장음표시 사용
301쪽
4 283 Aetatis influxus in re productione m.
Varia est diversorum organismorum aetaS, unde et diversum requiritur tempus, quo EVOI-Vantur, Suique consequantur perfectionem, et ipsa etiam organa divorsa ejusdem organismi Peculiares habent reproductionis aetateS. Ipse homo tanto celerius increscit volumine,
quo Propior est origini , licot aliqua , inter
Valla Si ut temporis, quibus evolutio retardatur et acceleratur. Oh servavit enim Cel. SoΜΜFR-RING, embryon Os secundo mons e lentius in Cre- Scere qUam tertio ; cum initio quarti itorum lentius ; a medio quarti mensis Usque Seritum uu- geri , et ab isto tempore Usque nonum men Sem incrementum retardari 9. Respondent sibi ma-Xime appositio et ablatio partium in iuventute,
estque hac aetate intensissima materiae Permutatio , unde et corpus maXime increscit et re- Productio maxime viget. Videmus hinc astato ista summam esse reproduCtionis Vim, adeo, ut vulnera citissime consolidentur, et substantia deperdita facilius quam sequente tempore restituatur. Inde etiam edi, quod morbi reproductionis, rhachitis , Scro Phulosa adfectio, e Xanthemata varia etc. in pueris tam frequonter occurrant. Pubertatis tempore, ubi Cetera corporis organa suam Plurimum attigerunt persectionem , genitales explicantur Partes , et impenditur modo haud exigua vitalis energiae atque substantiae organicae quantitas in Vitam propagativam. Ingruente Senecta omnis minuitur vitae Vigor, et ipse etiam reproductivus pro CeS-sus ita nunc decrescit , ut appositio minimo
respondeat ablationi; inde igitur est, quod cor-
302쪽
e84 LIB. I. CAP. III. DE GENER . VITAE ΜANI F. pus totum volumine minuatUr, vulnera, fracturae ossium aegerrime consolidentur, et amissa substantia dissicillime restituatur. Variae dein corporis Partes Vario evolvUntur tem fore: in sembryone hUmano septimana tortia caput conspicitur, duas totius corporis tertius emetiens , et crescit par S ista per novem mense, plus, quam toto Vitae tempore, e X tremitatum primis hebdomadibus ViX apparent Vestigia. Post se Xtam septimanam os et oculi formari incipiunt, et comparent paulo tardius aures, nasus, digiti et genitalia externa. Nec interna organa, ut HALLERUS in pullorum ovis advortit ), simul formantur. Di Versa Praete-xea observatur in evolutione diversorum organorum proportio , adeo ut aliqua Perse tum Con- Sequantur statum, cum alia diu adhuc increscunt a). Sunt ot tales in organico Corpore ParteS, quae iterum decrescunt, aut penitus disparent, aliis partibus porro increscentibUs. Ita disparoni in foetu humano allanto is, obturacula me- .atias auditorii , membrana pupillaris , ductus Venosus et arteriosus, Vasa umbilic alia, valvu - 1a Eustachii et glandula thymus. Metamorphoses, quae in amphibiis obtinent et in sociis, partium nonnullarum decrementum manifestius ostendunt b). Viget praeterea is inter reproductionem diversorum organorum antagonismus,
quod impodita alicubi evolutione, substantia in alias se convertat partes; Ostendunt hoc praecipue monstro si foetus, et habent Pygmaei caput utplurimum grande c).Dantur praeterea organa diverSa, quorum roproductio in quadam existit sympathia, adeo, ut simul evolvantur atque simul etiam pereant. Ad -
303쪽
SE T. I. DE RE PRODUCTIONE. 285Vertitur autem communis haec eVolutio in oris ganis symmetrice Structis ita, ut partes tanto magis hanc observent legem, quo perfectior earum fuerit symmotria. Penitus simul igitur evolvuntur hemisphaeria cerebri , et tenent in fimum locum respirationis organa, i Sto respecta sumta d). organa dein illa, quae eodeni tempore et ad eundem formantur typum, in ab normes etiam proclivia sunt sympathias : sic morbus oculi unius alteri frequenter communi-Catur, et advertitur idem in morbis mammarum, renum, o Variorum, testiUm etc. Existunt tamen et partes aliae in sympathia, quae nuΙ- Iam plano habent similitudinem. Ita partes genitales , mammae, Pili Suba X illares et pubis, barbaque virilis , atque Iaryn X Pubertatis tempore perficiuntur, atque Simul iterum minuuntur in senectute et post castrationem; ita Vidit Porrmammas ProtinUS collaPSctS POSi amsutata ova
