Specimen criticum inaugurale in Demosthenis orationem adversus Aristocratem ...

51쪽

iste aut nollet sequi, et d ἀπόrειν βoυλόμενoc videret, nisi eum occideret, supplicium eum evitaturum, tum etiam liceret impune istum occidere. In Super nullum etsi απαγα roντι periculum statutum fuisse videtur. IIoc igitur abducendi genus paene non actionis forma appellandum esse videtur, sed potius eth idolio ct ,3 Plicitim et atrox infelicis persequendi modus. Attamen non puto, legislatorem lioc concessisse , quod occidi eum vellet, sed ut eum, ut postea videbimus, a sinibus suis arceret; et paullo saltu in hanc severitatem leniit, quod in eadem lege sanxit, non licere illum cruciare neque pecuniam ab eo exigere, de quo ad quaestionem seq. dicendum eSt. Altera autem revera actio vocari potest et tantum ideo concessa videtur, ne homicida, qui, in publicum ventitando neque iis ahstinens, indicaret se sacti sui non poenitere atque insuper deos et totam civitatem violare se velle, ne talis, inquam, homicida impunis eSSet. Sed quoniam de eo nondum certo constabat, utrum homicida esset nec ne, lenius tractatuSeSt, et, quod Supra memoratus driαχθεὶc facere non poterat, vades tres praebere ei licebat et insuper actori periculum imminebat, ne mille drachmis mulctaretur. Ut paucis igitur verbis discrimen in instituendi ratione inter utramque cirecti vir P tradam: priorem ἀπαχθέντα tractari lex Concessit ut damnatum quique justam κρίσιν obtinuisset, alterum ut qui κρίσιν quidem nondum adeptus suisset, sed cui tamen inhaereret suspicio, quod tali αἰτία; όνόματι obnoxius insuper

totam urbem violasset atque ita culpam auxisset.

Ex eodem hoc legislatoris consilio judiciorum, quae uterque ἀπαχθεὶc obtinebat, discrimen CX-Plicandum esse videtur. In priore nimirum omnibus noto et infami condemnatione notato tantum investigasse mihi videntur Thesino thetae, num idem esset, qui damnatus antea sui SSet, quod breVi eos comperire potuisse puto: in altero autem iano Hέντι et de ejus Persona quaesitum esse Puto et de eo, utrum caedem perpetravisset nec ne ; neque hoc solum Thesmothetis

mandatum, sed etiam judicibus dijudicandum traditum est; et haec ἀπαφωrra etiam ideo instituta fuisse videtur, ut illae magistratuum διαδικασίαι omitterentur. Sed quo celeriuS talis actio traetabatur, eo minus reo, quippe qui confestim in judicium vel carcerem, nisi vades Praebui set, TaPeretur, temporiS ad testes innocentiae suae comparandos et justam defensionem conficiendam restabat: quare justissime statuit legislator, Io oo drachmis multandum etον απαrαφοντα καὶ μὴ μεiαλαβόνια το πέμπτον μέρο; των φη*ων. Iam in hoc judicii essectu a se invicem diversa fuit utraque απαγωγή. In Priore enim, Sicut diximus, tale periculum actori non erat: cata Sa autem ejuS discriminis haec mihi esse videtur, quod in altera illa ἀπαγωγῆ uni απάγοντι, notum CSSe Poterat, utrum Caedem Perpetravisset ἀπαχθεὶc nec ne, cui multum ideo in hac causa sidere debebant judices, ut si eos salleret, sacile fieri poterat, ut iniuste etsν απαχθέντα Condemnarent Et Cacilis μίασμα in se reciperent. Sciebat igitur actor, se, nisi certissimis testimoniis accusationem Suam Probavisset, tali mulctae esse obnoxium. Etiam in supplicii genere aliquantum diversam fuisse utramque Apagogen credo, quod in Prius geDUS Statula Erat mors , alteri autem generi nonnumquam etiam judices aliam Poenam irrogare Poluisse videntur. At hoc tamen valde incertum est et tantum nititur uno Antiphontis loco in Orat. de caed. Ηer. , quae oratio Apologiam in Apagogen habitam continet, Pag. Ioo V. 2i:

