Bromatologia seu doctrina de esculentis et potulentis

421쪽

AQUA TEPIDA.

Est aqua per calorem vel ignem tepefacta. saues

ODOR nullus; SAPOR fatuus, nauseosUS. UIRTUs nauseam & emesim movens, ventriculum relaxan S. Usus. Solum pro vomitu ciendo adhibetur.

THEA VIRIDIS.

THE A viridis L. gruner Thee. ODOR foliorum gratus, narcoticus, fragrantior quam Theae bolieae. SAPOR grate acerbus, Odori congruuS. UIRTUs foliorum recentium diuretica, narcotica. FO-lia ob odorem narcoticum tostione siccantur Scante annum elapsum pro usu non adhibentur.

V us pro parando infuso Theae, quod est aqua calida succo herbae impraegnata , quae cum Iaccharo saporis gratia & quandoque cum lacte hibitur. I hea viridis magis quam Boli ea nocet imbecillitate systematis nervosi laborantibus.

chineUIS.Colitur hie frutex in China & folia ejus paullo ante medium faeculi XVI. Europoeis innotuere ,& nondum finito saeculo jam per totam Europam increbuit illorum usuS.

422쪽

ODon foliorum recentium narcoticus , virulentus , siccatorum vero gratus. SAPOR amaricata S, acer bus, non ingratus tamen. Folia recentia Ob odorem virulentum torrentur e ante annum pro

usu in China non adhibentur.

UIRΤus foliorum recentium virulenta, narcotica, 'siccatorum corroborans, diu retica.

Usus pro parando infuso Theae, quod est diureticum& leniter diaphoreticum. Hinc sanis & aegrotis

potus est consuetus: Convenit somnolentis, obe-

. sis, calculosis. Sitim exstinguit, ventriculi gulos brum saburram eluit, sanguinem a sordibus depurat, hinc scorbuticis vel alia acrimonia sanguinis laborantibus prodest, quatenus urinam pellit, renes a sabulo liberat. Absque saccharo e& lacte commendatur in somnolentia & polysarcia, cum lacte in diarrhaea dc in macie.

Abusus. Qui infuso hocce abutuntur , pallidi, tremuli , insomnes redduntur, atque debilitate sto-Cel. LETIS I Μ disC sipens Objervationes ad vires th P pertinentes. Lugd. Batav. Aquam stillatitiam illeae bolisae nervis ischiadicis ranae donudatis &cavitati abdominis applicuit , unde extromitates poste riores intra dimidium horie prorsus paralyticae & insonsiles fiebant , S post horam exspi avit rana. Id vero non accidebat ab oχ tradici theae injecto. Unde concludit alit hor , fragrantiam theae nocere , dum largiori quantitate hauritur.

423쪽

machi & languido ventre laborant. ' Hinc nocet debilibus & ventriculi imbecillitate laborantibus , praesertim hystericis de hypochondriacis. A nimio Theae usu ventriculus debilitatur, denteS corrumpuntur, borborygini, an orexia, cachexia, hydrops, leucorrhaea inducitur. Chinenses Theam noxiam pronuntiant in ophthal-miis, in colica & in paralysi. Succedanea, quae Theae loco commode substitui possent, adhuc nulla placuerunt. Veronica, Myrica Gale, folia acacia , origani vulgaris , rubi arctici , Chenopodium ambrosioides, Malachane americannorum nullo modo saporis excellentia Theae sunt aequiparanda.

CoFFEA arabica L. Cosse. ODOR seminum crudorum debilissimus; SAPOR subamaricans. Semina vero ustulata odorem fragrantem , gratum, penetrantem, praecipue si recentissime ustulata sint, spargunt. Saporem habent

amaricantem, odori congruum.

Semina Cosseae arabicae sapidiora sunt & diutius se conservant , quam semina Cosseae americanae. Usus. Potus Cosseae medio circiter saeculo XVII. increbuit. Mane, post prandium &pro merenda a multis hominibus bibitur

Uinius. Semina ustulatione redduntur subempyreumatica, hinc motum sanguinis accelerans, cale ' ILL HALLER Elementi Physiol. T. VI. p. 242.

424쪽

faciunt, stimulant, exsiccant, attenuant, stoma

Chuin roborant, urinam movent, vermes &fatus pellunt. Mane bibitus potus alvum blande solvit, erigit animum tristem , quibus vigilandi necessitas pro lucubratione vel alia re eli, somnum dispellit. Saturatior mox post pastum sine lacte sumptus potus digestionem ciborum adjuvat.

