장음표시 사용
471쪽
tum suppeditare poterant, ad te canendam eradi Sta ingenia hincCapicius ille tuus,tuarum laudum laudat sinus praeco qui te admiratur unai in qui obseruat qui cum de te multa,et uera praedicauit, ita coircludit, unam habere, quae optabilia int, omnia itaque me quidem eodem studio iis ammauit, nihil unquam ut ardentius optarim , qudin ex tuis unus se quod quo cibus impetrarem, seci, ipso permittente, atque etiam libente Capicio, ut eius libros de Trincipij rerum duos, de uate maximo tres , meae in tesummae obseruantiae testes emitterem demirum carmen est , multis luminibus ingenus multa arte di inedum equidem nihil legi in hoc genere persectius ut ne Lucretius quidem pluris apud me hit: quo cum antea proptersermonis elegantiam dele Tlarer, utererq multum coepit mihi iam minus si familiaris, postea quἀm apiciulegi. Hoc opus, quiascriptum es a tui studio IS simo, , quia uersibus te dignis, id est luculentis semis, non dubito, quin a me missum uide accipias, sic inquam, ut de is me munere ames plurimum.
AD TORQUATUM EMBUM, Petri filium, ita Virgilium
praefatio.QIco D ego de poetica facultatesentio, idem tibi , Torquate Dembe , qui res praeclaras ingenio studio . consecutus es, bene iam esse cognitum ac
472쪽
persuasum facile puto non esse eam inter ea, quae minimi ducuntur non uulgarem, non leuem; him imum esse quiddam, ac plane diuinum quiq. suas ad eam cogitationes conferant, etiam si, quod uolunt, non assequantur, probandos tamen esse, quia scilicet ad maxima contendant qui uero in ea ita uersentur , ut excellant , colendos nobis esse uehementer,omnIq.omnium laudum genere cohonestandos . Ac miror equidem fuisse,hodie T. esse non nullos, qui rem hanc pulcherrimam ac deorum nobis munere concessam, parui pendant, atque etiam , si dijs placet, in sermonibus uituperent suid, inquiunt, et poeticae fabulas continet fabulis aurem quid inanius et idicule qui ex ipsorum inge-njs ceterorum ingenia metiantur quaeq. piis obscurasunt, ea reliquos uidere non putent. Ego coli tristas oleo deputare utinam, Torquare te praesente ac tui similibus nihil enim tam optandum, qu im habere iudicem in cotrouersiis, qui caussam, qua de agitur,quaeq.propter aliquam det ficultatem in dubium uocatur, optime calleat .sed ego contra,
cum in hos incidi, iraso id putare Ese ne aliquid
hominum generi utilius, aut omnino philosophia Prieriantius e negare cogunturis negent os ratio refellet, O veritas ipsa quae cum pugnat facile uincit . una enim est philosophia, quae uitiano risex animis euellat una, quae inserat uirtutes humana omnia, multis obstruet Ia discultatibus, aperit; diuitia, non illa quidem prorsus ,sed magna tamen
473쪽
PRAEFATIONES. 22 sex parte patefacit atque han quae tantas res pr. Stat, siue artem, siue scientiam ne commimis esset omnibus uulgiq. traflatione impuris q. mentiburcontaminata sordesceret, obscuris habularum inuolucris, quasi aliquid sacrosanctum, uelauit,et custodiuit antiquitas. fabulas porro ipsis non conq'o uulgus utebatur, communi, soluto, sed exquisto, numeris ad pira orationis genere prisci illi, summa homines sapientia praediti pro iderunt placebat hoc illis, primum hi rei dignitatem si posset, , quatenus pos et uerbortim augeret elegantia te lis enim admodum q. puris, uocibus scitur uersus nihil hauritur de saece: deinde, quia, cum philosophiam tractarent, maiore nescio qua suauitate ex illo concentu, quem numerosa vocum in uersibus compositio gignit, aures animosq. pe fundi pulchrum putabant quae cum ita int neque fabulas, quae philosophiam continent,neque uersus quibus fabulae ipse intineritur, iure A quam reprehenderit. His ego ad coarguendam Coi limin scitiam, ait sq. prstcrea utor argumentis addo exempla, eaq. Italorum , corrim hooemirum, qui notira, patrum I memoria florueruiet Tontanos, Sanna arios, Pracastiir os comitto alios: unt enim multio non ne musarum in primet consuetudo delectauit us accedo pater tuus, Torquate, Petrus Dembris,suci sertas terrarum cantat: ne ciniuria viait eium qu Duus ei uitae
474쪽
lo ophiae partes, tum uero poeticam artem amauit amore quodam ardentissimo eiusq. sudium a prima pueritia complexus, nunquam ne in extrema quidem seneῖtute dimisit scripsit autem uersus in omni aetate multos, etscripsit omnium elegantissime se, ut ei Apollo dictasse uideatur itaque re-LIesecit optimoq. sane consilio pater meus qui latinorum poetarum principem Virgilium eius nomini, quem optimum poetam noverat, inscriptum emiserit recte item ego, qui patris mei exemplisis secutus, tibi, di tanti uiri filio, multis uirtutibus ornato, di facultatis poeticae studio simo ac peritissimo, eundem poetam, quas munus embae familiae debitum,dicauerim nam quemadmodum parentes nostri alter alterum tum sermonebus, tum scriptis ornabat ut, quantum uter te amarent,s- qui ct iniqui cognosicerent item ego cupio, et conabor, quantum in me erit,s an prae lare possim, ii scio sed conabor certe I ut ex meis scriptis nostra amicitiam meamq. in te summam obseruantiam etiam ipsa poseritas intelligat non enim, cum hanc meam multis abhinc annjs ad te amandum et colendum uoluntatem contuli,id solum *ee aui,ut quas hereditatem adirem amicitiae paternae stam etsi hoc ipsum quoque me mouit secuti mouere debuit,sane pluris mised tua quaedam propriasecutus sum tuos, inquam, mores, tua siludia tuas
uirtutes det primum cem se ex iudicio fluxit amor O, quo mea onte prosendebam, ratio im- pust.
