Pyrologia topographica, id est De igne dissertatio iuxta loca cum eorum descriptionibus Dominici Bottoni ..

61쪽

Drologia Topographica Lib. I.

Severo omen impersi praedixit, easdem adolescenti Tiberio propellens asinus principatum est auspicatus nec alia sorte tunc temporis Aruspices fatidicie iisdem Tiberii Mundi regimen sunt augurati, quam ignibus ex aris in aggere castorumque fossa

Antonio sponte micantibus Seleuco in patrio foco ignis elucens a nemine accensus pro miraculo ex titit, idemque in ara sopitus sub cineribus obscurus ustis trabibus, in ingentes flammas augescens, Ciceronis uxori ad virum suum properare, sua tu

consilia pro salute Patriae exequi ansam dedit. nia ferum Ascanii caput flammesique illud Servii Turpili sua admirata est aetas, vidit Hispania Martium milites ultiorem Scipionum pro concione impellentem e vertice flammas emittere; nec sine stupore e Naphia, unguento odorifero, benὸ olentes fumos, ignesque fudisse Lavineam aetas illa suspexit. an conflictu Alexandrum pugnantem scintillas ex Capite acer rcfert Val. Max Myscut, Sillae, &Maria flammigeros fuisse oculos ensiciatur.Sed proligentilium dementi l pro miraculis extrita Naturae Opera mirari, quae irreptam superstitioni credulitarem fovere; de quibus suo loco, quomodo ignes se explicaverant probabilia consequi nitemur Plura id generis Fortunius Licetusio exponit,

62쪽

6 Dominici Bottoni eque Patavii multos novisse viros per obscuras tenebras deambulantes, quorum ex oculis felium ad- instar lumen dimittebatur, recenset . Carmeli tam annorum tresdecim cursu ex capillis scintillas i-brantcna, Cardanus dictis enumerat; Theodorici Dielmarum patrem , dum in tenebris se pei fricaret ex toto corpore scintillantem Casandram item juvenem Veronensem crepitantes favillas mittere Bartolinus enarrat; sicut de puella, dum pecteretur Petrus Faber describit ventrale mulieris scintillas

vidit Baco, proprijsque oculis conspexisse Monspeliensis e mulieris subucula scintillas erumpere, penes rusticum castrensem lintea ex cannabinis silis humida, de in arcis reposita sponte exarssisse, eumdemque etiam super baculis, ipsamet exposita lintea ignem sibi comparasse accenset Petrus Borelluc f). Lucida corpora, quipariter ignea sunt eadem scintillantia minima tenent, ut lapis Bononiensis cal- cinatus, Solisque radij expositus noctu, ut flamma splendescit, ut hydrargirus in tenebris concussus; nec desunt e Germania Phosphori ad nos allati,

quos duplex genus dispostit, alij enim liquid phialli

inclusi nitent, quibus sit digitum humectes, mox in tenebris lucem vibrare conspicies horum descriptionem apud Boylum, Du Hamellum, Malios reperies

63쪽

Drologia Topographuca Lib. I.

ries cili sicci aere iri in capiunt, in obscuro per aliquot horae minuta resplendent . idem de Adamante fert Boylus, qui in tenebris confricatus incandescit, clampadis instar perspicuam emittit

lucem,flammeumque fundit colorem . Calculoso rum arenam exiccatam aureis particulis micantem, igne excalefactam noctu insigniter scintillare nostro experimento commendavimus, quae obserVatio in ejectis ex corporibus arenis,non eque eVenit sed in illis , quae thalci ad instar lucidas moleculas continent, ut ex mei mei corporis excreti a renulis experior, de de alijs eodem pandunt ordine histori . Nec de Naturae latebris reseratur, quod discrimine nullo in plantis , Manimantibus observatur, ut in

illis noctu lux advertatur; Apoxis herba de longinquo ignem concipit, lucetque fungus stellatus,

Baaras, ac inter aquatilia Miluus Marinus.

E lucerna mihi nomen, quod lingua refulget, Si noctu aspicies lumina vera putes Sic Dactylus Dactylus illuserat radianti lumine petram. An tu mensae umine mense nitet. In lignea pixide sub tenebris luciferos lapillos detexit Calitatis, uti, scissile thalcuti Bononienses, quam plui ima alia in obscuro fulgurantia , nostri aevi Philosophia prosequitur , ut alibi perlustrabi