Doni quo sunt aliae iterum partes organicorum Corsorum , quae Certo tempore emoriuntur et novitus regenerantur. Epidermis et doniales apud hominem et quadrupeda huic obnoxia sunt mutationi; delabuntur quotctnnis Cervo rum Cornua , iterumque renascuntur ; perdunt aves singulis anni S Pluma S et rena SCUntur novas ; amphibia cutem deponunt et rostituunt certo tempore, qUod ipsum etiam in omnibus formo insectis accidit; cancri quotannis thora- com testaceum e Xuunt, qui e X materia calcaro αIapillorum , Ventri Cul O ct PPO Sitorum , reparatur, et resumuntur eodem tempore ii lapilli in voti triculum , ditque minu Untur et eVane SCUnt penitatus , thorace nOVO jam perfecto ; mutant ean criot ipsum v ntriculum, dentibu S instructum singulo anno e). Pisces dentes mutant et spinas et
304쪽
286 LIB. I. CAP. III. DE GENER . VITAE MANIF. mollia sca nonnulla sartes genitales perdunt, et recuperant ea S tempore foecundationis; maximo autem viget naturali S haec re productio in
Variare productionis energia in di- ver Sis partibus. Cum ipsa organisatio et Vitalitas in variis
differat ejusdem organismi partibus fgg. 58. 66) ,
cumque organica ViS internam ConStituat reproductionis conditionem fg. 78.) , suapte sequitur, variam esse debere in diversi S ejusdem organismi partibus reproductivam vim , quod quidem copiosa penitus evincit oti Servatio. Omnes quidem organici corporis parte S re Produc ti Ua gau- doni potestate , siquidem ne productio causa simul sit vitae individuae et effectus g. 65.), et videmus laesam strUcturam te Xturam et mi Stionem partium , dummodo tanta non Sit mechanica aut chemica mutatio , ut cardinales impodiat vitreo functiones, sibi iterum re Stitui; varia tamen in partibus diversis redintegrationis est ratio adeo , ut Vulnera Simplicia per Solam re union e m Consoliden Ur , dum alibi infla m in a i ione manifesta opuS est et SUPPUratione , quibus laesae Partes aliquo modo sibi restitu
305쪽
SEcΤ. I. DE RE PRODUCTIONE. α8Est autem tynta re unionis Vi S , Ut VUlneratae partes cum peregrinis etiam Organicorum Corporum Partibus uniantur. Videmus id quo
tidie in plantis , quae alterius individui gominas
et surculos recipiunt. Sic etiam se nnae remiges Accipitrum vulneri alterius avis inseri pos-SUnt; sic ungUes alterius animalis aut caponis calcaria vultieribus itiserta ad nascuntur ; ita etiam dens modo evulsu S alveolo hil mano recenter vacuato hactenus in Seri potest , ut nutriatur et sentiat. Nota dein et communis est observatio, quod Parte S recenter cruentritae , sibique ad pressae conferveant: Sic Convalescunt digiti, labia dissecta, nasus detruncatUS et Continuo ropositus, manus Pene abscissa. T a g t i a-gotius dein, ut manifestis Probatur testimoniis, nasi humani indecora S iacturaS Per Cruentas cicatrices mutilatae Partis et Brachii, sibi αdPressas supplevit '). Difficilius succedit in homine et mammaIibus substantiae amissae restitutio, quam reianio partium. Illae tamen Parte S, quae spontanea
gaudent reproductione g 8I.) , quae Plantarum,
Zoophytorum aut Polysorum habent naturam, sine negotio et absque limite reproducuntur ut in epidermide, in pilis, unguibus et ungulis, inque cornibUS Videmus. Tela dein collii Iosas implex, polypi ad in Star, facillime inter cetoras organismi humani Partes reproducitur g. 7 .)Quae autem magis Sunt Compositae fctrtes, mutas Culi, nervi , Viscera etC. , ut Suo Videbimus Io co , difficulter aut nunquam reProducuntur ) HALLER Elem. physiol. VlII. P. 163.
