Epistolæ d. Hieronymi, Stridoniensis, et libri contra hæreticos, ex antiquissimis exemplaribus, mille & amplius mendis ex Erasmi correctione sublatis, nunc primum opera, ac studio Mariani Victorii Reatini emendati, eiusdemque argumentis, & scholiis,

291쪽

Lyo AD PAMMA C. DE OPT. GENERE INTER P.

Gemis Emor patre Sychem, sed ab Ephron filio Seor, nec sepultus est in Sychem, sed in Hebron,

uae corrupte dicitur Arboch. Duodecim autem patriarchae, non sunt sepulti in Arboch ied in Sychem, qui ager non est emptus ab Abraha,sed a Iacob. Differo solutionem dc istius quaestiunculae: ut obtrectatores mei quanant, & intelligant, non uerba in scripturis consderanda, sed sensus. Vicesmi primi psalmi iuxta Hebraeos id ipsum exordium est, quod Do- Milo. ,, minus locutus est in cruce utarum, R Eli Eli lamma azabiliani: quod interpretatur,

Deus meus, Deus meus, quare me dereliquisti Reddant rationem cur Septuaginta translatores interposuerint, Rapice in me . ita enim uerterunt: Deus Deus meus, respice in

me, quare me dereliquisti respondebunt utique, nihil damni in sensu esse, si duo uerba snt addita. audiant& a me non periclitari ecclesiarum statum, si celeritate dictandi, aliqua uerba dimiserim. Longum est nunc euoluere, ouanta Septuaginta de sito addiderint, quanta dimiserint, quae in exemplaribus Ecclesiae, obelis alteriscisq. distincta sunt. Illud enim,rt, ii quod legimus in Esua: Beatus, qui habet semen in Sion ,&domesticos in Hierusalem: CAmo, a lent Hebraei deridere,cum audierint. Necnon & in Amos post descriptionem luxuriae i Stantia putauerunt haee,&non fugientia. Revera sensas rhetoricus, de declamatio Tulliana. Sed quid faciemus ad auctenticos libros, in quibus haec non fuerunt adscripta, & cetera his similia; quae si profore nitamur, infinitis libris opus est Porro, quanta dimiserint, uel asterisci testes, ut dixi, sunt, uel nostra interpretatio, si a diligenti lectore translationi ueteri conseratur ; di tamen uires Septuaginta editio obtinuit in ecclesis,uel quia prima est, & a te Christi facta aduentum, uel quia ab Apostolis, in quibus tamen ab Hebraico non discrepat, usurpata. Aquila autem, proselytus & contentiosus interpres, qui non solum uerba, sed etymologias quoque uerborum transferre conatus est, iure prolicitur a nobis. Quis Gnim pro tamento & uino & oleo possit uel legere, uel intellegere, , οπι τψν, - ζ- ωα, quod nos possumus dicere lusionem, pomationemque, & splendentiam. Atqui non solum Hebraei habent , sed de ille Me,qui syllabas interpretatur ; & litteras, ut dicat, σει - ῶ i quod Latina lingua Omnino non recipit. cuius rei exemplum nos ex nostro sermone capere possumus. quanta enim apud Grircos bene dicuntur, quae si ad uerbum transferamus, in Latino non resonant:&e regione, quae apud nos placent, si uertantur iuxta ordinem, apud illos displicebunt. Sed ut infinita praeteream,& ostendam tibi, uir omnium nobilium Christianissime, et Christianorum nobilissime, cuiuis di falsitatis me in epistolae translatione reprehendant, ipsius epistolae ponam cum Graeco sermone principium, ut ex uno crimine intelligantur & cetera. πει , ἀγα νη- , m τῆοα--. quod me ita uertisse memini: oportebat nos, dilectissime clericatus honore non abuti insuperbiam. Ecce, inquiunt, in uno uersiculo quanta mendacia. primum ιγα nim: dilectus est, non dilectissimus . deinde oram existimatio dicitur, non superbia. non enim dixit ὀιδ mi ni, sed ὀι . quorum alterum tumorem, alterum arbitrium lanat. Totumq. quod sequitur, Clericatus honore non abuti in superbiam, tuum est. Quid agis, o columen litterarum, de nostrorum temporum Aristarche, qui de uniuersis scriptoribus sententiam scias Ergo stustra tanto tempore studuimus: & saepe manum tautae subduximus. Egredientes de portu, statim impegimus. Igitur, quia & errasse humanum est ;&, confiteri errorem, prudentilat tu, quicumque reprehensor es, tu me, obsecro, emenda praeceptor, & uerbum de uerbo exprime. Debueras, inquit, dicere: oportebat enim nos, dilecte, non aestimatione clericorum ferri. Haec est Plautina eloquentia, hic lepos Atticus, di mustuum, ut dicunt, et Miuio comparandus. Completur in me tritum uulgi sermone prouerbium i Oleum perdit, & impensis, qui bovem mittit ad ceroma. Haec non est illius culpa, cuius sub persona alius uit tragoediam, sed Rusfini, de Melaniae, magistrorum eius, qui illum magna mercede nihil scire docuerunt. Nec reprehendo in quolibet Christiano sermonis imperitiam. atque utinam Socraticum illud haberemus i Scio, quod nescio: Et alterius sapientis; Te ipsum intellige. Venerationi mihi semper sitit non uerbosa rusticitas, sed . sancta simplicitas. Qui sermone imitari se dicit apostolos, prius imitetur uirtutes in uita illorum. In loquendo simplicitatem excusabit satissimoniae magnitudo ; & syllogismos Arist tests, contortaq. Chrysippi acumina resurgens mortuus confutabit. Ceterum ridiculum, si ' quis e nobis, manens inter Croesi opes, de Sardanapali delicias, de sola rusticitate se iactet iquasi omnes latrones,& diuersorum criminum rei diserti sint; & cruentos gladios, philos

phorum uoluminibus, ac non arborum truncis occulant. Excessi mensuram epistolae, sed non excessi doloris modum. nam qui filiarius uocor; de inter mulierum radios & textrina dilanior; contentus sum crimen abnuere, non referre. unde arbitrio tuo cuncta permitto;

ut legas