장음표시 사용
11쪽
Flaxii dedicatione quin quo millia animalium interseerel si os in , sed
ipse studium armaturae thracum prae se serens, saepe cum populo et voce et gestu, ut fautor, cavillaretur ior . Quin quod summo semper vituperio datum atque ante eum, credo , a solo Nerono sa-clum est io 8) , mulieres quoque pugnantes in arenam induxti ios . Domitianus spectacula assiduo inagnifica et sumptuosa edidit liot: ipse vero Traianus, ut vir bellicosus ac sortis , valde iis laetatus est iii , triumphos suos venationibus ne gladiatorum muneribus magnificentissimis ornavii ii a) : neque Hadrianus no in itineribus quidem ab edendis spectaculis abstinebat ii I). Antoninum quoque Pium splendidas venaliones dedisse legimus ii 43 , Λ elium Verum gladiatorum pugnas cliam eonviviis adhibuisse so5 . Solus Antoninus philosophus caedibus tantopere abhorrebat, ut gladiatores athletarum more sine periculo dimicantes ederet ii 6ὶ, tantaque erat vitae indulgentia , ut cogeretur nonnunquain invitus vel in venaliones pergere, vel in theatrum descendero, vel spectaculis interesse ii et . Eo maiore dementia rebus amphitheatri lotum se dedit Commodus , qui gladiatoriis armis saepissime tu ludo , deinceps etiam in amphitheatro dimicavit ii Sin, quin seras etiam multas in arena occidit. Nomina quoquo gladiatoria recepit eo gaudio, quasi acciperet triumphalia. Pugnasse autem dicitur septingenties tricies quinquies sms . Ea ratione factum est , ut orbis terrarumidominus descenderet ad conditionem hominum maxime contemplorum illo). Initio enim son-les tantum depugnarunt igi), captivi deinde barbari coempti si aet) :el summo semper crimini datum erat, si quis sorte civem romanu in in nrenam descendere coegisset sta 3). nomines liberi vilissimae lan-lum conditionis auctorali gladiatores sebant siet 4 . Paullatim tamen, augescente in dies rei gladiatoriae studio, quum alii quoque viri arma gladiatoria animi caussa tractare coepissent si a5ὶ, Caesaris dictatoris speetaculis equites quosdam publico dimicasse accepimus, viri cliam praetorii filium , senatorem vero Fulvium Selinum ab ipso tantum Caesare impeditum esse , quominus in arenam progrederetur si as . Augustum porro scimus consectores ferarum o iuventulo nobilissima elegisse sig7ὶ; quid, quod ad scenicas et gladiatorias operas equitibus romanis aliquando usus est, verum priusquam id senatusconsulto velaretur si ad). Quod quidem senatusconsultum non magna postea fuisse auctori lato videtur , quum illo iam spectaculo ,
quod Drusus, Tiberii filius, edidit, duo equites pugnaverint, interseclusque sit alter i 293. Caligula ipse cum gladiatoribus pugnavit, ita lamen ut ipse sica serrea, ille rude balueret ibo , privatim prae-
12쪽
terea necdum in amphitheatro. Nolos porro patres familiarum , sed insignes debilitato aliqua corporis eum seris tabidis commisit i Si); equitem quendam gladiatorem in arena agero coegit si 32 . claudius autem fio Nero turmas equitum praetorianorum , ducibus tribunis, ad conficiendas alii canas exhibuero 33S : hie sonatores quoque plures seminas suo nobiles si Si, arena foedavit. Quamobrem a Vitellio denuo cautum est, ne equites romani ludo et arena polluerentur. Ita enim mos iste vulgatus erat , ut pleraque municipia et coloniae aemularentur , quo corruptissimum quemque adolescen
tium pretio illicerent si353. Nequo illo deerelo impediri poluit, qu
