장음표시 사용
21쪽
Dominus, ut malediceret. Et debemus Deo gratias agere, quod nos Per hane occaSionem ad poeniten
Quarto, nihil horum, quae supra dicimus*'
in silictione, satis est rao tare, Sed oportet accedet ad id, quod Summum St, Cilicet orationem et invocationem Dei, ut Deus aut gubernet, ut lihorei ab hac asilictione sicut Scriptum est psal as. Invoeti me in die tribulationis. Hui. igitur locum des oratione diligenter inculcent populo.
Oratio est petere aliquid a Dco, aut Deo pro
nocepto ene fietio gratiarum gere. Sunt autem haeci relidenda de oratione. Primum, quod Deus Gn tantum permittit orari, Ned etiam praecipit, Luteae S. Sicut Praecipit nos non facere Caedem, non moechari. Proinde sicut peccant, qui Paedem saetunt, qui sui antur et: ita Pecrant etiam, qui nunquam orant. Ilio exaggerniadab, moenitudo divinae honitatis, quam iovidemus inessabilem e Se cum non tantum largiri vult tono. Edistinia Pi ne ei Pit, ut o tulemus, eum Patrem putemuS,SSe lenientem, qui rogatu&, libenter largitur bona sed quanta elementia est, praecipere omnibus, ut quam plurimum Postulent.
Et quoniam oratio est fidei exercitium, hicni. ixime Sentininus dei infirmitatem. Neque enim credimus, tantam esse bonitatem Dei, quantam pol licetur verbo Proinde in o loco castiganda est fidei nostrae imbecillitas, sicut et ' Christus taxat
imbecillitatem in Apostolis modicae fidei.
Secundo, in oratione promisSi divina considerarida est, quod Deus Politicus Sit, se nos exaudi- tutum esse, Matth. 2. Dabit hona petentibus se. Item, Quicquid petieritis patrem in nonii ne meo, dabit vobis. Nequiritur igitur fides in oratione, ut redamus, quo . DPus Sit noS Xauditurus, quia, qui praecipit orare, proniiSit ne velle exaudire et
Nec debemus absterreri, quia nos sumit indigni, sic iit eniti nos iustificat propter Christum,
non propter noStra merita ita quoque exaudit nos preme Christum et Suum praeCeplum et Suam PromiSSionem, non propter noStra merita. Et lainen
hic docendi sunt holui nes, quod eos, qui non agunt poetii lentiam, non exaudit Deus, quia oratio impii abominatio est. Item, Clamabunt, et ego non X-
audiam. Item Ecclesiastio da orationem illius qui exaudiet
Peccata nostra non debent nos absterrere, quominus Credamus, o, exaudiri, Si tanten poeniteni inna a ginius, et eredimus, nobis ignos ei propter Christum. Ideo Paulurum ait Orate Sine ira, i. e. cuin patientia et sine haesitatione et cum fide credentes, quod Deus Sit nos exaudituru N. Tertio, ostendi sunt homines, ratione aliquid petere aut gratias agere pro aliquo uestepto Eneticio. Non orant, qui longas orationes docent dicendas S C, ut Probe eontis obtris Satis saetamus, sed docent, ut Christus vocat, multiloquii. m. oePOtiu agamus, ut postulemus reliquJd a Deo. Et sunt hortandi homines, ut orent, non tamen lonta illum Pro ui necessitatibus, sed etiam publicis, ut Pro magi, iratibus, pro pace, pro gloria Evangelii, pro cinnona, ut Paulus iussit I. Thess. 2. Et prodest aliquando in Eclesia communes orationes iacere, exhortarique homines ut Pro publicis cessitatibu pre Centur Deum Quarto, docendi sunt homines, te desistIntorare, aut disti dant Deo, etiamsi non stati in impla- irent, quod Petunt, volunt, Sed Pergant orare,
quia Deus ideo differt exaudire, ut exerceat fidem noStrunt, Sicut apparet in Syrophoenissa, item Lucae S. Aliquando Deus non id, quod petimuS, Sed meliora dat, ideo permittere eius voluntati debemuS, hoc ipsum, quod petimus, ut meliora velit dare. Ideo enim dicimus in oratione dominica Fiat
VoluntaS tua. Et rogemus, ut det nobis obedientiam. Credere enim debet nus prece exaudiri et non esse irritaS, esse autem aliquid impetraturas breviter, i quo nos plura a Deo postulare nude-nius, eo lubentius largitur Deus, sicut in Magdalena apparet ideo enim multa remittuntur ei, quia multum dilexit, Idem d- niuita ausa Si sperare et postulare. Et Si docendi sunt homines, exercere fidem in oratione. Est autem populo oratio Dominica diligenter et simpliciter enarranda.I. Pater noster, qui es in coelis. Ubique rudes, et exaudi nos.
2. Sanctificetur nomen, id est, cognoSeatur, ut deinde praedicetur et celebretur. CognoSCitur, quando Citur, quod iudicet peccantes, id est vere timere iudicium Dei. Secundo cognoScitur, quod ignoscat 3 propter Christum, id est, vere redere. Sic definit cognitionem Dei ter s. In hoc glorietur vir, OSSE me, quod sum Deus, aciens iudicium et misericordiam ab dieini J d. . diximus
do si eu et Ed. . et sicut 3I esse autem aliquid impetraturas breviter, Ed. 2. Sed aliquid
impetraturas esse, quod quale Sit, aut quando contingere nobis debeat, Deo permittendum est Breviter, 32 Idem i. q. Idem est,)J d. . id est 38 Secundo cognoscitur, quod ignoscat Ed. 2. Secundo cognoscitur, quando sentimus, quod ignoscat
22쪽
3. Adveniat regnum tuum, i. e. guberna DOS, quia sine te nihil possumus facere. d. at voluntas tun, i. e. da nobis obedientiam. ut toleremia voluntat Cm tuam. 5. Panem nostrum quotii Lantina, i. e. omnelSCorporis necessitates, victum, d i honam vali- titilinem bonam amani, prudentiam in admini trandis corporalibus et civilibus Iebus, literarum et Nimilia. nec doceant etiam Dei dona esse, iuxta illud: In ipso Sumus, vivi
6. Dimis te nobis debita inostra, et ne no indu- eas in tentationem, id est, ne in no vinci in tentatione. . Et libera nos a malo, i. e. ab omnibus adversitatibus corporalibus et spiritualibus.
