Vitae synopsis Stephani Borgiae S.R.E. Cardinalis amplissimi S. Congr. de Propaganda Fide praefecti

81쪽

32xngens, horrendum, atrox, et cui rationis lumen ademptum. Non crederem , trium annorum Spatio amplius decem mille improbos libellos ab e X tera manu in quamdam urbem submissos fuisse, ut hoc bellum et novarum opinionum incendium promoveretur, ni Si Vir quidam Spectatae virtutis et honeStatis , ejusdem urbis censor , hoc me certi S argumentis condocuisset. Pergant jam boni Principes, Si possunt, patriae religionis integritatem , et castos populi mores tueri , saluti, prosperitati et tranquillitati regnorum suorum prospicere , dum tam perniciosa lues sere omnem, qua late patet, Europam infecit . Est vitium et Uue , et ferro violeatius iῖ , et nisi principiis obstes, serb medicina paratur, dum mala per longas iuvaluere moras . Quamobrem Sapientissimo consilio Romani Pontifices S. Indicis Congregationem in urbe instituerant, cui tandem anno MDCCLIII. Benedictus XIV. in sua aurea Constitutione : Sollicita ce provida Romanorum Pontiscum Vigilautia: eXcellentem methodum praescripsit in examine et proScriptione librorum Servandam . Huic S. Congregationi Stephanus Cardinalis jam ab anno 1797- praefuit , sed ob dispersa sub romana Aia archia illius

membra numquam aut coetum cogere , aut perniciosorum librorum cen-

Suram ac proScriptionem aggredi potuit . Nemo illo indulgentior fui: in facultate libros prohibitos legendi concedenda, dummodo de legentium probitate et fide illi legitime constitisset . Curiusitatem magno rum peccatorum matrem esse dicebat ; cui non parum con Sultum esse arbitrabatur, Si froeno aliquo injecto cohiberetur, cum funditus evelli , et domari non posset Dolendum est , eum longiori tempore hoc munere perfungi non potuiSse, is enim omni doctrina probe exercitatos viros jam delegerat, quorum opera et virtute improborum librorum perniciem e Republica Christiana depulisset. Praesentia et opportuna remedia Semper praevalent consultationibus longis, quae dum vix finem inveniunt, serpit interea malum , cui mederi aegre pote St, PomStquam venenum per omneS artus eSt diffusum ..

CAPUT VI L

Stephani Cardinalis Maseum Horesanam Velitris .

α, d ultimos tres Stephani Cardinalis vitae annos devenimus , et ad hos referenda.est summa persectio celeberrimi Musei Borgiani Velitris , Avitae diligentiae, et Borgianae genti familiari in colligendis antiqui S monumentiS studio insistendo, Stephanus, jam anno MDCCLXIX. suo Mu- Seo in sormando, augendoque primam admovit manum , et in illud infer-Oz Plutarchus in fragm. An vitiositas ad infelicitatem sussiciat ia

82쪽

re ad laboravit , quidquid ad novam et veterem gentium historiam, ad

totius Orbis geographiam, ad populorum idiomata et m ores , ad regum ct urbium numismaticam , ac denique ad universi orhis religiones spectat . Hoc insigne studium , hunc sublimi ingenio et nobili animo dignum ardorem is non antea posuit, quam ille vitam eum morte commutaret . Nos viri Spectatissimi vitae synopsim scribentes , in longam hujus locupletissimi Musei descriptionem evagari non possumuS , Sed contractiori qua licet brevitate rei summam exequi conabimur . Divi

ditur Museum Borgianum in decem classes , quae monumentorum Va rietate et copia Se invicem complectuntur , et tamquam catena quae dam, ex variis annulis confecta, ex Ina classe in alterius cognitionem

ducit, per partes omnium mittium religionem, mores, idiomata, historiam , mythologiam , geogi aphlam , artes atque scientias common strat , atque in unam rerum Summam ascendit, ex qua quis certam, aut probabilem antiquitatis doctrinam, usum, et rationem reddere pOS sit . Est ergo Mus eum Borgianum Velitris armamentarium quoddam , eX

quo adhibita diligentia, s :udio , mentis acie , et judicii praestantia quaevis arma ad veritatem stabiliendam , atque ad mendacia profliganda depromi pDSSunt .