52쪽

νoμoν esse contendit. Illam autem ore hirtar ae in IIerodis intersectorem institutam cum hac nostra disserre puto ; sed id demonstrare non hujus loci est. II. In secunda, quam nobis proposuimus, quaestione dieendum est de legislatoris consilio

quare του ἀποκτείνειν καὶ ἀπάrειν , non autem Toυ λυμαίνεσθα5 καὶ ἀπoι κἀν licentiam concesserit item

quare totam legem tuleriti Ad priorem quaestionis partem hoc respondeo e legislatorem omnem operam dedisse, ut, si tam temerarius exsul inveniretur, justam Poenam Et Cuius jam ante damnatus erat, consequeretur, sed simul ut ex lege ea, non autem Ex occisi Propinqui vel alius cujuscumque voluntate et iracundia illi infligeretur, etiam ne duplici afficeretur Supplicio, Primum Cruciatu, tum morte, quam evitare propter judicatum non amplius Poterat. Quare statuit , licere illum ἀποκτείνθιν καὶαπάrειν, non autem ἀποινῶν , i. e. Pecunia accepta cum dimittere: neque igitur licebat propinquo aut alii cuicumque cum interfectore in gratiam redire, Postquam iste damnatus iam erat. Homicidae autem in occisi patriam reverso nulla Salutis spets relicta erat: Si enim resisteret, sciebat, se posse interficiet illud enim ἀποκτείνειν explicandum ita esse Puto, ut actori licuerit, homicidam interficere statim atque isti obviam fiebat, aut Si per vim ei resisteret, non alio quovis

At num isti etiam timendum erat, ne ab occisi propinquis cruciaretur 2 Non ita et in eo enim adhuc aliquantum legum erat Particeps, et, Si tale quid pateretur, jus suum per alium persequi poterat. IIumanissime igitur hac lege ejus infortunium quodammodo allevatum est: nisi forte illa humanitas explicanda sit ex sanctitate judicii, quod tu homicidam Pronuntiatum erat, quodque neglexerat is, qui homicidam crucia VisSeh Et in eo culpandus esset. Universum autem legislatoris in hac lege serenda consilium fuisse videtur, ut exsulantem homicidam a Patria arceret, quam, si rediret, violabat idque sponte sua et et haec imprimis in

causis fuisse videtur, cur tam acriter et Paene crudeliter in eum statuerit et animadverterit. III. Accedimus ad tertiam quaestionem , qua Verba prioris legis v διπλουν ἀφείλειν οσου ἀν καταβλάφῖ, εἰσφέρειν δε τoυσ αρχονταc Tis βουλομένω, uberius explicabimus. Quod ut esticiamus, his quaestionibus respondendum est: Quando, a quo et quaIis actio, ut duplum illud solvere cogeretur, instituebatur 2 Deinde si damnatus erat ό ἀπαγαrών, cuinam tum illud duplum solvere

debebat iTalem homicidam aliquis clam omnibus domum abducere poterat , aut aliis etiam praesentibus,

v. c. e soro vel e templorum aliquo. Priore Casu credo eum Cruciare libero Potuisse Toν απαχθέντα,

quum verosimile sit, homicidam haec tacite et tranquille tulisse, quippe qui sciret, se, si detegeretur, extremo Supplicio adsectum iri; neque ullum alium jus eius persequi potuisse et legum violationem ulcisci, quum nesciret, Per Se Patet. Altero autem casu , quum palam abduceret homicidam, quod certo Atheniensium curiosos multos alliciebat, qui illum sequebantur et vide-hant, quo istum abduceret, ex his unus vel alter, sorte Toυ ἀπάroντoc inimicus vel nimirum anxius

53쪽

legum observator et vindex, eum accusabat vel alii Cuicumque hanc provinciam mandabat seque ei testem facti praebebat: atque ita Priori ac secundae quaestioni responsum est. Ex his enim, quae diximus, patet, actionem tum, quum detectus esset' ο ἀπαχθεὶc, institutam esse ab eo, qui accusandi potestatem habebat, i. e. a τῶ βουλομένω, o σ εξεστιν. Actionis autem formam fuisse puto ciὶκίαζ vel osseati,c, Secundum ea, quae e ἀπ rvrών secisSet: si graviora illa Essent, oderumhic reci*ήν institutam fuisse puto, si minora, δίκην αἰκίασ. Restat, ut breviter videamus, Cui nam mulcta, quae etc ἀπαγαrόντι imponebatur, cesserit 2 Ηoc