Quum tradiderint doctrinam iustificationis, do-reant non Sol uni gendam poenitentiam, sicut iam docuimu q. Pil ulterius ' morti sistandam esse earnem, et timorem Dei debere Crescere, et crescente tiniore, ereScere etiam debere fidem. Ilueo etiam, casiliatem, humilitatem, caritatem, et mansuetudinem quae prohibet, ne quis privatim ulciscatur iniurias. Ille etiam ad officia charithiis diligenter adhortentur eo, quos docent, et ad eleemosynas
elargiendas, Ei doceant, fidem exercendam PSSe, quum hinc spe largiantur eleemos nas, quod Deus inrissim nobis subpeditaturus sit victum et similia, iuxta illud: Date et dabitur vobis. Item Liberali oculo te. Et hi docendi sunt homines, quod ominia ista etiam Corporalia in dona Dei iuxta illud Benedictio tomini dixi te sacri t. Itaque si largiantur cleemosynas, Deus augebit, iram rem sui parem, dabit publice annonam uberiorem, Pacem ei similia bona, non quia facimii nos, Sed
quia talia iis promisit facientibus. Imprimis largi
2 PQ i dote esse debent, quia Scriptum est:
lici honore digni sunt Quoties aliquem locum ineri historta Evangeliea, ubi vilium liquod repre-
i erant, quam severe o. Deus exigat, qui prae, in it redditurus pro illis operibus. ii pinniti, dienna de lide. Nun modo in lilicet,
sicuti Supra Xposuimus, praesertim, quando historia Evangelii offert exemplum fidei seu promissionis. Ibi tum ita tractent fidem, ut distant, non POSSE Sine laenitentia existere. Ilae Semper dieant de fide, Sed tractent , etiam doctrinam op rum et Poenitentiam, et certa liqua '' virtute nonnunquam Con ionem Consument, ' ut in tractanda Sobrietate et insectatione ebrietatis, in ira Clonda Castitate, in Sectandis scortatoribus. Aliouando de eleemosynis di aut Et sicut Eupra dixi, proderit aliquando, ordine per aliquot conciones deealogum enarrare. Aliquanti de oratione distant, de qua tamen quum dicant, necesse est fidei naturam declarare. Et ibi populi praesent dis necessitate eonsiderent, ut inopiam, adversam valitudinem, aut Similia. Ante adversus morbuin comitialem olebant valentinum adversus morbum erudum, Antonium, adverSus PeStem, Sebastianum, Roclium et C. In his omnibus necessitatibus doleantur auxilium postulare a Deo. iii Deus omnibus neee Sitati huNnostris vult opitulari, ut hae et similia Populusnssues eat Deo commendare. In his arvis rebus sui et tiro et nium faciendum, i, sicut Iacob ait: Si Dominus dederit milii panem, aquam, veStem, erit mihi in Deum. Item lumenta et homines salva his, Domine. Valde enim in Pommode ostent, qui non adsuefaciunt vulgus ad postulandum auxilium a Deo, etiam in corporalibus silietionibu .
Inter omnia charitatis mei praecipuum est, obedire magistratibus Ilio locus diligenter est tractatu Rom. II. Tantum hoe gant concionatores, ut Cum nepe enarrent populo pote, enim traetari in enarratione uni li praecepti, de honorandis parenti hiis. Et diligenter doceani homines, etiam si magistratus iniuriam sis iunt subditis, a. men eam serendam esse, et non parandum esse odium i adversus illos taxi sentenis,nx: Quis sistit magistratui iudi tum si hi nequirit. Hic etiam exempla debent proponsi, quiluas
videant seditiones divinitus avissime punitas esse, Wient Chore, Amoleth. bsalom et ni ulti alii testam,
est aliquando de alii fruetibus piritus, de C stitate de manis titilline lium ili tale. Ni,n utem it in his locis ommo rentur ut non mepe leant nil loetrinam ei ad hane saepe esto te in luna et dii eminui uiuomodo iustificet si euti supra posuim is, a L Hae semper Sed raetent inil N iue lamen ampredo sola ille dieant sei tra imit eerta liqui. H. . in sinum ii rin o eon timenti ae s. n. reon umant lx p r ndii es, odium t id et inretiri am e se viridi et a
23쪽
tur. Haec multo utilius est inculcare multitudini, quan adsuefacere eo ad Contemptum magistratuum, hoc faciunt, qui incaute docent libertatem Christianam Isaeo etiam de legibus, Sententiis, et edictis iudicum in singulis urbibus doeendi sunt, quod sint edicta divina, hoe est, quod Deus illis obediri tanquam Suae voci velit, sic enim ait Salomon Divinatio et labiis regis, i. e. quicquid regeS
seu niagistratus Pronuntiant, id pro Dei voce amplectendum est et obtemperandum, An qualia Inuni-
estne voci de coelo. Quidam indocti de legibus clamitant, quod non liceat uti gentilibus, seu Im-lieratorum legibus, sed niuiunt eos iudicare et exegibus Usaicis. Hi quoque errant, quia Deu approbat gladium et ordinationem gentilium magistratuum. Itona. Id. I. Tim. 2. et Actor Is Lucae s.
Licet itaque uti gentilibus legibus, quia Deusdedit nobis legem naturae, quam SequenteS, POS- sumus leges de civilibris rebus condere, Deo placentes, ad Romanos 2. abent legem scriptam in cordibus. Et sicut Deus non exigit a nobis Ceremonias Mosaicas, et ui e Mosaica seu iudicialia,
ut vocant.Ηonore afficere magistratus est non diatum obedire, sed Summus gradu honoris est, pro eis orare et Deo gratias agere, quod per eos qualicunque pace fruimur, ne omnia latrocinii, et caedibus infesta fiant, inestimabile beneficium est, qualemcunque ordinationem civilem conservare iudicando, puniendo Sontes, prohibendo caedes fuit et
similia. uius eneticii magnitudinem diligenter
inculcent popul contionatoreS.