475쪽
PRAEFATIONES. 226pulit nomet adolescentem, noui iuvenem, et Pataut, O Veneti s,fanctissime uiuentem, O praeclara illa cum doctissimis uiris philosophia studiatra Stantem in quibus cum iam , tuo quidem aliquid aliorum autem iudicio multum profecisses; Asinam te, in eam urbem contulisti, quam pater tuus theatrum per annos multos habuit suarum uirtutum celeberrimum ibi nunc tu quoque s ectaris, ct probaris ibi plausum serra bene intelligentibus, beneq. sentientibus uiris ibi denique uera illa Tetri embi cernitur, O agnoscitur in te filio non minus animi, quam corporis, Eies: , ut principias dant futurum omnes exeirmant, ut furum tibi in Ecclesia Tetri honores, ac prisecturae deserantur deberi quidem iam, nemo est, qui non intelligat. Quare lator equidem, ac fruor iam
nunc, pro meo erga te studio, quasi praesentibus honoribus tuis: praecipio gaudia, quanta potest
animus meus capere maxima tuae futurae dignitatis perge modo, ut coepetissi, in tuis perennibus u-d , animum tuum pulcherrimis,teq. dignis comtationisus exerceta uides eam uiam, qua pater
tuus uit extant uestigia istac euntibus rectissimus est adgloriam cursus, ensio nulla, nullus error quod feci li, laudamus hunt enim magni, uereo iudandi processus in uirtute tui quod reli-
cellentibus ingenus propositum i , t in re metam peruenire civimus . quod cupimui e
476쪽
in te ipso postitum videmus favemus animis prosequimur ii iis, uocibus cohortamur Atque ego quidem huiusce animi mei non obscurum, ut pranor, argumentum, hunc librum, vi me tacente apud omnes gentes loquetur, tibi inscriptum ad te mitto uolo aeternum extare monumentum, unde homines, itid de te senserim , quid iudicauerim intelligant uolo, habeas ipse munus a me, unde, quid tua caussa uelim , coni cias , maiora, cum ornandi tui maior aliqua facultas exisset, o Ficia, Budiae exstectes Veneti s M. D. Lb.
AD PAVLVM RHAMNUSIUM, Ioannis Baptista filium, in Caesaris
magistram uit e dixit esse historiam naille, Paule, famnusi di dixisse uere, praeclare sensisse mihi uideri solet. facile enim unus homo,
quid multis hominibus evenerit, cum intelligit, eruditur, atque ipse sibi normam componit actionum tuarum uitae q. totius i ter omnes errores, omnia . pericula ad ueritatem, et alutem dirigeudbe nec aliud est nostra prudentia, quam uentorum obseruatio, rerum . praeseutium, ac futura crum ei praeteritis, a quam ex fonte,scientia deruata quod ex uniuerso litterarum Ieriere uel ola'
uel certe maxime praestat hi oria raesertim se qui
eam ita traOlci lit, euenta dum notat,animum reserat
477쪽
ferat ad causas, in eas l. attente in iciat, reationem quaerat, cur hoc factum, illud missum,cur ex illo calamitates,ex hoc optata contigerint. Atque hoc primum es de historiae fiuctu . sequitur dignitas. Res gestae narrantur inter summos Reges, potentissimas ciuitates, bellicos sinas nationes causo porro bellorum sunt, quaesunt humanarum re rum maximae imperium, aliis,gloria siliae ponuntur in armis omnia, ct a consti ducum, a uirtute militum ab ipsa fortuna pendent. Neque uero di unitatem quidem habet, ac fructum uolaptatem autem historia desiderat nam si uoluptas es,quam magnarum uariarum q. rerum adjectus ammis nostris infundit: nulla pulchretori cives lagratior, nulla pror iis his oria iucundior miles , ut in tabula picta aduersa ducum excellentium pratagemadi caesos exercitus, urbes captas, imperta cicta .a e ortuna commutata, cadere insultantem, ur-
Em exsurgere eodem paene et ut im
pelli maeroresuccedente, maeroremq. titia. OTdumst mus, haurit ahumus uoluptat
nec ad exithm peruenerit. Jrus ille, cicarum
Macedo, ct Hannibal, praetcrea de Graecis Them
478쪽
eorum DCta commemorantur, animos nostros sciunt aspectationesuspendunt,pascuntgaudio, metu macerant uerum haec maxime Romanasa tent in his oria qua uel diuturnitate, ac magnitti dine bellorum, uel uarietate fortunae uberrimam exemplorum in omnigenere copiam suppeditat. I mana porro uiri praestantes multi cum litterarum monumentis tradiderint quor ingenijs, quae cuique merces gloriae pro cuiusque facultate debebatur,ea posteritatis induio persoluta eminet inter omnes, mea sententia, s nec uero secus antiqui
tas sensit primumq sibi dignitatis gradum C.