ex supplicio, cujus homicida εκ προνοίαc Condemnabatur, explicandum est. Ad quaestionem S legis primae vidimus, homicidae horia publicata suisse, i. E. aerario publico addicta: cum hoc ita sit, per se patere videtur, etiam id duplum in aerarium Conjectum suisse, quum proprie ad homicidae hona pertineret istique fortasse ad juris speciem traderetur. Verosimile tamen est, etiam Partem accuSatori ceSSisse, quod legibus violatis succurrisset, atque hoc in omnibus fere judiciis ita siebat. IV. Ultima quaestio pertinet ad alteram onoerisIῆc formam, et haec est: num haec cincircirilin quemcunque homicidam institui poterat 2 Quum enim orator dicat et u si quis haec omnia . ignoravit aut his modis jus suum Persequi Noluit, tum licere ei)απάrειν τον ἀνδροφόνον videri possit ex actoris voluntate pependisse, utrum Perirραφήν an Per απαγωγὴν agere, homicidam in jus vocare , an in jus rapere vellet. At hoc mihi in atroci per orereroirήν agendi modo paullo durius videbatur, et cogitabam, num in tali utendo actionis sorma, non certius de caede actori constare deberet. Ut enim jam dixi, in απαrisIῆ διαδικασίαι illae magistratus Per tres menses locum non habebant, et statim res judicibus tradebatur dijudicanda, neque etῶ ἀπαχθέντι licebat solum vertere, quod Per reαφήν accusato, ut vidimus, nemo interdicere poterat. Quod Cum ita sit, Statuendum esse puto , ctias legem tam atrociter cum tali homicida egisse, quod ei suspicio adhaerebat, quod , quamquam caedis sibi conscius, loca tamen publica frequentaVerat , et id quam celerrime expiandum erat; ctres actorem certo scivisse, illum esse ἀνδρο- σόνον. Posterius si Ponamus, indagandum est, quomodo illud certo scire Potuerit. Duobus potissimum modis hoc fieri potuisse mihi videtur, si nimirum aut e certissimis testibus audiverit, aut ipse ἐπ' αoto; eo, homicidam deprehenderite posterius mihi vero similius videtur. Notum enim est , maxime hanc actionis sormam concedi in Eos, qui manifestis criminibus tenerentur et hoc etiam in tali homicida locum habere potuerat, quem tamen is, qui eum deprehenderat, απάγειν noluerat, sedi in id tempus distulerat, donec eum in loca publica prodeuntem vidisset: fortasse ut ei occasionem solum vertendi praeberet, aut alia quacunque de causa. Ut hanc sententiam amplectar, etiam sacit usus VociS ἀνδροφόνoc, i. e. quem certo sibi constabat esse homicidam: Dam ut supra pag. IS med. orator ostendit, hac voce legislator non utitur, nisi de covvictis et damnatis homicidis. Alteram hujus quaestionis partem, quomodo illa verba E παρελ λιθασιν οἷ χρόνοι, ἐν orcEδEo TosTων ε καστα ποιεῖν, Paucis absolvam, nimirum tantum ignorantiam meam profitendo.

Quid enim de tempore, intra quod homicida in ius vocandus esse, statuendum sit nescio et de eo nusquam quidquam proditum invenit conjecturis autem hoc in loco aliquid tentare vanum

54쪽

et inutile iudico , quum insuper virium mearum tenuitatem sentiam. Unum tamen hoc Proserre volo , legislatorem fortasse indicare sinem anni, quo non amplius licebat tA Bασιλεῖ actiones de caede recipere, ut supra vidimus in hujus legis interpretatione. Quinam hujus legis auctor sit, jam ad legem priorem in sine dixi.Quomodo denique Aristo crates hanc legem in psephismate suo praeterierit, optime patet ex ipsius oratoris Verbis, quae repetere cogerer, si hoc ipse exponere vellem. Transeo ad tertiam legem, quae his verbis continetur r

In hac lege controversia CSt de vocibus oro eo; εφορίαc, inter quas nonnulli viri docti vocem καὶ inserunt et εφορία; Pro substantivo habent: quorum in numero sunt Harpocration, Ile-raldus, Petitus, Reis ius, IIessterus, Dorvilius ad Charit. p. co6, et Reis ius quidem imprimis

hanc ob caussam, quod adjectivum εφόριoc duarum tantum terminationum esse putat et quod si Erum CSt, non vidco, quare Pag. I 6 v. Is: τήν εφορίαν αroedae non improbet pro fortam limilctraestime verum autem non esse patet ex loco apud Pollucem lib. VI e. ui, ubi occurrit στήλρ εφόρια et ex loco Aristidis in en contio Romae a Valesio ad Harpoer. allato v. εφόρια - εντα(θα χείχρ τε προυβάλsσθε καὶ πόλει σ εφορία σ: item ex Etymologo magno in voce oro eo' ε*oρία.

