Bartholomaei Camerarij Beneuentani, In psalmum 118. explicatio. Beatus quem tu erudieris Domine, & de lege tua docueris eum

2쪽

ILLUSTRISSIMO 2

RE VERENDISSIMOQUE S. R. E.

CARDINALI FRANCISCO TVRNONIO Bartholomaeus Camerarius. F. P.

V M Lutetiae aliquanti δε mirabilisbus, quae in hoc Psalmo continentur sermonem inter nos haberemus; per Iratam rem amplitudini tuae me factu/rum Igniscosi si ea omnia elicerem, ais in lucem pro errem niseria, quae in eo sunt ab rusa. ac reconZita . Quoὸ quidem onus mihi abs te impositi m etyi l vires meas superaret, per 'grasse mihi,ac ὁissicile vitibatur ; tamen non tam praesandi quod cupiebas

spe, j obsequentifluita a me libenter susceptum fuit Itaque

opus iniunctum, quantum licuit,9Julo peregi. Quo ex labore duo haec utis me consecuturum supero: Vnum vi,quemaιmοJumsoles, cum metia nocte expergefactussacraescripturae testimonia scrutaberis, betc legens tu eas margaritas , quet in eo latent, o enJas,quas nec tibi,nec aliis ego potui comonfra rer Alterum, ut animum melim quanis propter auctoritatem tuam, quae ὀscribenio mesΗe Jeterruit,debilitatum. D enim

tu es, cui nemo nec nobilitate,nec doctrina, nec magni centia, nec moribus antecelliu tamen ad ea,qhoecun φ mihi imperaris,

sust lenia saltem paratum esse intelligas. Vale .

4쪽

ARCVMENTUM

IN PSALMUM CXVIII.

v M institulisset Dauid lenio iam confictus, huma

nae uitae uariossatus Ecclesiae recensere , in quisbus haud naturae uiribus sed solius legis instruens tu , ac gratiae non solum animam nostram sic ala tollentis , ut participes diuinae naturae essciamur uerum adiuuantis ope,omne bonum opus suscipiamus consium mam usq;. atq, beatam uitam in uia peregrinationis mundi huius ducamus: hune Psalmum , quem explanandum suscepimus, conscripsit, qui reliquos rum omnium, quos antea edissierat, quaedam est ueluti peroratio. in quo eam ob causam nil ferme aliud quam legem euangelicam in factos rum lege conclusam inquirit, nisi ut Iesum Christum patris sapientiam in ea uelatum toto ex corde contemplari possi: sapientiam inquam ib

iam, qua cum omnia boηa pariter uenerunt. tres nimirum uirtutes theos

logicae , quatuor morales infusae , tres item intellectuales,septem dona, beatitudines octo, ἐν fructus φritus duodecim: de quibus in hoc Gulimo Regius ille pallor tractat. Et hoc quidem, ut nos admoneat,Chrissianos omnes quotquot ueste illa nuptiali charitatis Domini induti furarint, omnia perpetι, omnia credere , omnia serare , ac deniq; omnia sustinere sic poyse, ut dum abundant passones Christi in nobis, per Chri tum abundet consolatio nostra:quando, si lex subintrauit ut abundaret delictum ,superabundauit , gratia per i esum Christum domis num nostrum : cuius ope audacter cum Paulo dicimus: omnia possum in eo qui consertat me. Hoc plane totius Psalmi institutum est riuod praeoculis Ecclesia quoque habuit , quando ad nostram doctrinam sinculis

quibusi diebus coram populo decantandum esse statuit . furerest igi

5쪽

tur, ne lectores ob psalmi longitudinem, in quo prolixe singula pertra, flare propheta cogebain, ab illius methodo decidant : ut tames psismus ipse , sicut multis placet, diuisus videatur, quasi quot octonarij sunt, tot partes esse dicantur: nos aliamsententiam secuti, in partes tres pselmum hunc diuidamus: quarum prima usq; ad octonarium sies eundum se porrigit,secunda usi, ad quintum, tertia adfiiem usq;. sic enim scopulos illos uitabimus , in quos magni uiri saepenumero im pegerunt, modo Christum modo Ecclesam, modὸ pium hominem, mos do uerὸ Dauidem loqui in hoc Psalmo putantes, cum tamen solus David omnia narret. Hinc sane sectum est, ut tametsi uerismas sententias

uerbis psalmi patres nosri accommodauerint, minime tamen aut Prosphetae siensum omni ex parte intellexisse, aut ueram eius methodum inauenim uideafiur: quam talem ese constanti animo Ormo, quippe Da uidem cum de beatitudine hominis ageret, des humanae uitae cursu, statu ; eius diuerso, tam bono, quam malo, IN PRIMA PsALMI PARTE duas uias accedendi ad Deum ostendisse, quarum altera, ut in ipsa activa est, altera contemplativa: quibus deinde ea de re tertiam fili se beatitudinis uiam addidit, uoluptuosam nimirum, quae adgebens nam uentris animalia conducit, ut ueram a sese beatitudine distinguesve nosceremus. Pauloq; post iraestatum narrauit, in quo omnes prospter primum peccatum nascimur: aut postquam renati sumus, obfus

perueniens peccatum manemus, aperte ostendens nos, etsi aliquot cors

dis morsus, ut reis scamus, aspiritu Dei moti in natu illo sentiamus, qaebus ad gratiam uenire plerunq; optamus, minime tamen donec grastia denudatisumus, legem secundum instituentis propositum feruare pose, ea uerὸ adepta, lex,quae alioqui uia plerunq; iniquitatis nostram

ob culpamfuisset, uia ad salutem per Christumscfat, ut quam Ziu

gratiam comitem habemus, tam diu legem integram meritorie se uemus. Ecce doctrinam omnem uitae humanae , legisq, Jeruantae , ecbeatam vitam ducendi in unoquoq; satu, in hac prima parte haber.

