Fortunii Liceti ... De luminis natura & efficientia libri tres: in quibus luminis nomenclatura, necessitas, caussa finalis, materialis, efficiens, formalis, productio, quidditas, affectiones, facultates, et operationes omnes diligenter explicantur ..

211쪽

etoo Fortunii Liceti Liber Secundus

e lib. r. stienter cuius tempestatem innuit virgilius in e Georgicis i quiens,ia Fluctibus, & seemitu assurgens Ben ace marino. assurgentem dicit , quia tempestatem patitur, non ab externo vento pulsus ad latera ; sed ab interno, seu potius inferno flata sursum impulsus ac sublatus adaera: Fiunt similiter huiusmodi procellae ab intimo, seu infimo vento in mari; cuius rei praeclas exere. 8. rum testimonium perhibet Scaliger inquiens, fFlatus fave quibusdam e specubi semitti , mrum non est et erumpunt enim e montibus aduersis: Ad littus Bassum . quod haud procul Besona Britannicum maresummovet, locus est,quem vocant incolae Capherion: ibi aliquando mare fine di is ventis adeo turgescit; ut iam iam littus ipsum obrutum ira videatur e deinde mox subsidet : quod ab alia caussa , quam a subeunte vento proficisci nequit. Consimile quid obseruaru Ge-hennensis in lacu Lemano, in quo ventus aliquando sit bterr neus ( qui ab ill .s vulgari lingua dicitur Lamadame, quasi Stri. gen, vel Sagam diceres miras excitat tempestates; nam ab eo subterraneo statu lacus ille subuertitur interdum derepente, ut inde maximum periculum immineat nauigantibus; quod mihi contestatur litterati sit mus vir Gabriel Naudaeus. Quin & ab . hisce subterraneis flatibus sub mare defluentibus fieri maris 3 1. de his aestum ac reciprocationes quotidianas disputauimus g alibi;

mii di, vi. eodemque loco notauimus flatus omnes ventorum disterentiis ii- pq ccii prehensia, oriri,& assici pro Solis Lunaeque circuitu; n. ms sancte a. li ventus est multitudo siccae exhalationis deducta ex terra a cas bisqp lore in aere infimo, genito a lumine Solis de Lunae, in rc percusssione multiplicato, & aerem atterente. Quin , Sol varie agens in terram, &exhalationes inde surgentes, modo ventos comis mouet, modo sedat: Verno tempore Sol oriens, di occidens tepore suo de torra suscitat exhalationes in ventosi quos meridie sedat, exhalationibus potentiori calore consumptis : vcrepariter acautiimno venti plures & validiores in acre spirant,quia Sol in aere lumine suo non calorem eximium absumentem excitatas exhalationes, materia ventorum sic ri nata S; nec exiguum cxcitare illas non valentem, sed mediocrem gignit, quo multae P sunt exhalationes ventorum excitari,& nullae dissipari; unde necessarium est eas multas per aerem vagare r hieme vero Sol nab

212쪽

De Natura & Esscientia Luminis . ao i

norem quidem exh alationum copiam excitat ob luminis imp tentiam, de caloris ab eo prodeuntis hebetudinem et Sic igitur aer,& status, pro Solis circuitu assiciuntur ad anni totius consti-

tutiones. At vero& singulo mense pro Lunae circuitu quoque et natus&ae lassiciuntur; nam Luna plena i teparem efficiens la- . .de pari. mine suo in aere circa terram, de terra suscit It uberem exhala- an.cap. s.

