Bromatologia seu doctrina de esculentis et potulentis

411쪽

VIRTVs Iraecedentis. Tartari & didi hoc spiritu

utuntur.

DE LACTE GENERATI M.

Liquor e mammis animalium emulsus, Vix odorus, dulcis sapore, albus colore, spissiusculus consistentia, lac animale vocatur. Hic liquor sua sponte in cremorem , serum & caseum secedit, qui secessus calore adjectisque salibus praesertim acidis acceleratur; saccharo contra &bullitu cavetur. 'Differt inter semet lac pro vario animalis, Unde emulgetur, genere, nec non in eodem etiam genere lac pro singulorum animalium aetate, vitae genere, pabulo, '' distantia a partu, tempore quo emulgetur, differt. Lac quod caerulescit, aut flavescit, saporem aut odorem alienum prodit , cujusque guttula ungui instillata nimis cito aut nimis tarde defluit , rejiciatur. Usus. Lac simul est esculentum & potulentum, quo solo non solum animalia neunata sed etiam multaei olim vixerunt genteS.' M. SPIELLΜANN pharmacopoea generalia. p. I 28. Purgans fit lac caprinum a scamonio , allium a vaccis dovoratum lacti suum odorem & saporem communicat.

412쪽

LAC HUM ANNUM.

Est lac e mammis mulieris emulsum. Jrauenniit'. VIRTVs Habet lac humanum longe majorem copiam seri & aeris fixi, atque longe minorem copiam Cremoris & casei, quam lac vaccinum vel aliud quodcunque animale. Neque ab acidis vegetabilibus aut animalibus sexcepto acido ventriculi coagulatur. ' Est magis nutriens & reficiens, quam lac animale. Usus. Est primarium & optimum neo natorum alimentum , cui tenellus infans jam in utero suae matris adsuevit, hinc lac propriae matris praestantius quam Conductae nutricis est, ut experientia docuit. Est denique lac emcax medicina in tabe & phthysii hominum adultorum. DOD. Oportet autem, ut aegrotus lac ex ipsius nutricis mammis fugat, aut in vas emulsum illico bibatur, ne subtilissimus exhalans ex lacte recens

mulct0 & adhuc calido ros quod liquidi nervorum magna copia mammas adeuntium forsan particeps est exhalet. Disrum seu serosus primo post partum tempore emammis exstillans liquor laxante sua virtute me- conium ex intestini S neonatorum optime expellit. Si vero hoc colostrum diu in mammis sa-gnavit, tunc potius extrahatur & neo nato non praebeatur , nam stagnando adeo quandoque acre

413쪽

evadit, ut pessima tormina & convulsiones excI-

Debet vero lac esse feminae sanae , quae salubri motu corpus exercet & victu laudabili mixto seu vegeto - animali utitur & integro aetatis flore viget. Omnium optime si vel 3 post pastum horis lac ducatur.

Lac ex uberibus vaccae emulsum. ODOR vix ullus; SAPost dulcis, gratus, proprius. Ἀ- les vegeto - animalis, ex cremore pingui, sero sacchari fero & caseo glutinoso constans. Facillime acescit, lacte humano spissius , cremore &caseo plenius est. UIRI Us nutriens, fibras emolliens, relaxans , irritabilitatem & sensilitatem vi butyracea obtunden

do nervos minuens , motum languinis contemperans , acrimoniam obtundens, putredini resistens.

Usus. Tabes, phthysis, podagra, arthritis, dysenteria, ulcera interna, cancer praesertim uteri, necrosis , catharrhus, scorbutus, corpora a lue venerea fere putrida, sali Matione exhausta sola diczga alba seu lactea curata vel saltem multum emendata fuere, in assumpto veneno, in dysu-

