장음표시 사용
281쪽
siones sequuntUr; ita denique convellUntur musculi , ubi catena solvitur Galuanica, cum eo mo mento poli convertuntur. II. Quid .m stimuli vitalitatem deprimunt ,
Efficiunt stimuli alterutri in quantitate aut qUalitate, estque uterqus offectus relativus cf. 73H. Quantitate deprimunt stimuli vitalitatem, ubi gradu majore aut iusto diutius egesrint : ita
Calor moderatus, iusta spiritu osorum portio, debita remediorum Excitantium do sis , et minor electricitatis gradus actionsem vitalem concitant, ipsam quo vitalitatem restaurant ; Calor autem nimius aut diu protractus , immoderatus vel diu continualus spiritu osorum et stimulantium HSus, vehemens electricus ictus et c. vitalitatem ita prosternunt, ut amissa receptivitas et re-
agendi vis post longum non nisi temPUS , aut nunqUam plane restitui valeant. Qualitate vero sessumdare stimuli possunt partium vitalitatem, ubi polaribus principiis et viribus cf. 7ο.
n. 2. , ipsis Organis adfectis contrariis, vel etiam similaribus , nimiam inferunt mutationem. In utroque enim casu disserentia tollitur materiae et virium , quae, ut organica Persistere POS-
sit Vi S f. 54.) , necessario requiritur. Sic hepatis sulphuris solutio , ut I UMBOLDT I. c. II. p. 393. comperit , vitalitatem partium , ex animalibus frigidi ot calidi sanguinis desum larum , inter pausa delet minuta; pari ratione nervis inimica sunt acidum nitri et Prussicum , praecipue vero sulphuricum et phosphoricum cibi d. p. 35 i. sq.) ; propria dein cxperentia didicimus , nervis deri Udatis acidum aceti cum maxime inimiciam esse; hinc etiam intelligitur , cur vomitus fre-
282쪽
64 LIB. I. CAP. II. DE VITAE CONDITIONIBUS.quens , a nimia nerVorum Ventriculi sensibilitate ortus , ParVi S acidorum vegetabilium dosibus succo citri, aut potione Riveriana optime si- statur; cur acida diu adsumta , Prae Primis tum, ubi ventriculus Vomitu praegresso muco est SP Ο-liatus , digestionem 1aedant. Simili ratione venena narcotica, effluvia putrida, Venena quaedam animalia , contagium typhi etc. ner o Sisystematis vitalitatem dir secto deprimunt ; sic cordis irritabilitas digitali purpurea , et C On-
tractilitas iridis belladonna minuuntur. Existit autem certa quaedam oppositio inter organa Certa et systemata, quo est icitur , Ut Stimulus id om vitalitatem in isto deprimat, in a
lio Vero exaltet. Ita calor , qui musculis est inimicus , sensibilitatem auget; sic acidum sulphuris, quod nervorum vim penitus dolet, irritabilitatem muscularem restituit Η u m b o 1 d t ibid.
ΙΙΙ. Alia sunt incitamenta e x t e r u a, alia in
Q. ae extra corpUs organic Um e X istunt , nec prertem ejus integrantem , ante mutuam actionem constituunt, incitamenta dicuntur externa. Pertinent ad ista: calor e Xternus , aer atmosphaericus , lux, sonus, effluvia odora, magnetica, electriCa Vis, Ceter neque Cosmicae VireS; cibUS et potus, res e XCernendae, in Superficiem membranarum mucosarum et Cutis delatae ; medicamenta et Venena; Vires quaeVis , quas alia individua corpora in nos exerunt ; imponder&bile bioticum altorius individui; denique obiecta qUaevis, ideas nobis S Uggerentia. Incita monta i n t e r n a dicimus , quae infra organic Um eXi Stunt corpus , quae Partem con-
283쪽
SEcΤ. III. DE IN cIΤΑΜENTIS. 265stitutivam ejus constituunt et integrantem , quae vitae Ca Usam simul efficiunt, atque una ejUS Sunit effectus. Ad haec spectant: sanguis et humoreS Secreti; calor animalis et olectrica officientia, intra organicum corpus prolicita ; impon derabile bioticum; actio mutua systematum et organorum Voliantatis imperium ; ideae.
