De coniunctionum causalium apud Tacitum usu

21쪽

enatus et equitum census, 110n quia diverSi natura Sc. Sint)sed ut antistent. Iam Ver0, ut h00 addam, iusta causa additur non per

Restat, ut de l000, quem adhuc c0BSulto praetermi Si, pavea addam. Diat 37: ubi p08tquam dem0nStrare c0epit, ad magn0S 0rat0res perficiend08 magniS cauSi S opus eSSenam creScere cum amplitudine rerum Vim iugenii - Maternus ita pergit: senec Cicer0nem magnum oratorem P. Quintius defensus aut Lieinius Arelitas faetunt Catilina set Milo et Verres et Ant0nius hane illi famam ei reumdederunt. Don quia tanti fuit reipublieae malos ferre cives, ut uberem ad dicendum materiam orat0res haberent: Sed ut Subinde adm01100, quaesti0nis meminerimus SciamuSque, n0S de ea re l0qui, quae, faeilius turbidis et inquietis temp0ribus extitit. Ρrimum qu0d attinet ad Verb0rum sententiam, de usu et significati0ne ellipti eae l0cuti0nis sitanti est planissime et asseuratissime j Madvigius i) disseruit. Supersedeo igitur hane quaeSti0uem' i hie pluribus tractare.

Deinde autem altera fit c0ntr0versia eademque graVi0riSi l momenti. Quamquam enim hic locus e0dicum Seriptura con- j ssintiente 0ptime fundatus est, tamen regenti ares editoreSHalmiuSi Michaelis, Andresenus pro sitanti fuit in textum si tanti fu-

) cf. opuscula academica II p. 187 sqq.

22쪽

erit μ reeeperunt idque Madvigii sententiam sequii, qui huic l000, 90Stquam eum s0pusc. acad. II p. 192) laudavit, in paren-

thesi h0e unum ἡ 0pin0r fuerit adscripserat. Iam iure laeta sit haec mutatio necne quaerendum est. Supra dem0nStraSSυ mihi Videor, Τacitum, quamquam un0 loc0 except0 dial 'snusquam secundum meli0ris latinitatis legem indicativum a sen0n quia adiunxerit, tamen id animadvertisse, ut hoe modi non uteretur nisi in simplissi narrati0ne. Cui script0ris c0DSuetudini h0e 80lum exemplum, qu0d est dial 37, repugnat. Ρ0rr0.

Cum sexcept0 dial. 37) ei l0ei, quibus indicativum c0ntra legem ad sen0n quia p0situm esse mod0 dixi, in s0lis hist0riarum et annalium libris inveniri supra viderimus i. e. in eis scriptis, in quibus Tacitus l0ngissime a vulgari dicti0ne recedit eiusque pr0prium genuS dicendi plane c0nlarmatum atque excultum est cum idem Script0r in dialog0 pr0xime accedat ad ipsam Ciceronianam latinitatem, cuius lege e0 l000, de qu0 agitur, sine ullo dubio coniunctivus postulatur, - fieri n0n poteSt, quin e0utra Ritteri et Draegeri ) sententiam, qui co- dicumscripturam retinent, Madvigii coniecturae assentientes cum Halmi0, Michaeli, Andreseno istanti fuerit scribendum esse

2. coniunctivus.

C0niunctivus in enuntiatis a sequia pendentibus tricies oeties idque his locis legitur: disti. 37 Agr. 9 suppl. Sit)46 Ser. 36 H. I 15. 29. H. II 17. IV 25. 57 suppl. sit) 72V 4. .Αnn. I 76. II 30 33 s. sint)50. 55. 82. III 24. 34 47.

exprimitur G. 36). Septies post sen0n quia p0situs est dial.

37 Agr. 46. H. I. 15. 29. II 17. Ann. II 33. XIV 43. p0st,quam quia Η. IV. 25. Paull0 minus usitate ) c0Munetivus colloeatus est Ann.