tionum copiam, maxime verno de autumnali tempore; quia . tunc habet socium de cooperantem Solem in eadem ventorum i , generatione: silens autem, & lumine casia Luna nullum calorem excitat, nullasque proinde suscitat exhalationes in ventorum materiam concedentes: at semiplena mediocriter ventos promouet; incrementum inde suscipiens proficere videtur in gen ratione flatuum; decrescens etiam deficit a productione veni irum et quorum tamen originem variat materiae varia dispositior Sic ea, quae ex his, aut in js oriuntur,sequi necesse est; quoniam om-

nia orta si principiorum naturam referunt, & maxime re- . Qtinent loci sui natalis conditiones; qui maximna habet vim in ea, quae in ipso nascuntur, de degunt; tum quia corpus ambiens qualitatibus suis facillime alterat tenellam materiam constituendi corporis animantium in ipsorum gent ratione; de diuturna mora qualitatibus iisdem assicit corpori constitutorum animalium , quae in eo loco vitam traducunt: Quum igitur otiania nostratia viventia vel in aere. vel in aqua prrinum generentur, deinde orta vivant ibidem; immo vero quum omnia uiuentia nostratia sint milia corpora cum praedominio in temperamento aeris de aquae; siquidem temperamenti sunt calidi de humidi; excluduntque siccitatem nimiam, & ignei caloris dominatum: ---Quin etiam quum seminis corpus, ex quo substantia viventium

fit, & animalia i generantur Aristoteli, I spumosam consisten- h t. phrL.

tiam habeat, aqueam nimirum, & aeream, siuem spirituosam et risi plane si aer, aqua, & st. tus hic apud nos maxime asiiciuntur pro .degeno

circuitu Solis de Lunae; animantium etiam nostrarium naturam, hoc est in generationcm, vitam de corruptionem Isidem circuiti is ph-r -hus par iodo sub tacere a canici nec ile est; quod enim clicaus t. i . Musa catillae, id nectatarao caiislati causta est: Immo ad mutationem i. meta. t.1 rerum magis principalium consimiliter mutari res minus praecipuas, ab illis utcumque dependentes, rationi consonum est. Cc quod Disitiro Noos e

213쪽

ro a Fortimii Liceti Liber Srcundus

quod statim addit Aristoteles inquiens, Nam Ut rerum l- princ patium circuietus M avtvr, magis principalium rerum circui rum, ratio est : ratio namque dictat ut Periodi rerum minus praecis rarum sequantor periodos rerum principaliorum, a quibus illae dependent; quia res mimis principales in mundo gubernantur a magis praecipuis; seu quum caelestium si d erum motus, potissi mumque Solas, & Lunae, o gubernent omnia nost ratia; quumque ad caecuitus Solis& Lunae mutationes fiant in aeris de aquae ele mentis; quae duae sunt mundi totius elementarii partes magis praecipuae; iam ad easdem periodos Solis & Lunae multo magis fieri necesse est mutationes consimiles ac proportionales in animantibus nostratibus, quae sunt partes mundi minus praecipuae, vel potius mundi partium fructus Q euentus , ac p passiones verius quam partes r cuius si partes dici debeant et erunt Partes migis Perficientes a quam aer , di aqua sint partes integrantes. Vitan ear Iamdam . O ortum, in interitum vel fatuum esse fleor. quum enim a caelestium sideruin, Solis potiotimum,ac Lunae circuitibus fieri mutationes in animantibus no tiratibus hic probare velit Aristoteles quoad eorum generati nem , vitam, & corruptionem, quae proprie mors appellatur equando ab is Nem a strorum eorumdem periodis constatuit fieri consimiles mutationes in aere,aqua,& ventis; ait, etsi flatus sine inanimata corpora, vitae ac morti proprie dictae non obnoxia,t men habere metaphorice vitam, ortum,& interitum proporti ne quadam correspondentes ortui ustae ac interitur nostratium

animantium s quia motum habent, qui ab et Aristotele alibi diactus est este veluti vita quaedam omnibus natura subsistentibus evitae v. ro principium ortus. de finis dicitur intcritus. Undecla re patet, Aristotelem velle ac ponere, Solis de Lunae speciatim , ali unique planetarum circuitus de motus in radiaco circulo .vatios luminum aspectus inter se Promouentes , esse caussam mutationum tum aeris, aquarum, de ventorum; tum etiam ge Durationari vitae, di interitus miniantium noli ratium; ac pol dc ponere fundamenta Iudiciorum Astrologicorum de euenti- his tempt starum, di hccidentium vitae nostratii eorum dico, Iuae a cor i is temperamento prouenire valent nam a si ra motu