64쪽

8 Dominici Tottonimus . Haec autem igniculorum explicationem 4 existentiam con notant,figuram vero non adstruunt, de qua aliquid pertingere non pigebit. Plato in Thimaeo ignem, corpus ex pluribus tenuissimis pyramidalibus corpusculis conflatum, asse serit, dicens . Igitur secundum rectam , proba- bilemque rationem pyramidis species solida ele, mentum, semenque est ignisii paulo inferius), in primis qua ratione ignis calidus dicitur videam mus; quod ita demum perspiciemus, si discretio, nem, divisionemque ab eo in nostro corpore fa- ctam consideremus; quod enim acumen quoddari ea passio est, ferme est omnibus manifestum ac-nuitatem autem angulorum , laterum subtilita- D tem,paucitatem particularum, motus velocitate, se quibus omnibus vehemens, d penetrans est, ve-

lociterque quod occurrit, dividit semper,& dissi- pat. Nec igne alia Natura corpora nostra dividere,exiguasq;in partes illas disposcere colligit Plato, quod meditatus Torquatus in suo de septem dieruopere canit

Genera di Aure in vari aselli Di piramide acuta it itiI oco si Idemque assequitur Villis g).Calor concipi-

tur,cu in tactus organo passio quedam inducitur, per

65쪽

Drologia opographica Lib. I. s

is per quam fibrillae,partesque nervosae varie intari spasmos aguntur, ac interdum si ict us sit vehe- , mens continui solutionem patiuntur. Hoc enim se fieri solet,vel admotione ignis,uel corporis alte, rius calefacti ; etenim ab utrisque particula sul- D phureae,vel calorificae, in motu rapidiorem excies, latae, consertim erupentes dimanant, quae ve- luti totidem spicula tactu impacta, vel leviterri titillando placidum caloris sensum , vel gravius se feriendo molestum ustionis, vel tostionis sen-

, sum inferunt.

His Platonis excogitatis ignis Phenomena exprimi videntur, quod tactus sensoria pungit, dura corpora liquat, cutim dilacerat, nervos in spaLmum concitat, dolorisque sensitiones producit,

quia ab angulosis, &pyramidatis corpusculis pendet. Praeterea, metalla ipsa ignis corrodit, corpora durit, ac ulcera excitat, uti ex aqua forti, aut alio corrosvo liquore experimur;imo ipsamet, quae ignis moleculis pollent , caustica nuncupantur eumdem pariunt effectum m ad sensus trutinat perpensa quaedam salina corpora, quampluribus ignitis cuspidibus referta, ita experimeto, obser Vatione comperitatur,ut plane de pyramidatis ignis corpusculis argumentum procedatri elucescit

&hinc ratio, qua flamma figura sit pyramidalis

66쪽

1o Dominici Bottoniquatenus ex innumeris pyramidibus coagmentatur, ijsque ab aere pressis i in unum coactis unica pyramidata figura consurgit, quemadmodum pluribus unitis globulis , unicus major globus apparet, plurimis constrictis quadratis , unum totale

quadratum coalescit.

Enitet, hinc ratio, cur nitro ignis foveatur quatenus acuminatis ex particulis colligatur, quae igneae sunt, igneaque semina continent, ut in ejus dem nitri purificatione sub oculo cadit, pyriusque pulvis, qui rotundus cernitur, microscopi pyra midatas particulas exhibet, quod utique in causticis, alijsque actibus, .lancinantibus, ut piper cinnamomo, spiritu Vini, aqua regia, arsenico, viridi a re S alijs quam plurimis observatur.

Quamobrem ignis imago a cuspidibus triangularibus, in corpus agglomeratis, assurgere comprehenditur, quae, si torrentis adinstar undequaque seruntur , rapidae calorem suscitant mixtionis vinculo detente, intra corporis cosnia si intestino motu agitantur, etiam, d ignem procreant; si vero simul in fasciculos abeunt, flamma illustrantur sique pyramides salinis, aqueisque sint implicata

particulis, fumos edunt

Haec quidem digna notatu ad illius explicationem,non parvi ponderis extant, ut Cartesj, Cas

67쪽

Drologia Topographica Lib. I. rcisendi, aliorum cordatorum, de ignis figura dimicantium, investigationes infringant supponunt enim isti corpuscula rotunda, cum Democrito, ic Epicuro,igni convenire potius quam angulos , acuta, quod ex eo colligunt, nam ignis caeteris corporibus penetrabilior est; ad permeandum autentani ligura rotunda prornptius, cumque non solum in apice pungat flamma, sed ad latera kundequaque potius globulis, quam cuspidibus ferire fanciunt; 'uia pyramis in punctum desinit , secundum illum globulum excitare calorem inferunt Tandem multa corpora ex angulosis conflari particulis, ut acetum , succus limonis, spiritus vitrioli, quae ad ignescendum non idonea probantur, quin imo tormentarium pulverem calcantis spiritu madefactum,amplius non accendi ,expertum est. Sed ista facile everti possent,quia ignis permeatio, S ex cuspidibus vi ex globulis procedere suadere arduum non est; pyramides enim tenuimirueinter corpora exiliores, mobilioresque, ubique penetrare sibi valent, quas merito Plato acutissimas ,

agillimas, paucisque basibus, pr ditas appellat,

quae dum adinvicem coagmentantur, unicumque ad apicem tendunt, globulos efformant,vi quam Visitamma aeque, de ubique ardeat,id evenit,qua tenus ex omni parte elevantur pyramides, & dus e re

