장음표시 사용
2쪽
e: o uamquam hodie in soris nostris frequenter Miariis L a audiantur actionum in factum nomina, tam actionaea V O, certum tamen est, quam quod certissimum, UM rem ipsam a perpaucis recte intelligi, eam- 2 2
que inter eas Romani iuris portiones connumera hau aedam esse, quae peculiari diligentia luci suae non-I--. dum restitutae sunt. Equidem scio, exstare labores de in factum actionibus praeclaros, ICtorum praestantissimorum IACOBiCVIΛCII a) EDMvN
3쪽
ut his in mentem unquam venerit, hac sua opera naturam ac indolem actionum in factum perscrutari, diuersaque illarum enucleare genera, Vt potius egerint tantummodo de iis in factum actionibus, quae eX contractibus nascuntur nomen non habentibus , reliquas vero in fictum actionum species suo quamlibet loco saltem nominasse contenti fuerint, Unicum si excipias M ERILLIvM, cuius tamen Ob-- seruationes hac in re nec legitimis notionibus harum actionum adquirendis semper lassiciunt, nec adeo ambitum earum nosse cupientibus satisfaciunt. Periculum itaque faciam veteris illustrandi huius iuris, eo nomine felix, si meae qualescunque cogitationes materiae huic curatius perscrutandae ansam dederint doctioribus.
Sine co- Cum maximus in factum actionum numerus caussam & naturam ex mira contractuum institutiO- is , koii ne Romana capiat; facile erit ad colligendum, sine is iniet eius cognitione viam ad in factum actiones recte perspiciendas patere nullam. Compagis ergo plane singularis ac praeter gentem Romanam nulli cognitae ratio paullo accuratius erit indaganda, quo inoffenso pede ad nostram transire possimus materiam.
b obseruation m Lib. III. mp. Tit. UL de ad D. Tit. ἀπ Praescrip .
4쪽
Conuentionem dixerunt Romani teste VLPIΑ- M. No υ duorum pluriumve in idem placitum conoen sim. νηπυ μα- Pulcra sane pactorum descriptio, quae adhibito in consilium rectae rationis dictamine, in diuulso neXu is is producit conclusionem, Omnes conuentiones de rebus & factis licitis & in nostra potestate positis obligare. Sed aliter ratiocinati sunt Quirites, qui non omnibus adstitere conuentionibus, Vt nemse alter, qui aliauid dare se vel facere velle promiterat, adseruanda adigi potuerit promissa. f) Anne igitur perfidiam approbarunt veteres Romani y Minime Vero. Non enim solum ex iis conuentionibus, quae actionem non producunt, dederunt exceptionem u), sed etiam illum credi durunt improbum, qui fidem non liberaret, adeoque praestationcm cius, quod promisit, pudori promittentis reliquerunt; id quod praeter varia in Digestis loca testatur etiam SENECA D: Afulta, inquit, legem non habent, nec actionem; ad quae consuetudo vitae humanae lege omni valentior dat aditum. Nulla lex iubet, amicorum secreta non el0-
qui, nulla sex fidem etiam inimico praesare. Quae lex ad id praestandum nos quod promisimus adigat Querar tamen cum eo, qui arcanum sermonem non continue
rit, re fidem datam, nec seruatam, indiguabor. A et q. IV.
e In L. r. a. D. de Pare. t L. alleg. I. f. eod. D. de Pas.lf V L P IA N v s in L. I. β. 4. U Lib. V. cap. 2 3. de beneficiis, D. de Pact. Vide plura apud PER. in quem locum docte eommentatus ILL. BVRCH. CHRIST. DE est GER. Noo DTIVS de Pact. B E II R in disc de actione doli uiali de Transact. eae. IQ, P. R. s. 4.
5쪽
Inquirendum igitur nunc est in caussam, qua impulsi a rectae rationis dictamine hic recesserint Romani. Inuenisse eam prudentum nostrorum plurimi sibi videntur in AvLO GELLio i , apud quem SEX Tvs CAECILI vs ait: fidem maiores nostri in negotiorum contractibus sanxerunt, cui addere solent VLPIΑNvM hc, qui contrambus tantum inesse scribit obligandi caussam ciuilem. Eandem cantilenam cantat ED MUNDvs MERILLI vs ι): fidem non sanxerunt in nudis pactis, nec Iormulam prodiderunt , qua de nudis pastis ageretur, quia modum vulgarem sidet adstringendae habebant stipulationem, certa verborum proprietate contractam l. a. D. de O G Aquam si paciscentes omisissent, magis videbantur perlu-1orie fecisse, quam ut Adem adstringerent. Quis vero non illico videt, rationem hanc obligationis apud Romanos in pactis exulis non suffcere, quin potius idem per idem, sed tantum aliis dici verbis 8 Etenim quaerens ex me, cur Romani omnibus licitis con- Ventionibus obligationis vinculum non addiderint' cui ego respondeo: quia iidem in contra Ebus tantum ridem sanxerunt, porro sine dubio scire cupier, quarenam contractus soli obligationem peperissent, reliquae conuentiones non identidem l Cui dubitationi Vt satisfiat, penitius nunc veritas caussae huius inuestiganda, eaque paullo altius repetenda est. f. V.