I. Est Aegyptia classis. Ad hanc reseruntur membranae, Seu codices ex membranis collecti, Memphitici CXXXIII., Basmiuiei III., Sa-hidici CCCXXV. , quos in ordinem redegit, magna ex parte inter pretatus est, et doctis annotationibus illustravit Georgius Zoega, Damis . Opus hoc addito ubique textu Copto- Thebaieo typis S, Congr..de Prop. Fide jam editum est, solia, ut ajunt, complectens amplius centum seXaginta , dempto fronti Spicio, quod cruditissimus auctor necdum suo operi apposuit ob litem inter S. Congr. de Ρrop. Fide , et gentem Borgiam exortam de ineunda Codicum MS9. haereditate. Membranas, Seu D gmenta manu Scripta, charactere Copto- Thebaico universim numerat hoc Muse iam DCCC , qui numerus extat in opusculo Cl. viri Stephani Bonou, monumenta Musei Borgiani recensente, et auctoritate ipsiuS Stephani Cardinalis confecto . Eminet in his membranis fragmentum Evaugelii S. Joaunis Graeco-Copto-Thebaicum saeculi IV., quod mira eruditione dilucidavit Augustinus Ant. Georgius, Eremita Augustinianus , Romae an I789. in quarto. Doctam suam operam in his sacris Memphiticis et Sahidicis membranis edendis et illustrandis etiam navavit ni-dericus Munter , Prosessor Halaiensis, quin et ipse StephanuS Cardi natis, cui debemus excellentem illam dissertationem de cultu S. Coluthi , ex Aegyptiorum praecipuὁ Synaxario collectam, quae in Serta eSt,

alteri Georgiano operi de Miraculi; S. Coluthi et Reliquiis S. Panesniv, Aegyptiorum Martyrum , quod edidit Romae anno I 79ῖ. in q, Huic Operi eruditus auctor meo nomine suppresso ad pag. CCI, longissimam

83쪽

et acerbissimam affxit velitationem , quae illuc tam apte , quam pugnus ad Oculum , resertur. Huic velitationi ego respondi Dissertatione de Veteribus Indis, in lucem prolata Romae an . t 9s. Ex his Borgianis membranis colligitur, treS in veteri Aegypto dialecdos usu ecclesiasti,co receptas sui SSe, nempe memphiticam , rahidicam , et in his mediam , quae ex illis coaluisSe videtur . Summopere expetenda est interpretatio 4nscriptionis trilinguis , nostris diebuS repertae in oppido maritimo Aegypti Roseta nuncupato , cujus in Signe ectypon graecum ediderunt Angli. Sane cum in eXemplari graeco Vulgaris aegyptiae dialecti in eodem monumento adhibitae mentio occurrat , videndum est, an haec lingua cum tribus a nobis laudatis aegyptiis dialectis aliqua assinitate conjungatur . Ex Aegypto et Syria nobis allata sunt exemplaria Veteris Testamenti , Samaritauus nutateuchus a Petro a Ualle P. Morino Parisios transmissus, quatuor Maraelia lingua Coptica eleganter et ab antiquo descripta , quae R- P. de Sancy ConStantinopoli Lutetiam ait alit, cκem plar alterum Alexandrinum Pentateuchi Samaritani, ac denique, ut alia