Supra dixi, fidem non exi,tere sine timore Dei, ideo 'i diligentius est inculcandum, quia Christus his qui iustificati sunt, tantum impendere Poericuli affirmat, ut dieat, satanam expulsum eonari redire, Stipatum aliis Septem, et accedere aliquando, ut novissima sunt prioribus peiora. as insidias diaboli debent inculcare AA Populo, quia Evangelium revelat et arguit potestates tenebrarum, Ioannis I6. Spiritus sanctus arguet mundum de peccato, iustitia et iudicio. De peccato, quod non credat Deo, quod non poSSunt a ratione iudicari. Ballo enim tantum externa Peccata iudicat, ut furtum, Caedent, ebrietatein adulterium et huiusmodi. Sed Spiritus sanctus etiam occulta et Proprie latentia in corde arguit, ut contemptum Dei, vacare
metu iudicii Dei, Deo diffidere, desperare de Dei
benignitate et misericordias b)
Mundus enim iudicat, iustitiam esse tantum externu pera, Seu civilem observationem legis. Sed Sphitus sanctus oret nos, noStra Pera non satisfacere Deo, sed Christum satisfactionem et propitiationem esse itaque fide iustificari.
Quia mundus non iudicat, Satanam nobis' cere, Sed Spiritus Sanctus docet nos, potestatem satanae debilitatam esse a Christo, sed impiis eum dominari et impellere ad omne genus flagitii. Est autem duplex timor Dei. Quidam est sine fide credente, quod Deus misereatur noStri, et recipiat nos in gratiam, sicut Satanas timet Deum, et quanquam credat Evangelii historiam, tamen non credit, sibi ignosci. Adeo huc pertinet, si quod Iacob ait Daemones redunt et Contremiscunt. Ilio timor vocatur servilis. Alius timor, Confidere, ubi cor terretur, et tum fides erigitur, et credit Sibi ignosci et placatum esse Deum. Taliter Sentiuntur et exercent sese Ad timor et fides, nec otiosae sunt cogitariones animi, Sed neeeSSe est revera perhorreSeere animos timore, et postea iterum revera per fidem ' consolationem et gaudium accipere. Ilio timor vocatur filialis, de quo dictum est Deum time et mandata eius serva et . hoc est, omni homini timenti Deum, non deerit omne bonum. '
Baptismus est signum poenitentiae, Sicut enim immergimur aqua, Sic portet mortiscare i veterem hominem, id est, conter nos b*x Ideo habe-
I eos iudicare Ed. . res iudicati Z ideo Ed. 2. hoc ideo inculcaret Ed. I. declarare
5 De peccato, quod non credat, et miserieordia. in Ed. 2.
6 sibi ignosei. Adeo huc pertinet, Ed 2 sibi ignosci a Deo.
Ηuc pertinet vii Alius timor, confidere, esse Deum. Ed. 2. Alius est timor, cum fide coniunctus, ita ut cor perterritum rursus erigat et consoletur fides, credens Deum Sse placatum. 8 exercent sese Ed 2 exercent sese mutuo s revera per fidem et Ed. . obsum. 5o hoc est omnis omne bonum. Ed. 2. Item, Timenti Deum non deerit ullum honum. hi sic oportet mortificare Ed. 2. sic oportet nos semper terr fieri, mortificaro 52 eonter nos. Ed 2 eonteri nos seu perterrefieri.
24쪽
mu in Evangelio pra'dientionem poenitentiae:
Agite poenitentiam, quia rei propinquat regnum dilorum. Item . habet adnexam promissionem: Mus
Timili derit et opitiatus fuerit, alvu erit. Doceant igitur effectum baptismi per oninent vitam debere durare, hoe est, Semper nos debere poenitentiam aetere et simul credere qum Deus velli nobis ignoscere. Et saepe admoneant huius baptismi populum. Item caveant admittere rebapti Rationem, quia prior aptismus parvulorum improbari non potest, sicut nec ei reuiari isto parvulorum. Et circumcisio. et baptismia sunt eiusdem rei signum. Nec valet argumentum, Parvulos nondum inbere rationem, ideo nec ille in posse habere, quia Deus agit in iis, etiamsi ratione non utantur, Sicut apparet de circum Cisione: Ego ero Deus eorum. Item, Sinite parvulos ad me venire.
Primum si doceant, iuxta verbuni Chri ii esse Cum Pnne verum Corpus Christi, uni Calice verum Sanguinem, quia Dominus ita vocavit. Et Paulus ait dispernendum esse Corpus Domini. Itena, Chri tus ait: te est calix novum Testanientum,
Testanientum Sanguine Conilitum non signo Sanguinis. Item Pani, quem frangimus, Si Commui Iicatio corporis Christi, non nit: est Communientio spiritus Christi. Iluc faciunt veterum Scriptorum Sententiae. D ecundo doceant, quod sicut Christus instituit, ut utraque spe ei utantur, itaque Sumendam uiramque speciem Cyprianus nit, quod nec nisi in mum ili cedendum it Christi Indalo et Praescripto, seu in in 'ii si adhuc aliqui in lirmi essent, nec satis eruditi, hi sinendi sunt suae conscientiae, ut nil Pr specie tantur illantur. Et hic docendi
init homines. P alter nil dii in iudicet. Terito quod nan vim ne CORNarium est, manducatione corporali nim iusti fient i homines, Sed manducationem P, Q Signum, quod nos admonent, ut et Piliniit Augustinus vocat meminentum is i-hile verbum, quia non liter lintri Ne quum P iam Corporale vii luim i l enim in nure in P uiu vericlini currit, ' ut moneni, Ni Meromenium eur- Iil l in curio, ut mi in in iiii promissionum lixi.Dnrum et excitui nil credendum. Porro promissiondia vcliuio Sacramento haec est, Coi pus bomina
traditum esse pro nobis. Item, Hic est calix novi TestamCnti, i. e. novae proniissionis, Stilicet promissae gratiae et omnium bonorum Spiritualium.