23쪽

III. 74: ἡNam quia ille rob0re exercitus impar, furandi meli0rpluris per gl0b08 incursaret, eluderetque insidias et simul temptaret, tres incessus t0tidem agmina parantur. μ Recte ad h. l. Nipperdeyus: si Die C0njunctiveik0nnen nur die V0u denbei parantur gedaeliten Handeinden genusserten Grunde be-geichnen, Was hier etWas aussallig ist. V offendunt enim qu0dami m0d0 00njunctivi, qu0d is Vel ei, e qu0rum sententia dicti sunt, n0n nominantur, Sed implieite tantum in se parantur agmina' e0ntinentur. Sed similia Saepius apud Taditum leguntur ut: Anii. IV. 64 ἡ adduntur Sententiae, ut m0ns Caelius in p0Sterum AuguStus appellaretur, quand0 Welli cunctis circumflagrantibus 80la Tiberii effigies inviolata mansisset. Η. IV. 28 si actae utr0bique praedae, infestius in Ubiis, qu0dgens Germanicae originis Hurata patria R0man0rum nomen Agrippinenses V00arentur. Iam l0gus restat, in quo NipperdeyUS per c0njecturam c0njuncti Vum p0suit. Anu. XIII. 41: ἡArtaxatis ignis immis-SUS deletaque et Sol0 aequata sunt, quia nee teneri Sine valido praesidi0 0b magnitudinem moenium, nec id nobi S Virium erat, qu0d . . . divideretur.' Sic c0dex Mediceus. Verba, quia senec teneri qu0modo eXplicanda Vel emendanda essent, multum disputatum est. Perversa est B0ettigheri Sententia. Is enim

in lexigo su0 i) ubi de Taditi brevitate, specialiter de ellipsi

disserit, ill0 l0e0, p0terant Supplendum eSse cenSet. Sane haec Verbi sep0sse ' Drma desideratur, eam autem Supplerin0n p0sse liquet. Deinde Gr0tius sitenere' scribi et ex Sequentibus herat ' assumi V0luit: ἡtenere erat hWar Zuhalten, ' similiter ac Ser. 5, hest videre ' Ann. XVI. 34 ,,ut

24쪽

junctivi exempl0rum, ine0nsulte cred0 ac temere, recepit. Nam Nippei deyi e0njectura pr0bari n0n p08se mihi videtur. Si enim e0mparamuS, qui inVeniuntur apud Tagitum, c0njunctiV08p0tentiales, ut II. I. I 0 ἡlaudares ; tb 50 et 57 si seiresV; Η. II 62 sin0n timeres '; Η. III. 75 si non argueres'; Anu. III. 1hneque discerneres ; XIII 3 hnec requirereSV, eos omneS mult0 magis in universum dict08 esce Videmus. Ν0tio enim germanici siman , quae inest in Secunda Verbi per80na, illic reVera in unumquemque referri p0test; - in 110Str0 autem l0q0ἡteneres ' cert0 tantum ad exercitum Romanum pertinere p08Set. Praeterea h00 genus dicendi in enuntiatis per se p08itis adhiberi s0let, certe n0n in eis, quoe cauSaliter adjecta Sunt. Quae cum ita sint, recurrendum eSSe put0 ad eam, quam Bitterus et Halmius nuperrime fecerunt, emendati0nem. Hi enim ,.poterant addi deruntia Legendum est igitur si quia nee teneri

3. Formae verbi , .esse ' supplendae i). Omissae sunt Drmae Verbi is esse his l0eis: Agr. 9 sit)

XIII. 15 erat). Plerumque igitur indicativi ae praecipue indieativi imperfecti Drmas praetermissas eSSe VidemuS. Conjunctiv0s autem rar0 tantum idque, ut NipperdyeuS recte animadvertit, ex insequenti alio conjunctivo Supplendus est, ut Agr. 9 si quia caStrenSiS juriSdicti0 secura et 0btusi01 sit) ae plura manu agenS calliditatem n0n exerceat.' - H. I. 39. IV. 48 eum insint his locis sententiae e0ni munes i) Secundum Taditi genus dicendi indicativi praesentis Drmas Supplendas esse facile intellegaS.

25쪽

Ad conjuncti0nem sequ0d ' tradiandam progredienti soliussiqu0d gauSaliS, quam V0cant, particulae rat10nem habere quamquam id 80lum pr0p0Situm est n011 1 0d0 difficile sed etiam perversum mihi esse videtur. Ac difficile quidem, quia persaepe fit, ut in c0ut1 0versia verSetur, si quod intellegendum Sit causale neene, perVerSum autem, quia in m0d0rum USU, quem imprimis investigare V0lumus, di VerSa quae in grammaticis distinguuntur sequ0d ' partistulae genera inter Se 110ndiscrepant. Quae cum ita Sint, quaedunque in uni Vel S0 00B-junetionis sequ0d ' apud Taditum usu menti0ne digna esse mihi videntur, deindeps breviter pertractare institui Ac primum quidem sub I. 00mprehendere liceat, quae ad ipSius c0njuncti0uis, deinde Sub II., quae ad m0d0rum, qui ei adjunguntur,