innumera silentio praeteream , codeX aegyptius celeberrimus Uet. Testamenti, quem Ben Ascher correxit, et Maimonides descripsit 14 . Nihil itaque mirum , si Stephanus Cardinalis Suas curaS in Aegyptum , veterem erronum, et Sacrariam Uezitatum magi Stram, direxit . Illius opera Museum Borgianum pomi det DXXIII- monum emta aegyptiaca milia, ex quibus multa hieroglyphicis notis sunt distincta. Enitet in his arca ex grani te rubeo Sacris litterarum formis conspicua , quam olim C, Niebutir in suo Itinerario descripSerat . Geminae aegyptiacae sunt CCCXII., in quibus quinquaginta scarabaei figuris hieroglyficis insignes . Adde sculptilia monumenta quam plurima e X aere , plumbo , ebore , et ligno , quorum aliqua coloribu S tincta . In his numeranda sunt monumenta Christiana, graecis et coplicis litteris praeclara, quae singulari commentario illuStrari merentur . Numi Imperatorii aegyptii sunt amplius mille et octingenti , quorum longam seriem Alexandrina eruditione refertissimo descripsit libro C, vir , Georgius Zoega . Is ipse est, qui hujus aegyptiacae ClaSSi S confecit catalogum manuscriptum, qui publica donari luce meretur FOSSilia aegyptiaca censoria quidem Minera logiae cognitione claro , sed rudi et fossili stylo descoipsit Gregorius ad , Danus , adnotationes autem adjecit idem Georgius Loe-ga . Madio litem moverunt illi, qui a Systemate Meroeriano dissident . Haec collectio non parum aucta est postremis Stephani Cardinalis cu-ci Confer librum inscriptum e Antἰ-

quitates Ecclesiae orientnlis , Clarissimorum uirorum L. Allatii , Luc. Holstenii , I . Morini , Ahr. EcchelIensis , Nic. Ρeyrescii Dc., dissertationibus vistolicis enu-

etearae 4 Londini , I 682. in 8., et Iohannia Ionstonii D. XI. appendicem Pag. II. de Libris Sacris Vet. Test. ad schediasma

de Festis Hebraeorum et Graecorum . Vra

84쪽

ris , qua& ne in ipso. qui dein Suo exilio eXSanimo dimiserat ; nam in itinere suo Patavino is ex bene Volentia amicorum suorum acceperat tintinnabulum , Sigillum ex aere, et felem aegyptiacum, quoddam muSi- cum instrumentum pul Santem , eX teStacea compositione , quam nostri asta vocant , conflatum . Meminit harum rerum Stephanus in suis litteris anno I 9o. Vindobonam ad me datis . Quam locuples et rarasit hae C aegyptia claSSiS, condocent nos viri harum rerum probi periti, Dolomieu, Maii, Pet=imus, et Iohauiaes Comes Potochius , qui in uno Musco Borgiano integram edisci posse lithologiam aegyptiam Iiquido assirmant, et quid artiseX natura in illa orbis parte aliquando operata sit , haud obscuro indicio deprehendi aiunt is) , Et Potochius

quidem in praes ad suas Mauethonis dynaStias an . I 8οῖ. Florentiae editas ad Emum Stephanum Card. ait: V. E. me tendo it la inatu dans lu

1e retrouetai Memphis daus Coire Maseum de melletri . Non exiguam horum monumentorum Partem: Orbis litteratus debet diligentiae illustrissimi viri, D. Antonii, Comitis de Ca Ssis a Pharaone, nunc S. C. M. ab intimis consiliis, et Aquileiae Ducis ,. Tergesti spectatissimi incolae . Is dum Alexandriae in Aegypto telonio et vectigalibus. praesui

set, vetera aegyptiaca manu scripta, codiceS, et monumenta per Arabes conquiri , et AleXandriana convehi curavit , unde is illa navibus imposita Liburnum transmittebat , eX quo pomi, curante Stephano Romam et VelitraS advecta fuere Non pauca et ipsi orthodoxae fidei Praecones Romam attulerunt, ex quibus tandem aere et indefessa Stephani solertia coaluit hoc praestantiSsimum Mu Seum . Noctes ille duce. bat insomnes, dum aliquod mo Numentum adventare comperiebat , et raro suis aedibus egressuS est, niSi alicujus cimelii perquirendi causa. Domi , ad tabularium , inter litterat OS viros , inter ipsa omnis generis antiquitatis monumenta omne illiuS delicium , et pura animi volu

