장음표시 사용
41쪽
Nempe pro Honesto, Admirabili, Humili , Ancipiti , O curo.
OVid agendum est in Honesto gener
cautae Potent Orator uti Prooemio, di ii voluerit augere id, quod per se honestum est, ut si quis in Republica vellet laudare libertatem, posset multa praefari,& breuiter etiam sic proponere: De Iibertate, cuius nostri Maiores semper amantissimi extiterunt,hodierno die apud vos sum dicturus . Quid esti quod liben- titis audirc debeatis e Si noluerit, incipiet statim 1 Narratione , aut a lege, aut ab aliqua firmissima ratione causae: ut si quis diceret: omnes Ic-ges , & Praetorum Edicta iubent pacto, quae iussis legum non repugnant, seruanda esse et ego autem ostendam aduersarios pacta non seruasse. Quomodo exordiendum est in Admirabili
42쪽
genere cauta e Si Auditores non erunt valde insensi causae,poterit Orator aliquid beneuolentiae captare, hoc modo : Non ignoro rem , de qua sum dicturus , prima facie vobis cordi non futuram esse: verum si mo usque ad finem audieritis, spero vos
omnes unanimes hanc rem comprobaturos is
Sed si valde infensi, tunc Orator confugiet ad insinuationem , de qua paulo post di
Quomodo exordiendum est in Humili genere causae e Orator faciet maxime Auditores attentos, quod Virgil. diligentissime seruauit in principio I v. Georg. de re humili altissimis verbis captans attentionem. Protinus aer, mellis calesia dona Exaenar. Hanc etiam Maecena1 aspice partem. Admiranda tibi leviumspectacula rerum, Magnanimosq. duces oti q.ex ordide gentis.
Mores studia, populos, O praelia dicam. Quomodo exordiendum est in Ancipiti , siue Dubio genere causae e si iudicatio erit dubia , ab ipsa iudicatione exordicndum est: vtin Themate orestis, quia in re dubia
43쪽
hia plures rationes possunt afferri, quibus interfecerit Matrem , sic potuisset quis piam exordiri. Clytemnes iam dico audices, scelestam, necis machinatricem litterfecta esse. Nulla enimalia via unquam tanti sceleris poenas de disset. Si habebit partem turpitudinis, honcstatis,ab ipsa honestate exordiendum est : vi si filius meretricis in prellio strenue se gerens petat praemium : honestum est, quod fortiter fecerit: turpe , quod filius
meretricis. Vnde Orator in hac cautas maxime versabitur circa magnitudinerim fieti,ut ipsum praeclarum factum amoveat turpitudinem personae.
momodo exordiendum est in Obscuro genere causar8 Iudices maxime dociles sunt faciendi , & hoc maxime versatur circa scripta dubia , & perplexa, in quibus cau- sis maxime est opus ingenio , & iudicio optimi Oratoris: ut id , quod obscurum videatur, clarum , & apertum faciat.
44쪽
vot modis captatur Beneuolentita, ei Quatuor. v Personam a ,1 petaona Auditorum ., a persona Aduersiariorum apud Iudkea, di ab ipsa re, de qua Orator
Quomodo captatur beneuolentia a persona
nostrae Si de nostris factis, & ossicii, sine arrogantia dicemus Exempli gratia Hoc onus suscepi P. C. quod optimi chiis e se puto (id quod semper taci) iura Patriae
Et si iustis de causis ostendemus nos moueri aut ad defendendum, aut ad accus andum', ut facit Cic. in Diuinatione contra Q ae
Si quis vestrum, Iudices , aut eorum, qui adsut forte miratur me,qui tot annos in cava sis, iudicijsque publicis Ita sim vertitus , ut defenderim multos : laeserim nemnem , iubilo minc u tata voluntate qd accusendum descendere , ist- rationem*ue cognoderit, una di id quod
45쪽
facio , probabit , & in hac causaespresecto
neminem mihi esse praeponendum actorem
Quo in negotio tamen illa me res, dices,c soldi' siquod haec; qi, videtur aeculatu mea esse, non poti usi accusatio, quamo est existimanda: Defendo enim hiuliatos mortales,multas ciuitates,nouincialita Siciliam totam
Quomodo captatur Mnc uolentia a persona Auditorum e Si res ab his fortiter , sapienter, prudenter gestas, aut clementer, seu pre, mansuete iudicatas proferemus, quemadmodum nostra causa exigit , ut si noluCro cos esse severos dicam: Vestra seueritas, a Iudices,omnibus iam nota non pariun alai mum meum ad hanc causam suscipiendam est exhortata . Sin autem velim cos est clementes, dicam risClementia vestra, quae - - uniuepsae nostrae Ciuitati est notissima,non partim fiduciae ad hanc causam agendan mihi, praebuit . . . bre Quomod2: captatur Beneuolentiae a pessima ,
ad uel laetiorum apud Iudices HSi eos i odium ui in inuidiam , hi contemptionem adducimus. Quo
46쪽
Quomodo adducemus in Odium I Si quid
eorum spurce, superbe,crudeliter,malitiose factum proferemus. Exempli gratiar Hic homo omnium hominum foedissimus nihil aliud in hoc iudicio lucrifaciet , nitivi eius vita spurcissime semper acta apud vos Iudices fiat notis ima Quomodo adducemus in Inuidiam I Si vim corum potentiam, diuitias, cognationem Specuniam,& huiuscetinodi res proferemus, quibus dicemus magis confidere, quam causti suae . Exempli gratia. Nisi hic meus aduersarius magis pecunia sua , quam ho- .nestate cause,de qua tuter nos agitur,conis sideret, ad hoc vestrum Tribunal, Iudices , nunquam profecto accelsisset. Novit cnim me pauperem, se vero diuitem : tota illius spes conuincendi in diuitijs suis consistit. Quomodo adducemus in contemptioncmai pSiceorum inertiam sanestigentiam , UDauiam, desidiosum studium, luxuriosum victum proferemus: vcsi quis desaduersario diceret: Postquam hic perditus nebulo patrimonium, quod amplum ei Pater reli querati ganeis , scorti s saera cinafilmpsit
47쪽
nunc Credit recupetare facultates aeriisses , quibusdam suis seripturis, quae nihil alrem taetunt, sed de eo dici potest prouerbium illud , Sero sapium Phryges.