Quare Potius cum Salmasio, Tayloro, Cesselingio ad Petit. p. 61 S, Beli ero et Schaesero huncco Etymologiam sequor, qui loco laud. hanc illius oeroeoc explicationem praebet et si h σύνοδο; η πρόσ

Hanc praesertim ob caussam, quod cum interpretatione, quam,praebet ipse Demosthenes pag. Seq. v. I 2 Et SEqq. , ConVenit. Etiam vocem Icri se mutare voluit Mar landus in orcuse, quod improbavit Reis ius, quod si relativo uti voluisset orator, έν,oicisse illi dicendum suisset et Schaeserus autem ideo improbavit. quod tum hoe ordine scribendum fuisset εν τοῖσ αυτ or; οἰσπερ τόν 'A. κτείναντα ἐνέχεσθαι Ilanetrationem a Schaesero allatam veram esse putor quamquam non ita explicari debet, quasi, Si tali ordine scribitur, semper relativum usurpetur: hoc enim e multis locis redargui Posset. Caeterum Wolfii vitium ianρχόμatio P etc. vertentis is cthstinest, jam diu a Tayloro, Probantihus caeteris viris doctis, correctum est ; ad eum igitur remitto. Legis verba si e vertenda Sunt et

u Si quis homicidam ceciderit,saut ejus caedis causam praebuerit, dum abstinebat foro limitaneo u(i. e. , sinibus intersecti patriae) et certaminibus publicis et sacris Amphictyonicis , is eidem,u ac si theniensem occidisset, judicio obnoxius esto. Ephetae autem jus dicunto. Iam paucis hanc legem explicabimus , est enim satis expedita. Vidimus ex lege antecedenti, licuisse homicidam damnatum interficere: nunc videbimus, illud additamentum ἐν τῆ ημεδαπῆ non esse irritum: hac enim lege cavetur, ne id ubique locum habere

55쪽

possit, atque ut aliquod saltem Torq ἀτυχουσι, perfugium remaneat et semper enim attendendum est, in jure Attico qualemcumque caedem ἀτυχίαν habitam esse et credidisse Athenienses, homicidas invitos sieti, i. e. contra suam naturam, alia quacumque causa incitante. Si enim

Putassent, homines CX prava sua voluntate Caedes committere, non autem invitos, tum Profecto stultum id suisset institutum et quasi pactum inter Graeciae populos, ut homicidas alius regionis intra suos sines reciperent, quippe qui ibi nova sacinora committerent: non igitur Athenienses et caeteri tune temporis Graeciae popali ipsam caedem puniisse, sed in ea punienda id praecipue Spectasse videntur, ut deos ulciscerentur, occisi manes, Lares et propinquos Placarent. Ex hoc Atheniensis legislatoris consilio etiam haec lex explicanda est. Mrυχῶν atque invitus homicida et deos, quos ossenderat, et occisi manes, Lares et propinquOS, quos cultore et socio privaverat, Placare debebat; quod si faceret, nαρα τοῖσ μ δεν ήδικ μένοισ μετ' - - φαλεία; ζῆν αυis licebat. Sed quaeritur, quomodo singula ea perficere debuerit, et quid patereturis, qui homicidam hosce placantem interfecisseti Haec ambo ex hac lege docemur. Primum igitur ut deos Placaret, vel potius ne nova crimina ita Eos committeret, abStinenduin isti erat sacris diis patriis oblatis, unde, ut ait Suidos in voce τί; τῆ δε: οἷ σπένδοντεσ

tiph. περὶ τos Eoeeur. P. I; I v. up, ud legis I quaestionem S sere mediam allatus, hoc egregie explicat. Iloc igitur saciebat et is homicida, quocum tacito aut palam in gratiam redierat occisi propinquus proximus; nimirum domi se continebat, neque in loca sacra et templa Ventitabat et si contra saceret, vidimus ex lege antecedenti. licuisse propinquo Eum ἀπύIειν. Sed etiam occisi manes placari neque irritari oportebat et quidem hoc modo, ut abstineret homicida omnibus iis, ών τῶ παθόντι ζῶντι Agr(ν. Ηoc tamen non necesse suisse videtur, Si Pro, immus occisi Propinquus se cum homicida reconciliasset: si autem illum persequeretur id pie evitare vellet o ἀν ροφόνoc, rebus iis, quarum et ut Atheniensis et ut Graecus civis, dum inter vivos erat, particeps suerat . illi abstinendum erat. Inter illa primum erat ejus patria terra: ab huius sinibus arcebat legislator homicidam , τὴν ε*oρίαν αroeciae, i. e. sorum limitaneum, quo

cidam talem, qui aut statim post caedem patratam aut Post priorem Apologiam in Areolio go

habitam in exsilium iverat. Neque haec lex confundenda est cum προαγορεύσεo magistratUS, isimulac φόνου γραφήν receperat, τῶ ἐν αῖτία όντι τὰ νόμιμα interdicebat, quae hoc CaSu erant templa et loca publica, quod etiam occisi propinquum ad ejus tumulum sacere potuisse, ad legem