pias, quam e X inSpectiS, et manu contrectati S omnium gentium monumentis capiebat. Dissicilis ad prae Standum aSsen Sum, cautus ad credendum , inter viroS litterat OS Saepenumero aemulationem et pugnam excitabat , ut ex erudita concertatione quaestionis definiendae veritas eo lucidius pateSceret. II. Volsca classis numerat multa anaglypha ex terra coctili consecta, quae varios veteres Volscorum ritus ad religionem et matrimonia spectantes exhibent . Sunt ex ei S non pauca variis coloribus tincta, quod magnopere eorum pretium auget, cum eruditis viris lucem praebeant, veteres illos rituS accuratiuS e Xaminandi et describendi. Re-

85쪽

verta suere an. I 84. intra urbis Veliternae, olim Volscorum Metropolis, septa, atque ab eximio analecte, Johanne Paulo Borgia , nostri Stephani germano fratre, atque a strenuo viro, Camillo Borgia, ejns filio, utroque Equite Hierosolymitano , in patrium Museum Veliternum illata . Praeclaro opere haec descripsit et illustravit Doctissimus vir ,

Philippus Angelicus Becchettus , Ord, Praed. , nunc Civitatis Plebis Episcopus , quod inscripsit e Barsi rilievi Volsci in terra cotta , d inti avarj colori , t vati nella Citta di Velletri . Roma I 8S. in sol ., annexis septem tabulis aeri incisis. Laminam aeneam Volscam, antiquiS- Sima inscriptione , sacrum piaculare, et Magistratum Vestieruum memorante, insignem, ego exhibui in mea Dissertatione : De latini semmouis origiue , et cum orientalibus linguis connexioue, edita Romae

1 3 2. p. VIII. Ueterem num utra ad hanc eamdem clasSem pertinentem

descripsit doctus vir, Dominicus Sestinius , qui, dum de Museo Borgiano Veliterno sermonem infert , illud nuncupat , Suo dei piis illustri Musei di tuita ι' Europa . Hunc eum dem num um scite interpretatus est Ennius Quirinus Visco uti , Minervae Ueliternae descriptionem accuratam adornavit an . I 97. Joseph ΡiaZZa . Tacitu S praetereo asia monumenta Volsca , quibus eruendis et illustrandis Stephanus Cardinalis suum aes et operam impenderat . Intemperantem nemo illam opinio nem esse dicat , quae fert, VetuStisSi MOS Volscos, a Romanis tantopere lingua , moribus , et ingenio diSSidentes , Veterum Celtarum seu Germanorum genus eSSe . Germani certe totam Italiam a manipulis

Celticis per Italiam sparsis hodie luna mehb4aud, id est , Volso rum

terram nuncupant . Monumenta Vol Sca civiles et religiosos veterum Vol scorum ritus exhibentia, agreStiS et dura vetus Vol Scorum 4 ingua, teste Titinio comico, et Strabone a Latina prorsu S diversa , gens ipsa, teste Suetonio Romanis infesta, et celtico robore praeclara, hoc satis evincere videntur . De Celtarum per Germaniam , Italiam , Graeciam . Pannoniam et Asiam migrationibus videri potest eximium opus P. Magni Κle in , Ord, S Bened ., Abbatis Got twicensis, quod inscribitur: Notitia Austriae Autiquae et Mediae, tona. I. Austriam Celticam ab ultima scriptorum memoria sistens, typis monasterii Tegern Seensis an . t 78 i. Has migrationes doctissime pro more Suo confirmavit vir, magno litterarum damno e vivis ereptus , D'risIe de Tillo Aou, in selectis adnotationibus ad opusculum Aherbladii, Notice Sur Deux Inseriptio us Eucharacteres Ruuiques, Trouvees a Venise , et fur les inaraves , inscriptum , et Parisiis editum an I 824-, in quo ad pag- ῖ2. et Seqq, ex Rubru quis , Josaphat Barbaro, Bus beck, et Johanne Podesta Scite ost ei dit, Germano-Gothicas colonias in Crimea , in Tataria ad mare Caspium, et flumen Gihuπ protensa , reperiri, quae idio ma germanicum

86쪽

Joquuntur . Sed haec nOS a proposito avocant et ad incudem est rγdeundum .