Quomodo captatur Beneuolentia a rebus ipsis e Si causam nostram moderater laudaudo extollemus, &aduersariorum deprimemus, vcsi quis diceret et ' Viri Causa mea, Iudices, ea est, ut cum vos semel audieritis, nihil dubitem , quin statin Petitioncm mei aduerorij iniquam csse, &sentiatis , & procul omni dubio iudicetis . Momodo faciemus Auditores attentos e Sipollice imur nos dictitros magna,nouabu credibilia,S: qui ad Caelicolas,aut ad Rep. aut ad ipsos, qui audiunt, pertineant: ut si quispiain diceret: Non de re leui,aut met-diocri ho ierno die apud vos P. C. verbosum factutas , sed de re magna, & maximi Cimomenti, quam quidem si effecre volueritis , ut vos omnes facturos spero ( mihi credite) non paruocommodo,& ornamento nostrae erit Ciuitati, & maxime Diuino cultui , de pietati conueniens.
Quomodo faciemus Auditores Doeiles 3 Si
48쪽
breuiter de aperte summam causae expone- imus, dc id maxime , in quo consistit controuersia, ut si quis diceret: Ne longum exordium a me expectetis udices , statim ad rem , de ad nodum nostrae controuersiae deueniam: hic nostra consistit controuersia . Et si attentos faciemus , nam docilis est ille, qui attente vult audire. Exempli gratia. os obsecro, Iudices, ut quemadmodum, , soletis mihi etiam aures tam benignas ,
qum attentas velitis accommodare is De In finuatione .
O vid est Insinuatio3 Est oratio quadam
dissimulatione , de cireuitione obscure subicias Auditoris animum. Cic. i. de IM
Quot sunt Tempora, siuδ occasiones , quibus non licet oratori uti Prooemio e Tria, ut cum causa uostra est turpis, quaea nobis alienat animum Auditoris, auicum Iudex videtur eae persuasus ab adversarijs, aut cum Auditor videtve audiendo defessus . in his tribus occasionibus opus est Insim
49쪽
Quid agendum est in causa turpi 8. Orator debet uti longa verboru circuitione , & multarum rerum repetitione, & crebro inserere sententias uniuersales, quae tamen ad
rem pertineant. Deinde paulatim, & pedetentim debet accedere ad ipsam rem placato iam animo Auditoris. Quot modis causa contrahit Turpitudinem v Duobus aut Persona , aut ipsa re, de qua dicturus est Orator. Si causa est turpis ratione Personae, quid agedum est Supponenda est altera persona equae odium, & inuidiam minuat, & iratum animum mitiget et ut Turnus apud Uirgil.
Utere sorte tua, mseri te qua paremis Tangere cura potes, oro uit O tibi talis anchises genitor et Dauni miserere senectae . Aut res pro persona supponitur: vi in causa Horatil, qui sororem interfecerat, quisse piam dicere potuisset. ii libertas Populi Rom.qua hominibus nihil charius esse debet, nobis est grata , &iucundas Quirites , hunc profecto homi nem , qui nostram libertatem, & nosmet
50쪽
ipsos conseruauit, incolumen relinquetis . Nam si' damnum eum utilitate conserro voluerimus longe maior est salus uniuerset patriae per huiic viru acquisita,quam unius mulierculae amisso. Si causa turpis erit ratione rei,quid tunc agedum erit 3 Altera res honesta pro illa turpi supponenda est,ut si quis medicus accusetur veneficij,tunc posset quispiam sic exordiri: Quam male se res habet, Iudices, quando res bonae, utiles , & salubres habentur ab imperitis malae, de veneficae. Met-dicina enim , quae inuenta est ad corporis sanitatern recuperadam pro veneficio huic excellentissimo , & optimo medico obijcitur, de cuius bonitate, dc peritia antehac omnes semper bene senserunt: Verum his superioribus diebus medicina aegroto prompinandam praeparauit, quae, ut interdum
solet fieri, aegroto nihiI profuit, sed ex hac
vita migrauit. Aduersarii hunc medicum ante semper felicem veneficii acculare au
dent, quod ei medicina nihil profuit. Vehmiseris medicis, si veneficij accusabuntur, quotiescumque medicinae morbo grauidi i B s mo