priorem demonstravimus, aut etiam illum, qui caedi patratae adsuerat, aut eam ab aliquo esse commissam e certis testibus audiverat. Ut salvus igitur homicida esse posset, μεταστῆναι debebat Eὶσ την τῶν ἀλλ oreίων καὶ μ δεν ή ικ μενων χώραν. At et ludorum publicorum, Olympicorum. Isthmicorum, Pythicorum, Nemeorum Particeps fuerat occisus et sacrorum Amphictyonicorum, quoniam Graeciae civis suerat et hace omnibus Graecis communia erant i etiam his igitur abstineat homicida : Si enim ludis illis adest. occisi inanes circumerrantes irritat et in Graecos et patriam SaScitat, quippe

qui istum earum rerum participem sieri patiuntur, quibus ipse ab isto privatus fuerat: eadem

56쪽

quoque re magnos et universae Graeciae deos Ossendebat, quoillam unum ex ipsorum cultoribus de modio sustulerat: nisi igitur his omnibus abstineat, ἀποκτείν3 αἰτον ὴ ἀπάγχi ό βoυλόμενoc. Sin autum abstinet et nihilominus aliquis eum occidit, haec eadem lex eum vindicat et ejus interfectorem eodem modo in jure PerSequitur, atque eum, qui Atheniensem occiderat. I unc locum jam ad legis primae quuestionem S explicavi, et hic paucis ea ita repetor legislator voluit, eum, qui homicidam omnibus roμίμοι; abstinentem occidisset, iisdem rebus obnoxium esse, atque eum, qui Athenarum ineolam interfecisSet, quod legem, quae Statuebat, rod; ἀν- δρoψόνουβ μετ' ἀδείασ ζῆν φυγόντα*, nihili duxerat et Potius iracundiae, quam legi, obtemperaverat et proprie insontem aut potius abstinentia sua culpa liberatum intUrfecerat, et ea re idem, atque

iste , Crimen CommiSerat.

Caussae hujus judicium Ephetis lege permissum est, de quibus ad leg. I quaest. I egimus, quosque nunc Praeterire noS Posse existimamus: etiam qua in re Aristocrates in decreto suo ferendo hanc legem neglexerit, satis ab oratore P. IJ med. demonStratum ESse putamus. Lex, quam deinceps παρεγράφατo orator, de invitis homicidis agit atque his verbis continetur:

Exiguae de nonnullis hujus legis verbis codicum et virorum doctorum exstant controversiae: inter alias de voce oeoti . pro qua nonnulli dant oρων. At non intelligendos hic esse putoetoec ορoνσ τῆσ του ἀποθανόντοσ χώραc, sed reέρα δρου Explicandum esse taliret finem et leges Stα-

freti me is autem erat et L; του παθόντοc Syerεσθαι πατρίδοσ. Altera controVerSia est de voce o*είλειν, pro qua codex unus et alter dant o*είλει , quod

etiam Wolfius secutus esse C detur et at satis notum esse Puto in legibus in sinitivi usum, neque opus est id exemplis Probare. Denique de voce καὶ post άν nonnullorum, in his Beukerici Schaeseri, qui eam delent, etiam mihi valde placet Sententia, et quod minus necessaria est et propter id, quod orator v. Io dicit αν orκοι δράσ3. Versio legis haec est rii Si quis homicidam, qui (e patria occisi) exiit cujusque bona Salva sunt neque publican- tur, Extra finem Exagitaverit, vexarit et raptarit, eadem lege tenetor, qua is, qui tale quid i in Attica terra sacere ausus sit. Hanc legem agere de homicidis imprudentibus orator e duabus desinitionibus in ea obviis

Nobis autem ad rectam huius legis intelligentiam explicanda sunt tria haec capitar I. Quinam homicidae imprudentes habendi sint 2 II. Qua poena assicerentur Z III. Quousque poenas ab iis Sumere eosque Persequi licuerit occisi propinquis Z