III. Heliusca clamis abundat pateris ex aere, insculpti S elegantium figurarum ornamentis praeclaris , quarum sex , ni fallor , in scri ptionibus gaudent. Numerat praeterea duo candelabra aerea, CXXXXII deorum simulacra , duaS cistaS mysticas, Sex parvas columnas , CCLXVI

asses heir coS, varia S urnas, et non contemnendam seriem Scarahaeo.

rum . In ScriptioneS viam Sternunt ad pervetustum primaevae hetruscae

gentis idio ma investigandum , in quo studio excellit vir doctissimus Aloysius Lantius, qui multa ex his Borgianis monumentis perquam erudith interpretatus est , Speciminis gratia heic apponere liceat inscriptionem Sequentem sΚatu ne asul Teurs inpCatuveatum Hermes sum

Monumentum eSi hoc Muses Borgiani ex aere , formae Iunaris , libra appendens quinducim , repertum in Hetruria in limite aequalis distantiae inter duas urbes , tribus nempe leucis hinc et inde inter se dissitas. Ex quo patet Catus ates Hetruriae populum fuisse, eumque Hemma Seu 'Termico ab alio distinctum , Separatumque eXtitisse . Ex omnibus hetruscis inscriptionibus patet, antiquissimam illam gentem a dextra ad sinistram scripSisse , eo plane modo quo vetustissimi Graeci . Cadisi Alphabetum hoc ordine fuisse dispositum conjecturae locuS e St, quod Cadmus litteras suas acceperit a Phoenicibus , qui a dextra ad Sini Sinam scripsere, ut plerique alii Orientales , Uid. Herod. l. v. c. s8. Jonii primi ex Graecis fuisse videntur , qui Cadmi institutionem mutaverint, quos secuti sunt Aeoli . Vid. Muratori Thes. rescript. tona. Iv., d. et i O8. Hinc in veteribus Graeciae vasis, quae collegit Hamilton , et in variis Graeciae et Siciliae mimis ordo et lectio litterarum nunc pro cedit a dextra in sinistram, nunc a sint Stra in dextram. Sunt ergo litterae hetruscae, earumque ocilo antiquissimus, et origiDe Sua grae-cta S, ut graecae Sunt pleraeque hujus veteris idiomatis dictiones, quod in monumentis a Doctissimo Lantro illustratis nunc jam indubih con stat . Quare valde miror, quomodo adduci potuerit hesternus Scriptor , ut tam liberὁ ediceret, veteres Hetruscos origine Gezias esse . Si eX litteris, lingua, moribus, et religione ducta argumenta aliquid' Valent , Sane Sapientius is aSserere potuisset, eos a Graecis Pelasgis originem duxisse . Retinent illi aliqua sua antiquiSSima instituta , ut Sunt eorum litterae, rudimenta primaevae Graecorum linguae , cistae mysticae , urnae sepulchrales, hypogaea. Alia vel Sponte, Vel eX u Sta et consuetudine posteriori cum Latinis et Romanis mutarunt, emendarunt, abol verunt. Conferri potest Clemens AleX- Cbhofς. ad Gentes n. s. Qt

87쪽

pag. I9. edit. Ven , ubi de veteribus Etruscis sermonem insert. Veteres Hetruscorum litteras primus Romae comparavit Stephantis Borgia . De qua re vide p. 6. praef. Amadutianae ad Alphabetum veterum Etruscorum , Romae I 77 I. Inscriptiones Veteres hetruscas agri Perusini collegit et in lucem protulit diligens et eruditus scriptor Johannes B. mermi lioli, Patritius Perusinus, quae fers nihil aliud continent, quam nuda nomina aliquarum veterum Hetruriae familiarum . Causidicum Cortonensem Ludovicum Collellini, qui Ab- AIosii Lautii Hetruscum Alphabetum oppugnat , non moramur , quis enim Lantii Alphabetum

invariabile , et numeris omnibuS absolutum esse dicat, qui graecae παλαιογραφίας peritus Sit, et quas Variationes gens graeca in suis alpha-hetis adhibendis Subierit, probe noverit . Legi possunt in hac re : Obserzatious ou the paleograpb of thr auete ut Gree s to facilitate the iu-terilaenoe of their inscriptious, and of them of the Etruscaus .