Nam putredinem carnis & fermentationem retardat Cost ea. ' Transpirationem & urinam movet, motum vitalem sanguinis auget.

Dosts. Pulveris circiter sesqui uncia libris duabus aquae coctae miscetur, ignique imponitur & postquam

haec bis, terve una ebulliverint, ab igne auferuntur. Quidam rasura cornu cervi deco 'um reddunt clarum , sed hoc gelatinosum additamentum vim & gratiam potus labefactat. Alii frigidam aquam affundunt, alii vas ab igne desumptum linteo frigido involvere solent, ut de-co ictum clarificetur. Arabes & reliquae gentes orientales comeam absque saccharo sorbent, Europaei autem sacchari plerumque etiam lactis vel ejus cremoris connubiurn desiderant. Vis medicata. Cephalalgiam ex ventriculi debilitate ρε vel transpiratione suppressia ortam saepe discutit, urinam movendo sabulum exposit. Diarrhaeam

ce . PE RCIUAL Eis V Vol. 2. p. 7 i a IV. BERGIUS m. m. p. II a. Novit feminam, quaea et O annis quovis mane evigilavit cum cephalalgia, tantisper ingravosce ille , donoc potum Cosseae halisitasQt, ex quo per totum diem levatam se sensit.

425쪽

Cthronicam quandoque sanat, ut & febrem intermittentem, si saturiatissimum decoctum cum succi citri aequali quantitate mixtum apyrexiae tempore jejuno ventriculo assumatur. ' Immintiit vim opti& aliorum narcoticorum.

Vis noxia. Abusus saturatioris & nimis saepe assumpti potus ob oleum empyreumaticum , , suo stimulo calorem, anxietatem, cordis palpitationem & pervigilium , praesertim in hominibus imbecilli systemate nervoso laborantibus , excitat. Excessus vero cephalalgiam , vertiginem , tremorem artuum, pusillanimitatem , exanthemata faciei, debilitatem visus, paralysim, diathesim ad apoplex iam parit. Ηysteri cum & hypochondria-CUm malum, menstrua copiosiora & ultra aetatem durantia, atque haemorrhoidales affectus gignit &auget, macilentiam & impotentiam virilem causat. Febrientibus igitur, plethoricis, cholericis, emaciatis, hetem optoicis, hystericis non convenit. Non omnis tamen noxa ab oleo empyreumatico seminum cosseae est, partem culpae sere aqua calida, ventriculum & nervos relaxanS ,' saccharum acido generando favens, lac vel quod pejus cremor lactis , qui Oleo relaxat fibras S: fluorem

album causare censetur. 'ν IV. MURRAY l. c. p. 397. Arabes , qui abusu opii Se consectione Longos somnolenti Sc deprcssi ovadunt , solo Comessi potu eriguntur. D ARVI EUX voyago dans la Palesine. p. i96. - IE. MURRAY l. c. p. 303

426쪽

Succedanea, quae Cosseae tam pretii causa , quam molestiarum, quas ex potu percipi credunt, substituere conabantur , nullo modo votis respondent. Horum e tribu erant panis secatinus tostus, hordeum vel secati tosum , radiae cichorei vel scor onera tosta, femina helianthi annui , faba vulgaris minoris &C.

Est potus ex aqua vel lacte , in pacta ex quo butyro Ca-cao , Uanilla & saccharo incoctum est. Si oco Iahe. Onon gratus vanillae; SAPOR blandus, dulcis, aromaticus, suboleosus. UIRTUs nutriens, ecco protica . emolliens, parum calefaciens, impinguans, acre, humores involvens, fibras siccas humectans.

Usus. Pro ientaculo, aut merenda bibitur. Americanis &hispanis ordinarium alimentum est, qui chocolaram saepius de die ut Batavi Theam & Costeam bibunt. Virtus medicata convenit in atrophia , marasmo senili, tabe sine febre hectica tamen, in malo hypochon-

CH. BE HRENS SHect. Diertet. p. a 9 I. Nota est historia Cnidinalis a RICHELI EU, supremi Galliae status ministri, orbis , diim viveret, Directoris, qui hypochondra aco detentus morbo , postquani omnia incas sum eYpertus es et auxilia medica , tandem Chocolatae potu prist inam recuperavit valetudinem. Ill. LINNAEUS in amoenitat. . l. VI. p. 263

427쪽

Est aqua calida laceo citri, saccharo dc spiritu sacchari impraegnata. Punis'. ODOR gratus, spirituosus; SAPOR acido - dulcis, spiri-

tuosus.