- ) Momoratu dignissima est observatio, quam LOFLER divulgavit: Praegressa quippe inflammatio rheuma tica, quae in StiΡpurationem Bbiit, totum destruxit ho minis oculum, remanente solum massa aliqua , in fuit.
306쪽
g88 LIB. I. CAP. III. DE GENER . VITRE ΜANIF.
dum orbitae retracta , et Varicosis vasis obducta. Excrovit ea maSSa tardius in tantam molem , ut post menses duos totam expleret orbitam ; Iaahuit in medio orbicularcio et Splendentem maculam, quae sensim explicata magis fuerat; tardius exiguam Ilaec massa accepit mobilitatom , et potuit aeger impersecto hoc Oculo lucem a tenebris. et motum etiam aliquorum Objectorum distin
Duplicom esse hominis Vitam sUperius g. 48. praeceΡimus; huic autem vitae duplici duplox
respondet nervorum Systema: inservit functio nibus sensiferiS cerebrate SYStema, quod onc phalo et medulla Spinali, atque nervis cum his immediate conne X is , constituitur; functionibus autem Vegetativis Systema gangliorum officia Praestat, estque a priore , ut alibi pluribus dicetur, distinctum et quadant enus Separatum. Nervi cerebrales ad organa Sen Suum externorum, ad muscul OS Voluntarios et quas Vi S Partes , Sensu manifesto in statu normali praeditas , tendunt; gangli ornm Vero nervi ad ea praecipue Properant organa, quae reproducti
vis funguntur muneribus; pergunt itaque ad
307쪽
SEcΤ. II. DE SENSIBILΙΤATE. 289 organa digestionis, circuitus sanguini S , re SP ira tionis et secretionum. Non tamen ubiqUe Systemata haec ad unius vitae organa restri Ct a Pe nitus sunt ; etenim cerebrales nervi ramo S Saepe mittunt ad glandulas , ad musculos organi-COS et C. gangliorum autem nervi , qui gubernandam ubique habent reproductivam vitam , Cum arterioso systemate, cui implicantur, Per omnes universi corΡoris distribuuntur partes.
N orvorum vitalitas. Possidet nervorum systema ob peculiarem , sibique soli tantum propriam organi Sationem , eam virium informationem , qua capax redditur ad recipiendas impressiones , a Cau Si S me Chanicis , chemicis et dynamicis g. 7ο.) suscitatas,
estque ea ejuS Systemati S se Culiaris natura , quod omnem sibi 1llatam mutationem summa cum celeritate ad Certa propagare Sciat loca , nullamque admittat Partialem concitationem , verum omnia toti Us organismi in UnUm dynamico jungat organa. Mutationes igitur, qUactvoriphericis inducuntur cerebralium nervorum torminis , momento Citi US ad Cerebrum, tanquam centralem hUjUS Systematis locum, defo-xuntur, ipSamqUe Conscientiam, ubi omnia sibi ros pondent, mutant, et Ponunt Sensationem. Ob istam ergo Vitalem energiam nervi dicuntur son sibiles, Seu ita Comparati, Ut stimulorum essectus a Ioco concitato vi sentienti uni mae) referre ita Sei'nt, quo sensatio Donatur in centrali polo , ac loco , Primitus stimulato Opposito. Cum igitur ipsi haud sentiant 1 rvr, LEN HOS SER Phusio L med. Vol. I. T
308쪽
u9o LIB. I. CAP. II. DE GENER . VITAE ΜANI F. Verum conductores tantum sint causae sensatio isnem ponentis , vitalitatem eorum sensibilitatem CompellamUs. Solis nervis sensibilitatem inesse, observuliones docent: nam illae tantum partes 5ensibiles sunt, quae ner Vi S Providentur, Et de lotur omnis partis aliCUjus Sensus,
quod alibi fusius dicetur, ubi nervus ejus Vinculo stringitur aut alia laeditur ratione.