IV. Graeca classis exhibet unam tesseram ho Spitalem , quam d c te exposuit , et interpretatus est J. Philippus Siebenhees , Norimbergensis . l . Multa deorum Simulacra ex aere, fragmenta marmorea inscriptionibus insignia , in quibus tabula opere caelato, et sat longa in- Scriptione praeclara , quam in commodum recte instituendae juventutis illustravit Arnoldus Herren , Bremensis, vir praeclaris editi S operihus Reipublicae litterariae notissimus . III. Lampades duas eX aere . 1 U. Centum et amplius veteres in Scriptiones . V. Nonaginta et amplius vasa graeca, figuris, Symbolis, et picturis veteres Graecorum ritus et mores exhibentibus illustria - Ul. Amplius V. mille num os graecos , Imperatorum , urbium , et graecarum coloniarum memoriam ac geStai reserentes . In his rarus et SingulariS ille numus Caracallae , Seu potius Ulpiae nutaliae , Thracum oppidi, quem epistola ad Stephanum Card. scripta et edita scite illustravit Nicolaus Schois . Ex hac graeca claSSe, velut ex quodam eruditioniS promptuario , Dominicas Sestiuius, Euvius diuiriuus Viseonii , aliique viri eruditi suas animadVersiones , et praesidia deprompserunt, ad alia graeca monumenta rite describenda . Haec classis postremis Stephani curis valde aucta fuit.

V. Romana classis continet amplius Sexcenta monumenta ex ae-ae , plumbo , ebore , et marmore , de OS, animalia , Romanorum civi JeS , religiosos, et funebreS ritus, artes, et mores exhibentia. II. Uariam: domesticam suppellectilem , in qua fructuum , quod vir doctrina et virtute ornatissimus Philippus Iuveruitius , causidicas Romanus , perite descripsit in sua De froeuis, eorumque geueribus , et partibus dissertatioue, edita Romae an- I79 S. III. Laminas plumbeas pervetustas litteris insignes, multa anaglypha ex terra coctili, Romanorum artes et ritus ostendentia . IV. ASses ex aere fuso antiquissimos ς quoru qua .uo. Sunt rectangulareS, unus vero valde rarus , inscriptione Roma -

88쪽

nom insignis. Huius assis meminit in doctis operibus suis vir celeberrimus Ios h Echet, Scientiae numismaticae praeclarus Magister . Sant in his monumentiS romanis pervetusta linguae latinae vocabula , illis prorsus similia, quae in tabula ex aere Senatus Consulti de Sachanc.

tibus anno urbis s67-, ante Chr. Nat, I 66. CYarata , Occurrunt, ut ebi: utei pro uti, tabo Iam pro tabulam , consolaretur pro conSuleretur, plaus

pro plus, jousissent pro jussissent, ibet pro ibi, advorsum pro adversum , atquom pro aequum , fgier pro figi , facilimed pro facillione ,

gnoscier pro cognosci, suprad pro supra , vobeis pro vobis, tabelui pro tabulae, datat pro datae, strui pro sint. Asservatur haec insignis tabula ex dono Regum Siciliae in hibliotheca seu Museo Caesareo Vindobonae , eaque pereruditὸ descripta suit a Mathaeo Aegyptio an, I 729 Ex quibus jam patet, quam diversa fuerit lingua et orthographia latina anno 166, ante Chr. Nat. ab illa, quae deinde sub Augusto Romam inuecta fuit i 6). V. Numerat classis romana Seriem ponderum , ex quadraginta sex variae speciei ponderibu S conflatam , quorum pleraque

ex aere , pauca Uero eX lapide conStant . Notata Sunt characteribus , ponderis vim exprimentibus . VI. Sequuntur seXcentum et amplius rΟ-manae inscriptiones, tesserae theatrales ex aere, ebore et CSSe. VII.

