Pyrologia topographica, id est De igne dissertatio iuxta loca cum eorum descriptionibus Dominici Bottoni ..

71쪽

etiam ossium penetralia permeant immo attentitis ignearum scintillarum figuram eodem micros copio cernens,ea sphericas observavimus, ac etiasse sensu cadet inter prunas globulorum congeries reperiri; si vero ad imperceptibilia deveniamus sensato Philosopho ad contemplandum callis praecluditur, an imperceptibile, hujus, vel alterius fgum sit. Nobis sussici et lic uida corpora, ut stignis quae in motu posita sunt, ut aqua,& alia per aquam humida, rotundis particulis esse praeditata ideoque, eu rapida, & ad motum velocia a cordatis

vitis censentur, nisi ut flamma quae prorsus expiata lux est visciditate praepediantur; lux inquam est fanam viscidi compedis expers , cujus globuli splendorem undique motu expansivo provehunt. Que quidem omnia ab ipso igne profluentia eisdem particulis constant, nimiru calor, flamma, lux, fumus, quae nihil sunt praeter ignem, corporum enim varia affectio, motus, exoluta sigura, eamdem substantialem corporeitatem non tollit. Et quidem inter calore, ignem praeter majoren laVel minorem particu Iarum explicationem, antiqui, recentiores Philosophi nullum aliud discrimenta reperiunt, unicam enim substantiam comprehendunt , quod multis experimentis firmant, quin-

72쪽

16 Dominici Tottonii mo Peripateticusili ipse, ignem caloris excessum

putat,&ad demonstrationes accedendo, non pauci ponderis illam Du Hamel lycenseo, qua pannus sume calefactus in tenebris excussus scintillas mittat; ubi calor absque igne vulgo supponitur, adeoque oculis potius, actuique credendum,quam syllogismis, quippe unum sine alio esse non posse pro comperto nobis est, cui principio deliter tactus consensit, quod vero visum aliquando effugiat, altiorem indaginem expetit. Non semper ignem lucidum ante oculos observari,ut in carbone, ferro, flammave, satis constat , quamvis in subterraneis ignibus, fumo, calce, aquis , corpotibusque viventibus in conspectu non relinquatur,non ideo ab his ignem re vera

abesse,pronunciandum; ibi enim existit, tardet omnesque ignis affectiones, Inon candeat, imprimit. De aqua forti oleo terebinthine adjuncta, absq; ignis admotione,& de aqua ad calce projecta, huicq; sulphure, aut pyri pulvere admoto , in quibus illico ignes promoventur, mille experimenta collustrant, ut amplius prudentum assensiones non cohibeant a

73쪽

Pyrologia Topographica Lib.I. 1

In novo monte Puteolano, ubi anno 338. nimia animadversa est ab accenso Vesuvio deflagratio ibi pauca defossa terra, statim fumus exurgit, admotaque manu , ignea persentitur sensatio ut in fumo, caloreque nemo ignem adesse probabiliter abnuatri ideo enim fumus ad visum non flammescit, quia aquae&salium particularum repagula in eo adhuc resident, quibus exolutis flama

coruscat. Sic calor in quo quamvis candentem, ignem non intuemur, ibi non adesse, haud inferre

possumus, cum cadem sit substantia, quae in pluribus corpusculis mulaifariam, vel disgregatis , vel junctis, vel captivis praesesertur. Calor itidem simul pro substantia. accidentia Du Hanael haesitate concipitur,nec eum accidere alia ratione tuetur, nisi quia sne subiecto percipi nequit an ne quia sne illo comprehendi non . potest ignis, idcirco Sesqualitas eri id sane haec sibi

contrarietate adversantur manifestum est eniti iacalorem se ignis substantialem effluxu,sicut aquae

Vapor, qui Cesto false pro aere accipiaturo ejus

particularum congeries est, nec nulli adhuc corpus non cse in mentem venit, sic caloris natura quid quam ab ignea non distat,nam calor rarefactus est

ignisci ad quid ergo sub tot formalitatum larvis illum modo ignem, modo qualitatem homogene C di L