00arguit n0n esse German08 et qu0d tributa patiuntur. II. III. 46 ἡΑffuit rartuna et qu0d tranSegimus. Anu. IV. 18 si amicitia Germani di et qu0d dispergebatur V Anu. XVI. 6 laudavit Drmam ejus et qu0d divinae infantis parenS fuiSSet, aliaque lartunae munera pr0 Virtutibus. V ib. 3l 0rditur de ami ditiaqu0dque fund dav0u dass) - S0ranus egisset. b) per app08 iti0nem quandam, ut II. II. 19 laudari pr0videntia ducis, qu0d nemlicli daSS er). . . legiSset. Quamquam enim hie usus etiam apud ceter08 Script0res invenitur, tamen is apud Τacitum certe in maj0ribus scriptis

in Draegerus g. 233. 14) hunc usum jure in numerum inconcinnitatum, quae permultae exstant apud Tacitum. recepit. Sed aliud e8se puto, enuntiatum a sequod pendens cum nomine aliquo per , ,et e0lligare, aliud, ut unitatum a sequia', hiit , sene , etc. penden8 ita adjungere. Illud quidem vix nos offendit. hoc' autem summae dicendi licentiae est.

26쪽

diverant, quibus illud beneficium quale fuerit explieatur, cum geneti V0 beneficii V tanquam app0siti0nis l0q0 e0njundia intellegenda Sint. γ) Substantivum in accusativ0 90situm: H. II. 20:ἡ0rnatum ipsius Sein Austreten) in Superbiam trahebant,

que . . Verteret. V

27쪽

23 In 0mnibus his, qu0s sub b) attuli, l0eis - 00rumque

numerus valde augeri p0test - app0Siti0 quaedam explicativa Statuenda est. Nam id quod substantivo generaliter iam iudicatum est, enuntiat0 per sequ0d V addit0 Spegialiter exp0nitur. Restat tertium exempl0rum genus, quae ab illis distingenda

sunt.

c) Substantivis, quae aliquem animi affectum signifieant ut semetuS odium ' hira ' hiracundia' haemulati0 indignatio sequeStuSV sequerim0nia' enuntiatum sper siqu0d' particulam adjungitur, qu0, quam in rem pertineat ille affectus vel unde causam dueat et 0riginem, i explicetur. Sic Η. II. 46 ἡ Vitellius metu et 0di0, qu0d D0labella . . nccepiSSet, . . . JUSSit. ib. 100 ἡLucilius BaSSus, qu0d 110n Statim praefeeturam praet0rii adeptus laret, iniquam iracundiam sagiti0sa perfidia uleiscebatur V Sine dubi0 his l0dis Vodi si qu0d ' causalis SenSUS iuest; atque id s0lum paullo inusitatius esse mihi videtur, Ui0denuntiata causalia ad Singula n0mina adjiciuntur. Alia exempla

praefectus remigum, qui RaVennae haberentur, velut infimam nati0num Italiam luxuria SaeVitiaque amictavisset, Veneno damnati0uem anteiit. Qu0 l000 Verba sequ0d . . afflictavisset ad sedamnati0uem referenda eSSe repparet. 2. Enuntiata a quod pendentia ad praecedentia frarius ad insequenti pronomina correlativa Spectani. a) enuntiata sub Stantive pro Subjegio vel ob

non reperies. Praeterea pron0men demonstratiVum per attra0ti0nem quandam cum praedi dati n0mine c0lligatum legimus Anii. I. 14 qu0 minus idem pro Dru80 p0Stularetur, ea cauSR Sc.

28쪽

erat, causa V Similiter Anai. IV. 52 sequi sola exitii causa Sit, qu0d . . delegerit : ψS0la ' pr0 id s0lum Vb) in enuntiatis causalibus bis tantum He0 α deSWegen) iuveni: Anii. III. 72 Hai P0mprii theatrum igne

I, 55. III, 15. 56. IV, 60 etc. d) p0st praep0 Siti0nes fieri n0u p0test, ut 00rrelativum omittatur. IuVeniuntur autem sesuper praeter)Αnn. IV, it sein ' Ann. II, 8. XIII, 41. XIV, 44 ex ' diat. 35

Universe autem diei p0test, Taditum raro tantum c0rrelatiVa p0Suisse, praesertim Si ei l0ci praetermittitutur, ubi

necessitate coactus ea p0Suit.