O. STHN Buchreib. einer Brus oder M.tichpumpe p. II. v GL SYDENHΑΜ in lacte & equo spem curationis posuit.

414쪽

ria a cantharidibus, in morbis mere nervosis, ut in hysteria &c. laudatur. Dcommoda. Non convenit lac vini potatoribus, acido- ventriculi aut sabura biliosa primarum viarum laborantibus , quibus fibra debilis & laxa est. Lac vehementer appetitum minuit, saporem ingratum & sitim in faucibus 8e fatuam quamdam sensationem in ventriculo relinquit, quia vi butyracea vascula humorem oris eructantia paulum obturat eu eadem nervos ventriculi obtundit. Potest etiam in ventriculo in coagula abire, quae pyloro impacta funes fas civere convulsioneS. Debilitat denique adultum hominem, ut omni S Uegetabilis victus solet, ventriculum obtundit, alvum quibusdam nimis solvit, aliis nimis sJccat. Haec ut vitarent medici , vaccino lacti asininum substituerunt, quod tenuius est de alvum ducit; Alii aquam mineralem aliquam admiscuerunt, in qua sit modicum salis lixiviosi vel terrae abis sorbentiS.

Dosis. Diaetae lactea. ibi mane & a meridie dari potest. Pro prandio cibi cum lacte parati exhibentur.

Si lac vaccinum alvum obstipat, tunc sacchari lactis 11 j addatur. Si acidam in ventriculo generetur, tunc blandum obsorbens detur. Aquarum selteranarum 1sj cum ibi, laciis misce Ill. UAN S IET EN conti T. IV. p. 686.

415쪽

tur. Alii decoctum hordei ladii loco selteranae aquae admiscent.

LAC CAPRILLUM.Lac ex uberibus Caprae. Si egemnis' seu Sei Smis'.

INDOLEs. Asinino & equino copiosiorem cremorem, at minus casei, qui vaccino tenerior est, vehit. Eius serum post ovillum minus oleosum est. Cum aqua selterana vel alia minerali dilutum exhibetur tabidis, quibus aliud lac alvum nimis

laxat. UIRTus valde nutriens, obvolvens , constipans.

Lac ex uberibus Opis. Sehaamis'. ΙoooΕΕs. Est ex omnibus lactis speciebus maxime ca

seosum & cremoraceum. Minime ex omnibus serosum.

UIRTus. Ualde nutriens, constipans. At qui corpori aestate nimis calenti hoc lac crudum ingurgitant, vomitu , cardialgia de febre quandoque corripiuntur.

Lac ex uberibus. Eseliniich. INDOLEs. Est lac maxime serosum, pauCissimum cre

morem & caseum habet. cel. LURERT mat. aliment. p. 13 I.

416쪽

VIRTus nutrien S, diluens, solvens, eccoprotica , dc diuretica. Usus. Ob tenuitatem suam ad humores acres edulcΟ-randos , hecticis, arthriticis, rheumaticis, scor-buticis longe convenientius est quam aliud lacani male.

SERUM LACTIS.

Est lactis pars aquosa saccharum lactis continens, a Caleo separata. nosse n. SPEci Es habetur duplex :1. DULCE, quod dulcescente gaudet sapore dc ope coaguli, Lab dicti paratur. 2. ACIDUL γ, . quod acidulum habet saporem & sua sponte vel ope succi citri, aceti vel cremoris tartari a parte caseos a separatum fuit. Uinrus est diluens, minus quam lac nutriens, demulcens , relaxans, eccoprotica. Usus. Incolarum Blandita est quotidianum potulen

tums

Potulenta, quae dulcem habent saporem, sunt.

MUSTUM.

Est succus ex uvis VITIS vinifera L. expressus, nondum fermentatuS.

417쪽

Onon lenis; SAPOR dulcissimus. VIRTUS nutriens, at ob copiosum aerem fixum extri catum ventriculum & intestina inflans, ructus, flatus, quandoque choleram, diarrhaeam & capitis dolorem procreans; saburram pituitosam relin

queri S.

UsUs. Vindemiarum tempore bibi solet. In regionibus calidis , ubi mustum facile in fermentationem abit, Coquitur, Sc Vinum coctum audii. Mustum denique ad parandam , fartam Sapam nostris culinis inservit. V. Sapa.

VINUM AB SYNTHIACUM.

Est mustum cum herba absynthii & aliis plantis amaras conditum ac subfermentans. 'Bermuthiae ein. ODost aliquantum vinosus ; SAPOR dulcamarus , gratissimus, sapidissimus.