Lampades seu lucernae prope infinitae, figuris et Symbolis adornatae, ex terra coctili, vel ex aere compositae. VIII. Res culinariae, instrumenta chirurgica et fabrilia, acus comatoriae, Sigilla, claves, annuli,

ex auro , argento et aere I7) . His inspectis nemo inficias ibit, Museum Borgianum Velitris apertum quemdam ludum esse, in quo quis historiam romanam perfecti Ssime ediscere poSsit. VI. Indica classis praeclara est sexaginta deorum Simulacris ex aere, ligno, ebore, Vel Stanno conflatis. II. Centum et amplius pictis tabellis, gesta dei Ramae et Krshnae , variosque indicos ritus, et mores exhibentibus . III. Numerat ea duo insignia Lararia domestica, quae ex multis valvis plicatilibus composita sunt , et in ultimo receSSu Seu sanctuario venerabile Numen recondunt, totum quantum auro et gemmis collucens, Haec duo lararia , indico peniculo et manu depicta, omnes Ramae et Arahaae dei theophanias exhibent, et fere totius Indicae mythologiae ac religionis summam Sistunt . Digna Sunt, quae non Solum ob mirum et autographum artis opus , sed etiam ad ediscendam et dilucidandam complicatam Indicae gentis mythologiam , nitido aeri incisae in publicam lucem proserantur; quia admodum ra-

89쪽

ra sunt etiam in ipsa India similia monumenta, et quae in solis Principum aedibus reperias i 8)- Accedit capsa eburnea opere caelato, et exquisito Scalpri artificio tam praeclare elaborata , ut nihil molliuS , ni nil delicatius in hoc genere exhiberi possit . Figurae praenitentes Ramae dei, ct Sidae ejus conjugis gesta oculis subjiciunt. Inter Budhaed ei Simulacra enitet unum ex aere, anno I 8Oῖ. Museo illatum , quod argenteis oculis gaudet , et totum quantum arabicis litteris refertum est; ex quo liquet, Nudhae seu Mercurii cultum non tantum Indo S, Tibetano S, Peguenses , Sia menses, Sinenses adoptaSSe, Sed etiam Ue teri alicui arabicae Tribui familiarem fuisse . Prosecto Cl, vir Simo uAssemauus i 9 edocet nos ex Abulfaragio , et Ismaelo Abullada , Veteres Arabes multa idola , ut Tribum Asad singulariter Mercurium coluisSe , caelestem utique stellam , sed cujus Hudha seu Mercurius , decussatis pedibus et facie oculisque candescentibus seden Si, Simulacrum est , Clariss . Hager, et o) me castigat, quod fiudham Indicum cum Sinensi fio et Fo-hi confundam . Sed ex adverso ipsum Correctorem corrigendum esse censeo , utpote qui ' et '-hi duas reales historica SPerSonaS, non autem entia pure mythologica , allegorica, et confictaeSSe credit . Aperte pugnant contra ipsum ea , quae de Fo et Badhadocte congessit Eleuker ai) , nec levioris momenti sunt illa , quae ego attuli pag. 49., et sO. in libro inscripto : Masei Boetiani Codices manuscripti , Aveuses, Peguaui , Si amici, Molabarici, ludostaui , Romae i79ῖ , ubi ex Sinensi libro Te Ling de Fo-D allegorico et mu- thologico , non autem vero humano Imperii Sinici Fundatore multa sat acriter disputantur. Addi possent et alia ex Carolo Muigroi, Vicario Apostolico Fokiensi, viro rerum sinensium peritisSimo . Haec non ita dicta sunt , ut lectorem inducere velim ad credendum , laudatum Musei Borgiani Nudhae simulacrum Mahumedis aevo antiquiuS CSSe , quin immo ipse ego persuasus Sum , illud a recentioribus Malium edoct8 Confer librum inscriptum e A comis parative Die M of the antient monuments of India , particulary those in the Isiand of Salset near Hom y , as described bu different mriters , illustrared Mith Princi . London , I78S. in . 19 Saggio suff Origine , Culto , Let- teratura e Costumi derii Arahi avanti it Pseudoprolata Maometto . Padova I 787. in 8. p. XXXIII. e seq.