Iam dixi, poenitentiam non esse dixtinctum Sacramentum ab aliis, sed significari tum a baptismo, tum I manducatione corporis Dontini et sanguinis. Ita poenitent in per omnem vitam durare debet, iuxta illud: Si spiritu saeta carnis mortificaveritis, viveti . Partes poenitentiae sunt contritio, id est, dolor de admisso Pestento, Seu vere perhorrescere iudicium Dei, et sentire, quod sumus rei et Prnae nioriis. Talis contritio in aliis frigidior, in aliis vehementior est. Est igitur orandum, ut Deus es liciat verissimam, Sicut et propheta ieremias dicit: Postquam ostendisti mihi, Percus, femur ni eum. Semper autem homines ad contritionem adhortandi
sunt. IIae ipsa Eontritio vocatur moltificatio veteris hominis, voeatur etiam cognitio Pecenti, eamque Deus inimittit S i Secunda Poenitentiae Pars est confessio, quum De Consi Cmur petenta, i. e. satemur nos iure Puniri. Et tamen rogamus veniam, iuxta Sal. d. Dixi, confitebor adversus me iniustitiam et tu remisisti iniquitatem 'D peccati mei. Est et alia consessio, quae sit sacerdoti, in hae non est exigenda
serupulosa enarratio omnium debitorum P t enim
impossibile, iuxta illud sal. Deliola quis intelli-gii' Sed tanton ad Eucharistiam nemo ni millendus est, nisi antea exploratus. Interrogari nutem debent, non alitum quid de Eucharistin sentiant, sed etiam, an doleant, Sebee ea, P. quod ' credant se consequi OSSe remi ionem CCCntorum. Postea hortandi munt, ut propiviniat. Si quo emuma inierunguntur. Est et litan exponendum eis, quod Deus dedit claves ecclesiae vice et loco Dei, itaque bsolutioni sententine credant propter Chil.
luna el quod Christus nullire Elil Nane perant,
iuxta illud: Ilii duo erunt congregari lisai saerio in docendo est, non esse reum a is nessonem, nisa passionem Christi, ei sic moverim lur et hi nugsentur eis D coniriuo, Iani opere iis-pheere Meo peccatum, ut nulla creatura robe C
enti, satisfacere potuerit, sed ipsum solum Dei
25쪽
filium fuisse mittendum, qui Satisfaceret. Necesse est igitur, Deum vehementer odiSSE PECentum, et valde duros esse eοS, qui, cum videant filium Dei
pro nostri peccatis oecidi, non Comi noveantur,
nec cogitent, quanta poena datur Sint, quum pergunt peccare. Secundo, augeri fides debet, cum audiant tantam esse miSericordiam, ut Christus ipse Suam mortem voluerit pro nobis offerre. Quae potest alia uberior Consolati esse in corde amicto, quam Cum Sentiant sibi Christum ' peccata sustulisse, et suam SatiSsactionem velle respici, non respici nostra liqua opera, Conscientia enim horrore iudicii tacta, sentit ea non esSe satis ad placandum Deum. Fides autem est certe Sentire, quod propter Christum peccata nobis condonata sunt, et quod Deus iam receptum in gratiam velit regere et defendere.
Diligenter etiam inculcare ' debent coniugibuS, ut cogitent. Se a Deo copulatos esse, et d)Propterea ci edant, illud vitae genus placere Deo, et Deum per omnia fortunaturum esse. Multae sunt coniugum adversitateS in his exspectent a Deo consolationein, et ' eredant Deum opitulaturum FSe, quandoquidem per ipSum copulati Sunt, iuxta illud: Quos Deus coniunmit, homo non Eparet Item, Salomon hauriat voluptatem a Domino, quasi dicat: Dominus in adversi conSolubitur ComiugeS. Saepe vir, Saepe mulier, Saepe liberi periclitabuntur. Aliquando angit eos inopia, aliquando educatio liberorum. In his casibus recurrant ad hanc auctoritatem A Deo copulati estis. Itaque
Speremus et Postulemus ab auctore noStrae Societatis auxilium. Secundo hortandi sunt coniuges, ut alter est ruui toleret, in tanta infirmitate animorum hum norum, Saepe CAUSSAR 'Lincidere, quas discant per patientiam mitigareia ac de re fiatis diligeuter praecepit Petrus. Tertio docendi sunt, ut vasa sanctificent, hoc
est, ut moderentur voluptatem.