6쪽

veliquum est ut ad SECvNDAM PsALMI PARTEM nos conuerstamus, mi animadueniens Propheta, quod etsi ips Deo impo Dizile non sit, nos usti ad diem Christi absq, peccato conseruare: hoc tamen quia raro hominibus datum cernimus,lex uero ipsi ad ea quaefrequen tius accjdunt aptatur, de ipse uita activa agere con est,m coepit, in qua homo nunc peccando latitur, nunc uero gratia Dei ser paenitentiam resurgit: em nobis ex his, quae manu ipse propemodum attrectauit, a fercns , ut siquando septuagies scpties peccauerimus, athuc ad do: minum confugiamus, nihil haestantes quin eadem Dei m sericordia, quae nos a flatu irae ad statum gratiae perduxit, praeteritorum i saea nitentiam dedit,futurorum daturus sit omnibus,qui in toto corde exsquirunt eum: quandoquidem si Propheta illum homine' beatum esse iudicat, qui non ab3t in constitio impiorum: beatum item eum inquite spe, qui in uia seccatorum non fletit: beatum denique declarat ἐν ilγlum , qui si aliquo tempore fletit, non tamen in cathedra pestilentiae sedit: oblinationi: scilicet, in qua satan cir eius fl3 sic manent, ut

ob paenitentiae desectum aeterna morte puniatur . IN TER TI A UE sRO PARTE, cum in activa uita adeo frenue mili et, ut iam in contemplativam ingredi promeruerit, de ipsa uita contemplativa agit: quae propterea quod caelestia crebrius contemplatur , prolixius examis nanda erat. Atque hinc ut commotius singula explicaret, Deiq; misserentis erga nos peccatores, qui ad ipsum confugimus, perpetuam misericordiam demonstraret, tres persecutiones quas fustinuit, multis in psalmi; fu ssime scriptas,hoc uno summatim complecutur, Primam

nimirum Saulis, alteram Absalonis, , tertiam satanae duriorem: in quibus nunc Dei opem atq; auxilium expetit, nunc obtenta praedicat, interdum fassi seriem narrat, aliquando uero laudes charitatis diuinae connumerat, instrues quales nos erga Deum praestare debeamus posssua misericordia a mundi calamitatibus liberatis crimus. Haec summa omnium est, quae in tertia parte continentur: quam adhuc, ut facilius

7쪽

rem omnem iuniores intelligant, in partes septem divissere possumus quarum prima Vp ad orctonarium septimum durat: fecunda ad oriatium : tertia ad nonum: quarta ad decimumtertium: quinta ad decismumseptimum: texta ad vigesimum: fptima ad finem usque: quas suo ordine prosequens, primam principio propanam, in qua oblata stes

ciali sua cruce , persecutionis Saulis , obnixe Dominum obsecrat, ut

minime fla . sed simul cum armis coelestibus sociata adueniat: quae qualiasnt singillatim in quinto octonario expressioquibus obtentis bis lari animo in septum persecutionis ingressus , contra saulem strenuὲ pugnans uictoria potitus Ul: unde filiem habuit fore , ut cuius ope seslutem consecutus fuerat, ab eodem aeternam quoque acciperet. in si cunda uero parte, opumi militis instar , qui inrenue praelia Dominieemuis, fiducia quadam dominum alloquitur, causas coram eo acersvans, propter quas sire , aeternam stutem se asecutum ess autumat.

verum enim uero quia sancti uirι, post stem hanc, quam oculis prosponunt, an Dei gratiam habeant, uel ne ab illa,quam habent,in futus rum excidant, plerungi pauerestent: huic pavori in tertia partesucscurrere optans, causas addidit quare non debeat pauere : quae cum inssibiles non essent, misericordiae Dei si denique committit, obsecrans ut gratiam perfuerantiae usque in finem sibi condonare uelit . vix lasmen inhaec contemplari caeperat, cum ecce noua A Olonis persecustia in quarta parte si si obtulit: quae pavorem sum adeo auxit, ut mas ximas quoque mentis evagationes pa sus, de prouidentia Dei conques

reretur: quas consistim gratia comite exclusi. In quinta uero dum perlatos charitatis campos, quasi onager in medio nemorum laetus uagas

retur, Satan inuidus, parum suos filios in enarratis afflictionibus prosscisse animaduertens, nouam spritualem duriorem parare perses cutionem propsuit, in qua pelle pro pelle certaretur , quam si Dcus permisit, Dauidi tamen foruora simul dedit, quibus quam uiriliter cerstauerit, cum Psalmi uerba explicabimus, commodius cernes. Enumes