74쪽

18 Dominici Tottonidis gregantem, &heterogenea sejungentem nutabunde adjurares Inter ignem, calore discrimen hyIncus VOLsius ex materiae solidae compressione, vel attritu pervestigat; unde a mitiori solidi collisione calore in , a vehementiori ignem haberi existimat.Quod placitum si Naturae, si Veritati congrueret, nostra nihilum obstrueret sententiae, quatenus calor, dc ignis majorem, aut minorem ignearum particularum complexum, vel disgregationem innueret. Sed id dissicultatum fluetibus obnoxium comparet, nam si ignis in solida materiae collisione consistit , cur ex multis solidis corporibus crebro perfricatis,aut collisis non elicitur tu de multa quamvis non attrita ignem concipiunt'. cur bituminosa non attritu,sed expansione accendunturt& cur multi liquores omnis soliditatis expertes flammas edunt, ut spiritus vini, qui vix flamrna tactus suas igneas particulas explicat tandem ab igneorum corporum compressione ignem excitari concludit idem is acus. quod deterius expansione enim ignis luculenter patefit, qui in minimorunta explicatione,& motu consistit, absque eo, quod ad

tot entium multipliciuionem diffugere compulsi,

ulibes de luce.

75쪽

0rologia Topographica Lib. I. to

tam degenere qualitates in igne adhibeamus. Omnis sane collusio a sensus hebetudine exoritur, ut etiam in fumo, qui aliud ab igne supponitur,4 tamen lignorum viridium ille vix flamma admota succenditur, quia ea, quae visum eludunt. rerum existentiam haud excludere possunt , uti flammigeri montes, qui sub diu in eorum verticibus simplicem fumum exponunt,non ideo ignem,&flammam non tegunt, haec enim noctu lucens nostri sensiis crassitiem reprehendit,ut hodie mons Vesuvius testatur, qui continuo flammeos ignes cructat, noctescente coelo visibiles, die vero tetrufumum vomit, hinc liquet non omnem igner

fumosum esse,sed eum,qui impurus est,cujus naturam cotemplatus Aristotelesti fumum dixit mixtum ex terra, igne, pura aqua ideoque gummis,

resinisque accensis, cessante flamma fumus apparet,i e contra Inabit suadeat, fumum ignere

non apparcntem esse, idem Philosophus ait. Flamma nil aliud est nisi fumus ardensa unde ignis attributa fumo confert Poeta, Fumus,aterqVeiis,rarum atq; olatile corpus,& Statius igneum vaporem Vocat, Impletque cavos apor igneus orbes. a Loque lyn Metheor.tex. 36.

76쪽

Dominici Totioni Loque magis nam actu ignis ardens in monte illo Puteolano, tunc temporis sensibilis extitit, ubi

mirabile naturae portentum editum fertur, ut unius

noctis spatio subterraneus ignis Vesuvi oppidi

Tripergoli circumferetiam combusserit, Lucrinum infamem lacum exiccaverit , campos devastando destruxerit, ac regionis illius aedificia liminaverit, montemque ex cineribus petrisve vitrificatis, visus est eisermaste, cunctis ignea voracitate depasti S.

Cuncta jacent flammis. trist mersafatilla.

Fumus igitur,utri igneus apor,igneorum corpusculorum adhuc tegit congeriem , compedibusque aliorum degenerum salium, sulphuris,pinguedinis,Zc aqua vinctam, nec mirum est , si manifeste ignis non apparet, sussiciet enim vehementissimus ca. lor, urendi potestas, ut ignis fluens apte dicatur, kquidem properante flamma vincula in eo rum- putur, ut in fumo flammae accensae candelm igneario fomite admoto ad quatuor digitos transversos, statim ignis concipitur, quod etiam experiri liceat in sale nitro, camphora, sulphure, pulvere tormentario, charta, Maliis, quorum fumus accenditur, quia ignearum particularum extra discum flammae volitantium rete est continuatum 'in flammae

reintegratio absq; fumo , nullo evenit modo in su

77쪽

pradictis , etiam viciniore admotione, ut plane in lychni extintae lucernae fumo distate flammescente , secus autem evenit in balneorum vaporosofum, &s non luceat adurente ob falinas,aqueasque particulas, ut apte Poeta,

Vestigaeti opes fumoque implevit amaro , Ferme enim salibus sapor adscribi debet, qui acres

in fumo oculorum glandulas, membranasque pungunt; id autem non cernimus in fumantibus,ac vaporosis thermis ob majorem copiam aqua particularum, S salium diversitatem , carnc tamen elixare,5 animalium pelles divellere, non desinunt,d prout re fcrt, ardorcs, excoriationes';succedunt:

idem evenit in spiritu vini apprime de cato, aquis ferventibus, in quibus necessario adest ignis;

hinc Pontanus etiam igniferam rerum portionc incoctum nomi:iat fumum:

Urit incocto tingit nigra corpora fumo.