57쪽

I. IIomicidas imprudentes suisse eos, qui non occid cndi animo aliquem interfecerant, per se Patet: statuere autem, quando Atheniensium legislatores et post eos de tali re judices illam neotioίαν intellexerint, dissicilius negae ita expeditum nobis vid o tur. Loca, quae huic quaestioni aliquid lucis praebent, perpauca sunt aut Potius unus tantum ex Stat, quem adscIibere ideo non superfluum judico: est autem apud Plat. de leg. lib. IX p. 26S B. ed. Lips. : ἐὰν δ' αυτόχειρ

fuisse. Si v. c. quis teli jactu aliquem intersecisset, judicibus perscrutandum erat, utrum interfectus an is , qui interfecerat, in culpa esset. Ita apud Antiph. in orat. φόνου ακουσίου reus se a talis caedis suspicione defendit dicens , u ipsum interfectum currendo teli iactui sese obtulisse ii neque igitur Se ακούσιον φόνον perpetraSSe. U At hanc tum perpetravisset, si, dum in quemdam scopum dirigebat telum, alterum longe ab illo scopo remotum attigisset et occidisset. Cum autem maximi esset momenti, utrum quis άνδροφόνοσ εκών an άκων haberetur, non mirum videri potest, hujus criminis diiudicationi singulare judicium suisse constitutum, nimirum etό ἐ'ὶ Παλλαδίω, de quo agit orator P. 2J V. Is et SS.II. Quum igitur judices pronunciassent, Gκoντα aliquem esse ἀνδροφόνον, tum neque ό διώκων χου δεδρακότοσ κχ ριoc neque alius quisquam siebat 'λήν ό νόμoc. Lex statuebat supplicium, Praeter quod non aliud irrogari poterat. Quodnam autem fuerit, nunc nobis indagandum CSt. - Nόμοσκελεύει, ut ait Demosthenes P. huj. orat. 2 p in sine, τόν ὰλόντα επ' ἀκουσίω φόνω εν τισιν ριαμένοισ χρόνοισ ἀπελθεῖν τακτην οδόν καί φεύrειν. Belinquenda ei erat patria, in exsilium eundum: id autem Non erat αειφυγία, Sed tantum *υrὴ εν τισιν ώρισμένοισ χρόνοισ. Ex aliis locis, quae Petitus ad hanc legem attulit, patere videtur (quamquam non ita manifesto, quod Scholiastarum Sunt commenta , illos χρόνουc suisse annum. unde ἀπενιαυτισμόc illud exsilium vocatum

est. Huic opinioni savet locus Platonis in lib. IX de legibus p. 266, E, huic caedi exsilium

annuum Statuere volentis (1). Per illud annuum spatium hona ejus erant επίτιμα, i. e. non publicabantur, neque accusatoriant fisco addicebantur, sed salva manebant, donec reverteretur et ut Isarpocration dicit: εξουσίαν είχον tales homicidae a g διοίκ σιν τῶν ἰδίων. Fortasse per illud tempus magistratus aliquis

aut homicidae propinquus illorum bonorum curam gerere debebat. Exacto exsilii tempore, licebat homicidae in patriam redire ; sed ut in ea sine alicujus ossensione te verti POSSet, ne CeSSe erat, ut quoS plurimum ossendisset, placaret et, ut Demosthenes ait, tamdiu exsulabat, eωσ αν αἰδεαρταί τινα τῶν εν Iένει του πεπονθότοσ, τ νικαυτα δ' ηκειν δέδωκεν : P. 28 initio. Item ex loco orat. Dem. in Macari. P IJ J. αἰδέσασθα5 δέ2, εὰν μεν πατηρ usi Quod autem idem Petitus docere vult, voces τακτην οδόν indicare, deportationem fuisse in insulam, mihi non placet, et illud τακτην potius etiam de tempore explico, non de loco, et quod nullum talis supplicii apud Athenienses invenitur exemplum, et quod ex aliis locis patet, licui Sse tali homicidae quocumque vellet Profi

58쪽

καὶ ε ζ ἀριστίνύρν αἷρείσθων. IIic locuS, quamvis valde Corauptus Sit, tamen cum Priore conjunctus indictit, α δεσι ν illam locum habere debuisse et quidem cum proximo τῶν ἐν rένει του ἀποθανόντoc, et si nullus talis ex Stai sit intersecti propinquuS , cum Io Phratoribus ἀριστίνδqν ab Ephetis electis. - Quum autum ex prioris Dem. loci allatis verbi S εωσ αν αἰδέσηται, et ex alterius loci verbis εὰν θέλωσι confici posset, a propinquorum ut Phratorum voluntate Pependisse, utrum cum tali homicida in gratiam redire vellent, nee ne, ct exsilium ejus tamdia durasse, donec hosce Placasset, pauca de his locis dicenda sunt. Voces igitur illas prioris loci εωσ αν αἰδέα ταί τινα τῶν ἐν rένει Ctc. Sie explico et legislator Statuit, annuum exsi Itum ci subeundum esse illudque spatium susscere censuit est ad leniendum propinquorum dolorem et ad manes intersecti placandos et illud igitur exsilium illamque o ho Pita lutcr se Conjunxit, ut altera alterum consequeretur, et talis homicida, qui supplicium legestatutum Solverat, αἷσεσιν obtinere deberet. Si autem CVeniret, ut Pros,inquus placari nollet, quod secundum meam sententiam accidere sere non poterat, tum certo homicida exsilio Purgatus apud magistratum quemdam de hac re queri poterat. Quod ad alterius loci verba εὰν θέλωσι attinet, ea si x explico: si intersecti propinqui non ex