8쪽

rauerimus hoc in loco sngillatim persecutiones,atq; utriusque uitae tam activae quam contemplativae flatus, non solum ut dirones psimi me thodum in tergerent, uerum etiam ut quandocunq; uerba illa mandastorum , iust scationum, donorum , repetita persaepe fuisse in hoe psalsmo legerint, minime propterca uerborum geminatorem Dauidem e siecenseant: siquidem diuersae erant persecutiones,diuerso tempore insisse : in quibus eadem tutamina , sed per nouam gratiam, aduenire obssecrabat: docens nos, ne eam ob causem , quia semel ab aliqua persi cutione nobis in baa liberati Dei gratia fuerimus, nouam petere gra; tiam desinamus: quoniam sicut unicuit; diei suifficit malitia sua eodem modo unicuiq; tentationis scit gratia obtenta. Oramus nanti, ut qui in prando praeuenit , adiuuando prosequatur: tir qui adiuuit, perses uerare sic donet, ut dona in beatitudines transeant. Quas cum David ipse obtinui spei, in sexta parte eo modo,quo sancti viri cum Deo ipsum contemplantes loquuntur,mirabilia,quae in lege Domini inuenerat, D s in medio tribulationis ab eo narrata ex partessient iterum breui epitomessius recesset, atq; omni cum humilitate, iuste propter prospria peccata se a Fbctum , Dei uero msericordia per i sum Christum liberatum sui se palam confitetur; nam siqua iustitia sua confiderari poterat, secunda causa salutis erat, participatione iust liue Christi id praestantis corroborata. Porro id quoque in septima parte docet,ut

minime pos superatas tribulationes . scenis, ueneationibus, aut uim diolae, uel crapulae , i', genus reliquis operam nauare debeamus,quin potius ut,quo modo ipse contemplationi diuinorum se totum dedit agria culturae diuinae uacans, per quam pergens tota die quasessulosseus sus spiritus sancti in horto Domini legebat, ut ex illis sertum texeret, quo coronandus 6set: eodem Or nos pergere debeamus ex gratia ingratiam, atque ex spe in f em cum Davide uitam ducentes, atque ci es dentes ueracem Deum, qui saepe a morte temporali nos liberat. 9 manens a faenis tribulatianum,in quibus mora esse uidetur , nos eripit:

9쪽

multo maiori sedulitate aeternae resurreictionis no irae curam habere , pro qua obtinenda quasdam breues sibi orationes accommodauit: quisbus crebro obnixe rogabat, ut Christus animarum nostrarum pasor tanquam errantem ovem ipsum quaereret deperditaeq; ouis inuentae manar, eundem supra dorsum, cruci fixum susciperet, ac misericors diter saluaret. Alacri igitur animo fratres, hos nostros labores accipite ,ut mente , uerbis pa floris hujus recte expens Iis,in spiritu deinde , ueritate orantes, sic beas tam uitam ducatis, ut corpore hic scra manentes, cum Angelis uersari consuescatis .

10쪽

PRIMI OCTONARII

EXPLICATIO. ALLELUIA IJ s laus Domini, hic in via incipiens, perscienti in p4tria,

bi a Sanctis suis perpetuo laudatur. CA. CALEPH. NLatine doctrina.

Lphabeticus psalmus ille unus ex quatuor literas rbs, ut aiunt, si nobis hodie steri, in quo ea de rei propheta in initio uniuscuiuis uersus octonaris cuσiuis Ibet, ab eadem litera quae octonario praeponitur, incipit , ut se id tractaturum quod proprietas liter ue igniscat, nobis ostendat. Rea quidem Latinis non concessa , qui in hoc primo octonario minime in principio uersuum literam a , sed alias habent: itidem et in caeteris qui sequuntur: quo circa uarias literas uti res ipse docet,posuerunt. Verum ne posthabitis literis, rectum propheu te sensum lectores praeteriret, id exequeηtes quod poterant,ueluti octos naris argumentumsupra ipsis octonarios atq, in margine uersuum, lis teras, uti uides, collocarunt, a litera Alcpb initium sumentes, quae dos Erinam signi cat: ut ex hoc integrum hunc octonarium in sola doctrisna consistere scite intelligeremus. Diuiditur autem in partes quatuor: quarum prima usq; ad uerba illa, Tu manda b mandam tua, de tribus beatitudinibus agit. in secunda vise, ad uersum F linam, mandata ims

possibilia homini absque gratia esse oscndit . in tertia vfp ad uersum

iu lificationes,ll iritus mouentis opus narrat, qui in flatu irae mentem nostram sui. radi s illustrat, mouetq; ut ad gratiam confugiamus . In

quarta uero,gratia afflentescite lege posse impleri stibiungit:abu ipse hominem iustificari iustificatum hominem in iustitia conseruari,

docet. superest, ut hunc Ecclesiae Doctorem,qui literaturem non nouit, audiamus, donec Spiritu rancto in eius ore loquente, octo carmi itus