6쪽
Cum ex nullo scriptorum Romanorum. ex nul- ori , la lege Romana vestigium appareat temporis, quo rempublicam Romanam distinctione conuentionum a uis. in pacta & contractus caruisse pateat, & SEx Tusipse CAECILI vs Originem contractuum ad maiores reserat suos: Vero certe simillimum est, distinctionem istam simul cum populo Romano sere natam esse, antiquissimisque Quiritibus deberi. Ex Graecia namque eam delatam non esse, indicio est, quod Graeci in simplicitate iuris naturalis permanentes, solo etiam nutu m promissiones firmare suas fidemque facere poterant. Sane iam SERvII TVLLII temporibus non Omnes conuentiones vinxisse, sed in contractibus vinculum iuris stetisse, docet nos DIONYsIVs HALICARNAssgus n verbis: Ieges de contractibus es de iniuriis tulit, quas curiatis comitiis ratas fecit. Erant autem numero quinquaginta , quarum mentionem facere iam non est opus. f. VI.
Explicui, quoad eius fieri poterat, originem miro e contractuum historicam,' sed magis ad rem nostram facit cognitio moralis ortus, seu caussae, quae rei aiatam mirae, qualis est Omnino compages contractu- manoνum A 3 um inconsam
-ὶ Vide EDM. MERILLI UM, qui hoe ex optimis Graecorum ser,ptoribus probatum dedit in Observ. Lib. IV. cap. I. ct Lib. VII. eap. 39. L. IV. Antiquit. ROIu. p. 2I 8.edit. Sylburn de a. I 69 . ad quem locum vide, quae dixit N O o D TI-Vs in Libr. de paei. ct tranε4ct. cap. 9.
7쪽
um apud Romanos occasionem praebuerit. Errant sane, qui de ortu populi Romani magnifice sentiunt. Initia faciebat colluuies hominum infimae sortis, sex vicinae plebis nouarum rerum auidissima, nullis legibus colligata, aucta quidem deinde, sed turba hominum, quos nequitia exules & fugitiuos secerati v dique ad Romuli asylum concurrentium. ob Iam si, ut cum B. HEIN ECCIophilosophemur, θ) ita comparatum est natura, Vt homines, qui coaluerunt in ciuitatem animo tamen plerumque sint a ciuitate alienistimo ; cum bonum ciuem ita praecultum atque institutum esse oporteat, Vt iussis imperantium pareat promte, Ut ad utilitatem publicam omnes acti nes, Omniaque consilia sua conserat, ut denique ni
hil sibi bonum atque utile esse statuat, nisi idem bonum ac salutare sit uniuersae reipublicae: natura comtra effraeni homines plerique adeo ad omnem libidinem feruntur, Ut si omnia agere suo arbitrio, si mena impune mordere, suisque velificari comm dis possint, tum demum sibi verae libertatis dulced, nem percipere Videantur , bone Deus liquam raram fidem oportuit fuisse penes multitudinem hominum istam, quorum plerique non a forma rei- publicae cuiusdam iam iam ordinatae, sed a populo nondum in ordinem coacto & a spe fruendi non li-hertate, sed licentia audendi, quod lubet, allecti, euitandaeque, quam meruerant, poenae caussa coseverunt,
s. Liuius Ilist. Lib. I. eap. g.
cons. etiam, quae docte, uti solet de hoe argumento scripsit Consilia. rius Iustitiae Intimus GEBAVERus,
Georsi e Ausustae illustre deeus, melim ct praesidium in diss. de R
mulo cap. 3. 3. - ρ In orat. de uampri formulans. 3. quae est inter opuscula exerc.