Caesar iure uindicat nam ct uixit qua plurimum aetate binae floruit eloquentia di colui ipse eloquentiam prater ceteros rebus uero gerendis non interfuit modo, uerum etiam praesuit,quofactum, ut usum quoque, qui ualet inscribenda historia multum, cum doctrina coniuna erit ea tant, bono quodam litterarum fato, praeclar illius de bellis, ipso Ducegesis, commentarij qui se non solum omnibus omnium historijs aquare, uerum,ut omnes fatentur, anteferre etiam uidentur. Brevitatem sis in oratione magnam esse laudem, cum eo tamen, si uitetur obscuritas facile enim, dum illam te uimur, in hanc incidimus quod in Thucydide uitium Cicero notauit, cum esset alioquiscriptor egregius. et uero C. Caesar, cum brcuitatem maxime om-mum adamauerit, ita tamen prectius in ut eodem
479쪽
lim in exponenda re decet.nam laboratam studiosus oratronem nimiaq. excultam elegantia prudentium aures non modo in commentariis, uerum in historia quoque reo, M. Hic tibi est, Rhamnusi optime, mih/q. multis nominibus carissime, inmambus habendus, tractandus assidue, obseruandus, ediscendus ut eum penitus, siseri potes , aut certe quantum potes,imitatione ea primas nam cum
tibi Veneta bellum illud memorabile, omnium . discillimum,quod Henrico Dandulo Duce aduersus By antios gestum est, latina oratione tradiderit explicanduinu magnis l. etiam tuam nidi Briam praemiis hones indam decreto publico cen- fuerit debes eniti uehementer, ac omnes ingenutii neruos contendere,ne quis te tanto imparem oneri fuisse unquam putet . - rem intueor, prauemsane admodum T d scitem, rata commoveor rursus, cum ad ligentum ad lauriem impetus mentem di cogitationem reier huciabit; huiusce tibi commissi mune
i mustet, sudere enisecutius rem
480쪽
t sapientia uirum, consiliorum omnium summi uirum collegi participem; cuius elucent in urbeno ira uirtutes eximiae nomen autem, aeternis cons vatum atque impressum ingenti monumentis, per orbem terrarum fama dii pauit is te sua doctrina, leuet, coit illa monebit, prudentia reget . at quo studio e quoscilicet pater Filium, , quo talis pater talem filium debet nec sane uideo, quem deceret magis,aut in quem M aptius,quἀm in te,
prouincia conueniret . nam cum eas res, quae tibi
sunt latinis litteris tractandae, magna ex parte inber, ut audio, contineat Gallica scriptus uetere lingua, tum ipsa perobscura,tum multis praeterea diuersarum linguarum uocabulis permis a , atque confusa eum porro librum pater tuus es unicum habeat, et uirus ipses de nostris quidem homin bii ct optime omnium intelligat, apientissime, ut in omni re emper, ita proximis mensibus decretum a X uiris es , ut haec tibi potissimum Venetae pars his torta mandaretur , cuius haurire mentiam non aliunde laus m ex tuis aedibus , licebat. Ego que em, etsi utelligo, qui es, quam te delectet uerus honor, qu in tua tot incumbas ad decus tamen hortor te, sensus huc omnes tuos, cogetatIouesq. couuertas excites ipse te consideres etiam atque cliam, ut susceperis, a quibus commissum, qua tua aetate, quali nnium ex hectatione Venetam scribis historiam, nec uniuersam, sed quod in ea maxime putatur excellere scribis Principum