IV. Aliqui stimuli sunt universales, alii locaules, et alii speci si c i.
Eam tigboni nonnulli stimuli proprietatem ,
ut effectus suos per universum ProtinuS ΡΓO sagent organismUm. Id autom efficitur vel nimia subtilitato ot diffusibilitate materiarum et efficientiarum, ut principia Volatilia , calor externus et electricitas, quorum esseCtus Celerrime propagantur , perhibent; vel Vero spe accidit, quod tales adficiant parte S, quae per organismum universum propagatae , in ne Xu existunt physico aut dynamico , Omnemque AEt mutati O-nem organi Smo Universo communicant. Sic enim fit, ut ea, quae Systema ner VOS iam Pro Xime adficiunt, universales moX sonant esse Clus , qui hus totalis vitae processus protinias mutatur cre media nervina, CardiaCa, Venena nur Coti ea , contagium typtii, animi motus vehementiores) ;ita Universales Ponunt esseCtUS , quae vas ohum sanguiferorum systema et ipsiam etiam sangui- noni mutant miasmata exanthem reti Ca , reme
di a stiptica , aqua lauro-CerctSi et C.). Alii vero sunt stimuli, quo pum effectus Iocales sunt ita, ut tardiUS non nisi, et mudi ante parte adfecta, alias in ConSen Sum pertra-hrent partes. Huc referuntUr Praecisue talia, qua omechanicis et chemicis Virib Us formam Et mistionem materiae organicae mutant, Quia vero
284쪽
r66 LIB. I. CAP. II. DE VITRE cONDITIONIBUS. nulla chemica aut me Chanica actio sine effectua cidit dynamico F. 7ο. n. 3. ) , cumque Omnia
in organi CO corpore in Unum sint conjuncta , effectus stimulorum topicorum propagari mox debent per organismum Universum. Est praeterea localis is esse tus relativus tantum, siquidem stimuli mechanici aut chemici , ubi systemata adficiunt Universalia, universalem mOX Ponant offectum : etenim nervus ligatus , Compressus aut alia ratione mechanice laesus, convulsiones suscitat in locis remotis, et ponit reactiones universales ; sic etiam materiac chemicae, quae Partem contingunt nervi alicujus, remotas parte S, totumqUe system re nerveum adficiunt, et Valet hoc ipsum, ut observationes perhibent patho Iogicas, de stimulis morbosis. Quia vero differons est in variis partibus organisatio cg. 58.) , stimuli relativam et specificam accipiunt vim, adeo, Ut eaedem res , quae erga alia organa indifferentes ferme videntur , in certis organis manifestum ponant incitationem. Sic videmus organa sensuum SP BCi-1icis suscitari incitamentis; dantur pharmaca et Venena , quae in organa certa Specifico agunt tmor curialia in salivales Praecipue agunt glandulas ; aloe vasa haemorrhoidalia et utorina
concitat; agit sulphur in pulmones; hyoscyamus in cerebrum et Iapyngem; nitrum in organa uropoetica; cicuta in capiat et membranas mucosas; opium in systema Vasorum et Cutaneum; Arbutus uva ursi in vesicam urinariam; denique adficiunt Variae res, Varias organi gu-
V. Aliqui stimuli ad vitam summe Sunt necessarii, alii minus.
Infinitae quidem existunt res , quae in D strum agunt corpuS; haud omnes tamen tale si
285쪽
SFc T. III. DE IN cIΤΑΜENTIs, 267 Sunt, quae ad externam vilao conditionem positive requiruntur. Aliae autem sunt, quae Si mul adesse Constanter clobent, ut vita sit POSSibilis , undo incitamenta vitalia dicun'tur. Pertinent ad stimulos vitales e Xternos Calor, cter atmosphaericus et materia nutritia; ab- Sentibus enim prioribus ne momento quidem durare Potest vita, et ipsa etiam materia nutritia Per cibum et potum corpori organico Statilio suppeditari debet tempore, quo integritas ejus
Servetur. Incitamenta vitalia interna constitu-Unt calor organicus , SangUis , mutua or Inor Umactio et imponderabile bioticum. ReliqUa autem incitamenta sub cortis tantum circiamStantiis vitae neces stiria evadunt, licet ad perfectam
Vitam plurimi requirantur memorati f. h. n. Ostimuli.
