Explicatio musivi in Villa Burghesiana asservati, quo certamina amphitheatri repraesentata extant... auctore Guillelmo Henzenio Bremano

21쪽

i 3 Plin. Risi. Νati VIII, 4o; tradit Dio si , a a , hippopotamum ae rhinoeerotem in dedicando saerario divi Iulii primum ab Augusto Romae exhi. bitos esse. Plinio tamen in his rebus plus auctoritatis attribuerim.

iasi In ludis exbibendis e. g. Iul. Cap. , Cord. 3. all. ll. looj Dio 76, 1, Severo regnante primas Romam venisse dicit : sed in de seribendi, Antonini Pii ludis iam mentio earum sit. Iul. Cap. Io.sέrj Cl. munus lanebre, quod patri Caesar aedilis dedit, Plia. ΙΙiu N. 33, 6: et quod in filiae honorem dietator paravit, Dio 43. 22,ica Fausti Sullae munus in honorem patris, Dio 37. Si; Caesaris aedilis, Plin. Η. N. 33. is ; Caesaris dictatoris, Plui. Caes. P. 733, Ε. ed. Steph. 43ὶ CL Aprippae sunus. Dio 55 . 3: tmet in Onλο 1 tm. Tiberius nω em annos natus in memoriam patris et avi munus dedit, Suet. Tib. 7. Tac. hiεt. II. , 95 r quin et natalem Vitellii diem Cae eina et Valens editis tota ut be vicatim gladiatoribus celebravero ingenti paratu . et ante illum diem inusitato ; laetum foedissimo euique , apud bonos invidiae luit , quod extructis in campo martio aris interias Neroni fecisset. Sie va,titia su nebris illius rationis munerum in natali liis etiam celebrandia. Badrianua . Ael. SPart. 7, 9 ed Bip. cet. 44 Cs Cie. in Vatin. IS. 37. Athen. IV , p. 15έ , Λ , ubi de hominibus agitur, qui ut mulieres formosae puerique delitati pugnarent, testati erant, id quod populus non permiserit ; cI. inscr. ap. Murat. p. 6 6 , έ.

IN FORO LOCvs DAT VA EST QUOD INTESTAMENTO SVO LΑvATIONEM POPVLO GRATIS PER TRIENNIUM GLADIATORUM Q

22쪽

48ὶ Suet. Tib. 37 : quum pollentina plebes lanus cuiusdam primipilaris

non prius ex soro dimisisset, quam extorta Pecunia Per vim heredibus ad gladiatorium munus, cet. 149ὶ Cl. loeos nassim laudatos. i5οὶ CI. Veli. Pat. II , 4o. Absente Cn. Pompeio T. Ampius et T. Labienus tribuni plebis legem tulerunt, ut in ludis eircensibus, eorona laurea, et omni eultu triumphantium uteretur , scenicis autem praetexta eoronaque auis rea. Dio 37 , a I. i5il Cf. Lipsius Satur. serm. I, 9 ; etiam sub imperatoribus magiatratus speetaeula edebant ; et da eonsulibus, Sueti Claud. xa ; da praetoribus , quihus itia illud antea ademptum fuisse videtur , Dio. 54 , 34 Claudius denuo eos vetuit ludos edero nisi de ipsius salute , 6o , 5. Quaestorum pecunia ut munera serent, Claudius ea it edicio r Tae. an. XI , xa a Suet. a4 ; id quod a Nerona sublatum Domitianus revoeavit : Sueti Domit. 4. De Meerdotibus es Dio. 53 , s. i5a Cieero pro Sextio 59, Ias; cs. 53, xa4r id autem apeetaeuli genus erat, quod omni frequentia atque omni genere hominum eelebratur, quo multitudo maxime deleetatur. Quo autem studio iam Catonia maioris aetate in mo. nera gladiatoria intenti fuerint hominum animi, apparet ex historiuncula illa de

L. Quinetii puero delieato; Pluti Cati M. p. 346 , A. ed. St., T. Quinctius Flam. p. 379.s53) Suet. Aug. G. sehol. ad Iuv. XI. x99; antἰγἰtus solebant mulieres

eum vitia omnibus interesse spectaeulis indisserenter; cs. Maerob. saturi II, 5. tibi narratur . quomodo Livia et Iulia Augusti in speeiaeulo gladiatorio sese mon. straverint. A eertaminibus tantum athletarum ab Augusto exelusae sunt, Stio . 44. Quantopere autem mulieres romanae gladiatores amaverint, acimus ex satirarum

scriptoribus; es praesertim Iuv. V. 8o; aro all.s 54 CL Flor. III. xa. qui munera gladiatoria ad eonciliandum plebis I, vorem ellusam largitionem dieii. iss) Quo vhetigali Q. Cieero Asiam libaravit; Cie. ep. ad Quintum se irem I. s. i563 Cl. Cie. ad familiaras II . ar, quo loeo, quum ipse Citieiam administraret, Caelio aedili pantheras promittit; ei. Cael. ad Cie. ad sam. VIII. a , 3. Patiaeus quidam , quem pro quaestore suisse Cie. ad fam. XII. 15, d

e et, earum venatione Oecupatus est.

