Analecta epigraphica et agonistica

31쪽

Ergo mulier adpellari poterat Iulia Augu8ta ex ann0 p. Chr. n. quart0 decim0. Praeterea cf. Tacit. l. c. V, 1: ἡ Rubelli 0 et Fufio con Sulibus, qu0rum utrique Geminus c0gnomentum erat, Iulia Augusta mortem obiit, aetate extrema, nobilitatis per Claudiam familiam et ad 0pti 0 ne Liviorum Iuli0rumque clarissimae ', id quod ad annum p. Chr. n. undetricesimum reserendum e8t. Ρ0rro constat Liviam saepius Augustum in orientis terras comitatam fuisse Tacit. III, 34) et urbes Asiae anno p. Chr. n. vicesimo tertio templum Tiberio matrique eius ae senatui de erevi880. Quae cum anno supra dicto m0rtua esset, Tiberius filius vetuit eam c0nsecrari cs. Tagit. V, 2: si addito ne caelestis religio decerneretur et Di 0. C. LVIII, 2: ,,aθανaric θῆναι δε αυτην αντικρυς απλὶγορευσεν Multo demum p0st imperatore Claudio nep0te adepta est hunc h0norem, es. Sueton. Claud. 11: h Aviae Liviae divinos hon0res et Circensi pompa currum elephant 0rum, Augu8tino similem, decernenda curavit. Nee non c0mparandus est locus Cassii Di 0nis,l. LX, 5: τλ ν τε τὶ λὶν τλὶν Λιουίαν ου μονον pa μυν ar696ιν ετίμηώεν, αλλα καὶ 6 rrio aνατιώεν αγαλμα τε τι αυτ/ῆς εν

aior ῆς ποιεῖύθαι κελεχ saς , quae con8eeratio statim in prim-0rdiis d0 minationis eius, anno p. Chr. n. quadrageSimo primo, facta est. Ex his autem omnibus evidenter elucet inseriptionem apud Le Basium-Waddingtonium exaratam es8e post annum 41; paulo vero post Iuliam e0nsecratam lapidem positum e38e vel inde colligimus, quod c0mpluribus causis ) pr0hibemur, ne altius in saeculum primum adscendamus. Velut n0mina Romana

plane deficiunt; c0mpendium scripturae, δύ pr0 dθνορια, l0 eo signi AE explicatur e0, quod h0e sigillum brevissimum tune demum latius pervulgatum egi, cum provinciales magis a8Suevissent, denariis Romanis calculari. At opponat quispiam θεαν v0cem, quam equidem in tempus p 08tquam Iulia e0n- Secrationem acceperat refero, additam esse adulandi causa eamque iam vivam ab Aphrodisiensibus divam appellatam esse. Quod si recte excogitatum e8set, monumentum circum Scriberetur

annis inde ab 23 usque ad 29 p. Chr. n., uti Supra indicavi Sed hoc veri dissimile est, cum et praenomen si Divae intellectum de viva Augusta abh0rreat ab usu serm0nis in titulis Graecis

32쪽

plerumque adhibito et vix possit credi Tiberio regnante, a qua vis adulatione alieni 88im0, adulationem erga matrem eiu8, quacum illsi dise0rdia dissidebat, toleratam eSSe. Quae cum ita sint, quia Zenon filius Hyp8iclis eponymus magistratu8 praep08itu8 est decreto, in Sculpto non ante, certe paul0 tantum post annum 41 p. Chr. n., et idem Zen0n, qui rur8118n0bis Occurrit, Summus sacerdos Veneris v0eatur in titulo, ex quo egre88i Sumus, licet iure ac merito conicere has duas inseriptiones haud ita longe tempore distare. Qua ductu8 ratione titulum pono circa annum p. Chr. n. 41. Adnot. l) Leake, Transact. R0yal Soc. 1843 p. 239 et 297; FranZ, Annal. Inst. archeol. l847 9. 1ll; Hengen, ibidem l8b2 p. 320.2) C. Ι. A. III, 46s. 3) vide Waddingtonii adnotationem.

circiter annum p . Chr. n. 4l.