Specifica organorum vita g. 58. specificos
etiam postulat stimulos , sino quibus illa nec vitalitatem Conservare , ne C sun Ctiones SUIS PBΓ- agere Valent. LUX est specificus et simul ti abitualis oculi stimulus, si quidem ore reb Sente visus sit impossibilis, ipsuque luminis receptivitas, ubi orga-in id suo diu caruerit incit&mento , ob adductas g. 73. n. 6. rationes , Pes SUm- detur; sanguis arteriors Us habitualis est cordis, arteriarum , Cerebri et aliorum organorum Stimulcis; ita se habet oxygenius aer ad pulmones ita cibus et potias ad Ventric Ulum , chymUS ad infestinum , humores secreti ad Vasa e XCernentia etc. se habentila d Enique id oreo habitualia sunt interni sensias incitamenta, estqUe VoluntaS mus Q Ulorum externorum stimulus habitualis. Potest praeterea sola adsuetudino fieri, ut stimulus aliquis reddatur erga certum organon
286쪽
268 LIB. I. CAP. II. DE VITAE coNDITIONIBUS.
habitualis g. c. n. 4.): ita ni cottanae pulvis habitualis tandem redditur stimulus, adeo, Ut Ol- factus laedatur , ubi a consueto desistimus Usu ; sic potatores et iracundi homines aegre habent, nisi bibant et irascantur.
Νo civi ovadunt stimuli, cum quantitate peccant aut qualitate positiva aut relativa cg. 71. . ab Quantitate positiva, ubi justo sunt majores
vel minores, vel ubi iusto majore aut minoro agunt tempore. bJ Qualitate positiva omnia nocent incitamenta , quae minima etiam quantitate tales organismo inducunt mutationes, ut activa evadant g. 69. J ; huc Pertinent contagia et venena, C) Quantitate relativa nocent stimuli, ubi organorum recepti Vitati et ro agendi potostati non respondent, et D OS sunt hoc respectu iterum esse nimii aut Parvi, potest que incitatio durare justo diutius, aut minus. d) Qua
serit vitalitas , vel ubi stimulus Consuet Um abor-rat locum ς prioris e Xemplum habemus in oculo photophobia laborante , in aure admodum sensibili , in ventriculo debilitato , et perlinoni
huc quaevis idio syncrasiae ς posterioris vero e X empla innumera sunt, et sUssici et ro flectero ad humores, qui a consueta aberrant via: bilis inventriculum dolata, frenguis in vesicam effusus, res indisfarentes in sanguinem infusae etc.
287쪽
CAP. II DE GENERALIBUS VITAE MANIFESTATIO NIBUS.
Tres sunt generales Vitae manifestatione SωMulta quidem sunt et varia Phaenomena, qui-Jbus corpora Phaenero biota P rfectiora, et homo, animal perfectissimum g. 45. , Vitam produnt individuam; omnia tamen ad tres functionum roduci possunt classes: re Proclu Ctionem,
288쪽
UI LIB. I. CAP. III. DE GENER . VITAE MANO.
sensationem et motum muscularem.