Superest, ut moneantur Pastores de casibus
prohibitis coniugii, quia varia incidunt, ideo in illis
diiudicandis cauti esse debent. Primo non admit-
ea seutiant sibi Christum Ed 2 audiant Chris tum
66 caussas Ed. . causias dissidiitatur, ut contrahunt PerSonae contra gradus Prohibitos in lege Mosi Notum autem St, qui gradus sint Levitici IS. Alicubi avunculus aut patruus neptem dueit, hi quoque casus in Levitico prohibitus est Turpitudinem fratris tui non revelabis. Propterea dissuadeant huiusmodi coniugia, Caussa divortii est adulterium. Sed hic priusquam fiat divortium, Semper reconciliatio tentanda est, nec licet discedere ab adultero, aut reiicere adubteram sine iudicio Ecclesiae, hoc St, eorum, quibus commisit Ecclesia.liem, non licet ei personae, quae discessit ab adultero, contrahere matrimonium cum alia, nisi divortium coram Ecclesia, id mi his, qui praeSunt, factum sit. Quid, si alter coniugum alterum deserit Le- spondeo: In hoc casu nihil temero statuendum St, sed diligenter requiratur persona, quae dilaceSSit, ne innocenti personae Permittatur, aliud matrimoniunt uire uis antea per legitimos magistratu Ait requi Sita persona, quae discessit. Quid, si mulier aegrotet morbo galli CO, Seu lepra, liceat aliam ducere Responsio: Non licet, nec
Inorhum Sse CauSSam rescindendi inn rimonii, nec
Senecta Caussa est dividendi. Igitur Pastores in his casibus iudicandis cauti sint. Quid, si quis contraxit cum aliqua, et PoStea
etiam ContraXit cum Secunda, eamque Stupravit,
uiram habebit Respondeo Primam, quia fides
dat valet Secunda decepta St. Non enii Potest
et ' promittere, quod alteri tradiderit. ')Quod si quis stupravit virginem anten cogendus est Ut ducat, charitas est. Item, etiam horistandus est, ii sed si non vult ducere, dolet eam. Ea est in iure poena conStituta Stupranti, aut ducat, aut dotet. Quod si quis ducat contra parentum voluntutem, debet retinere Respondeo Aequum St, ut retineat. Quia, quanquam parentes habeant ius aliquod, tamsi eo iure uti debent sine iniuria. . Debent tamen a magistratibus aliqua mediocri poena puniri, qui contrahunt contra voluntatem parentum,
Si pareute hoc non ultro condonant liberi S. Item,
6T Turpitudinem revelabis. in Ed 2 deSunt. 68 id est hic factum sit. Ed. . id est, publice coram his, quibus commisit cognitionem Ecclesia, factum sit.
6s ei in Ed. . deeSt. To tradiderit. Ed 2 tradiderit. Sic praesentia iura decernunt,
quibus obtemperare convenit. TI virginem antea, - hortansis est Ioed 2. virginesm m cogendus est, ut ducat Chario eis, ut ducat, et ut lioebeia , hortandus est. et2 sine iniuria. Ed. . siue iniuria adioruul.
26쪽
sunt videndae nussae, cur Parentes cupiant ie- seindi contrICtum.
Iam hoc ' postremo loco tractando, magna par Concio natorum plurimum collocant temporiS, quum loci poenitentiae timoris, fidei, bonorum operum obedietiliae erga magistratus, multo rugis necessarii sint ad in tituendam eon Cietitiam et ni ores, quam hae disputatio de raditionibus humanis. Et plane nune est novum genus calori eorum, qui clamitati scelus Sse, haerere uetalla, ut non edere se in sexta Parnes. A De timore Dei interim nihil dicunt. Tum enim quid aliud ' faciunt, quam ii uod ait Christus illuliunt camelum et colant culi rem Propterea moneo Contionatores, ut vulgo recte de hoc loco dicant et caute. Tractentea potius, quae ad aedificationem faciunt, nempe superiores locos dimi enim insectatio ii aditionum hominum, si quid saei aliud quain ut vulgus adsuescat ad omnium legum humanarum et divinarum contemptum, Non enim di cernit vulgus satis inter divinas et humanas leges. Itaque hoe genu Scandali summe cavendum est docentibus. Traditionum aliae manifeste praecipiunt contradix in Israe Cepta, et non sunt Servandae, quia dicunt ApoMoli Actor. 5. portet Deo magis obedite, ita in hominibus. uiti modi sunt nundinationes Missarum, ut olim Missa leguntur tantum pecuniae caussa Pro desii notis. Missa enim est in-Stituta, ut esset nerAmentum seu memoriale vivorum, ni exercrendam eorum fidem. Mortui verontillo opere possunt exercere liden suam. Si etiam
ex traditio de coelibatu, quia pugnat eum loco,
ubi Paulus ait: M lius est nubere, quam uri Cogit enim tini lilio illa eorum qui uri intili , ni Peccanil mir. Uruntur nute in illi, qui nullo modo possunt
initi, quaedam tradissimos sunt de mediis r im v. lio hi ira doceant, non P: IN G nee s
id istisentionem, sicut Christus it Frustra colunt in mandatis honi una Sed inter has qua ili mi vi. Hi uides pacem Vclesiae, ut observatio dominicae, aut irarum seriarum, Pascatis, enim
si , mi olim Nil istini liui D. M portet certis in diem
popul Constitui, quo conveniat ad discendum, nee spine tota hi toria Evangselica tradi potest. Quare alia aliis dieburum traditur, alia Paseliti, ' alia in Pentecoste, alia in Natali docentur. Ad hunc usum tales traditiones servandae sunt, quia praecipit Paulus omnia fiant in ecclesia cum decore. DEst enim i confusio, si non constitueretur di certus dies multitudini, quo conveniret. uiusmodi
etiam ordinatio concionum est. EsSet enim Confu-Sio, Si suam quisque concionem faceret, et non certam liquam Cantilenam inno ea DPrent. Sic igitur hae traditiones sunt Servandae, non tanquam etessariae ad iustificalioneni, Sunt tamen