V1RΤus. Musto minus ventrem inflat , amarore roborat.

Usus. Finitis vindemiis, donec mustum simplex vine

scit, bibi solet. V1NUΜ ΡΟMACEUM .

Est vinum ex succo pomorum, pyrorum vel aliorum fructuum fermentato paratum. Obstive in. Psepse,ive iri. Odera. ODOR vinosus; SAPOR acidulo - dulcis. Color ruber vel flaυus aquae instar limpidus. Pomaceun. e pomis austeris diu se servat, e pomis dulcibus vero paratum brevi corrumpitur.

418쪽

VIRTus. Recens pomaceum ut & nimis vettillum non valet, optimum est quod in media aetate constit tum. Hoc est nutriens , urinam movens, sitim he- ne sedans, bilis fervorem temperans. Majori copia inebrians & ventrem inflans. Usus. In regionibus, quibus vitis vinisera vel pauca est, vel non matura fit, vin uni est consuetum. Abusus , ob vim diureticam maciem & diabeten quandoque inducit.

VINUM CERAS IACUM.

Vinum ex cerasorum nigrorum succo expressis, aqua

frigida diluto & dein fermentato. 'Beliselive in .

ODon vinosus; SAPOR 'gratus, acidulus. Color ruber. Succus cerasorum sponte quidem fermentat, sed si saccharum addatur vinum magis spirituosum enascitur. VIRTVs pomacet. Usus. In Suecia potus consuetus. Nostiis in regionibus vinum cerasiacum extemporaneum ex vino rubro bono, cum syrupo cerasorum nigrorum dulcificato, additis aromatibus praesertim vanilla cum saccharo trita, confici solet.

Est potus ex melle cum aqua fermentato. Uceth. Don vinosus; SAFOR dulcissimus, vetustate vinosus.

419쪽

VIR rus nutriens, facile inebitans, ventrem inflans,

stimulis T. S.

Usus. Exhibet potum regionibus vino destitutis familiarem

Est potus ex aqua, succo citri & oeleo saccharo flavedinis citri confectas. 1i molliade. Ono a flavedinis citri ; SAPOR acido - dulci S , gra it smin US. Via rus refrigerans, aestum & bilem temperan S, putredini resistens, corpus tempore aestivo grate reficienS. Usus in calidis regionibus quotidianus ; nobis in aestate consuetus est: potus; etiam febricitantibus& scorbuticis saluberrimuS. Nonnullis limonada stranguriam , spirituosis vero facile compescendam inducit. ,

LAC AMYGDALINUM. Est potus lacti analogus , qui ex amygdalis dulcibus

cum aqua tritis & per linteum pressis conficitur, atque saccharo dulcificatur. 9Ian besmi lis . ODOR nullus; SAPOR dulcescens , l lacteus. Augetur gratia saporis, si amygdalis dulcibus simul aliquot amygdalae amarae addantur. VIRTUS nutriens, refrigerans , oleo obvolvens, Obtundens.l Usus. Tempore aestivo potum refrigerantem exhibet gratum.

420쪽

Abusus ventriculo ob oleum obtundens & relaxans est noxiuS.

SUCCUS BETULAE.

Est succus, qui tempore vernali ex trunco BET AEalba L. terebra estorato stillat. Eirfensa'. ODOR nullus ; SAPon leviter dulcescens; Color lympidus instar aquae. Non perit arbor ex stillicidio lymphae , sed perdit ut quidam statuunt, annum integrum de sua increscentia. Arbores sauciatae pergunt lympham stillatim fundere , quoad folia proruperunt. UIRTus diluens, antiscorbutica, anthelm inthica, diu-

retica.

Usus. Quidam ad depurandum sanguinem succumbetulae bibunt recentem. Lympha addito sacch ro & fermento subit fermentationem vinosam, abitque in potum sub calore aestivo gratissimum& aere fixo abundantem adeo, ut instar vini campani esservescat. '

Sunt potulenta, qtiae calida sorbilari vel bibi solent. Consuetudo aquam impuram coctione clariorem reddendi calidis potibus ansam dedisse videtur.