uo nil nati lumen ad nos inaunt; ex Pto varietate laminis na

visi

214쪽

De Natura & Esscientia Luminis. ros

nisi calorem in ambiente gignunt; a quo viventiu in assicitur

temperamentum; quod est instrumentum animae ad plerasque suas operationes obeundas. Conuersones Vero eorum sideram alia fortayprincipia sunt. quum mutationes in ortu, vita & interitu nostratium sint effectus consimilium mutationum factamni in aere,& aqua, nostratia undique ambientibus ide huiusmodi a ris, aquaeve, ac st ituum circuitus ac mutationes sint effectus ci cui tuum Solis& Lunae et circuitus autem hi talium siderum fortasse non sunt essectus alterius superioris circuitus, sed pende ne ab alijs principiis: nam etsi supra planet is inueniatur circulatio diurna,quae quomodocumque Planetarum orbes agitat; nihil minus planetae si nguli proprias reuolutiones habent in orbe signorum . qua ab alijs caussis aguntur, ab Intelligentiis nempe motricibus singulis planetarum orbibus appropriatis. Uerum quoniam modus di ratio talium circuituum variatur quoquo pacto adiurna supren i caeli circulatione, secum inferos omnes orbes rapientis; quippe nisi ad motum primi mobilis rotarentur planetae in occasum, non haberent a propriis Intelligentiss p riodos easdem, quibus nunc cieri vidi niti re ideo caute dicit Aristoteles , conuersiones Solis ac Lunae fori istis It there alia

principia; quia inon in solam conuersionem diurnam superioris orbitae referri valet bolis .ic Lunae circuitus, nec in sol im Intellis gentiam utriusque motri in; si i utroque principio mouente

cre tur. Natura igituratast Diat,di eorum numeris generationes oe . . obitur numeret. Colligit aperte, necessarioque Magister rerum. omnium nostratiunt, speciatimque animantium generat lones,, re obitus. adeoque inter ortus de obitus interceptas animatorium vitas numerari, metIraque numeris circuituum Solis & Lunae

Quare non est rPicus audiendus asserens Aristotelem nusquam, e Iib. . iavit caustis Astrologicis ad Euentus D itura sis explicandos; nam, Astrol. O. ex allatis vel his Aristotelis aperte constat, peste nos conceptim itas, de nascentibuyptassiare physice raraonem vita . ac Lempus iliteritus ex astrorum a spe elabor Id autem ait At illo levita num ram sibi velle, quoniam haec omnia pendent ex caussa naturali superatis raci- , mirimm ex temperamento metui ab ambiendi indito; quia pro varietate situs in c aelo Planetorum

syeciatimque Solis di Lunae, quae sidera prophet viciniam S ma-

215쪽

rorum Fortuni j Liceti Liber Secundus

. gnatu dinem ceteris potentius agunt suo lumine in haec nostra- tia ; pro varietate inquam situs in radiaco planetarum tempore

conceptus, consermationis, & partus animatorum, vario lumine in aere lioc infimo nos ambiente producuntur varis gradus caliditatis frigore temperatae, a quibus aer affectus a uicit consinis liter tum semen & menstrua , duo principia constitutionis embris tempore conceptua & orgameationis: tum etiam corpu- se ultim molle nascentis animantis, eo temperamento, quod de animam corpori copiiL tam detinere valet viribus naturae usque ad tantum tempus determinatum, & succumbere potest oppositae sibi ac valentiori lcmperiei iambientis, quam in aere producere valebunt certis temporibus venturis talcs ac tales eorumdem a rorum constitutiones In caelo( unde non recte Philopo-nus hic ait omnium hominum a natura aequale tempus esse; quia non omnium hominum eaden i cst astrorum consis tutio in conceptu ,& ortu Quae venturi siderum constitutiones ob magnam caelestium circuitionum regularitatem a Peritis Astronomis pr*cognosci queunt etiam tempore generationis, & ortus; quare possura optime praedicere de natorum v Ita, & obitu, numerareque die Saeui culusque viventium, quorum natalis momentaim habuerint. Sed exquisire i uere nequit, scilicet, quamvis ratione testium, qus rcgularia lunt, di luto is abalia, posset peritus Astronomus exquisite numerare dies vitae nascentrum quia tamen ob alias caussas eorum vita potest longior produci, vicissimque bre-