τῆς γυναικος at του, αρχιερείας. Pr0pe a Smyrna repertus

Aliquamdiu sane viri docti de natura horum titulorum ambigebant , etiamtum p 0steaquam Biagius M0n. Gr. p. 261) rem

33쪽

acu tetigerat, qui inscripti0ne 8 huiusce generis ad sepulcra p0ly-80ma reserendas esse dem0n8trarat volueratque ad subiectum hamita c0gitatione addi κεῖται vel simile quiddam, ita ut sensus e88et: si hic sita est familia gladiat0rum . i) At Boockhius parum contentus sententia Biagii quamquam ei obl0cutus non est, tamen adn0tandum esse duxit: si Nec novi melius, nisi Di te

inscripti 0 domus sit, ubi gladiatores habitarint. Frie diaeta deriis )vero quo l0 eo uberius de re gladiatoria commentatus est, merito ad Biagium recessit, cuius explicatio lapidibus usque adhuc n0tis n0ndum infirmata est. )Iam igitur liquet, qua ratione monumentum, de qu0 agimuS, comprehendendum sit. Videamus nunc, quantum inde cognosciliceat. Ac primum diseimus in h0c Sepulcretum corp0ra non μονομαχ9ων et χaTad ἐκαλν 80lum, sed Taυροκαθ rToὼν etiam c0ngregata suisse. De gladiat0ribus et condemnatis ev0lvatur

Fried laenderi historia m0rum p. Il), de e0 genere hominum, qu0d tertio loc0 nuncupatur, deque eis ludis, in quibus pr0dibant,

pluribus disputaturu8 Sum. Adnot. 1) Cf. Inser. Regni Neapolitani lat. nr. 736, titulum Venusinum - apud Orellium nr. 2569.

3) Titulis honorariis, non sepulcralibus, assignandu8 e8t, C. I. Gr. nr. 3942, lapis Laodiceae ad Lycum inventu8: μνῆμα μονομαχίων sic in Add. et Corr. restitutum est pro lectione 1 ovo tu ο ν) Jobi ντων υπ0 ἀρχιερεως καὶ στεφανχὶ φορου Ἀοκλεους του Mλὶτρωνέλου. - Quod in Addendis ad hanc inseripti0nem de natura ceterorum titulorum gladiatoriorum dictum est, fal8um eSt.

EXCursus cto tauro Cattiassiis ot tauro Cattiastis. 3Varia exstant testim0uia de quaesti0ne prop0sita et ab auctoribus antiquis et murmoribus et nummis ad memoriam n08tram propagata.

Et Taυροκαθαπτο quidem cuius generis homines fuerint, per8picuum erit, Si naturam ludorum, in quibus produci 80lebant, paulo diligentius c0nsideraverimus. Pr0ficiscar a marmore Smyrnaeo ), repert0 saecul0 XVII, in quo anaglyphum e0nservatum est. C0mparent igitur equites quinque, incitato cursu taur08

34쪽

persequente8; primum et tertium venatorum videmus sine tauris,

quippe qu0s fugientes ii qui instabant consecuti non iam sunt,seeundus et ultimus eorum retinent e0rnibus taur08 cursu la88atos et anhelantes, quartus incumbit taur0, intorta cervice humi pr0Strato, equu8 iuxta adstat es. Marm. Oxon. II, 266, CXXX; Tlies. Ant. Graee. VII, 869; B00ttiger III tab. I, 2-6). Ac simulacro huic caelato addita sunt verba sic insculpta: Taυροκαθa-

Permulti etiam nummorum Thessalic0rum typi exstant, in quibus ratio certaminis cernitur. Introspiciendu8 e8t catalogus nummorum Graecorum Musei Britannici, cuius paulo infra menti0nem Rei. Ferunt quoque in gemma ) simile exemplum impres8um inveniri. Mult0 vero clarius naturam atque indolem illius agonis perspiciemus, Si Heli0d0rum Emesanum in manu8 8um pSerimu8.3)Namque sophista ille, Aureliani Caesaris ferme aequalis, in libro decimo Aethiopicorum oblata oecasione, qua inducere v0luit per80nam tabulae primariam specimen mirae audaciae et Singularis temeritatis edentem, 0ptime id fore iudicavit, si Theagenem in artibus disseillimis agonis taur0cathapsiorum VerSatum eSSe08tendi 88et. Itaque sive rem e Variis quibus u Sus e8t in com-p0sitione lantibus antiquariis sive ex intuitu m0rum suae aetatis noverat, imaginem tam vividam expressamque depinxit, ut natura tauro cathapsiorum obseuritate involuta esse iam nequeat. Fidem autem narrationi Heli 0dori eo minus denegare p08Sumus, qu0d verba eius, si conseruntur cum reliquiis Smyrnaeis, c0mprobantur. Thea genes igitur - is, qui in tabula primas egit - cum iam in eo erat ut in aris Solis et Lunae sacrificaretur, tunc ip8um mir0 Ortunae casu salutem sibi paravit. Equi enim et tauri, item destinati secespitae victimarii, repente ad Spectu inadsueto camel0 pardalis tantopere c0nsternati sunt, ut funibus Vinculi8qne abreptis in praeeipitem fugam se conserrent. β) Iam Theagenes insiluit in pr0ximum quemque equum, inhaesit terg0 tauri circumsurentis, tenens iubam equinam velut habenam manusinistra, dextra lignum vibrans velut stimulum, prae Se agebat bestiam, cuius flexus et versationes sollerter evitabat. Dein, equ0 iuxta quadrupedante, taurus et equit S usque eo appr0pin quant, ut qua8i unum caput, unum iugum Di mari videatur. Tunc vero m0 ment0 temp0ris iuvenis e0rnua captat, de equ0,

