De coniunctionum causalium apud Tacitum usu

11쪽

I g. l.

quia,

Quamquam c0njungli 0nem cauSalem sequia μ, Si generatim velis atque universe iudicare, apud Τacitum e0dem fere m0d0, qu0 apud ceteros Seript0res non 80lum argenteae Sed etiam aureae latinitatis, adhiberi censendum est, tamen etiam in huius particulae usu 110n pauca inVeniuntur, quae pr0pri0 Scrip-t0ris diesendi generi tribuantur necesse Sit. Atque ea quidem, quae minus usitate digia sunt, pertinent cum ad ipSius particulae, tum ad m0dorum, qui ei adiunguntur, HSum. IN Primum igitur, neglecta mod0rum rati0ne, Θ 0nere conab0r, quatenus c0njuncti0nis si quia μ apud Τagitum usus a vulgari sermone abh0rreat. Iam quidem ante omnia dem0nstrandum est, haud pauca inveniri in Taciti scriptis exempla ubi, si quia signifieationem atque usum aliarum causalium g0Muneti0num habeat; deinde agendum erit de nexu, qu0 cauSalia enuntiata a sequia pendentia c0njunguntur cum aliis, quae cauSam aliquam e rimunt, V0cibus; denique ad nonnull08 peculiares l0008 explicand0s pauca dicenda erunt. l. sequia aliarum conjunctionum locum oblinet.

12쪽

C0niuneti0ne si qu0niam plerumqu'Π0n tam causa aliqua, quam res aliqua 0mnibuS SatiS 00gnita affertur, quae ad eam rem Vel steti0nem, de qua agitur, explicandam aliquid valet. Ita autem sequia ' dictum est II. I. 15 se Secundae res aeri0ribus stimulis anim08 expl0rant, quia miSeriae tolerantur, fe-' Scilicet fieri non p0test, ut omnes locos, quibus sequia ' una vel altera utitur significatione, asseram, praesertim cum subtiliter h0c distinguere atque accurate haud raro Sit difficilius. Immo satis esse mihi videtur, paucis per8picuis demonstrare exemplis, tales significationum permutationes in coniunctionum usu apud Tacitum fieri. Praeterea, ut hoc addam, correlativa apud quia sola adhibet eaque raro Tacitu8Meo' 'seideo . hEo : Agr. 22 H. IlΙ25. Ann. I 20,,Ideo : Ann XIII, 37. XV 55 XVI 12. hPropterea autem seidcirco' similia non inVenies.

13쪽

lieitate c0rrumpimur . Ib. 72 et haud dubie ServaVerat Sc. filiam Τiti Vinii) 110n elementia, quippe t0t interfectis, Sed effugium in futurum, quia pessimus quisque dissidentia praesenuum mutati0nem paVens adVersuS publicum 0dium privatam gratiam praep9rat . Iam VerbiS sequia - praeparat' mirum 11011 esse exponitur, Τigellinum illud feci8Se, nam peSSimum quemque ita agere; cau8a autem, cur ΤigellinuS ita Se geSSerit, 0mnino 110n ineSt. - - Ut in his, quae attuli, eXemplis, ita inpleriSque, quae huc Spectant, Sententiae communeS Q0ntinentur.

Qu0 simul sit, ut iudicativus praesentis p0uatur, etiamSi Verbum eius enuntiati, qu0d ad eXplidandum talis Sententia V0ce si quia adhibita adiungitur, praeteriti aliquius temporis utitur Drma. Alia autem huius usus exempla haec Sunt II. III, 58, Ann.

II, 39. 42. IV, 24. VI, 16. 22 33. 39) XIII, 12, XIV, 62. XV, 7.

Praeterea siquand0V item usurpatum in Venitur H. IV, 6: erant quibuS adpetenti0r famae Videretur, quand0 etiam Sapientibus cupid0 gl0riae 110ViSSima exuitur '.

naVium quaSdam dircumvenere barbari . Ib. XIV 22 nimia luxus eupid0 infamiam Ner0ni tulit, quia lautem incesserat. Quibus l0eis sequia' gausam, cur Drtuna dispar fuerit, cur cupid0 Neroni infamiam tulerit, non intr0ducit, Sed Verbi S, quae a sequia ' pendent, quae fuerit illa calamitas, illa cupid0

luxuS, eXplicatur. 2. Enuntiata a sequia' pendentia ei causae substantive, participialiter etc. expressae coordinale inter se coniunguntur. Ex indoneinuitate i) quadam haud raro inter enuntiata causalia et Substantiva, partiet pia ete. , quibuS QRUSa aliqUa C0n

' Draeger Tacit. Synt. g. 233.