8쪽
verunt, δοῦ cui Romulus & magistratus precario sere imperabant. q) Putasne a maxima huius globi nondum imperio si hiecti hominum plerorumque perditissimorum, multorum fidei fractae nota laborantium parte pacta fuisse seruata 3 Impune se tueri
exceptione : non satis sie deliberasse co, aut poenitere se promi is re facti clamare poterant. Quamuis igi
tur ex ipsa populi Romani constitutione prima liqueat, Omnes fere conuentiones exceptione poenitentiae everti potuisse atque elidi; aliunde tamen quoque probabili vatione firmari id potest. Consideranti etenim mihi, quo tendant OVIDII Metamorphoses, venit in mentem , coniicere. interdum, Poetam sub Phoebi in Phaetontem nimis liberalis imagine Quiritium veterum incautas promissiones, temerariasque earum reuocationes depinxisse s Verbis:
quoque minus dubites s quiduis pete munus: ut illud Me tribuente ferar. Promissu testis adesis
Dis iuranda palus, oculis incognita nostris. Vix bene desierat: currus rogat illa paternor Inque diem alipedum ius N moderamen equorum. Poenituit iurasse patrem, qui terque quatcrq concutiens illustre caput, temeraria, dixit.
Vox mea facta tua est. Utinam promissa liceret Non dare sSed in Corpore Iuris Romani reperiuntur huius excipiendi libidinis vestigia, quae Olim conventiones
9쪽
obtentu poenitentiae & non adhibitae deliberationis debitae euanuisse, haud obscure docent. Uxori 1uae quis mortis caresa servum donauit, eumque cum liber
tate beredem scripsit; an valeat in stitutio quaeritur ἐVLPiANus it putat: si hoc animo eum scripsit heredem , quod donationis se dixit poenituisse, valere insti
tutionem. ' Nemo nescit, olim donationes non obligasile, sed postea obligationis vestem a legibus accepisse.& tamen conati sunt interdum Romani, donationibus , licet iure firmatis, opponere eXceptionem poenitentiae. Hinc rescripsit Imperator P no
nus A. FELICi ii : Si apud provinciae praesidem aviam filiae tuae quas poenitentia dultam subtracta in-
frumenta donationum igne exulsisse constiterit, vererite non oportet, ne id, quod iure vires acceperat, ex post facto possit in dubium revocari. Clarius loquuntur DIoc LEΤI AN vs dc MAXIΜI AN Vs Impp. .vi: Cum profitearis in fraudem te alterius dona te, pr fusionem inhonestam continere intelligis. Itaque si donationem perfecisti, eam revocare non potes ex memorata allegatione, sub obtentu poenitentiae. Pollicitationem obligationem effecisse, quidem constat, sed non nisi factam ob honorem vel aliam caussam iustam, vel re promissa tradita, vel si promissor facere coeperit, alias agenti enim ex pollicitatione perpetua obstabat exceptio poenitentiae. cy Inde
est quod scripsit VLPiΛNvs et et Si quis, quam
10쪽
9ex pollicitatione tradiderat rem municipibus, vindicare telit, repellendus est a petitione , aequilonum es enim, huiusmodi voluntates in ciuitates collatas poenitentia non
Cum itaque viderent rex & magistratus Roma- ω ni, reipublicae recens conditae non conuenire, ut po e homines egregie leues aut nimis faciles quibuscunque promissionibus temere caperentur ca), perditissimam Vero plebis pars promimones praetextu deficientis is ιαν. deliberationis vel poenitentiae redderent vanas, aliisque illuderent, & hac fraudulosa cxceptione fidem inter ciues tollerent, perfidiam introducerent, Obbcem huic malo ponere decreuerunt.
9. VIII. Si reges populo Rom ano sine limitibus imperassent, D -- facile huic libidini medicina parari potuisset tutissima
per legem aliquam, qua Violatio conuentionis certa Coerceretur poena. Verum quemadmodum regia dignitas ista tempestate magistratu,eoque plebis arbitrio quodammodo subiacente absoluebatur o), gubernatioque populi erat precaria t, ita lenibus, cautis, sed absol tam potestatem non spirantibus opus fuit remediis. Recta
de Transact. cap. I . b Non repugnat TACIT Us L. IIL Amial. e. 26. scribens: Rommutam υι libitum imperasse : non enim haec verba imperium illimitatum in-nuunt, sed Romulum, primum reugem, Ut iustum visum ipsi fuerit, ordinasse rem publieam. Aut si forinte ilisto durius eum Romanis egit Romulus. ferocem hane plebem iugum imperii serre noluisse . patet ex eatissa de genere mortis Rontuli.