Huc a Boylo experimentum relatum afferre libet, quo dua resinos a ligna ad invicem attrita fumum edere asseverat, sed post aliquam horam fumigatione cessante, ligna omni pinguedine spoliata, in carbones versa esse denuntiat . Quae proculdubio suadent, fumum esse ignem , quamvis exiguum , aliis corporibus crallis,& tenacibus irrcti tum, quapropter proprios non profert radios, ut carbo, fer

78쪽

a Dominici Tottonirum candens, vel flamma, quae proprios radios acientia in conspectu relinquunt; ideoq;fumus suum fontem a quo radii scaturiunt visibilem non reddit, Ut notat Maignanus. m Ignem cum sulphui e Chimici confundunt, nil illi praeter sulphureas atomos assignates.Verum in sulphure ignem delitescere fatis constat, quin ignis nutritus perit; ideoq;Videtur unus ab alio, tamquam alitus ab alimento disserres nec eo quod culinaris ignis carboni, vel ferro inhaeret, idem atque hoc est censendus; sulphur autem, sive simplex, sive cc positum sit, impuri ignis est pabulum,omniaq;mixta, quo magis sulphurea,eo magis ad ignem aptiora censentur, ut gummosa, resinosa, aliaq; sulphure onusta, igneis corpusculis in explicandis promptiora, ut fossiles carbones, antimonium, sal ammoniacum, halinitrum,& id genus alia E silice ,

aliisq; quibusdam fluvialibus lapillis secus maritimas oras repertis, utrinque collisis ignis scintillat, alti itionisque motu sulphuris odor persentitur perinde atq;ex matrice ignis evulsus suo accensibili pabulo refulget, visuiq,ac olfactui patefit,&obij-citur , quare magis sub sulphure, ignea semina tegi

comprehendimuS.

Sed ad alias progrediamur observationes ignis

79쪽

0rologia Topographica Lib. I. sae frigidis corporibus prodeuntis oleum fulphuris elici vidi,absque extrinseco igne ejus namq; portione cum calce, aqua in vase inieci statim ebullitio percipitur, ita deferuens, ut oleum sulphuris absque alterius ignis appositione, ebullitione, sedata,super aquae superiaciem colligatur. Sie solo sulphure in pulverem redacto in vase vitreo collocato,vinoque super imposito conspicua micabit ebullitio tactuque fervor persentietur. Nec relinquenda sunt ad oculorum illicium, Naturaeque portentum aliae igne deflagrationes ex iisdem nimirum mixtis et fervescentia excitatae ut in aqua quam exstamno, mercurio Paulus Bocconus

transfert ex descriptionibus Le Fentire,Scroderi, Lancelloti. Haec enim aqua vitro occlusa, diu sua quiete potitur, sed reseratis vasis, in quibus continetur, aera dato ingressu unitisque aquae nitrosis particulis statim effervescere incipit, mox fit vor, tumus,4 eter odor omnia complet, sensibusque evidenter obijcitur quare hic antimonii regulum sine igne fumum eructans, ex Thoma Bartholino, Malia pro curiosis afferre non inficimur reguli antimonii optimi unc. IV inta, mortario vitreo marmoriove in tenuim mum

, redige thoah nisi in athoat abierit frustra experi timentum sollicitabis quod seorsim in charta

80쪽

, munda repone, mox in eodem mortari , sed, prius expurgato, mercuri sublimat unc.XII.m, pulvisculum tenuissimum, postea conJuge cum se regulo antimonili charta, & misce crebra agi- tatione cum bacillo queino, aut fagino, ut misi ima minimis inter se probe misceantur; ulye, res hos ita permistos vitro quadrato plano in is fundo minusculo, sed strictioris orificii immitte, continuo, ac valide comprime extremitate la- se tori bacilli frigidi, ita ut pramaatur materia D arcte per quadrantem hocie,sed insiste, de rei tera, eamdem pressione ad quadrantem adhuc unum, notabis denique bacillum tuum fundum pe- , tere, quia massa inflabit , quo viso dicturi se factum crassi fumi oriuntur, vitrum incalescit, is materia,quae vitro cotinetur,extra oras ejus seseri voluit, spumat,esservescit, cubiculum vapo, re gravi, de fumo implet, unde extra fenestram, ponito. R. Spiritus terebenthinae veneta extracti, se frigidi unc. IV. in ampliori vitro effunde aquae, fortis generosi, itidem recentis unc.VI. frigideri agitando, e quassando vas subdi relinque , se intra semihone spatium remoto perculo, ester- vescere incipiet,& inter crassa sumi volumina se flammam conspicuam emittens orasque Vitri