14쪽

iungitur, c0pulativam vel adversativam vel disiunetivam distinguere licet e00rdinati0nem. a) Ε t q u i a hii ecqui a ) praecedente substantivi ablativ0 vel substantiV0 cum praep0SitionibuS 0b, pr0pter c0niungi 0 legitur primum II. III 58 sequin et Caesarem se diei v0luit,nSpernntUS nntea, Sed tunc Superstiti0ne satis Aberglauben)et quia in metu c0nsilia prudentium et V0lgi rum0r iuxta audiuntur . Saepius talia inveniuntur in annalium libris ut IV 15 ψ0b quam ulti0nem et quia vindieatum erat. ' ib. 24,, err0re n0miniS R0mani et quia Numidae ferre nequeunt'.

Etiam participia, quibus c0ntinetur cauSalis cenSHS iset quia ' Sequente uSurpantur, ut A. XI 24 sequis Subaetus miles et quia - similia t0lerabantur . XIV 47 Regulus quiete defensuS et quia - erat . C0mmem0ratu autem dignissimus est

hi0 l0ssus Ann. II 42, qu0 simul, quant0pere diligat Τacitus stili variati0nem i), dilucidissime illustratur. Ibi enim legitur:

ille ignarus d0li vel Si intellegere crederetur, Vim metuenSin urbem pr0perat, exceptuSque immiti a principe et m0X accusatus in Senatu n011 0b crimina, quae fingebantur, Sed angore, simul fessus Seni0 et quia regibus aequa, nedum infima ius0lita sunt, finem vitae sp0ute an fato implevit. Nec quia Η. II 17 null0 apud quemquam Oth0nis fav0re nec quia Vitellium mallent .

3) Boettielier lex. Tae. proleg. LXVII 8 sq. ) Ut facilius comparare p0ssis, ubi fieri poterit, anal0gias, quas in u8u aliarum coniunctionum inveni, statim hic adiungere in animo est.

15쪽

buS Idaeis . . . Seu qu0d - Stella Saturni feratur . Sed quia - Seu quia , ut h0c addam, bis legitur H. I 9. 34.

Vel quiaV Η. IV 48: selegat0rum vis ad0levit diuturnitate 0sseii, vel quia min0ribus maj0r aemulandi cura Sc. eSty'. -Αn quia ij non invenitur, nisi ter in annalium libris III 9 hvitandae suspici0nis an quia pavidis e0nsilia in inger-t0 sunt.' IV 54 sed0nec advertit Tiberius, forte an quia nu- diverat. V XIII J2 si fato an quia praevalent inligita. ἡVel qu0d an qu0d ' nusquam ita p08ita sunt. 3. De nonnullis locis, qui cum inusitati quiddam habeant, explicatione quadam indigent. I 00i, quibus enuntiatum gausale subjecti logum tenere Videtur, ita ut sequia V pro sequ0d der UmStand dasS) p0situm e8Se putari p08sit, hi reperiuntur: Ann. II 44: se Germanic0 alienati0 patrui am0rem apud ceter08 auxerat et quia claritudine materni generis anteibat. Ib. VI 9 15): hC0nstantia

tur . Ib. VI 29 35 Nam pr0mptas eiusm0di m0rteS metuScarnifieis faciebat, et quia damnati publicatis b0nis sepultura prohibantur ete V Iam quidem si in his l0eis pr0 sequia' sequ0d

00ll0catum esset, eis nihil inesset alieni. Certe sequ0dV Saepius ita usurpatum invenimus ut Ger 43: se OS0S Pann0nica lingua c0arguit non esse German0s, et qu0d tributa patiuntur ;item Η. III 46 Ann IV 18. Sed quamvis hi lodi illis sint

' Quomodo talia additamenta particula han' facta intellegenda essent, praeter alios Woelfiinius exposuit. cf. Philol. XXV. p. 126.