68쪽

14 Dominici Tottoni

re combustibili innumera evolant , aliae exin i perenniter succedunt. Nec una, eadem est ratio inter simplices, compositasque pyramides,eae nanque,quas in igne concipimus, simplicem partiti comprehensionem aufugiunt; unde punctum in , apice contemplari non licet, quemadmodum innumero ternario ita re unitates conveniunt, ut alias sedulo in simplici quaeritare sit absonum, Sctandem esto ignis a pyramidatis excitetur corpusculis, non omnes pyramides ex aequo ignem edui, sed Qtummodo, quae motus pernicitate do tantur, nimiaque gaudent exilitate quamvis dici posset acida de igne participare, quatenus urunt, pungui, liquant, aliasque ignis affecitiones exercent. Si vero Petrus aflendus sphericas ignis particulas ex

eo deducit, quod corpora divellit, solationem , ac dolorem inducit, id potius angulos , quam sphericis applicari valeret hillorum enim proprium est

dividere, solvere, ac penetrare nec positis rationibus Platonem conVincit, dicens. Quare, cumis omnes pro natiVO impetu nitantur sese extrica-

D re, motus libertatem assequi nullas esse , quae se id magis, quam sphericae possint, utpote quae se neque hamulic, neque angulis praepediantur. se Haec enim tam exilibus spiculis parti ossicerent. Verum enim vero, ricassendi Λ aliorunta pro

69쪽

Drologia opographica Lib. I. 13

pro Democrito assignatae defensiones parum arrident, probabilior sane ea est opinio, illa, quae pro Platone ignis angulos a particulas sustinet , allatae enim solutiones dubium non tollunt, nanti pyramidatam figuram, quae triangulum format admotum,&penetrationem promptiorem ita non suadent nulli enim dubium est globulum potius, quam triangulum pervadere,agilioremque admotum esse .cujus merito in bellicis rotunda , ac globulosa artificia ad motum, penetrationemque cxpeditiora probantur quod cum ita res se habeat, Plato ut pyramidis basim aptitudinem admotum

habere probet, paucissimis basibus praeditas est pyramides exprimere compellitur forsan ne py- nides basi carent ne basis erit apice expeditior, ad penetrandum aptior Quod autem flama pyramidalis sit , sicut probatur spheram a dentem pluribus conflari pyramidibus, itari pyramidalem flammam pluribus globulis coagmentari

supervacaneum non erit asserere, nec dignum dicere censemus,pyramidatas ignis particula simplices esse, ex eo, quod earum perceptionem non attingimus nec ideo , quia res imperceptibilis est simplicitate potituri; plurimas enim moleculas tenuissimas, etiam si sensum lateant, eas, d corpuscula, ex quibus coagmentantur composita esse

70쪽

14 Dominici Totioni pro viribus planum et . Quod vero pyramis in globulum desinat, ad

mathematicum punctum confugere non compellimur, globus enim punctum Physicum erit. P terea, quod pyramidata non aequo ignem exprimant, sed ea dumtaxat, quae exilia, Mad motu velocia sunt, dubium auget, non minuit: nam si ideo ignea,angulos reputantur, quia mobiliorata, Mad penetrandum idonea sunt, quis asseveranter annuet, globos majorem ad motum non habere activitatem,& praestantiam

Equidem non adductis rationibus sed alijs majoris ponderis, Democriti opinionem prae illa Platonis praestantiorem esse autumarem rotundior

namque figura in apicibus imperceptibilis,omnibus alijs vi penetrandi praeponderari videtur. Nec in dubium vertitur sphericam figuram ad motum , expeditiorem es angulosa; hec nim aequalibus partibus non gaudet, cum basi apice formetur, in illa vero partium aequalitas continetur . Hinc observatione dignum existimavimus in cinabrio ubi mercuri innumeri globuli micros copio intuetur, non alia nisi rotunda figura illius particuli e innotescunt. Quid vero in corporibus majore

vim penetrandi, quam in mercurio adipiscitur cujus particulae simplicissimo lites, corporum, Scetiam