utiles ad pacem, Et sicut longa veste, non militari, Sacerdos libere utitur, et lin, alio labore vel negotio, uti pote t. Si qui argumentatur, potestatibu esse obediendum, et Potestatem Praecipere, omnes traditiones Servari. Item, Supra cathedram Mosi sederunt scribae, quicquid dicunt, facite. Respondeo: Obediendum est pote utati, Sed si praeripiat sacere cointra Praecepta Dei, iam Deo plus obediendum est, et Christus iussit Pseudoprophetas vitari. Porro omnes traditiones, etiam inediae, sunt contra Evangelion, quando exiguntur tanquam Dei praecepta necessaria ad iustificationem, quia Paulus ait Nemo nos iudicet in Cibo, ut potu et C. Item, vocat doctrinas daemoniorum da Sed tamen eum existimentur Deoes Ariae videndum est, quod Christus ait, Et Paulus noluit cireum ei de re Titum, Quin circum eis io tanquam ne Ps varia Nigeretur. 3 Sed in violandis traditionibus servanda est moderntio, ne ostendamus infirmos Insirini autem sunt duplices. Alii accipiunt occasioneni licentine, ut magna )pars vulgi e mussa tradit innini cinis lationem nesciunt seri, in Pipiuntque divinas et in iis ninnas traditione contein nere. At De hoc gradu scandali dictum evi vae homini. Per item veniunt scandala. Alii sunt infirmi qui nondum Noli Mintinstructi et suspieantur doctrinam salsam itaque abalienantur reliquis il lis: ille partibus diis Ni ii . paulus nit. Se malle in ori, quam ossendere fratrem. Item haberem fidem, ut montes
27쪽
transferrem, charitatem autem non habeo, nihil sum. Cedit igitur in tali casu fides aliquam illucharitati, propterea huiusmoclitassensiones diligenter vitandae sunt Ilae Satis est monui,se. De traditionibus hominum non pro deSt Aque adeo mulium quotidie disputare apud vulgus, si Atisti sunt nanxiinorum Scandalorum nutoreS, SiCut qui vulgo sunt autores malaris licentiae. V Quare non Potius hortantur eos ad servitutem ut Paulus ait: Qui vocatus est in Circumcisione, non ICCET-Sat praeputium, Qui S apud eos, qui veseuntur carnibus, TeScntur in nomine Domini, Qui est apud alios, non Vescentes, non iudicet eos et abstineat. Ilo consilium dedit Ambrosius matri Augustini, ut Romae servaret ritus tu, nobis Mediolani Mediolanum ritus, Satis enim sciret, ii quod non iu-Stificent. Diligenter et lain discernant ecclesilivi Castraditiones, ne putent legibus civilibus conseientias non teneri. De his enim Paulus ait Obedite non
Solum Propter metum, Sed etiam Propter conSCi Ontiam
Libertas Christiana primum haec est, habere
remis ionem peccatorum per Christum et consequi Spiritum sanetum, per quem liberemur a poteState
diaboli Ioh. a. Si vos filius liberarit, vere liberi estis. De hoc gradu libertatis dilixenter docendum est. Nam nec asser convci Entiis maximam utilitatem. Consolati enim conoepta Corde, lu-Cinnte Cumbee alis, iuvat, quum Sciunt ibi Prontissum esse auxilium adversus infirmitatem carniS,adversus diabolon, ne vincantur, ne rapiantur dPeccandum rid)Secundus gradus est, liberatos Sse nos a lege Mosi, sicut Paulus ait ad Ephes. 2. et Coloss. u.
Sunt autem legis tres partes Decalogus, Ceremoniae et iudicialia Sunius itaque liberati ea Parte legis, quae non exigit iustitiam cor iis, ne sunt terρmoniae et iudicialia in lege Mosi primogenitus habebat duas partes haereditatis, Dividuntur 'i nunc iux a Romanas leges licet enitia uti
gentilibus legibus, quia Deus approbavit gladium
88 At istis licentiae. o Ed. 2. hsunt. 8T ritus eius, nobis, satis enim sciret, Ed 2 ritus Romanos, Mediolani Mediolanenses ritus, quia Seiret, 88 Consolatio enim, ad peccandum. Ed. 2. Nam qui uotan-
in cum peccatis, quum sciunt sibi I romissum esse auxilium adversus infirmitatem earnis, adversus diabolian, ne vincantur, ne rapiantur ad peccandum, magnam habent consolationem
8s Dividuntur Ed. 2. IIaereditate dividuntur
Item, leges gentilium sunt ex legibus naturae collectae. Porro leges naturae sunt etiarn divinae leges Rom. 2. Sunt autem tales Neminem ladidere, Suum unicuique tribuere, Ab alterius uxore abstinere, Certis legibus matrimonia Contrahere, alere obolem, reddere gratiam, obedire magistratibus. Maec omnia Deus scripsit in animi DoStris. Quum autem voeamus divinas, Seriptas in Saxo: Cur non vocamus etiam leges divinas, scriptas in cordibus nostris In lege Mosi decimae tunium dabantur Saeerdotibus, apud nos decimae illis dandae Sunt, quibus eas magistratus nostri tradi iusserint,'' Sic legibus nostris suspendimu iureS, lex Mosi non Suspendit. Deealogus autem exigit iustitiam cordis, Pro-Pt Crea non est abrogatus, quia Christiana iustitia
calogus Si repetitus in Evangelio et exigitur, sicut ait Dominus: don peribit apex de lege. Ilaec Par legis, quae Orilita est in CordibuS, non poteStaboleri, Cum natura humanis non it abolita, in qua Scripta Seni per extat. Hae docentur copiose in Actis II. unc gradum libertatis '- oportet tenere eos, qui docent in ecclesiis, Quod 'β cum non tenerei. ante hiemium autores Seditionis, magna alimenta sui oris Sumpserunt, inde, quia decimaS volebant eripere nobilitati, quod '' volebant Tenationes publicari, etiam 'β Silvas communes reddere, quod erat praedam potius, quam libertatem Christianam do Cre. Postremo autem insimus gradus libertatis St, quod Deus non exigit ad iustificationem traditiones humanr S. De hoc uno gradu quem sutile est ex Praedictis Cognoscere, tantum docent plerique, de Superioribus rebus magis iteressarii nihil aut raro loquuntur, quod est planie glutire camelum et devorare 'o' culicem.
Volo etiam nonnihil de libero arbitrio adscribere, quomodo doceri debeat, de quo plerique valde
so iusserint. Ed. . iusse ..t. st Non enim best sed sienti id. . non externa quaedam vel aeremonia vel noλιτεία Sed sicuts2 Vbertati Ed. . libertatis de politicis ordinationibus et iu
25 devorare ne melle diti pro excolare; repediant enim Mecherba ad Deum Matth. 23, 2 .
