Epistolarum Pauli Manutii libri 5. Quincto nuper addito. Eiusdem quæ Præfationes appellantur.

481쪽

PRAEFATIONES MO

Trincipum Reip. decreto scribis adolescens qua nate magnas res aggressos uel insignis admodum manet gloria, uel temeritatis nota sempiternae. suibus ex rebus, et quEd ante pudiorum tuorum

prassantes fructus edidi ii qued patris tui ui

tus tua uirtus putatur, nec tibisunt petenda extrinsecus quae domi tuae nascuntur orta es inter homines opinio, hi loriam te nobis daturum egregiam; in qua Venetae urbis ita narres praeclara facinoras ut aliena cum laude tui nominis immortalitate coniungas quod ita futurum, mihi persuasum es, si te adlegendo a V due Caesaris comentarios contuleris, eorum q. ad imitationem , di quas imaginem totum finxeris hoc enim in genere nihil habent persectius alniae litterae: et eos, quo tibi essent ui iuris quodam modo facti, cariores aliquanto, cum hoc tempore nostris ex aedi bus haud paullo, quam

antea,em C latiores exirent,uolui in tuo nomine apparere, multis in hanc mentem causis, id sq. minime ui Baribus adductus nam, ut omιttam qbod

historium scribenti nihil aptius,nihil omnino his comentarus utileus quisquam dixerit ualde me commouit multorum annorum, ac paene saeculorum in fovendis optimarum artium studi s praeclaratus pentis consuetudo ac uolo mihi,quod attinet ad illa:etusiora, pilentium imponere uenio ad ea, quae propius ad aetatem nostram accedunt. Au tuo,cuius tu nomen, et una cum nomine uirtutem resers, ouis in inui uita uirtutem amauit ardentius qui

482쪽

PAULI MANVTII

cum in litteris usquequaque excelluerit, tum uero iuris ciuilis cognitione egregie consecutus es:ciusq. rei testes habuit amplissima Veneti imperti ciuitates , in quibus tum ciuiuum, tum capitalium rerum iudicijs, magna pariter integritatis , 'doctrinae laude praesuit. Mitto HieronJmum, patruum tuum, medicinae, ac philosophiae seu ijspra saniem: qui cum in 'riam eo consilio es et prosectus,ut Arabstis litteris imbueretur; paucis annis tantum profecit , utplerosque Avicennae libros iu latinam linguam egregie conuerterit. Alios quoque possum de tuis maioribus, hac laude praestantes , minime paucos inuenire sed parente tuo contentus uno esse possum quo semper in hac ciuitate

nonsolum amIco, uerum etiam patrono eruditi homines ussint, neqis sibi ornamenti, aut praesdij

plus in eius amicitia, atque auctoritate,qu m commodi repositum in benignitate senserunt. Accedit illud, qu)didem pater tuus cu in Gallia,reip. caussa, diu uixerit, eamq. prouinciam, Lege Ludovico XI , uniuersam sere peragrauerit magnam corulocorum partem, de quibus mentionem in his commentarijsfieri uides, praseus ipse nouit,eaq. tibi in sermone,nonsecus ac in tabula piola, iligenter,ueri sime . ostendere solitus est itaque, cum hunc librum ad te flatui mittere, illud intellexi, magistrute habere excellentem in hoc rerum ac locor Gallic prouinciae studio,parentem tuum: quo sum aliquanto magis in suscepto conssio confirmatus Ti

483쪽

PRAEFAT IONES.

uero dis licere meum erga te officium non existimo.mihi quidem ipsi ob eam caussam gratis inum

fuit, ut ex tenui munere beneuolentiam in te mea persticeres: quae cum a parentum nostrorum coniunc tione, qua nulla maior es potuit originem duxerit,quote si tamen augetur lud, erga me tuli, maxime uero causis i s unde facile maria amor, uirtute ac probitate, quarum altera tues in scriptis, altera in moribus elucet.

AD ANTONIUM TRI ULTIVM,

Cardinalem, in historiam Sallustii praefatio.

vi omnes me litterae, omnisq. libero homine digna codilli uehemeter delectat, Antoni r ulti Cardinalis amplissime tum uero pascor incredibili uoluptate, di silicior maiorem quendam modumsensibus intimis, dum lactoria tracto. quid enim potes esse iocundius cra erum interitus obliuio e . at eae reuiuescunt hi toria, cum in nostram memoriam reuocantur et qui . multorum annorus batio, multis abhinc saeculis es aiunt, ea nos, exi uo uolumine comprehensa, ct tanquam in conspectu nostro posita, cognoscimus. Si sermonibus delectamur resonat inscriptis homiri uox eloquentillimorum, nihil temere, nihil incomposite narrantium, omnia grauiter,suo quidque ordine, loco si consuetudine clarorum uirorum: uertamur, inerarientes