uiore uici; propterea recie stat Lit Aristoteles, caelestem Solis dixi ' -- Lunae circuitum, adeoque naturam, physicamque caussam novit ratium trictricem di conseritatricem non posse exquisite num

merare dies vitae nascentium animatorum venturas: caussas au

tem has illico refert Arist.inquicm,si materis indefinitionem; m teria namque viventium suapte natura non est determinata regi,& gubernari solum ab astruacabasiorum lumne, calorem de genito in an hic nici ut propterea caelorum, astroruinq; ci cultibus omni no parere,,'roportioneque penitus respondere de beata verum in detinua est ad omnus mutationes subeundas, ae ad patiendum a quibusque caussis, etiam nos Iaribus immo v To plerumque a morbosis parentibus defluens ita male dat posita

216쪽

anxiiij sperfrui; nam aliter ab eodem siderio aspectu assicietur, amateria nascentis bene constituta, & aliter morbosa; siquidem ab eodem effciente inivarie dispositam materiam varios, quini mo quandoque contrarios e tactus produci coinpertissim uni est e quis etenim ignorat ab is suem radijs Solaribus nives colli- quati, dilutum indurati e lintea candida reddi, &cutem humanam denigrari quis non agnoscit indem radiis Solaribus a concavo speculo re percussis candida dissicilius,alio colore predita combustibilia facilius inflammari et sic ergo propter indeterminationem, variamque dispositionem materiae, ex qua nam scent ham corpora constituuntur,altiorumlaturalis actio&e cientia in nostrates animantes, non potest Astronomus etiam

peritissimus exquisite numerare singulorum vitas, & praefinire singulorum interitus; quia non omnia semina & menstrua parentum d c Sine ac determinate parem, eamdemve retinent dis spositionem ad vitam,& ad interitum. Sed huic materiali causeta aliam effectricem propo siti statim adiungit Aristoteles asserens. Et quod multa principia incidunt; nomen principi j peculiari quadam ratione conuenit effectrici caussae, tum quod earae fini- x. physitur esse principium unde motus; tum quod et prior est tempore suo effectu tum quod eo characterea materia distinguitur apud Aristotelem. Qui statim addens, Et quod multa principia incim is s. deaese

Antiqua generationes desinatas secundum naturam. corruptione; t. i p. Dpe impediunt; atque ita causia sint earum,qua veniant praeter naturam; distinctionem adhibetgmerationibus, & corruptionibus animatorum; quam alibi quoque non semel attulit, x asserens, x I.degen. generationum alias esse secundum naturam, alias vero praeter naturam; corruptiones item alias esse secundum naturam, alias ' , ii ' autem praeter naturam: sed ut speciatim generationes secundum . nieteo. naturam sunt illae, quae fiunt ab csscientibus naturalibus rerum t. a.

sibi di consimiliuni in specie tum essentiali, tum accide ut i,pe- s,phy.t setnes accidentia propria siue indiuidui, siue species: corruptiones I earum vero secundum naturam sunt; quae viventibus obueniunt in se- sed

nectute, citra violentiam externam, a calore primigenium hu- cap. io. midum consumente, atque ad eius consumptionem emarcescente et generationes vicissm praeter naturam sunt morbosae, monis