5 j Loge a Cieerona lata dilucide velitum , biennio , quo quia peterest petiturusve esset, gladiatores dari, nisi ex testamento praestituta die. Cic. in Vat.

i58ὶ Praetermi,sa Spartaei seditione, suscitet eommemorassa turbas et odia,

L. Sulla is , 54 ; cet. Ad oecidendum Caesarem eoniurati gladiatorea in Pompeii theatro collegerant . speetaeulum se esse edituros simulantes; Dio 44, i 6. Omnes sere viri nobiles gladiatoribus sese eircumdedisse videntur tanquam cor-

23쪽

porta eustodibus, ita ut dueea quoque gladiatores in eastra se eum dueerent; es. Tac. ann. I . 25. Nero quoque eum gladiatoribus noetvrna sua per urbem iii. nera iacit. Tae. an. XIII . IS.

inseriptio in thermis pompeianis reperta publiei iuris saeta in Mus. both. II rel. degli acavi p. 7.i6αὶ Iam Caesari dietatori senatus in muneribus gladiatoriis singulos semis per diea dediea it. Dio 44 . 6. Pro salute Caligulae Atanius Seeundus eque a tanquam gladiatorem se pugnaturum voverat, Suel. Cal. 27; Dio SI . s. Clau. dius prae :oribus gladiatores dare vetuit nisi pro ipsius salute , Dio 6o , 8 ; e inscript . apud Murat. 6ra, 3 ; sis , 4i pro salute domus Augustae, Guarini. Fasti decemvirali, cet. p. ara. 7 ; Bullett. deli instituto are heu log. ris 3 a p. ra; Gruler. p. 475. 3.

65) Mors Seiani ut quotannis venationibus eelebraretur . deerevit aena. ius : Dio 53, ra. s66ὶ Lipsius Sat. serm. r. 5: Quod autem Saturno Merum esse gladiatorum munera dieiantur, nihil aliud est nisi ad inserias ea spectare r nam Saturnus apud romanos deus inferorum. 6 l quamquam diu et theatra Romaa spreta sunt. M. Liv. epit. 48 Veli. Pal. I . agi : Val. Maximus IV . I ; de theatro Seauri lignis extruelo, Plin. N. Rist. XXXVI. 24 . 7 ; Cn. Pompeius mansuram theatri sedem posuit cet. Tac. ann XIV, 2o; deinde Caesar theatri extruendi eonsilium e epit, Dio 43 49. 63 C s. quos lisos e Livio attulimus. 69l Plin. N. Hist. vlli . r. Suet. Caes. 39. Ceterum in theatris quoque hestiae nonnunqua in pugnabant . ut in Mareelli theatro dedieanda asHeanae sex.eentae dimicasse narratitur a Dione 54 . as. Ad quam theatri dedieationem puleherrimum illud monumentum , quod in domo no hilissimi doeia To loniae

asservatur, helluarum contra homines certamen repraesentans. speetare videtur,

quum in illo ipso theatro reperium alit de qua re pluribus egi in dissertatione recitata in instituto arellaeologico, quo die ophis Romae natalitiae eelehra. Lantur, nune publiei iuris saeta in eiusdem instituti annalibus, uol. XIV. Ipsum monumentum aeri ineisum in monumentia auis in editia publiei iuria lieis inititu. tum aresaeologieum i Vol. III. t. 33, a. Id a i , a cuius liberalitate aeeeptam lain hulam huio dissertationi adiunximus.

7 i) Ct. quem antea laudavimus Vitruv. V , a. Forum talibus oblatis oeea. sionibus maenianis ae eaneellis eireumdatur s es. Cie. pro Sextio 58 ia 4 ita ut a soro usque in eapitolium speetacula pomerentur. De maenianis es. O. Muenerum ad Festum p. 335.

24쪽

in die assa mihi videtur tum primum eiusmodi aediseio nomen illud esse impo- allum . quum non aoristo sane, sed impertieto vel potius praesenti tempore usus esset, si aliam quandam rem indicare voluisset.

s hi es. Cuarini, Fasti duumvir. p. 32 s7st Suet. Cal. at . Amphitheatrum autem sidenense . euius ruina quinquaginta millia hominum sub Tiberio debilitata . vel obtrita sunt, ligneum fuit. Suet. Tib. 4o.isso) Tae. ann. XIII. 3I ; Suet. Ner. II.s8ii Suet. Vesp. 9. Tit. 7. 8at Iul. Cap. 3.i83ὶ Ael. Lamp. 37.i84 Domitianus plerumque munera in Albano suo edidit. Dio 67. r. Talia privata imperatorum amphitheatra iugoria dieta sunt ; es. Clamet in luve. nalia satiras comm . vet. Bamburgi. 3823 ad sal. IV , roo ; Lamprid. Elagab. a 5.