16쪽

Similes, tamen null0 m0d0 fieri p0test, ut sequia pro sequ0d der Umstand dass) p0situm esse dicamus. Imm0 in illis l0eis duas

VI 29 35) verbis senam pr0mptas eiusmodi m0rteS metuS faciebat praemissis pergit, tanquam ita fere indeperit: senam

promptae eiusm0di m0rtes fiebant metu carnifieis' vel quia earnifex metuebatur . Ex iug0nginnitate igitur dicendi quadam script0ris ill0s l000s explieand08 esse dense0. i)Simile quiddam atque in l0dis m0d0 tractatis inest in dial. 15, ubi legitur: ἡEt qu0d quibusdam 80lati0 est, mihi

auget quaeSti0nem, quia Vide0 etc. EXSpectatur enim pr0 causali enuntiat0 enuntiatum Subiecti l000 p0situm, ut Agr. 45ἡ auget maeStitiam, qu0d aSSidere . . . contigit. Neglegentia autem quadam fit, ut argumentum Subiecti enuntiati causaliter adiiciatur. Qu0 causali neXu iure USUS esset Script0r, si seripsisset: hQuidam Se c01180lantur de hac re, quia vident et c., mihi autem h0c ipsum auget quaesti0nem. P01 1 0 hie afferantur Ann. II, 38. XI, 25. In primo quidem l000 Scriptum est: ἡper Stititque p0Sthae Secretis etiam Sermonibus a Spernari talem Sui cultum, qu0d alii m0destiam, multi, quia diffideret, quidam ut degeneris animi interpretabantur. Iam apparet simodeStiam ρ, hqdia diffideret , hut degeneris animi pariter ac c00rdinate dieta et pro Redusativis, qu08 V0eant, praedicatiViS ad sequ0d . . . interpretabantur p0sita intellegenda esse. Scitisset revera sim0destiam tantum habere p0ssumus aestusativum. Variati0nis enimam0re pellectuS et magna, quam in dicend0 sibi c0ncessam habet, licentia adiutus Seript 0r illam Vere Tacit eam con- Structi0nem, Vel p0tius c0nStructionum c0nfusi0nem c0nfecit, quam si V0luisset, iustam reddere facile p0tuit. Idem eadit in alterum l0eum. qui est: ἡDatum id s0ederiantiqu0 et quia s0li sali 0rum fraternitatis 110men cum p0pulo Romano usurpant. Pr0 qu0 reete distendum fuit: ἡDatum

) Boetiisther lex. Tac. prol. p. LXXI: hSaepe diver8a conStructionum genera permiscentur et inchoato iam dicendi quodam genere abrupto et neglecta concinnitate ad aliud transitur.

17쪽

id se. Aeduis), quia antiquo laedere utuntur et quia etc. vel ἡDatum id antiqu0 Dederi et fraternitatis n0mini, qu0d

Modorum Tacili apud sequia coniunctionem usus. In universum quidem haee praemittenda sunt. Tacitus si quia partieula in min0ribus Seriptis, ni fall0r, tricies Semel, in hist0riis quadragies quinquies, dueenties in annalium libris utitur. Ac l0uge plurimis l0cis indicativus, c0njuncti Vus tantum trietes octies logitur idque in dial0go semel, bis in Agri-c0la, in Germania semel, in hist0riarum septies, Vicies Septies in annalium libris. Quamquam igitur c0Munti Vi uSUS in p08teri0ribus Scriptis paull0 augetur, tamen eum 110n praeValere videmus, id qu0d apud si qu0dμ fieri infra dem0nstrabitur. Deinde ad Singul0s m0d0s transeuntes primum indieativi

l. lndicativus. a. Indicativus ad si quia adjungius in 0ratione 0bliqua. Ut 0mni 110 in 0bliqua, quam v0eant, 0ratione Tagitus haud rar0 indicativum pro c0njuntiu0 adhibet ), ita etiam si quia aliqu0ties ibidem eum indicativ0 c0njunctum invenimus. Agprimum quidem h00 0bviam est H. I7 ἡ Galbam qu0qu0 m0d0aeta, quia mutari 110n poterant, c0mpr0basse. Deinde Saepius in annalium libris ut I 13 si quia pr0diderat III 6. IV 25 V

hic usus, qui ad 0mnia fere enuntiata 11011 s0lum c0njungit0nibus adjecta sed etiam relativa pertinet, idemque apud ali0S Scrip-t0res ut apud LiVium reperitur, fassile explieatur. Script0r enim alacritate dicendi pellectus partes ejus, cujuS Vel Sen-