starent, v. c. si intra illud annuum spatium ultimus mortuus CSSet, maximum reditus ejus impedimentum sublatum erat; attamen alia Etiam civitatiS Societas, ut ita dicam, cius culi, a socio

privata erat, quae vivis propinquis interfecti simul cum iis placata suisse videtur; iis autem desicientibus ab Ephetis eligebantur decem Phratores , qui id munus reciperent: ab horum autem voluntate pependisse, utrum illud munus suscipere vellent Deo ne, ex hoc loco conficitur: si autem recusarent , fortasse alii decem ab iisdem eligebantur et si nulli invenirentur ad hoc munus obeundum, verosimilli riuum Puto, illum ea re reditu in patriam non fuisse prohibitum; lustrationes autem et sacrificia, quae rediens homicida Persicere dc bcbat, majora suisse. Nisce peractis in civitatem receptus suisse videtur et in omnia civium jura et Privilegia restitutus et bonaei reddita suisse. Caussa autem, cur etiam hoc delictum supplicio assectum Sit, ex loco orat. Antiph. κατ γορία

fuisse videtur, quod quamvis non έκών caedem ille patravisset, Propinquos nihilominus caro capite Privaverat, qui propterca irati erant, quam iram legislator iustam ccnsuit et potius exsilio annuo alia facinora Praevertere voluisse videtur, quae inter tales sacile evenire possent; nisi ipsi propinqui cum homicida in gratiam rediissent. Interfectus βιαίωc , ut Plato lib. IX P. 266 ait, ἐν ἐλευθέρω φρον ματι βεβιωκωσ, θυμόυταί τε τω

πάντα; τούσ οι κείoυσ τόπου; ξυμπάσq; et(σ πατρί oc. Ex hoc loco altera cauSSa confici potest , quare Uxsilio annuo allectus sacrit homicida imprudens : nimirum ut intersecti manes circumerrantes iu

59쪽

iis locis, quorum vivus particeps suerat, et ob caedem recens in se patratam iratos absentia et abstinentia sua annua placaret et insuper καθάρσει, Si rediret, penitus sedaret. Tertia denique caussa, cur non impune hoc stacinus manere potuerit, haec esse videtur, quod seni per non omnis Saltem imprudentiae Culpa absolvi poterat talis homicida, quae cum alii damnum attuliSSet, Punilanda erat, quamquam, ut Demosthenes in Midiana ait P. uos in sine,

σίωσ βλαφθεὶσ ἀδικοῖτ' αν, ἀτιμώρqro; γενόμενoc. Ulterior hujuS loci pars etiam primum a nobis caussam allatam Probat. Caeterum o δεσιν illam tali quodam Sensu CR plicandam esse arbitror rhomines, qui ita a Se invicem disSenserant, quoniam alter alterum Caro Socio priVaverat, sine placatione animorum non POSSE in eadem urbe habitare.

III. Restat, ut paucis dicamus, quousque homicidam imprudentem persequi occisi propinquis licuerit

Annuum, ut vidimus, exsilium ei suScipiendum erat, quumque exsilium definiatur Hsses e solo moυ ἀπ oo αν όν τοσ, quamdiu id non reliquearat, licebat intersecti propinquis istum ex eo ελαυ- νειν καὶ ἀγειν, aut ad magiStIatum ab dueere: Simul atque autem nερα τοί τoυ δρων erat, liber ab omnibus propinquorum vexationibus putabatur, imo sub legum tutela erat. Nimirum haec lex statuebat, ut qui talem homicidam, qui interfecti patriam jam reliquerat, vexaret, eidem dicae obnoxius esset, atque is, qui Athenis tali re quemdam assecisset; i. e. concedebat homicidae de hac interfecti propinquorum vexatione actionem instituere pro gravitate delicti in se commissi, aut v βρεωσ γραφ= M aut τραυματοσ εκ προνοίασ aut αὶκίασ, quo jure, ut Puto, POStquam in Patriam, exsilio annuo CXacto, redierat, uti potuit, quumque ipse interfectus esset, certo ejus propinquis per eandem legem licebatu caedis actionem instituere. Quum igitur ita anxie caverit haec lex, et ut homicida justum iudicium obtineret, et ut lege, non accusatoris arbitratu Puniretur, neque quidquam ultra Po Enam Statutam Pateretur, non mirum est eam a DemoSthene citari, ut ostendat Aristocratei decreti παράνομον, qui nimirum, dum nesciret Primum utrum suturum esset, ut Charidemus interficeretur, an alio quodam modo moreretur, deinde utrum voluntario an imprudenter interficeretur, tulerat, ut is, qui Charidem uiuinterficeret, orci ci oc esset, neque ullam accuratiorem definitionem verbis αν τισ ἀποκτείνphddiderat. Accedamus iam ad legem V, cuius verba haec sunt:

60쪽

De huius legis verbis ideoque etiam de eius sensu varia a viris doctis disputata sunt, multaeque ab iis de ea ingeniosae, quamquam haud ita verat conjecturae proditae sunt. Nos secundum nostrum propositum Primum de ejus verbis, deinde de sensu videbimus. Primum quidem miror, Petitum p. 6 IJ deSS., ubi hanc legem explicat, pro μηδαμου , quod imperantis est, dedisse oυδα μου, quod unus tantum codex Parisiensis praebet, in eoque viram non ita artis Grammaticae Peritia aut potius observantia, quam antiquitatis cognitione insignem lapsumsisse Plato.

De altera diversa lectione, quae potius ad sensum pertinet, infra disserendi occasionem habebimuS. Verba igitur, sicut hic leguntur, ita verto tu Caedis actionem nullo modo instituere liceat in illum, qui exsules per ενδειξιν ad magistratum

udetulerit, si (eorum aliquis redierit, quo non licet (redire .

IIanc legem Salmasius, ut ab eo incipiam, ita tranSponit: του; φευIoντασ ενδεικνύντων, εάν TισκαTίV οποι μq εξεστι, φόνου δε δίκασ μὴ εἰναι. et tum Sen Sus hic est: u Exsules deserunto, si quis

uredierit, quo non licet; caedis vero actionem De instituant. ' Primo adspectu non ita displicet hoc Salinasti commentum; quum autem accuratius perpenditur totus hic locus et legis verba cum iis, quae orator de ea dixit, conseruntur, salsum esse invenitur. IIoc Probare tentemus. Primum igitur valde mihi in illa Salinasti transpositione displicet haec verborum structura reto hic *είiοντα; ενδεικνέγχων - φόνου δὲ δίκασ μὴ εἰναι : quamquam enim et imperativus et iiiii nitivus hoe sensu insurpantur, tamen hoc loco, quum per Vocem ds copulati sint, admodum in Solenter positos eos esse puto: Si per vocem rcie disjuncti essent, me non ossenderent. In

super legi ita ordinutae aliquid nimis vagi et inde terminati inesse puto, quod melius sentio quam

exprimere POSSum.

Si autem legem ita transpositam cum iis, quae orator dicit, conserimus, nullius pretii, imo improbanda esse videtur Salmasti illa nimis ingeniosa mutatio. Ut hoc Probemus, Primum, quod in superioribus legibus in finem reiecimus, indagemus, quo consilio haec lex ab oratore adscripta sit. Id ex ejus verbis hoc suisse apparet, ut ex ea ostendat, Aristocratem, qui decretum tulerat: si taetri emi infers olor oriarii oc lστω ' nihilque amplius addiderat, quique per

id decretum ideo etiam voluerat, intersectorem illum Grώrιμoν CSSe εντεύθεν, οποι, φείγειν ορδεὶσ κωλέει νόμοσ, παράνομον Scripsisse, legem enim a se allatam concedere tantum Sine capitis periculo

ενδεικνυναι i. e. non idem atque ἀπάγειν, etiam multo minus quam άγειν) idque non ubique, sed tantum, si quis rediret, quo non licebat illi reverti, i. e. in eam terram aut ad ea loca, quae supra enumerata invenimus. Ilaec profecto multo melius ex lege Sic ordinata, ut vulgo Proditur, essiciuntur, quam si secundum Salmas ii modum transponitur; melius ex lege, quae statuebat, Sine capitis periculo licere redeuntem ἀνδροφόνoν deserre (nam hoc est φόνου δίκαζ μήεινα μ δαμos , quam ex lege statuenti tantum, qua actione redeuntes ἀν eoφόνoo in jus vocari deberent. Etiam quod statim post legem lectam adjunxit DemostheneS, Eam esse Draconis, sententiae vulgo acceptae favere videtur: ea enim additione subindicare mihi videtur orator, legem Paulo SEVeriorem ESSe ct crudeliorem, quoniam 8νδε estac usus per eam nimis facilis reddebatur