minus qui volebat imperatorum, denuo homines liberos ac nobiles in arenam vel deprimeret vel admitteret 136ὶ , quum mulli quoque non coacti , sed ui placerent imperatori, vel ut sortitudinem suam ostenderent armorumque peritiam , eo accederent. Ipso Hadrianus imperator atque Λelius Verus gladiatoria arma irae laruul t 37ὶ idem publico secisse commodum videmus; Didioquo Juliano opprobrio datum est , quod armis gladiatoriis exercitus esset si 38ὶ.Λ Commodi inde aetate quao rei gladiatoriae conditio fuerit, nousatis comperium habemus : quamquam diu post eum usitata suerunt eiusmodi spectacula. caracallam Dio gladiatorum sanguine maxime delectatum , et ipsum bestias trucidasse gladiatoriisquo armis cortasse, tradit id s); quumque per imperii provincias iter saceret, omnibus hibernorum Iocis ineolae ut amphitheatra eximerent coacti sunt ti4ο .Heliogabalus, dum prandebat, noxios et venaliones sibi exhibuit iii . Alexander quidem Severus spectacula frequentavit cum
summa donandi parsimonia, dicens ei ve ualores, et scenicos, et auri gas alendos esse, ut servos si 42 . Sub imperatoribus lamen seque
tibus denuo essior uil res gladiatoria : id quod numero ferarum, quae vel in silva editae sunt a Gordiano ii 43ὶ, vel post mortem eius a Philippo Romao eum mille paribus gladiatorum fiscalium inveniae, salis probatur i4s . Gallienus deniquo venaliones et ludos gladia-lorios si 45ὶ edidit. Aurelianus octingenia paria triumpho duxti a 46ὶ:
ac Probum quoquo praeter silvam magnificentissimam trecenta paria gladiatorum , maxime germanorum garmalarumque bello captorum,
dedisse constat I47 . Isaurorum tandem eaptivi a Caesare callo in amphitheatro seris obiecti sunt i48 .
Quantam autem vim atque polentiam in universam romanorum vitam spectacula amphitheatri habuerint, ea potissimum re cognoseimus , quod in tam mullis iamque variis mouumeulis repraesentata
13쪽
sunt. Quorum vetustissim , ni fallor , pepulcralia sunt. Quum enim an liquissimo tempore ad funera lanium celebranda gladiatores ederentur , ut ipsa quoque sepulcra corum imaginibus ornarentur , rei ipsius natura essectum est. Cuius rei exemplum, praeter notissimum Scauri Pompeiam sepulcrum, eas gladiatorum cssigies attulerim, quae prope Caeciliae Metellae monumentum conspiciuntur , etiamsi ad ipsum illud monumentum num pertinuerint equidem dubito. Atque eadem ratio in lucernis obtinuisse mihi videtur , in quibus nullae plane res saepius , quam gladiatorum reperiuntur certamina. Lucernae enim nescio an veteribus imaginem referre visae sini corporis animam continentis : cuius sententiae auctorem Plutare lium assero si 4 in ;propterea ardente lucerna lumuli ponebantur i5oὶ, atque inde evenit, ut omnibus sero in sepulcris magnus lucernarum numerus lave. niatur. In quibus quod gladiatorum iam saepe esse lae emgies sint, nomini mirum erit, qui ad funera maxime cos datos esse in mente in sibi revocaverit. celerum aliis quoque in utensilibus gladiatorumessigies esse ossicias , vitris quibusdam probatur ad collectionem Bar-toldi pertinentibus. Veiri alui chi, raccoui dat cap. Barioldi, t. i. Praeterea illo paullatim obtinuit mos , ut editores quae dederant munera vel picta vel lapidi insculpta in publico exponerent i5 i). Sic venationis monumentum, quod dux Tortonia possidet, post dedi- ealum