35쪽

cui fren0s remittit, desultat, coniectat sese in c0llum tauri; inter media cornua os p0nit, ne dilanietur, manus nectit plectitque in fronte beluae, instar serti, membra reliqua ab humero b0vis dependent, qu0 pondere cervices eius de satigari tandem necessum est. Quou8que bestia circumvehetur 3 ecce vires magis magi S-que deficiunt. Eo vehementius autem imbecillitas augetur, quo tenacius hom0 ille audaeissimus pedibus suis crura bestiae irretit, cum repente taurus Supplantatus genu submitti c0epit atque extemplo etiam in caput decidit. Cornu bus pronis, in terram in- lassis, iacet bestia supina, palpitans et pedes agitans in aere, Victor autem alia manu firmiter nititur, aliam triumphans t0llit

ad caelum.

H0e fuit spectaculum certaminis tauro cathapsiorum, cuiu88cenae, ut ita dicam, Singulae, nunc oculis di 8 tincte obversantur. Dixi de natura lud0rum; nunc exponam, quibu8 l00i8 ag0nes

huius generis exhibiti sint. Vetusti0ribus iam temporibus apud Thessalos, equites ill08 κατ ἐίοχλὶν, ludi hi notabiles floruerunt, certe cultui ac religioni Neptuni dedigati. Plinius quidem, nat. his t. VIII, 45, tradidit:

ἡThe88al0rum gentis inventum e8t, equo iuxta quadrupedante,c0rnu intorta cervice tauros necare. Adde testim0nium, quod

Nec minus typis nummorum e multis locis Thessaliae c0llect0rum c0nfirmatur ineolas illarum regionum habiles exercuisse artem eam periculi plenam. Et is, qui creberrime redit, typus is est q): vir nudus pendente retr0rsum pile0 taurum ferocem c0rnibu8 retinet. Equus liber currit. Hue pertinent nummi re

36쪽

civitates maris interni in dicione Romanorum erant, institutum Graecum a Graecis recipiebatur. Quod evenit, p08tquam certamensav0re Iulii Caesaris R0manis inn0tuit. Plinius nat. hist. VIII, 45 haec narrat: si primus id Spectaculum dedit Romae Caesar dietator i.) Εxemplum semel editum posthac Caesares imitabantur, veluti Claudius exhibuit si Thessal08 equites, qui feros tauros per spatia Circi agunt insiliuntque defe8808 ad terram cornibus detrahunt Sueton. Claud. c. 21). Ner0nis qu0que principatu ludi eiusdem generis acti sunt, quorum menti0nem debemus Cassio Di 0ni, l. LXI e. 9: εν δε τινι θεα ανδρες ταυρους αποιππων Giost rata θε0ντες cst χGTξώτρεφον. Itaque cum tauro-cathapsia in gratiam imperatorum et favorem urbis urbium veni88ent, inde etiam per provincias, in civitates Graeciae et Asiae necn0n Hispaniae celeriter pr0pagata Sunt. Athenis quidem a rege Rhoemetalce, qui, ut Gulielmus Dittenberger recti8sime exp0suit, anno p. Chr. n. 37 38 archo usuit, talem agonem instauratum cognovimu8 e C. I. Att. III, p. I, p. 54 nr. 114 Pittaliis Eph. 3884): βaoιλεῖ ' Dillaταλκα arωνιζομενος Σεραπιων Taυροκαθαπτ=ης. EleuSine contra neque isti ludi neque omnino dimicati0nes hominum adversus tauros - id quod e l0 eo Artemidori paulo post asserendo concludi p088it - agebantur.' h)Ex Asia exempla exstant complura. In titulo Aneyran0, C. I. Gr. 4039, ludi quinquennales Augusto instituti recensentur et inter e08 invenies v8. 46 Sq.: Oμοέως δε -υρομ/aχιαν Τ)

Ε ruinis amphitheatri Sinopensis erutus est titulus C. I. Gr. nr. 415T: IIo ντάρχη ν επιτε χεύαντα ταυροκa θαφια κ χὶ κυνλ γεσιον. Apud Smyrnaeos autem pluribus diebus, per biduum, aut diutius sortasse, ab equitibus eum tauris certatum