25쪽

Qui Dio 68 . i5, post secundum bellum daei eum speetaeula per dieaeentum viginti tres exhibuit, quibus decem millia gladiatorum dimicarunt. iii 3 Ael. Spart. M9. Dέ Iul. Cap. IO. iii 5ὶ Iul. Cap. 4 , ad eorum tempus pertinet inseriptio apud Grut. pag. 4oo , a de .pectaculo Puteolis edito.

de Caes. 17.iΟ9ὶ Lampr. , Comm. I: de armis eius gladiatoriis gemmis auroque cona. post iis torquibusque , Iul. Cap. Perl. 3. liuo Apud Ciceronem saepissime contumeliae caussa gladiatores vocantur homines audaces; cs. Phil. lII, 7, id ; V. ra , 3a ; VI , a , 3 , ali. steti Cic. Tuscul. II, 17 , 43 ita αὶ Id quod demonstrant ipsa, de quibus Postmodum agemus , stadia

lorum genera, gallorum , thraecum, samnitium.

lia 3i C. Asinius Pollio in Cie. ep. ad lam. X , 3a , de Balbo quaestore , qui Fadium quendam militem pompeianum in ludum depresserat. ia Cf. quae postea asserentur. si a S) Cl. in quem Cicero vehementissime invehitur , L. Antonium, Phil.

dringentos senatores, sexcentosque equite a romanos cet. Suet. Ner. II.

26쪽

Iroa Ael. Lampr., Alex. 37 , operam palaestrae aut sphaeristerio aut Iu etaminibus mollioribus dabat.

duxit., C. 8.

IDEM BASILICAM IN QUA TABUL

27쪽

sere

sis7ὶ De gladiatorum spectaculis in Graecia editis summa doctrina omnia . quae inveniri possunt, collegit v. illi. Uelcherus , in sylloge epigr. gr. 62sqq.

17a Carlus, neeue ii T. II, p. 243, ei. Weleher. vlloge; Boeehla C. I. 35t i urat. p. 643 . I. Nola sunt Italiae superioris , quae dieitur, Galliae ,

Hispaniae amphitheatra.

es. ad sam. VII . r.

28쪽

si 89ὶ Cl. Lipa. Sa L serm. x, sa, et quoa assert loeos Soromeni . Eusebii , Callisti insertamque eodiei thεodo,iano legem Constantini XV . lit. XII. , Cruenta spectacula in otio civili, et domestica quiete non placent, quapropter omnino gladiatorea esse prohibemus s I9ol Quum enim verba oelitis certaminibus Mareellinus addat . Lipsius Sat. a. ia ad velita gladiatorum munera hoe spectare eenset. si si in cod. theodos XV. iit. XII da gladiat. Ε tempore Valentis et Valentiniani inseriptionem habe mos , quae ad amphitheatrum, ut videtur , reati tuendum speetat. Cardinali Iaeria. velit. p. 44.

tuo o) Vocabulum lacrimosa satia indIeat non solum animalium certamina in mente eum hahuisse. Hue perlinent versus quoque E eodice quodam Virgilii florentino apud Murat. p. 66a editi. quihus varium ferarum eertamen Romaε datum eommemoratur. Post Constantinum eerte auctorem eorum vixisse, ex ipsis, quos sibi attribuit auli eorum, titulis eoiligo.

30쪽

PARS II.

Exposita hoe modo gladiatorum ei origine et historia, nune

disserendum de conditione, qua apud romanos fuerint, deque eorum generibus alguo armaturis , iis etiam quae de ipsorum munerum

editione uadita accepimus , breviter adiunctis. Qua quidem in re ita versabimur , ut primum de gladiatoribus , qui proprie ita nominantur, dispulemus, deinde ad venaliones deseribendas transeamus. Gladiatores initio aut bello capti aut servi erant, quos dominus in ipsius munere exhibebat , aut sontes, qui damnati ad mortem ita populi voluptati inservire cogebantur , propterea armis laulum instructi , ui occidi discerent i). Mox quum auela esset spe- eiaculorum luxuria, haud contenti simplici illorum eaede, artem quoque dimieandi summamque armorum exercitationem homines postulabant. Propterea quum simul maior in dies gladiatorum numerus ederetur, fieri non poterat, quin certus quidam exoriretur gladiatorum ordo nihil aliud agens, nisi ut armis exerceretur corpusque curaret a . Tum nobilissimum quemque Vel ditissimum eiusmodi familiam gladiatoriam aluisse videmus 3 . Quum enim privata essent id genus munera M , sua cuique pecunia , qui ea dare V lebat , gladiatores comparandi erant: in qua re magis laudatus esse videtur , qui ipse eos instruendos curaverat , quam qui instructos iam atque exercitatos coemeral 3ὶ. Tanta aulem dilige alia in ea re Versabantur, iamque grave gravissimoque viro dignum negotium illud habebatur , ut homines nobilissimi familiae praeesse non recusarent 6 . Postero inde tempore , quo ab imperatoribus potissimum munera edebantur , eorum gladiatores , quos siscales vocabant 73 , ei plurimi erant, et maxime exercitati, ita ut saepe populus, quum ab aliquo spectaculum dabatur, unum alterumve gladiatorum caesaris postularet 8). Ratio autem munerum ab ipsis imperatoribus editorum ea erat, ut curam eorum susciperet vir aliquis nobilis i cui