Marcelli theatrum positum videtur i52 . Pingi autem gladiatoria munera coepta sunt a C. Terentio Lucano , qui quum avo suo , a quo nilontalus suerat , triginta paria in foro per triduum dedisset , labula in biclam ia nemore Dianae posuit i53). Quae quidem res ad quam aetatem pertineat , haud salis liquet. id vero Constat, liberium quendam Neronis, quum daret Λnlii munus gladiatorium, publieas porticus pictura investivisse gladiatorum ministrorum. quo eorum veris imaginibus redditis i54M. damque domus privatae eadem ratione ornari coeptae sunt. Trimalchionis enim in aedibus, praeter Iliadem atquo Odysseam Laenatis, quoque gladiatorum munus depictum erat si 55): quae res ad Neronis tempus reserenda est , si Petronius pro illo eius nominis homine habendus cst, de quo pluribus Tacitus agit: id quod parum lamen probabile i56). Quae picturae
quantae ac quoi figuris postero certe tempore suerint ornatae, iis polissimum intelligitur,quae Iulius Capitolinus i57 narrat de silva quadamn Gordiano edita, alque in domo rostrata Gn. Pompeii depicta, in qua
14쪽
hentur, quorum praeter magnum musivum burghesianum id tantum commemoro , quod a Winchelmanno editum gladiatores pugnantes exhibet , parvaque ea quae conspiciuntur vel in horreis vaticanis, in quibus tam multa signa recondita iacent , vel in museo gregu riano parietibus infixa. Quo autem lempore Romao in usu fuerant ludi amphitheatrales, in pro Vincias quoque paullatim propagatus erat idem spectaculorum furor. Non solum oliam ex regionibus remotissimis Romam confluebant homines ad munera spectanda i58 , sed ubique amphitheatra extructa sunt: cuius rei testes gravissimi ipsae eorum reliquiae lotlocis usque ad nostram aetatem extantes. Et parvis saepe oppidis gladiatores esse editos reperimus. In Italia e . g. , ut mittam Ilercu
lani ac Pompeiorum amphitheatra i59 , ludus gladiatorius praenem silaus commemoratur i6o ; de fidenensi speetaculo antea monitum si si). Bononiae a Fabio Valento gladiatores editi 16a , atque ibidem sutorem munus dedisse , sicut fullonem quendam Mutinde Martialis dieit i63 . Puteolis , Allisis, Velitris , Telesiae , Vena hi , Auximi , mullis aliis locis amphitheatra suisse , vel reliquia2 vel inscriptiones ad munera speelantes demonstrant O 6M. Senalus usultum, quo civitali syracusanorum egredi numerum edendis gladiatoribus finitum permissum est , apud Taeitum legimus i55 . In Pro luetas autem remotas iam temporibus antiquis ludi gladiatorii Per magistratus romanos venerunt, ut Lucullus Ephesi , Cicero La diceae munus edidit i 66). Ei do Graeeia quidem provinetisquisa graecis oecupatis ita iam disputatum est si67ὶ , ut nominaveauineiat Ioea quaedam , quibus spectacula edita esse scimus: cuius rei exemplum vetustissimum est, quod Cassander narratur , quum e Boeotia reversus Athenas esset , ludos Iunebres edidisso , quibus quatuor milites pugnaverint i 68 . Athenienses secundo post chri- tum saeculo , ac corinthios summo ardore rebus gladiatoriis flu-duisse, Dio chrysostomus tradit i59 . Plataeis quoque eiusmodi ludos exhibitos esse scimus i7o . Iam vero a Paullo Aemilio in Mac donia spectacula edita Antigonus Epiphanes gladiatoribus magno pretio Roma arcessitis imitatus erat iri γ. cretici deniquo , Strat niceae cariae, in oppido co, Pessinunte, munera data inscriptiones te alantur si7s .