28쪽
2 PIlIL MEL SCRIPTA DOGMATICA ET SYMBOLICA.
incommode loquuntur, ' et quia clamitant, omnino nos nihil facere posse, aliud nillil docent, quam
dissidentiam quae mulin peccata parit in vulgo. 'DVoluntas humana est vi libera, ut facere PoS- sit ' iustitiam carnis seu iustitiam civilem, ubi lege et vi postitur ut non surari non occidere, non moechari. Paulus enim cum iustitiam camis vocat docet esse quandam iustitiae partem, quam caro eoaeta suis viribus faciat, Rom. 2. Gentes
natura laciunt, quae legis sunt. Quid autem faciunt, Divi civilem in si, itani Exigit autem Deus tu titiam hanc I. Timoth. I. Lex est iniusti po- sit n. Vult Deus coherceri rudes et imperitos doctrina legis. Propterea doceant, in nostra manu, Si cogatur vi, esse ' carnem frenare et civilem iustitiam praestare et orientur diligenter ad recte vivendum, quia Deus hanc quoque iustitiam exigit et graviter puniet illos qui adeo negligenter vivunt, et Somniant hanc iustitiam non esse in OStra manu, Si extorqueatur. '' Et ij sicut aliis donis Dei bene ut debemurum, ita etiam viribus, qua Deus at aetribuit, bene uti debellans.
Sed hae vires diabolus impedit, qui agitat
corda nil peccandum et propemodum cogit, id ergo
moneantur homine , ut arcendhntur nil petendum auxillum a Deo. Ita Deus nil iuvat, it et lain naturalia donn. Secundo, voluntas humana non est libera, si respicias opera Spiritualia, ut veram fidem habere erga Deum deponere Concupiscentiam, ut amorem, C. um eor. - Sic enim ait Paulus: Animalis i. e.
carnalis homo non percipit ea, quae Dei iunt.
26 et quia, in vulgo in Ed. . omisset sunt.b libera, ut sacere possit Ed. . ita libera, ut facere aliquomodo possit 28 eoaeta in Ed. . deest.2si in nostra manu, si cogatur vi, Sae Ed. 2. in nostra manu sili tim modo esse I oianiant, extor Iuleatur. in Ed nu Isunt. I id. 2. Nam 2 iam sui amorem, castum cor. Ed. 2.
lim timorem, cor castum, deponere concuPiris euintiam sui amorem.
Rom. S. Legi Dei non potest subiici Vera illa
spiritualia non potest efficere ratio, Scilicet timorem Dei, Castum cor, gaudium in cruce.' Atque hoc est demum, veram Christianam iustitiam divinitus accipiendam esse, Civilis iustitia non est Satis coram Deo, quamvis etiam DeuS Xigit eam.
Lex est docenda propter duas caussas habet
enim duos essectus, cohercere carnem et terrere conscientiam.
Primum igitur docenda est et urgenda, ut Coherceantur rudes homines, iuxta illud Lex est posita Propter transgressiones, Scilicet Cavendas. Item, Lex est iniustis posita. Non enim delinctatur Deus ista vitae feritate quorundam, qui eum audierint, non iustificari di nostris viribus et operibus, omniant e velle expectare a Deo, donec trahantur, interea vivunt impurissime Ni mimas poenas dabunt Deo. Sunt igitur valde obiurgandia docentibus in ecclesia. Secundo, docenda est lex, ut terrent conscientias, iuxta illud Per legem cognitio peccati, i. e. ut ' homines ad poenitentiam vocentur, et Per Pomnitentiam ad fidem et ad iustitiam Christianam. Ilos duos essectus legis ob oculos et in Conspectu habeant. Hi, qui docent in ecclesiis, diligenter tradant doctrinam legis, alioqui, ubi doctrina fidei
sine lege traditur, infinita scandala oriuntur, vulgus sit Securum, et somniant se habere iustitiam fidei, quia nesciunt, fidem in hi tantum e S POSSe, qui habent contrita per legem Corda. Amen DLaus Deo qui posuit inter Suam iram et nostra crimina mediatorem Ihesum Claristum d)d gaeuuium in cruce. Ed 2 gaudium, fiduciam in emee. di ex os posita ratem, is d. r. m. sum 5 instis siri Ed. . iustitieari nos 6 nt in Ed. t. deest. Amen. Ed. 2. Pinis.
29쪽
MELANTII ONIT LIBER VISITATORIUS GERMANICUS
eum praefatione Martini ut heri, Electoris iussu editus. Paulo post illam primam adumbrationem libri visitationis latine scriptam Melanthon hunc librum germanicumscripsit, in quo non ianium, ut in illa doctriniam eamque plenius, sed etiam cultum et scholarum Actheucorum ordinem tractavit in hisco I capitibus I de doctri lia, in quo capite admonentur concionatores, ut doctrinam de poenitentia a doctrina de fide non separent 2 de lecte, in quo cap. iubetur explicari decalogum, et exaggerari pecenta in eo prohibita, eorumque poenas 3 oriatiori Seu Precibus, quae ad Solum Deum, non ad Sanctos dirigendae sunt, ne valent, nisi a poenitentibus et credentibus fiant: d. retice sive tribulatione patienter toleranda b. de optismo 6. de Sacria coena T. de senilentici et contritione): . de Ponfessione; s. de uti actione non in operibus hominum, sed in Solo Christi merito quaerenda; Io de Ctillii vhlico, in quo cap. monetur, ut de legibus eccleSiae modeste agatur, et praecipue quidem urgeantur vera opera officii et Oritatis, deinde etiam obsequium bonis legibus praestandum, festa, dominicas inprimis serventur, distinctio observetur inter leges magistratus et ecclesiae; et speciatim de Missa agitur II ce contusio I 2., liher ar-hitrio Id de libertate christiano Id de bella Turcico, in quo cap. reiiciuntur clamores illorum, qui bellum confra Tureos vetant; IS elench in conciοNihila, in quo cap. ordo cultus publici et Oxplicandae sacrae Scripturae in concionibus ad eum mοdum proponitur, quem Lutherus praescripserat Is de excommunicialioue sive do anno legitimo ii de sicio si erinferi ensium I S. e scholis, in quo cap. scholarum ordo pro- Ponitur, praemissa admonitione de necessitate et utilitate scholasticae institutionis. Ex his capitibus tredecim Priores de doctrina agunt, quibus caput XIV. de bello Turcico annexum est ut salsae de eo opiniones refellerentur Cons. a. quae Strobelius de hoe cap. in praestat. Editionis suae p. 8 sqq. disserit . e berus in prae-