37쪽

Thessalis totum hunc morem devenisse ad Smyrnae08, h Aeolum Thessalis prosectorum colon08'. At n0n heroicis sere temp0ribus, non ob gentis affinitatem hic usus in Asiam translatus est, sed ea via propagabatur, quam supra iam demonstravi. Romanis et Caesaribus taur0eathapsia admodum placebant; qui fieri p0terat, quin pr0 vinciales auctoritatem atque exemplum consestim sequerentur 3 Ubi natura regionum eiusmodi erat, ut taurit') saei te suppeditarent qui in arena certarent, nihil Obstabat instituendis his ludis ex exemplo R0mae prodito. Praefracto igitur cum Waddingtonio negandum est hos agones Smyrnaeos restitutos esse mem0ria temporis antiquissimi redintegrata. Restat ut enumerationi urbium, quae certamen istud hi habuerunt, adiciam Aphrodisiadem Cariae. Cognovimus rationem ludorum et loca, in quibus occurrunt. Priusquam autem ad res Aphrodisienses ipsas redire mihi licet, paucis disserere op0rtet de tauro cath apti S. Iam e quaestione u8que adhuc perducta patet, qua ex pr0sessione homines n0men Auum adepti Sint i): hqui tauro S . . . .

ελκεῖς. Ambigo de synonymia, quia in explicati0ne gl088arii non satis subtiliter n0tio trahendi distinguitur; in incerto igitur

restat, utrum fides trahendi vis an had trahendi animo commentatoris gl088ematis obversata sit. Verbum enim εὶκειν optime adhibetur, si tauri ad aram de0rum adducuntur aut vi ac dolo attrahuntur. 3 Ergo non minus apte voces dictae e88e 9088unt de mini Atris saerorum, quam de agonistis. δ)

38쪽

6υμβaίνει. Duas igitur classes sesternit minorem e0rum, qui voluntarii ac sua sponte eum tauris certant - m0s insolitus tribus exemplis illu8tratur maiorem e0rum, qui p00nae cal18a

id sacere coguntur. Hic usus erat apud Ephe8i08, populares Artemidori, Athenien8es, Larissae08, ille in ceteris civitatibus. Nee, qu0d ad Lari88ae08 quidem attinet, alienum videtur ab cultu antiquissimo Neptuni ) ibi vigente rudi0ribusque gentis animis, inc0la 8 nobilissimos aetate Artemidori periculum ae discrimen tauroeathapsi 0rum subii 88e. Eundem vero certandi modum ephebis Atticis aut pueris Ephesiis concedere neque0. Nee Via deest, qua dissicultatem de medio t0llamus. Statuendum enim est, hoc loc0 verbi8 Taυροις ίγωνίζον Tac rem agonisti eam uni-Vei Sam qualemcumque rationem habet cum tauris, in qua aliquo pacto tauri adhibentur, Significari. Et eum aronu Foo acn0n tam Sit dimicare, quam certare, Simul, quia stertatio divei Secogitari p0test, alia interpretatio admitti p0test. Nempe hic quoque suit agon, si ephebi Attici h) in sestis Cereris Elousiniis

b0Ves Seu tauro8, certe nonnumquam furibundos, selieiter ad saerificium produxerunt, nec minu8 arbitror, etiam menti0nem de pueris Ephesi 0rum saetam Spectare solam et unam ad certationem et aemulati0nem in religionibus caerimoniisque h) osten-8am, minime pertinere ad lud0Sio genere tauro ea thapsi 0rum Thessalie 0rum aut circenses. Ad tauro cathapsia homines perditi, capitis condemnati aut sortasse mercede conducti, Sumebantur in titulis taur0dathaptae iuxta gladiatores et damnat08 voeantur erant igitur homines infimae ac servilis e0nditionis. Tandem hine ad viam derelictam revertimur, p08tquam cognovimus iam Graecis et R0manis Hispanisque veteribus simile

spectaculum voluptati suisse, cui hodie Hispani et Lusitani sedare 80lent, die0 Corrida vel sestas de t0ros. i)Adnot. 1) In censum veniunt: Prideaux, Marmora OXOniensia,

39쪽

293 300; Gronovius ad Meiarsit Graeciam seriatam, Thes. Antiquit. Graec. VII 1699) p. 854, 869 subi tabula adiecta est), 870. - Κorais in commentario ad Heliodori Aethiopica II l804ὶ p. 357-59. - Boeekhius, Pindari 0pera II l8l 9) p. 310, et postea in C. I. Gr. III. - Diibner, Epigrammatum Anthologia Palatina II 1872) p. 226. - Fried laender,