Quamquam autem per totum orbem romanum spectacula gladiatoria populo omnium rerum acceptissima erant , non raro a Scriptoribus antiquis vituperata ea esse reperimus. cicero paeue conmietur inhumana ea esse tir3ὶ: aliquo loco cupide se reliquisse ait
15쪽
M. Metelli gladiatores 174ὶ. Tacitus vero, sive quis alius dialogi
Bucior est, propria, inquit, et peculiaria huius urbis vilia paene iaulero matris concipi mihi videntur histrionalis favor ei gladiatorum atque equorum studia l753. Anuo interdum legibus quoque atque edictis paullulum coercita est eorum vel crudelitas vel luxuria. Ia- humanam quidem crudelitatem iam Augustus diminuero studuit , quippe qui et Domitium, quum munus summa saevitia dedisset , elam frustra monitum edicto coerceret i 76), et gladiatores sino missione edi prohiberet irri. Tiberius postea ludorum ae mune rum impensas corripuit, mercedibus scenicorum recisis paribusque gladiatorum ad certum numerum redactis i 78ὶ. Eliam Nerone imperante lex sub Claudio lata , ut quaestores designati pecunia sua gladiatores darent si79 , aenalus auctoritate abrogala est si So) ;idem edixit, ne quis magistratus, aut procurator, qui provinciam oblineret, spectacula gladiatorum aut serarum, aut quod aliud ludicrum ederet ; nam antea non minus tali largitione, quam corripiendis pecuniis, subiectos affligebant si 8a . Nerva spectacula nonnulla abrogavit si 8a). Antoninus Pius sumptum muneribus instituit myAntoninus vero philosophus omni modo gladiatoria spectacula temperavit si 81), sumplum minuendo i 85ὶ, iubendo, ut sine eaede ederentur i 86 , ad bellorum usum gladiatores traducendo i 873. Septimius Severus mulieres in arena dimi eare veluti si 88 . Nequo lamen prius gladiatorum munera legibus submota , quam christianorum religione aecepta constantinus gladiatorum eaedibus urbes polluere voluisset si 8s). Tam validas autem, tamque profundas in populi animis radices egerat consuetudo ista , quae per tot saecula obtinuerat , ut ne tum quidem desinereni cruenta spe lacula. constantium quidem quum Ammianus Marcellinus delectatum esse dicat
cruentis ludieris , haud scio , num revera gladiatores indicali sint, quum et pugiles fortasse veliti essent I9oὶ ; eiusdem autem lex extat sibi) , quae munerarios prohibet auctoratos militiae , vel palatina praeditos dignitale in ludum producere : qua re gladiatorum munera plano nondum desiisse satis intelligimus. Augustinus quoque Alrpium suum gladiatorii speclaeuli inhiatu incredibiliter abreplum osso narrat a 92ὶ , Prudentitque versus extant , quibus Honorium cohortatur , ut mortes miserorum hominum prohibeat litare si93 . Sustulit re vera gladiatores Honorius, quum Telemachus monachus , diducere dimicaules in arena conatus , a populo lapidibus esset obrutus si9M : manserunt lamen in usu bestiarum exhi-
16쪽
hiliones , neque animalium solum cum animalibus certamina , sed idem quod iam diu fuerat venationum genus , quamqam Theodosium iam laurorum certe pugnas submovisse ex eodem, quem attuli, Prudentii loco apparet. M Quo munere venator explendus est , scribit etiam rex Theodoricus si95ὶ, qui, ut spectantibus placeat, suis mor-libus claborat: o et postea : o Vobis, quibus necesse est talia populis exhibere , largi late manus landite praemia, ut haec miseris iacialis esse votiva o. Quibus locis facile cognoscitur, non noxios lanium suisso exhibitos , quibus praemia Sane non proponebantur, ueque ipsum regem clementia clarum opprimere potuisse consuetud nem, a qua ipso abhorruerit. Videntur lamen ipsa hominum armalorum contra seras certamina illis temporibus paullatim obsolevisso, atque ila potius spectacula instituta fuisse, ut homines cum bestiis commissi celeritate corporumque pernicitate earum morsus evilare studerent. Cuius
ludorum generis iam Tertullianus in apologetico mentionem facit , quum do frustrandis bestiis loquitur , sicut Flavius Vopiscus in carino et Numeriano , de lolchobate narrans , qui per parietem urso eluso cucurrit 196 . Postea tamen hanc sere solam obtinuisse spectaculorum rationem non modo Cassiodorus probai, quippo qui mulla quidem de ea faciat verba , nihil de armatorum contra belluas
pugnis dimi i97 , sed pluribus quoque diptIchis consularibus, iaquibus varia horum semper spectaculorum genera repraesentantur ,
rara armatorum cum bestiis certamina. Quorum diplIchorum , quae ex Gorii thesauro mihi innotuerunt, unum quidem iam ad Stilic nem a cl. editore refertur I98), altera ad annos p. Chr. n. 5o6el 5ir i 99 : ita ut, quo tempore in occidento Cassi Odorus de crudelitate illa conquestus est , in imperio orientis eandem obtinuisse satis appareat. Quin etiam Zeno imperator lege uti. Cod. de seriis, dominica die scenam theatralem , circense certamen ei serarum lacrimosa spectacula interdixit ne ederentur goo .