18쪽

tentias vel Verba narrat, Suscipiens ipse dicit, qu0d ab illo diei e sententiarum nexu eXSpeetamus. Quo fit, ut talia enuntiata tanquam in parenthesi addita intellegere liceat. b. Indicativus ad sinon quia positus i). Priusquam de li0e digendi genere 110Stri Seript0ris, qui p0Si sin0Π quin utrumque m0dum pr0misque usurpat, aliquid judicari

p0SSit, quae lex in mod0rum apud ἡn0n quia usu omnin0 regia habenda Sit, accuratius perquiratur negeSSe eSt. Hoc autem optime fieri p0terit, cum exemplis utamur. Atque initium sumamus a dial. 9 ubi legimus: senempe Si amicuS HUS, Si

pr0pinquuS, Si denique ipse in aliqu0d neg0tium indiderit, ad hune

Seeundum recurret, aut ad te Materne, n0n quin p0eta e S, neque ut pro eo versus fagiaS. Verba regiam cauSam c0ntinentia ἡSed quia orat0r es et ut eum defendas, eum facillime e Sententia Suppleri p0SSint , 0miSSa Sunt. ἡN0u quia p0etaeS sinielit deSWegen, Weil du Dighter bist 110strum igitur Serm0nem cum latin0 00ngruere videmus. Sed indicativus etiam Summo jure positus eSt. Nam Maternus p0eta n0n S0lum est, Sed etiam habetur: ergo seMaternum poetam eSSe nihil exc0gitati est, sed cum veritate e0nvenit. Imm0 hoe 80lum negatur, illud ἡp0etam eSSe esseeturum esse, ut qui in aliqu0d neg0tium inciderint, ad Maternum redurrant. Ηuid exemplo e0ntrarium est II. I. 15 Sed AuguStHS in d0mo Succes0rem quaeSivit, eg0 in republiea, Π0n quia pr0pinqu0s aut 80ci0s belli 110n habeam Sed e. q. S, hnichials ob ich keine VerWandien halle . Etiam hic item e0demque jure ac Latini n0s c0njuntivo utimur. Habet edim pr0pinqu08 Galba: erg0 illud sepr0pinqu0s 110n habere est aliquid tantum ficti, qu0d a veritate aberrat. Jam ex his, quae iter Se 0pp0sui, exemplis facile c0g-Π0Scitur, qua in re p0nendum sit judicium. Si enim aliqua res, qHae per Se juSta ac vera vel est Vel certe habetur, callSa alicujus rei esse negatur, indidativus scilicet excepta 0rati0ne obliqua), sin autem aliquid tantum c0gitati et quasi

' sen0n quod .,non quo hnon quin s apud Tacitum non invenies.

19쪽

per conjecturam inventi, c0Munetivus adhibendus est i). Haec quidem lex meli0ris latinitatis est.

Nee mirum est l0nge SaepiSSime apud SeriptoreS c0njunctivum inveni. Nam praecipue si non quia μ ἡ110n qu0dμ adhibere S0lemus ad eaVendum, ne alicui rei vel aeti0ni falsa cauSa, quam Supp0Πi p0SSe 0pinamur, Supp0natur, ad falsam interpretationem, perVerSam e01Meeturam repellendam. Apud Tacitum, ut h0e praemittam, praeter II. I. 1500njunctivus p08t ἡ Π0n quia μ legitur Agr. 46. II. I. 29 II. 17. Ann. XIV 43, neque in ullo l0g0 est, cur offendamUS. Praeterea huc referendum est II. IV 25 situm e seditiosis unum