484쪽

ris, magnis in bello ducibus sapetetissmi remn p. rectoribus ora ipsa me hercule,lineamenta, et Drmam non tam corporis cludin animi eorum, quos nunquam uidimus, videmur tamen quas praescη- te intueri suo sprecte insituendae uitae ratione ac doctrinam sequimur usu maxime rerum quaeritur prudentia usus est,uel cum experimur ipse, uel cum experientibus alijs, quid euenerit, obseruamus nobis ipsis experiri multa si uelimus, facile

non licet labore opus es, ac tempore, fortuna tentanda nec tentatur interdum sine periculo comodius ergo, ac tutius, euentis aliorum examinandis, prudentia comparatur id autem, prosee o

de Antoni doctissime, aci apientissime proprium esse hi oris bonum in qua patentfortunae uicissi,

tu lives, regnorum mutationes, hominum siue uitia, siue uirtutes ex quibus,quae uita D nobis sint, quae ea petenda, nullo no Iro periculo, nullo labo

re, sidentes in otio docemur. Atque hoc ingen

reio bius inter Graecos e nostris ma1im is,cuius nunc libros tibi inscript)s emitto, Sallusius excellit euenta enim ita narrat, ut caussas simul aperiat ex quo oritur illa omnium pulcherrima staeutia, ut malorum,o calamitatum origine perrum cta, nihil agamus, iis quod ratio praescribit; omnia i nostra consilia, omnes actiones ueterum exeplorum regula metiamur esuae cum sit omnium, qui annales antiquorum euoluunt, communis utilitas alia quaedam tua condui es habes enim hi oriam

485쪽

riam infamilia tua: neque ibi, si quid inuenire uis egregium, ct imitatione diguum, confugere ad libros necesse est, neque longius evagari, O quasi

peregrinari ammo, ac in cnte, more multorlim. do

mo petas, licet, omnium uirtutum exempla persequere maiores tuos cogitando qr fuerit eorum in pace iustitia, in bello uertus, in omnis ortuna moderatio, i attendes, nihil ad gloriam domesticam requires iussus Aristides russeus Themissocles sortis Epaminondas 'manis multi, multis exi-mmq. uirtutibus in ignes horum i facta dum exurit,bonas artes ex eorum uita disicunt, ad eas dem res eademq. Budia laudis cupiditate rapiuntur. at tu reser animum ad tuos maiores eminere uidebis, iis ruotum egress s artibus Ioannem DIacobum Triuitium, magni animi, summi mesit sutrum scientia rei militaris aetate sua facile principem praeterea,tustum iberale, ab liuentem, plane praeter decus, ct gloriam, nihil in uita cogitautem Nam de laudibus Hieronymi, pareittes tui, tima tecum quasi loquor, eseruire tuis imbus mdear , nolo multus stantum dicam quam dis

erit, Gallica rem in bello loruis e postea quam, hostium multitudine oppressus sortiter phgnans isti, ierit o tantum mino uero momen

ti ac roboris Te, tau

i ampestri quadam luce posita: qm ij m urbe Lo in ominum retium celeberrimo theatro,

486쪽

gentis Cardinatam 'firma,religio, sapientia erat, Triuitiorum nomine multorum uocibus in multas partes di pato, non ipsa tantum L fma,sed omnis plane Italia, omnis, ubi colitur humanitas, Europa personaret. Omitto altos esunt enim multi nec tu quenquam ignoras non enim sunt ex imaginibus, aut ex illa colorum inani Feci maiores tui cognoscendi quaerenda tibi cies tuorum non es clarisunt ex recte factis, uirtute singuunturi cum a ius in alia in omnibus simul omnes enituerint. suae tu quoniam a primis annis ad hanc aetatem n modo cogitasti, uerum etiam uita ac moribus

expresspi propterea te, Episcopatu Tolonensi a antea insignitum, legationibus honestatum rimu Perusina,et Genionens, in quibus miram iuristi laudem tulisti, deinde ad Regem Galliae, O ad

Venetam temp. ubistrudentiam, ubigrauitatem incredibilem praesitini,proximis diebus Cardin Iem creauit Paulus IIII. Tontifex onmium opinmus, omniumq. maximus, iudicio praeditus acerrimo in aes limandis hominum ingeni s ac moribus, itaq animatus, ut, quae cuiusque meritis praemia

debentur,ea libet me ac liberali me persoluat. in quo nemo esti, qui tuam animi singularem aequitatem,ac moderatiodem uehementer non admiretur,ac laudet quisummae nuntium dignitatis, cum es ad te, multis praesentibus allatus, ita acceperis, ut nemo te commotum, nemo, ne leuiter quidem assectum ex uultu, aut oratiocle, aut ullo corporis gestu