Habent norvi et id privilegium, quod efficientiam vitalem contraria quoque directione, adeoque a solo centrali versus periphericum Paxi cum velocitate conducero sciant. Voluntatis quippe imperium, in sensationum loco suscitatum, Per eosdem Vitales conductores in mus Culos Propagatur , horumqUe contractione S, quaS motus insequuntur Partium , ponunt. Id aUtem mutationis in carnibus per nervorum poni efficaciam , Galvanica docent experimenta et ob Servationes , quibus constat, ligato aut alio modo laeso nervo , spontaneam perire in membro
g. 85 Son sibilitas animalis. Ea Vis, quae systema incolit cerebrate 83. , animales suscitat functiones g. 5o. , sensu manifesto conjunctas. Triple X generatim Sensibilitatis animalis est potestaS: Conscios nos facit de statu proprio; jungit nos cum mundo
Tatione in nos agentes, percipiamus; denique Potentiam nobis tribuit ponendi actiones Varios. Reddimur conscii de statu corporis Proprii
Per nervoS, qui mutationes, materiae organi
ejusque viribus et biotico imponderabili
309쪽
SEc T. II. DE SENSIBILITATE. 29Iillatas , ad sensationis deferunt locum. Quia
vero multae existunt in animali organismo Partes , quae nervis destituuntur cerebralibus, hao SenSationes tum suscitare saltem Possunt, ubi mutationem Ubiverunt tantam, quam intra SoContinere non amplius possunt organici nervi, adeo , ut officientia vitalis e gangliorum Systemato transiliat in cerebrale systema. Sic Conscii vix sumus, quid in organis secretoriis, invasis Sanguiferis, in glandulis etc. accidat, donec major accesserit stimulus; sic multae sunt Partes, qUae' in statu normali nullum produnt Sensum, cum inflammatae sensibiles reddunturis Termini nervorum peripherici, in organis sensuum explicati, mundo externo ita sunt expositi, ut a rerum externarum inflUXu Vario mutentur modo; hanc dein mutationem ad internissensus locum Celerrime Prosagant, quo conscii roddimur de iis, quae eXtra nos existunt, quΟVH nexus ponitUr PsychicUs inter nostram et uni-Versam naturam. Centrales autem cerebralium
nervorum termini admirandam Possident Voluntatis receptivitatem; mutatur bioticum animi imperio; conducunt nervi vitaΙem ossicisntiam a centro in terminos Periphericos, musculis Voluntariis intexto S , exequuntur desiderium ar-Bitrii, ponunt motuS. Est itaque animalis sensibilitas suprem αfunctionum animalium efficientia , per quam officia omnia, quae C Um Conscientia Poraguntur nostra, perficiuntur. Conne Clit eadem Vis materialem Corporis nostri partem cum parte ejus Psychica, et ponit eum organorum ac functionum concentum, quo indiVidua servatur vita.
310쪽
292 LIB. I. CAP. II. DE GENER . VITAE ΜΑNIF. g. 86. Son sibili t as organi CR. Etsi plantae et crypto gama corpora sine omni sensibilitatis influXu vegetare Videantur , siquidem nullum nervorum in iis delegi possit vestigium; organi3mi tamen perfectiores fun- tiones reproductivas ope sensibilitatis organi eae praecipue perficiUnt. Videmus hinc , gangliorum systema in iis iam adesse animali hus , ubi nullum adhuc adest cerebri vestigium g. 4 3. , et cernimUS VegetatiVos nervos inversa
Plane ratione se habere cum Cerebralibus , adeo, ut gangliorum Systema ferme Semper eo sit Per fectius, quo Cerebrate minus evolutum fuerit.
Organicam hanc sensibilitatem vegetativas gubernare funct1ones Vol inde jam patet, quod tantus adsit circa organa reproductivae vitae nervorum et PleXuum, ganglii S interceptorum, apparatus , quem inferiuS pluribus describemus. Id ipsum confirmant e XPerimenta et observationes , in Vi Vi S animalibus collectas: ligato
enim nervo Vago , ut J. C. BRUNNFR dudum Ox- portus est, Vomitu S mOX Oritur, et Corrumpuntur cibi ventriculo ingesti; Pathemata animi, quae sic opinante BICHAT 'o gangliorum systema primitus adine iunt, Vitam vegetativam su-hito frequenter laedunt, et Videbimus in speciali oeconomiae animalis Pertractatione, re- productivas functiones a Vitali plurimum d pendere organicorum nerVorum Conditione. Quan qu m animalis vita cum organica in arctis si mo sit nexu 3. 48. , Videmus tamen sine ce-Yebro , adeoque sola gangliorum efficacia, Vege tativum suscitari et continuari Processum. Do