29쪽

3. Post verba sentiendi ac declarandi a script0ribus p0Steri0ris aetatis interdum pr0 accusatiV0 cum infinitiV0 sequ0d USurpatur, eiusque usus iam apud Tacitum ij paussa exempla inveniuntur: Αnu. III, 54 senem0 refert, qu0d Italia externae 0pis indiget. Utraque c0nstructi0 00pula seque 00niuncta legitur Anu. XIV, 6: reputans ide0 Se habitam Sc. e8Se)qu0dque navis e0ndidisset. Similiter scriptum est Anu. XIII, 19 sen0n Vetera et Saepius iam audita deferens, qu0d Britannidim0rtem lugeret, aut Octaviae iniurias evulgaret, Sed destinavisse eam Rubellium Plautum e q. 8 Sane h00 l000 qu0d , cum ad Vetera et saepiu8 iam audita appli detur, exquSatum est e0dem m0d0 atque Anu. XII, 46 et getera negessitudinum 110mina

4. sequ0d causale aliquoties eodem modo as quia ' ad usum ac signiti salionem coniunctionis sequippe vel is enim accedit idque praecipue his l0dis: H. III, 12 Lucilius Bassus clasSis Ravennatis praefectus ambigu0S militum anim08, qu0d

bigu0sse epithet0n explicandum ut in parentheSi addita sunt. Ita autem Tacitus plerumque ,,quippe ' Vel Henim ' USUI pat. Si

na inlicit . . .

S. se quod sum , quasi et istanquam se ila, ut hae tres particulae eandem habeant causalem Significati0nem, bis p0situm est: Αnn. XIV 52 ), si hi Variis criminati0uibus Senecam

tiam, qui , qua hi non eum sepi instipem coniungi, Sed ad Verbum .,8upergrederetur reserri l. e. eum praecedentibu8 particuli8 istanquam ut is quod coordinari volunt, probandam e88e puto. cf. Nipp. ad h. l. et ad XII, 5l, ubi coniunetionem ab initio enuntiati in medium Saepius retrahi exemplis dem0n8trat. Praeterea cf. Draeger g. 227.

30쪽

ad0riuntur, tanquam ingentes et privatum m0dum eVeeta S0peS adhuc augeret, qu0dque studia civium in Se Verteret, h0rt0rum qu0que amoenitate et villarum magnificentia quasi principem Supergrederetur. Anu. XIV, 65 Vene110 interfeci Sse creditus est Doryph0rum quasi adversatum nuptiis P0ppaeae, Pallantem, qu0d immensam peduniam l0nga Senecta detineret. Quibus l0gis n0n tam ,,qu0dse coniuncti0nem a Sua Significati0ne receSSisse, quam is qua Sise et istanquam ad hanc appr0pinquaSSe apparet. Ceterum particulas istanquam sequaSi Velut apud Tagitum Saepe gausali uti significati0ne

6. Ellipticus se quod particulae usus rias das belriiii, dass . . .) in J aditi Seriptis Semel tantum obviam est idque 110n diat. 25, quem l0cum per err0rem DraegeruS ) laudat, sed Agr. 34 ubi legimus: HQu08 qu0d tantem inVenistiS, n0n

restiterunt, Sed deprehensi sunt. C0ntra diat. 25 Verb0rumc0nstructio usitatissima est. Ibi enim Seriptum eSt: senam quod invicem 0btrectaverunt, et Sunt . . . detegitur) B0n est oratorum Vitium sed h0minum. qu0d obtreetaverunt - Subieetum; ἡVitium est praedigatum.

raditum his l0dis legitur: HGerm. 9. 17. 25. 29. 40. Agr. 6. 16. H. III, 28. IV, 39. Ann. I, 8. 16. 33. II, 19. III,

1. 57. 68. IV, 52. VI, 24. 30) XI, 24. XII, 16. XIV, 14.

40. XVI, 7. De signifieati0ne atque usu huius se nisi qu0d se regie V exius ad Agr. 6: HNisi quod dissunt Latini, quum limitant

pronuntiatam aliquam sententiam, ita ut qu0d universe et abs0lute enuntiatum est, exdepti inem aliquam habere et aliquatenus restringendum esse adlidiant. Sic Germ. 29: secetera Similes Bata ViS, nisi quod . . . animantur. Qu0 additament0 nisi qΠ0d . . . animantur ) iudidium uniVel Se pronuntiatum secetera similes Batavisse aesturatius desilitur vel