vinciri jubet, magis usurpandi juris, quam quia uniuS culpa

' Grammaticae in usum scholarum compositae Simpliciter docent, si causa aliqua locum habere negetur, coniunctiVum utendum esse; id quod quamquam iure quodam dici potest, tamen certe non sufficit. Recte Ηaasius Reifigs Vortesungen 6 270 annot 432). hWird ein Orund ais ein Nirklich vorhandener angegeben und nur die Folge ge- leugnet, Wobei der Indicati V gebrauch t Wird, 80.stehi nichi non quo Sondern non quod oder non quia. - Aliter Kruegerus Grammatili deriat. Spr. g 368 Anm. 2) se Bel non quod, non quia Sed, WO ein Grunduerneint und ein anderer an die Stelle gegetett wird, ist daraus Zu acliten ob der verneinte Grutid ais ein bl08s moglicher, der etWa statifindenhonnte, Oder ob er 2Is Wirhlich nichi stati finden d dargustellenist. Erstere DarstelliingsWeise ist hausiger. In dem letgeren Falle Atehider Indicativ, im er8teren der ConjunctiV. Sed haec mihi nimis incerte dicta esse videntur. Nam etiam ubi

coniunctiVum ponimu8, negatam causam Vere locum non habere profi

temur.

Cf. etiam Cic. pro Plancio cap. 32 g 78, senon quia multis debeo leve enim e8t onus benescii gratia - sed quia concurrunt e. q. 8. Inmparenthe8i riteVe . . gratia , quam addit Cicero, profecto se multis debere fatetur. Argumentum igitur negativi causalis enuntiati per se a veritate non abe8t. De republica I. 18 ., Egregie cordatus homo catus Aelius Sextius . . ab Ennio dictus est non quod ea quaerebat, quae numquRm inveniret, Sed qu0d ea respondebat, quae eos, qui quaesi880nt, et cura et negotio solverent ubi Κay8erus sane se quaereret corigendum e88e

20쪽

Jam ad indicativum redeamus, quem praeter dial 9, qu0l0e0 hune modum optim i jure e0ll0catum eSSe VidimuS, Scriptor radhibuit II. III 4. Ann. XIII 1 XV 60. Ac primum quidem

quaerendum eSt, num illa leX, quam Supra Statuere c0ntigit, in hos qu0que l0008 quadret. H. III 4 legimus: se Flavianum rerum 110Varum cupido legati 110men resumere et miseeri civilibus armis impulerat, Suadente C0rnelio Fu800, 11011 quia industria Flaviani egebat, sed ut conSulare Π0men praetenderetur. Apparet Sensum ineSse hune: ἡ Flaviani industria Fuscus 110n egebat. Ann. XIII l Am01 8 Iunii Silani paratur,n0n quia ingenii vi0lentia exitium irritaVerat, - Verum Agri-pina metuebat . Sensus eSt: si Silanus 110n irritaverat . XV60: si Sequitur caedes Annaei Senecae, laetissima principi, 11011 quia c0niurati0nis manifeStum c0mpererat, Sed ut grassaretur M. SenSUS: ἡ11011 00mpererat . Res igitur, quae in his lodis causaeeSSe negantur, 0mnino falsae et tantum cogitati0ne fieta se

sunt. Ergo Tacitus neglecta illa lege indidativum adhibuit. Nam ad eam 0bservandam ubique except0 d. 9) c0niuntivus ei p0nendus fuit.

Nihil0minus perversum esset, si quis Taeitum Sine ullo diserimine indicativ0 aut coniunctiVo usum esse putaret. Immo sie dicendum est. In simplici narratione, ut in eis, qu08 m0d0ractavi lodis, Script0r indieativum antefert; quam0brem etiam Η. III 80 ἡn0n quia m0desti0r miles indieativi Drma si erat Supplenda est. Sane etiam q0niuntivus ita p0nitur, II. II 17. IV 25; sed his l0eis i) verba paull0 insolentius q0nStructa Sunt.

3 H. II, 17. is Aperuerat bellum ala Siliana, nullo apud quemquam Othonis favore nec quia Vitellium mallent. II. IV 25 ,,tum e seditiosis unum Vinciri iubet magis usurpκndi iuris quam quia unius culpa foret. Liceat his locis duos ali 0s adjicere, qui e0rum alteri Η. IV, 25)simillimi sunt: H. II, 3 seduro magis et arduo opere quam quo 8a tis Virium Ob8e88i8. . . Superesset'. H. IlI 72: hspe magis futurae magnitudinis, quam quo sufficerent. Qui loci soli inveniuntur, in quibus, si non senon quo' tamen simile sequam quo obviam sit.