217쪽

xos Fortunii Liceti Liber Secundus

piisque naturalibus; corruptiones itidem praeter naturam sint

quaecumque vitientibus obrepunt .lnt' senectutem a caussa externa, molentiam vitalibus principiis inferente et Ita sane venerationes, & corruptiones secundum naturam appellat hic Ari-iloteles destiuaris, siue fatales, quia proueniunt a caussis cael Ilibus. ne ea colleslationibus. praesertim a Sola ac Luna, lumine suo caloris eum gradum effcientibus in ambiente.quo viventri natura determinatum sortitur sibi temperamentum ex se aptum ad certam durationem in tali materia; ut antea notaui- S: Comptiones vero.& generationes praeter naturam & violema Inon des linatas aut fatales appellat. Ait ergo generatio, nes di corruptiones viticntium destinatas atque fatales a caelo ad determinatum tempus, impediri saeptus a multis anentibus .Que acciduntaex quo constat, Aristotela primo fatum, siue destinum ut ita loquar, non ponere necessitatem eventuum, sed saepius impediri a causiis extrinsecusoccursantibus sub Luna, contra non- . DA axiagnethliactat qui putant, qu abactrix portenduntur, ne- Ceuarso euenire, nec ulla ratione prohiberi, vel cultari posse. Patet etiam . ex astiorum, potissimum Solis ac Lunae situ, ape ditis estrononiis praedictionem fieri posse de mensura vitae puelli nascentis. aduertia Spicum Mirandulanum . qui scribere non dubi-

strol. y- rerum uiuerstrauem et atque acleo in Peripa da non aumatteic ello pacto Atirologorum praedactume, de vitae duratione. Ceterum multa illa principia, quae Incidentias et impediunt desimatas generationes animantium secundam naturam appellatas rictnuntem comprehendi non possunt; quia si mater utero gerens tulmine, vel terraemotin, vetalia quavisa causta necetur, conceptum sub faustis consi ellationibus destinatum ad vitam lon ae- uana impediet generari futamen, terraemotus, di multiplex aliud violentum, prMnantem aut interimenS, t ad hortum coget et pariter a causus incidentibus impcdita fiuinariiralis, generatiodi origo duorum foetuum. qua vatijstemporibus in uterorna s

218쪽

De Natura de Esscientia Luminis. Eo T

que principia, qui incidentia in vita nolitatibus animantibus impedire post nat de stiriata comiptiones infinita prope modum existunt non talum ob tum recelerantia, sed etiam mortem tardantia r quia spis Ilirim diruabat Abient Mea dilatigern ta beneficio tu mi irae uiliorem, eo tripetamento donetur , ii trordiu' in vitaeon seruaria danisium muli et simum; vi ob multos et des in viata , de ob lilia e Iussas, facile sibi postest hum offitem per ammtum labefactate , vitaeque maciam sibi diminuere; unde recte , Didonem haut nem ob aeneae distenum se gladio erans rhetantem, poeta dixit nec fato, necdebita morte perisse mist, suauissimis e metris c . eid. . . Tum Iuno omnipotens longum miserata dolorem.

., Difficilesque obitus, Itim demi sit Olympo ,

H et luctantem animam,nexosque relatueret artiri. - Nani muciato, merita nec morte peribat, ,, Sed nn sera ante diem -& in eamdem sententiam mimistae dissimonio, d Uiri sanguis dPLI.s .

num,et dolosi non dinudiabunt Lessuos tera non murat secundum in d etatem dita sua nataralinvi Explicat e Classographus, quia mor3 . Lyran. t a tim commmteriae eleratur, fecundum dictum Saluatoris, Olmes i bid.

Di ereperint gladiim , Iladio peribunt. Cui os e ffectus concau gaquoque naturata te a potest mala victus ratio, quam necessee ii subire qui dolosam,& sanguinariam vitam viuunt: Ex aduer

se veto di gulati victu ad normam seruato puer poterit illud tem.

peramentum visun q; sibi comparatum ab astris in melius m tale minde vitam longius ploduceret quum enim destinam fatalesque corruptiones dethrminatum habeant tempus consen-raneum naturae animantia quaecumque incidentia mutent illius temporis determinationem, siue corruptionem accelerent, siue retardent, illa omnia dicuntur impedire fatalem, ac naturalem corruptionem, di arcessere corruptionem praeter naturam i licet facile sit corruptionem accelerate, difficile admodum eam retardarer quam sententiam non improbat f Albertus, ali ultra 'p. de ant- collaudat,etsi nulla ratione adhibita . Ex his Epparet quomodo mal. tr. X. lumen, poti sit me velut agens aequivocum, remote promoueat Cpi omnium nostratium, spectatimque animalium & hominum ge- Riaerationes&corruptiones; non qui ut supponita Picus Astro- elogos