in adnotasonthus . Fohi et Mercurius , ait ibidem auctor , iisdem symbolis adumbra tus est : a Sinensibus quidem Fohi per litteras suas et characterismos , ab Aesyptiis Dero et aliis Hermes per imasines et sta tuas So. Budha et D ema seu Herma Amarasinhae unius Mereurii nomina Iunt ἀ

90쪽

nis , in Indiam illapsis, ex indole et more Indico, cum arabicis notis

fusum et formatum fuisse; constat enim et ignicolas Parsos post suum in in dias adventum multa ex Indicis libris et moribus veteri suae religioni adjecisse, et cultum suum primaevum corrupisse. IV. Codices Indici manu scripti sunt numero triginta duo, quos ego longo com mentario illustrare compulsus fui , cum ignorantia rerum Indicarum in Europa, et vetereS errores, opinionesque falsae meis conatibus se valde opponerent , ipsum denique linguae Saerae , Samscrta nuncupatae nomen, Europae incolis antea fere ignotum esset . Durum est in adversa niti, et Vera rebus principia ponere , dum docti et indocti gatariunt, et veteribus animi praeoccupati judieiis irretiti, veritati obnituntur. Pegua nos codices fere omnes Stephano Cardinali donavit vir apprimh eruditus Angelus Doria Cortensvis Ord. Cler. Reg. S. Pauli , Utinensi Academiae 'lim a Secretis . Hos ille acceperat a fratre suo Josepho ab Amato, regni Ava et Pegu Missionario, qui in annotationibus ad Peg. codicem ms., qui Sappachiam, id est, liber omnis scieου-tiae inscribitur, observat : linguam Samserta in regnis Ava et Pegu Sensaearatu appellari, eaque librum Pegua num , Locaniti nuncupatum, lingua primittis donscriptum fuisse , ex qua tandem a Tatapoinis in linguam 'li conversus fuit. Invenimus ergo libri nomep, qui ex India orientali in Ρeguanas oras delatus, et ibi adoptatus fuit. Lῖoa in lingua Samscra da mica sonat Mundum , nὶti theSaurum , ac proinde libri lemma est, Mundi Thesaurus ς quod Ρ- Joseph ab Amato ex lingua Pali non satis apti reddit , dum ait libri titulum signiscare , diaso ' ora dei Mondo, id est, Maudi vas aureum . Omnes codices Borgianos, Indicos bibliothecae imperialis Parisinae, Indicos a D. Carolo Wil ius et D. Iones Societati regiae Londinensi oblatos, aliosque ce 'ego in mea Bibliotheca Indica complexus Sum , in qua CCCXIV. codices mss. Indici recensentur. Hoc opuS absolutum praelo typographi-

- eo jam iam subiiciendum erat , dum Stephantis Cardinalis in Gallias

avocatuS eSt ; ac proinde suo e vita exitu omnem hujus Indicae hi-bliothecae typis edendae spem praecidit . Illi , quibus vita comes fue- -rit, et Sol benignus arriserit , eoS conserre poterunt cum codicibus

IndiCis manuscriptis praedictae societati anglicae oblatis car) , nec non cum Codd. mss. Abrahami Hyacinthi Auquetit du Pe ou , quorum catalogum Ρarisiis adornant DD. Tilliarii, fratres libram et I) . Num os Indicos Musei Borgiani ego illustravi in SIstemate Γ ahmamco , sunt tamen alii novissime in illud illati , qui Secundis curIS et animadver-

du Perost , Pag. 7. a Paris ebea Tilliard.