18쪽
it Tert. de spectae. a. lal Sarv. ad Virg. Aen. X, 539: Sane mos erat in sepuleris xleorum sortium captivos necari . quod postquam crudelo visum est, plaeuit gladiatore,anta aepulera dimicare , qui a bustia bustuarii s al. bustiarii j dieii auui ... 3ὶ Apud graeeos quoque plurima eiusmodi saera suisse Non magno solum sabularum numero probatur . quibus pro patriae salute morti aliquis datur, sed magia etiam iis religionibus . in quibus post abolita sacrifieia humana ritus tamen quidam ad illa speelantes retinebantur : de quibus omnibus et machamuth . Antiquit. heueniciae II. . a. a 24 sqq. Themistoclem ante pugnam salaminiauitrea persas diis immolasse ex antiquo graecorum more , scimus ex Pluti Them a 3, Arist. ra . Pelop. II. Iovi autem Meaeo etiam imperatorum romanorum aetate saeriseia humana erae oblata , tradit idem Plut. Quaest. gr. VII . t 93. Da populis barbarorum , ut tauris . gallia, poenis , rege aegyptiorum sabuloso Busiride, es Cie. De re pub. III. 9.
is) Ut vult O. 1 nellerua da rebus e truseia III. p. uas. De urnia a truseis quae hue pertinent. et Buonareotium apud Gori, Monum. ein vol. I, p. 355. sto Vitruv. V. i: - Graeei in quadrato amplissimis et duplieibus me. ticibus sora eonstituunt, Italiae vero urbibus non eadem ratione est laetendum ideo quod a maioHhus consuetudo tradita est gladiatoria munera in foro dari iacs. O. Mueller Fir. I, pag. acta.
19쪽
si Sὶ Aol. Spart. 8.s, si Cl. Guaritii , Fasii duumvirali di Pompeii , pag. 3 a. C. QVlNCTIVS. C. F. VALG. M. PORCIVS. M. F. I VO. VIII.
QUINQ. COLONIAR HONOBIS CAUSA. SPECTACULA. DE SUA PF Q. FAC COER. ET, COLONEIS LOCUM IN PERPETUOM. DEDERE
siri Liv. Ep. XVI. Val. Max. II, 4, 7. Diaerepant hi aeriptores eo lan. ium, quod ille solum D. lunium Brutum , hie M. et D. Brutos primos editorea nominat. Tria tantum paria data esse seimus ex Ausonio, a I ipsio. Salum..erm. e. 8 . laudato, qui threees pro gladiatoribus in universum poetice usui
pat ; idem Iuniadaa illud munus edidisse die itis 18 Beete perspexit M vellerus, Etr. II, pag. ar, indieari originem ea re quod gallum et graecum libri satales ad saeris eium saepius destinaverint; am. Loa enim populoa etruscorum suisse hostes. Cf. Lix. XXIl, 53. Dio I. Valea. Ia. . min. Hist. Nal. XXVIII. 3. si si C. Sulpicio Baeileo , C. Licinio Stolone eoa. Valu Maa. Il , έ ;es Teriolt. de Speetae. 5 , qui ludorum etiam nomen a I dia derivat, qui ex
Asia tranavenae in Etruria eomederint.