V1Rrus sudorifera, cito & leviter inebrians, at inebriatione cito iterum evanescente, cum vis spiritus ardentis ab acido & copiosa aqua frangatur. , Usus. Frequens & consuetus in Anglia potus. In morbis a transpiratione suppressa natis est egregium sudoriferum.

IUS CARNIS BUBULAE.

Est aqua carnis bubulae gelatina & pauco oleo percoctionem extracto impraegnata. Θiindit eis': Truhe. ODOR & SAPOR peculiaris, non ingratus.

dicit: iuvenis literatus, quem ita per novem annos conquassaverant caecae haemorrhordes , ut unicam speraret mortem medicinam , solo potu Chocolatae per annum continuato perfecte curatus fuit. Et iam dicit, ses plures novisse foeminas , quae ex vita sedenteria Se immoderato Comeae usit haemorrhoidariae tandem potu cho- colatae sanatae fuerint.

428쪽

VIRTVs gelatinoso - oleo sis, valde nutriens , diluens. Prima jusculi degeneratio est acescens , secunda putrescens Usus. Initium prandii & caenae plurimis in regionibus cum ture, cui panis secatinus vel triticcus , aut cibi farinacei, aut cerealia incoquuntur, fieri solet. Haec incocta vim putrescentem gelatina juris impedire solent, hinc talia jura non solum sanis sed etiam aegrotis & acute decumbentibus

conveniunt.

IUS CARNIS VITULINAE.

3us ex Carne vitulina paratum. Rasbile isch α Trube. Est jure bubulo minus gelatinosum , magiS muco sum, facilius & citius testate acescen S. VIRTVs gelatinoso - mucilaginea, hinc nutriens & involvens: hinc lixivium causticum calculosis injure vitulino datur : hinc in hausto veneno com

mendatur.

JUS CARNIS VERVEC IN T.

Ius ex Carne vervecina paratum. σ Trus e.

VIRTus, est valde glutinosum & pingue, hinc digestu dissicile. Pedum vervecinorum , qui valde glutinosi sunt, decoctum in morbis, ubi acre intestinis inest, se po obvolvendi ano injicitur.

429쪽

JUS GALLINACEUM.

1us ex carne gallinae vel galli senioris paratum. θii nexbrube. ODOR & SAPOR gratissimus. VIRTVs valde nutriens, sapida, analeptica , & robOrans sine stimulo. Lac pulli est jus carnis cujuscunque, in quo Ovivitellus solutuS.

JUS TESTUDINUM.

Ius ex carne testudinum paratum. Sehisbfroten bxu he. VIRTUS nutriens, obvolvens, antis orbutica , antihe-etica. Vide Testudo utilaris. Dosis. Una testudo, rejectis capite & pedibus ex aquae Rij ad remanentiam coquitur & pro una dosi exhibetur.

IUS RANARUM.

Jus ex Carne ranarum paratum. Jroschx Trushe. VIR Τus nutrien S, parum gelatinosa. Scopo medicato jura ex femoribus ranarum, & variis vegetabilibus cocta, phthisicis, hecticis & morbo culaneo laborantibus suadetur. Doss. 6 vel 8 paria femorum cum carne vitulina cum Riij aquae ad remanentiam Joj decoquuntur.

IUS COCHLEARUM.

Ius e. cochleis paratum. Schnecteti Exuhe.

430쪽

VIRTVs nutr: ens , viscida, humores aeres obvol Ven S, demulcens , hinc tussientibiis & hecticis non sine successu suadetur. Dosis Scopo medieato 8 vel Io cochleae cum Ri

aquae coquuntur.

IUS CANCRORUM.

Ius e cancris excoctum. Ereb S i Eruhe. VIRTUS nutriens, parum gelatinosa , alcalescens. Us Us. Iura cancrorum debilibus, becticis, vitiis cu-taneis, melancholia aut scorbulo laborantibus scopo medicato dantur. '

Jus e carne piscium paratum. Jiso M Trube. Cyprianus Tinca ini hunc usum frequens adhibetur. VIRTus gelatinoso - alcalescens, diluens, nutriens.

Usus. Tempore jejunii loco iuris bubuli mensis apponitur.

Ius e carne viperae paratum. Tiperia σV1llius est gelatinosa & valde alcatina, hinc resolvens, an tacida, sudorifera. Usus. Scopo medicato in paralysi in morbis ab acido. spontaneo, in morbis culaneis, in plica polonica datur.