487쪽

PRAEFATI NE s. 33

gestu potuerit intelligere ita patuit, quod ab insi pientibus ambigi ac dis utari quandoque solet, a bonis uiris uirtutem magis ipsam diligi quim uirtutis insignia honorem esse praemium recte Icili, finem non esse magnos illos, ac praestantes se homines, qui laudabiliter ita uiuant,quasi laudes e cupiant, ita laudem, aut dignitate excipiant,quas nihil minus antea cogitauerint quod in te animaduersum B maxime , ct obseruatur quotidie magis colere enim te quidem studiosius,quam antea, omnes videntur ipse autem,qui antea fueras, idem omnibus es nemo excluditur sermone tuo, nemo congressu tui omnibus copiam facis eandem omnibus humanitatem oriendis Sequitur insolensia fortunam: comes eli rerum secundarum arro-σantia tu mansuetudinem amas stu continentIam,

tu benignitatem perpetuo retines iure ergo hoc etiam nomine Cardinalis es: iure habes hanc, quotuit pro Tetri Ecclesia suscepti labores extulerimi, maximis acerdotus dignitatem et nunc tu quidem comitatu stipatus honestissimo familiam tuorum,multo tamen instigmor, atque ornatior cohodite tuarum uirtutum,quae ebi comites ubiquesunt, L omam redibis ea ectatus, expetitusque , counnensuturus Christi m re p. l lendorsacricoli ornamentum familiae tuae. I decus Italiae, a mor, ac delicta bonorum omnium, di s bene iuuantibus, ad eam urbem, quae sola peregrinam uirtutem excipinsola ornat honoribus, sola dominam sa

488쪽

tuam mi mam tuam benignitatem ostenderas aeum dignitate,m discessu,te pro e muro euntem optimis ominibus Duemus ammis, precamur tinguisu uota prorsus eadem, quae pro parentibus ac uberis nostris,pro tua Mute suscipimus. tque ego, in hac omnium eximia titia pariter molini praecipuo quoda dolore diuellar quia suo nescio quo meo contigerit, ut, quam diu Vene uisu, ego temperati itClus impori uno morbo iacuerim quo etiam nunc langueos ad morbum euntibus eq. sa dignitategratulantibus,ipse Hesudor unus nec possum, summae erga te obser entor, quo humanitas ac sapientia tua facile Ioram a crimine ieiunget consilio aliouidpeccatur accuses Iurefeceris culpam autem in s. bus, quae non a uoluntate nostra pendent istiens non ualeo, uitio dandum putabis: hoc ipsem, qua, me non ualere, non tam corporis, ueto os

dic adoleo ui etiam for asse tribue,

etiam uim ac beneuolentis auctorem in te meae, hominem honoratum, cum omni uirtute exce rim, humanissimum, Petrum Cam eccum Protonotarium qui te amet egregie,facitq.plurimi,

489쪽

PRAEFATIONES. 23stuasq. laudes utraque manu ad Bra epe tollit . uerum ego non id solum jecto, mea ut imi tibi pateat obseruantia illustipabo eam, jutero, meis aliquandoscriptis et patefaciam omnisi s gerit,bus interim, ut haec tib nostra ea aliqr o dixi uoluntas illucescat , praeclaram edo tuo cum nomine Sallustri his oriam: cui tu si locum dabis inter eos libros, qui ab oculis tuis abesse non solent uigebit apud te no ri memoria quoties euo tu Abis, toties animo etsi occurram adero ti bi saepe absens; tacitus sepe tecto loquar; cq esse de tuis familiaribus unum, de ij maxitne, qui opera n tibi assiduam praebetit, qui tuo potissimum honori strue ut, exi limabis quod ut ita sit,uehementer ptori di, se sequor seram in Velum isam humanitatem, colam animo tuebor ms, imitabor, quantum potero pudio certe, si minim re licebit tibi ut satisfaciam, elaborabo Venet S M. D. LVII.

AD ALOYSIUM GARZONIVM,

in libro x x 111 de lingua latina, qui Calepini nomine circumferuntur, praefatio. Corus TAR tibi puto I si Gargoni, cum ad res praeclaras natus homost, quippe qui

solus ex omnibus animantibus munere rationis ac mentis excellat, nullam iamcn artem eodem tempore inuentam simul esse , absolutam omnes IIII humill

490쪽

humili tenuiq. ab initio prosectae paullatim quasi

per gradus adscendentes, ad id, quod jummu uidetur ei se pervenerunt hoc in litteris accidit,maximeq. quibusdam in libris, qui eiusmodisunt, ut, semel atque iterum aucti, locupletari tamen, a que ornari deinde possint quo ex genere bonumsatum Calvinussortitus est, cui quotidiesere omnes homines desus largiantur certe enim illius di tionarium, quod nunc emittimus, non tam ipsius induseria, quam aliorum labore studioq. in tantam altitudinem excremi unum tamen desidero, quod i , qui id propositum fuit, ut in hunc librum quamplurima congererent, id ipsum, quod fecerunt , ut adderent, facere consideratius diligentiusq. potuerunt quorsum enim in herbarum montium T. nominibus colligendis diligentes sumus; verba autem latinae linguae illustria maxime ac signis cantia, quae nescire nemo uult, in augendo alapi

no negligimus e ergo ipsi hocpotissmum spectaui

mus: O , opinor, tantum praes itimus, quantum qui, hoc dictionario cum aliis dictionare conserendo, cognoscet, non dubito quin de hac opera nobis faueatu bene precetur non enim libet hic commemorare, quae quibus in uerbissent nobis addita nam lexcentasunt, equesumpta ex emtis aliorum librorum indicibus,sed ex j latinae linguae sontibus, ad quos peruenire cuiuis non licet. uim autem ipse peruenerimus, res ipsa indicet Iue etiam ab aliorum insituto discrepavimus, qu)d