laa Tertuli. Apolog. IS. i. Vidimus et Iovis statrem gladiatorum eadaveraeum malleo de dueentem. Tertullianus quidem Iovis fratrem , i. e. Ditem patrem , sive Plutonem dieit, quem Prudentius quoque tamquam arenae praesidem asseri ; es I. Lipatus Sat. seris. I , s. Sed malleo Charon salia clare indicatur. quumque et Dis pater et Saturnus apud romanos inletorum dii essent , apudetruseos autem Charon eamdem haberet dignitatem . lacile a romanis, originta memoria obliterata, nomina eommutari poterant. Cl. Muessee Ete. II, pag. o.
aal Welcheri S1lloge epigr. gr. 47 . 4 , ubi de Melanippo retiario aermo:
20쪽
sa5j tam ob rem Livius, quotiescumque munus datum est . in sine anno. rum eius mentionem saeit. Commemorat autem Scipionis munus. quod Carthagine nova in patris patruique memoriam edidit XXVIII dii. de quo etiam Val. Max. IX, ir; ludos funebres M. Aemilio Lepido a filiis in foro per triduum da. os . XXIII. 3o in quibus paria duo et viginti dimicarunt; deinde, XXXI. 5o
in valerii Laevini honorem per quatriduum ludos sunebres saetos esse legimus. quibus paria quinque et viginti pugnarunt. Maiorem iam parium numerum P. Licinii Crassi sun eri. eaussa, M. Claudio Marcello, Q. Fabio Labeone eos. exhibitum ease reperimus a pu gnarunt enim gladiatores rentum et viginti, Liv. XXXlX . 46 ; Liv. XLI. a 3. iam aliquot parva munera data esse traduntur, unum ante cetera insigne T. Flaminini; magni tamen muneris, addit, ea sum. ma fuit , ut per triduum quatuor et septuaginta homines pugnarentis α6j TertulL Do speetae. a. sa CL Buten gerum Da venatione eiret , 6 in Graevii thes. antiquit. l. IX. Atheniensibus et Cassiodorus, Var. V . 4et , et Lueianus in Toxar 58 . et Demon. 57 condemnationem ad hesitas attribuunt. Da earthaginiensium eum mercenariis bello Pobbius narrat : et mas 1 - ους ποτε χροοπια τοῖς latis votisa, τούς δὲ προς metos tis: into υnt ut i ταῖς Θηριοις .Alia examela v. ap. Bulens. ia8l Val. Max. II , Ir. Flor. epit. 5 .s usi Lixit verba sunt haeer ia Athletarum quoque eertamen tum primo romanis spectaculo fuit, et venatio data leonum et pantherarum: ., XXXIX. aέ. Nescio quidem, num ρrimo illud ad alteram quoque sententiae partem traben dum sit. re ipsa tamen iam probari mihi videtur mea sententia ; quum illos ludos splendore ae novitate plane extraordinaria fuisse ex iis , quae sequuntur,
Wideamus.s3ol Plin.Hist. Nat. VIII, 6. Constat saepius res bestiasque spectatu dignas in eireo esse produetas, etiamsi non ad eortamina destinatas; es. Suet. Aug. 43. Solebat enim ei ita speetaeulorum dies, si quando quid inusitatum dignumque e nitu advectum eas et , id extra ordinem quolibet loeo publicare . ut rhinoeerotem apud septa . tigrim in Mena, anguem quinquaginta eubitorum pro eo- mitio ; es de tigride mansueta Plin. Bistoe. Nat. IIII . 25. lait Plin. Hist. Nat. VIII, uo; de Sulla es Seneeam De belv. vit. . . Primus L. Sulla in eireo leones edidit solutos , quum alioquin alligati darentur , adeonseiendos eos missis a rege Boeetio laeulatoribus . . De Pompeii ludis ei. Dio.
C. 39, 38; es. Plin. Iliat. Nat. VIII, 23. 3al Asrieanae a seriptoribus gractis ML9ὰ Θηρia di euntur , es et Dionem Ioeis plurimis, et Plutaret tim, e. g. SulL p. 453 . 6 ed. Stepti. s33ὶ Plin. Hist Nat. VIII , α4. Praeterea omnibus iste loeia . quibus de
venationihus sermo, africanae quoque commemorantur e es. Liv. 44 , 38 ; Dio. 6o,