut quaecumque alia agere Poterati An unicuique in talibus ei se opponere licebat 2 Posterius affirmandum esse videtur Platnero: mihi autem Paullo accuratius hoc investigare proposui, quaeque de ea re loca paucissima iuveni, in sine hujus legis interpretationis memorare non supervacaneum iudicavi. - Primus itaque locus CSt in orat. in Timocr. P. s6 v. 11 et,ss., quo Timocratem reprehendit orator, quod

legis ferendae tempus in decreto eoque παρανόμω , non in lege Statutum obserVaVerat, cum sciret oυκ ἐῶνθ' ετεeoν νόμον, ψήφισμα ουδέν, ου δ' ἀν εννομον νόμου κυριώτερον εἰναι : EX Eo tamen non patet, tale decretum Stati tu ubrogatum taut omnem ei auctoritatem abrogatam fuisse. Neque cx alio ejusdem orut. loco pag. Iris med. hoc confici potest; quo tantum Timocrati vitio vertitur ab oratore, quod etoi c όφείλονταc plσέπραξs, τοῖσ μὲν κειμένοισ νόμοισ ηερὶ τουτων ου χρώμενο , Sed Pqφίσματα εἰπών δεινὰ καὶ 'αράνομα. - Contra e Demosthenis verbis eiusdem,orat. P. IIS v. . :εὰν γάρ τι; - καὶ δείξει τον τούτου νόμον Et nostrae orat. Pag. IJ v. 22. Oύκουν εὶ μενεὰσομεν υμoc (fortaSse melius ήμεῖ; , τούτων συμβάντων - οι; ἰrνώκαμεν αυτοὶ τἀναντία πράτrειν ἀναγκασθqσόμεθα Et pag. 22 init.: σέρρ, αν δέ τι - ταυτ' επιχειρων πράττειν' ἀλλο τι, ὴ σιὲῶντα δεήσει λαρίδρμον εἀν αυτόν υβρίζειν; ου γὰρ αποκτεῖναί φε α φαλ .c ,- --- διὰ το ψηφισμα τουτ conscios potius , revera iis decretis auctoritatem mansisse , cui conjecturae non obStare videtur

alius locus in orat. Dem. (ut Libanius putat, Hegesipi,ij de IIalon. to m. I pag. 8s med. quo quidem loco tradit orator se Philocratis Psophismati εναντία μγραφεναι, sed Simul ex eo aPPa-

87쪽

ret, id eum contra omnium opinionem fecisse; quare etiam tam diligenter hujus facti rationes reddit. - Ηisce igitur locis bene perpensis, in universum decreta etiam nαρὰνoμα, a populo scita, tamdiu valuisse arbitror, dum aliquis haec non rata debere esse arhitratus contra ea quid ageret aut statueret: quo casu eam ab unoquoque παρανόμων postulari quidem Potuisse credo, sed a judicibus, quos si oντε; κυριoι νόμοι ποιουσι, κυρίουc ἀπάντων , ahSolutum sui S- se, cum hac uteretur desensiolae: si Psephisma, quod migravi, παράνoμoν est, lex autem noctu sinit decretum ullum νόμου κυριώτερον εἷναι.

Ecce quae de hoc obscuro et incerto, quale etiam Platnero videtur, juris apud Athenienses capite colligere potui, pauca sane viris doctis, mihi satis. Quare autem hanc legem attulerit orator. ipse ait pag. Si initio.

TANTUM.

89쪽

T RESES.

Graecorum oratorum scripta, quamvis multum ad historiae cognitionem conserunt, Caute tamen adhibenda ESSE CEDSeo.

II. Praeclare Cicero in lib. I de Re p. Cap. si ed. Ernest. v Neque hac nos patria lege genuitu aut educavit, ut nulla quasi alimenta exspectaret a nobis, ac tantummodo nostris ipsa Comu modis serviens, tutum Perfugium otio nostro suppeditaret, et tranquillum ad quietem locum; used ut plurimas et maximas nostri animi, ingenii, consilii partes ipsa sibi ad utilitatem suamu pigneraretur; tantumque nobis in nostrum Privatum usum, quantum ipsi superesse possetu remitteret. Cf. quoque ejusdem lib. cap. XX init. III. Veritas huius Ennii versus Moribus antiquis resstat Bomana virisque ultimis reipublicae Romanae temporibus manis esto apparuit. IV. Graecorum consuetudo praesentes cives aequales versibus perstringendi improbanda mihi videtur.

Demosthenes Pag. hujus orat. sp v. 16 et ss. sibi ipse obloquitur.

90쪽

VI. Placili vere philosophici instar est illud Demosth. estatum orat. pag. Si v. st ui otioruetiti. χρεῖαι τox σ του τί πρακτέον. ή μή, λογισμούσ ἀναιρουσιν ἀπαντασ, et dignum, quod omitibus legislatoribus et iudicibus in sanciendis Poenis ante oculos versetur.

v II. A licentia ad libertatem nulla alia, nisi tyrannis, via Patere videtur. v Ita.

Atheniensium levitatem haud parum nimio eorum litterarum studio auctam esse putamus. XI. M thologiae studium, quamvis doctrinae solidioris partem continet multumque ad philosophiam veram consert, Puerili tamen Educationi magis nocere, quam prodesse credimus.

Leges, quas explicuimus capitales omnes vindictae sanguinis, quasi tandamento superstructae sunt. XI. Homimum Prima caussa coeundorum fuit non tam imbecillitas, quam naturalis quaedam eorum quasi congregatio.

Civiles discordiae Athenis et Romae, vigente libertate, eloquentiam aluisse et corroborasse videntur.