vitalitas igitur, qu rem differre in variis organici corporis prersibus Praecepimus 3. 58. 66.) ,
heibus his generalibus functionibus praeni pueros pondet, adeo ut re productiva vis, sensibilitas et irritabilitas, generales constituant vitalitretis . 63. modos, et omnes in se complectantur fecepti itatis ae re agentis vis
i. 'Ι. n. 2. a. modiffissationes. Quia vero unicum tantUm existit per totum organismum vitalitatis genus g. 63- , Cumque omni a VI taestiae nomena ad unum eunde inqtae consPIrent 1finem , gener rele S licte Vitae manifestationes Unitalom simul constituunt , seu infernam vitae constitionem c g. 57- . Omnes enim adesse sim VI debent , ut vitre sit Possibilis ; gubernati' re-Droductio Per ne PVeam et anu Scul arem V1m , et servantur hae Vires ViciSSim Per reproductio
SEc T. I. DE REPRODUCTIONE. F. 76. Roproductiva Vis. Ρrima atque praecipua Vitae individuae manifestatio ipsa est reproductio, siquidem peream corpora organis a forment Ur, e Vol Vantur, increscunt , Con Ser Ventur et redintegronthar. Solai σitur reproducti Ua Potentire naturae coalescunt
individuae f. 39-450, formae , misti OmS et V1-rium organicarum g. 54-56. ponit ar et conservatur integritas, et efficitor eadem Potestate ut vitae inferna conditio c=. ,7 in Sin partibus eam accipiat disserentiam s. 39. 58. 66.9,
289쪽
SEc T. I. DE RE PRODUcΤΙ Ο ΗΕ. 271 qua Opus est. , Ut ad totalem dobite conspiraro valeat vitae processum 3. 67. . Est autem re- productiva haec energia idem cum organica Vi, quam modificatam declaravimUs naturae Uni Versae Vim cs3. 54. 6o. . Virium attractivarum et repulsivarum lusus efficit, Ut substantiae Vn-TIae certam induant 1 ormam , et corpora Singula , ne ipsis quidem crypto biotis e X ceptis, Peculiares accipiant proprietatos , propriam habeant Consistentiam , structuram et texturam , quae in crystallinis corporibus in sensum manifeste incidunt. Ipsa etiam fluida , quae maximam vitium produnt indifferentiam , quorumque Par ticulae comparativum facile admittunt motum g. 6. , ad certam tendunt 1figuram , quod aquae
et hydrargyrii ostendunt guttulae; ubi vero in
statum transeunt solidum , ut in nive et gran-d1ne Videmus , et Iarii perhibent animales humores 'θ, Peculiare S Constanter recipiunt formas. Omni igitur substantiae , qualiscunque ea fuerit, certa inest forma, quae mutatis circumstantiis eXternis mutari quidem potest, satamen lege, Ut novam indUat formam, Virium
externarum et internarum Conflictui respondon-t m; nec ulla datur materie S ccla οζφα. In corpo
ribus autem Phaenero biotis , ubi varia vigetv1r1um Oppositio, quorumque Primordia g e r-mina organica Vitae ipsius Sunt producta, formae certae , cui quo individuo , et singula ejus parti proPriae , manifestiSSimae sunt.
290쪽
Omnia corpora, adeoque ipsi etiam organismi perfectiores, e fluidis formantur matoriis; cloboni itaqMe substantiae quae Vis, Ut crystallinam accipiant fagUram metalla, terrae, sales
otc. o , igne prius fundi aut menstruo quodams lvi; nec aeriformes materiae, ante qaam innuida condensentur guttantia, coalescere in 1Οrmas CertaS POSSunt. 1ta res quoquo habet in organismo humano: primum enim hominis ra- clim sentum guttula constat humoris genitalis, quae initio massae viscidae induit formam, donec per vario S den Sationi S gradus transiens , manifossam accipiat futuri hominis formam : Du-lritur organi Cum Corsu S substantiis solidis, fluidis et aeriformibus; priores tamen aptari prius sic debent, ut devintis Contractivis virinus, formam induant fluidam, et debet expansiva' in aeriformibus minui vis, quo in humo
Primitiva omnium elementorum figura glo- Dosa supponi det, et ex eo, quod ipsa fluida, o quibus solidae formani Ur materiae, in eandem tendant figuram , et parti CUIae materiarum fui- clarum eundem unde quaque habeant contactum' ). Ouodvis praeterea elementum materiae CU-jusdam omnem in se complecti debet massae totius naturam, ita, ut Singulum integrum aliquod constituat, in quo Vires attractivae et repulsivae ad aequilibrium pervenerunt ; debotitaque in eodem elemento contractio et expansio ubiqUe esse aequalis, unde dimensiones tae quales et figura Sphaerica ponuntur. Eadem