satione Editionis huius libri p. 33 sq. haec Id capita priora sic distribuit A. et rordia ling. I. Ton et Euge, hem sauden im ben uten Bersen, Id ben ornet init ei Eluden de christit chen ebend3. Illic refert germanici libri cap. I- ., quibus in latino libro eiusdem argumenti, principium et capita sic inscripta: ira sit si es De retice; De Oriatione De fructihua si ritus De musistralibus De timore Dei De lecte, respondeant); II. Non dei helligenSacramenten, n einigen amit sufamnienhangen en et ren. IIuc refert germanici libri cap. 5 S. et latini capita: De ctoramentis BaptismusJ Eucharistio sonum De Poenitentia); III. Uesel rungen liber Terra iebeneb. uc refert germanici libri cap. Io Id. et latini capita De eonitimo De casibus prohibilis De truditionibus hvmanis De libero rhitrio ). Sequentiara capita I 5-IT. gerinanici libri, Ecclesiarum ordinem, atque cap. 18.extremum Scholarum ordinem exhibent, de quibus utrisque in latino libro non agitur. Ηic liber inseunte Augusto anni Ib2 T. scriptus esse videtur et una eum actis visitationis ad Electorem missus est, qui utraque . Ib Augusti ad Lutherum mittebat, ut exquireret, quid ille de his scriptis iudicaret. Nam in epistola seri 2 post Assumptionis Mariae i. e. d. I; Aug. ad palatinum data )Lutherus ad hunc scribit: Ηeri princeps acta visitationis ad me misit, ut viderem et iudicarem, dignane essent editione. Omnia pulchra sunt, si modo sic, ut constituta sunt, administrarentur, uti videbis. Sequenti die Nicol. IIaus manno perseribit et , Spes est, visitationem facile processuram, iam per visitatores composita puIeherrima ordinatione quam Princeps editurus est, ut nobis postea facile sit convenire et ordinare, quae necessaria sunt pro Ecclesiis. '' - Lutherus m. Octobri ad Electorem cum epistola remisit haec scripta, paucis
30쪽
3. Ilin. MEL SCRIPTA DOGMATICA ET SYMBOLICA. a
muralia. Quam ii iam enim potestas ei ab Electore data erat, ut PS ius arbitratu mutaret, quidquid displied te tamen perpauca tutavit id it o. intelligitur ex hisce verbis Pi Stolae ab eo . e. Oct. IS 2 T. ad Eleelothradata Infer Diarrherr terr Johann Iomer Gugenhagen via i di, haben de Nilitatoren Icta uber se n. n minia harinneia tenderi rei e S. R. . . dabel veritisne vernebmen merben. Penno vii aut fasi ob Igefellit meis e futtii Tob et auiid infeltigurast tit esset. Et iam d. 3. Sept. ad Palatinum de hac re scripserat: Da industria
quaedam non Corr X i. ne videretur commentum meum. ae Tum lihollus visitationi a Melanitione germanice Cum PοSituS, antequam typi puhlicaretur, ab Electoro d. a. Ianuarii i528 denuo me Lutherii in mi SSus e St. ut Praefationem, qua re series enarraretur, in eum eon scriberet toti inique relegeret, set ubi Pu e Set, corrigeret et Suppleret, peciatim vero examinaret quae do usu merae coenae eonseri picissent item de Prohibitione graduum coniugii obsecutus est Lutherus, et inpii
mi in rite illo D mero Oenet post verba: . Per anter arti de isti ad se die tute vii territie n. ad rech iit, ei de eis stat nemin inseruit redditamentuin, quod incipit ' verbis et Oenia ac dein ta bellige Euangelion Soli Iob an ag omen iit sinitur: Darii in inii man audi dem tage itine Noli itim de lassen, n die achen oti tuethen.' t), mutatis paululum oti quis it Praeterea Sumit ut in articut ile Contactio ea, quae set anilio de gradibus prohibitis in eoiilrti hendo matrimonio scripsisset. o: ni iterentur tri Qui accuratius Lutheri do hoc libro iudicium e nosces vult, toga eiusdem Gedensen' tu Lutheri epist. d. de eite T. III p. 258 262. et Sechen dorsum
Hie liber visitationis germanicus a Luthero Sic Paululum mutatus et ab eo praelatione instructurum, menso Februatio a. 1528. prelo typographi Electoris iussu traditus est. Lui herus enim seria d. post Purificationis i. e. d. S. Februariis 528. ad palatinum seribebat: Visitatorum Institutio sub prelo est. l '), item seri 2 post Dorothea si P. O. Vobr. ad te. aus mannum: visitatio sub prelo est, qua Spero ore, ut omnia in melius formentur. ri tune thrunt ei rea Laetare a typographo esse absolutum, intelligitur ex eius epistola d. 2. Martii ad eundem ausin annum ala in cuius principio haec leguntur: Nondum sui absoluta visitationis editio, mi D. Nicolae, disserentibus rem typographis penuria Papiri V circa Laetare absolvetur. - t)Cirea illud tempus prodiit hie liber sic inscriptus: Interristi et Gilitatoriis an die Usarherii in turtur flent biim si Satibn Guille iuber MD X. VIII.(ui titulus cinctus est figuris ligno incisis, quarum superiores Trinitalem eum regens, interiores Iesum insanioni Pum Maria et Ioseph depingunt, iuxta quas a dextra Melanthonis insigne Clypeus in quo anguis aliene iis Cirea crucem volitius a Ninis ira Lui heri insigne est Clypseus in quo
' Ibid. II. p. Eli sq. I ibid. II l. p. 2ssa. '' in 'exendorsius l. l. lib. II. se et D. I. 26. p. ine. d. . refert. Id quod Strobelius in praelatione suae d. p. r.