219쪽

rog Fortunij Liceti Liber Secundus

Iogos dicere praesens constellatio effectrix sit caussa multo post

futurorum; sed quia praesens constellatio generat lumine suo talem gradum caloris in ambientes quo tale temperamentum inditur viventi, quod in pne sentia gignitur, & oritur; quod temperamentum absentibus violentiis effatu dignis tum perdurare valeat usque ad tantum tempus,& vitam conseruarer tum futurae multo post constellationi, oppositam in aere qualitatem inducenti , resistere non valeat; sed ab ea dissipatum mortem accersat. Hanc sententiam pulchre nobis aliquando Magister insinuauit inquiens, h Ecquid nam est autem singularium partium , quod cum eo aquipararipilsit ordine,quo caelestis motus temperatus essin connitutus e Sole diiqhe ct Luna,reliquis item Meribus intra Jatias mouetibus exquisiti me emodulata Ueculo in seculum alterum . Age ecqua tamdem dices tam rata esse possint, quam est exacte comparatus a natura tempestatum anni tenor in orbem redeuntium et omnium ille quidem rerum fecunditate praeditus: astates deinceps, hiemesque referens temporibus dei malis: simul dies O noctes inoffensis vicibus atiernares,e quIbus mensis annusque consitatur. Ac magnitudine quidem ambitum longe fummum compliaus motu pervicissimo circumagitur . claritate sincera ima practus et vi etiam potentiaquentus exorte, visenq, sic interatus. Hic omnium animantium naturas, tum aquatilium, tum pedestrium , tum etiam in elementos rabili victitantium fgregat, usque Ioaria vita fuit admetitur motibule ex hoc animam ducunt omnIa; ab hoc animam habent animantia rex hoc cenIque mIracula rerum nouarum existunt tuae flatis temporibus efficiuntur. Qitani scit te Iulanii Plinius apte recepit. Sic ergo satis explicata nobis in praesentia foret uniuersa natura, & efficientia Luminis patefecia iam eius etymologia, existentia, seu necessitate, caussa finali, materiali, larmati, & effectrice, nec non origisne, seu productione, proprietatibus, ac operationibus omnibus; nisi multa manerent etiam nos dissicilia, quae iam determinatis utcumque tenebras dubitationum Cifundere videntur ; adeo

220쪽

a oct

FORTUNII LICET IDe Natura & Effcientia Luminis

In quo dubitationes contra superius determinata proponuntur, et, diluuntur. Praefatio connectens dicta dicendis .

actenusde Natura Ed Efficientia Luminis insignium

Antorum sententias priore Lbro diligenter examiis naismtis: deinde nostram opinionem intra septa Peripati ex rei natura deduximus ac promulgauimu ac tirata fatis dliginti meaitatio,ie. Quoniam vero in anti habitis fetaque theoremata posuimus. quae non ita fac;le recipitiatur . sed in dubium reAoeantur a Viris tam nisi .s; oper pretium est .m,mo miro a Instituta nobis theoria deLtimine compumentum plane nemiarium a singulas discuctares ictas eluere o

Lumen non esse formaluer prasentiam luridi corporu.

caput PrImum Uod a olim asserebamus in Plotinum. Lumen etiam ab-ba Itb.rop. e sente lucido corpore conseruara aliquantisper in diapha-i58. I no, culpant viri graues afferentes in opposituin luminis definitionem ab Aristotele propositam , cor intuente lumen .esseb praesentiam lucidi corporis in perspicuo. Sed hoc nos tu lx.deam harenon dc biit, quoniam Atilioteles tunc non assignat essen--t os. tiam di definitionem luminis, ait eius originem ac geuerati . nem assert; iit enim lumen a lucido corpore presente in pi:rspiacuo: sed facium potest in perspicuo diutule permanere absentelucido, a quo traxit originem et sic etiam calor in aqua gigiritur